bài 41 môi trường và các nhân tố sinh thái. giáo án bồi dưỡng thao giảng, thi giáo viên giỏi lớp 9 môn sinh học (1)

SINH VẬT VÀ
MÔI TRƯỜNG
1
Chương I.
SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
Chương I.
SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
2
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.
I - Môi trường sống của sinh vật:
Quan sát hình bên, em hãy cho biết những yếu tố nào ảnh
hưởng đến đời sống của khỉ ở rừng ?
Quan sát hình bên, em hãy cho biết những yếu tố nào ảnh
hưởng đến đời sống của khỉ ở rừng ?
Thức ăn
Lượng mưa
Nhiệt độ
Người đi săn
Thú ăn thịt
Ánh sáng
Cây xanh
Môi trường sống là
gì ?
Môi trường sống là
gì ?
3
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.

I - Môi trường sống của sinh vật:
Môi trường sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh
sinh vật, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển và
sinh sản của sinh vật.
Môi trường sống là
gì ?
Môi trường sống là
gì ?
4
Click to edit Master text styles
Second level
Third level
Fourth level
Fih level
H. 41.1. CÁC MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT
1 .Môi trường nước
2 . Môi trường trên
mặt đất – không khí
3. Môi trường trong đất
4
4
4
4
1
2
3
4. Môi trường sinh vật
Quan sát và chú thích H.41.1
* Kể các loại môi trường sống chủ yếu của sinh vật ?
* Kể các loại môi trường sống chủ yếu của sinh vật ?

5
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.
I - Môi trường sống của sinh vật
Môi trường sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh
sinh vật, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển và
sinh sản của sinh vật.
Có 4 loại môi trường chủ yếu:
+ Môi trường nước.
+ Môi trường sinh vật.
+ Môi trường trong đất.
+ Môi trường trên mặt đất – không khí (môi trường trên cạn)
Kể các loại môi
trường sống chủ yếu
của sinh vật?
Kể các loại môi
trường sống chủ yếu
của sinh vật?
6
Quan sát hình, kể tên các sinh vật
và môi trường sống của chúng
Quan sát hình, kể tên các sinh vật
và môi trường sống của chúng
Môi trường nước (Tảo, cá)
7
MÔI TRƯỜNG TRÊN MẶT ĐẤT - KHÔNG KHÍ
Môi trường trên cạn (Thực vật, bò, chim)
8
MÔI TRƯỜNG TRONG ĐẤT (Giun đất)

9
MÔI TRƯỜNG SINH VẬT (BỌ CHÉT)
10
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.
I - Môi trường sống của sinh vật
Môi trường sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật, tác động trực tiếp hoặc gián
tiếp lên sự sống, phát triển và sinh sản của sinh vật.
Có 4 loại môi trường chủ yếu:
+ Môi trường nước.
+ Môi trường sinh vật.
+ Môi trường trong đất.
+ Môi trường trên mặt đất – không khí (môi trường trên cạn)
II – Các nhân tố sinh thái của môi trường:
11
1/ Nhaân toá sinh thaùi laø gì?
12
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.
I - Môi trường sống của sinh vật
Môi trường sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật, tác động trực tiếp hoặc gián
tiếp lên sự sống, phát triển và sinh sản của sinh vật.
Có 4 loại môi trường chủ yếu:
+ Môi trường nước.
+ Môi trường sinh vật.
+ Môi trường trong đất.
+ Môi trường trên mặt đất – không khí (môi trường trên cạn)
II – Các nhân tố sinh thái của môi trường:

– Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
13
NHÂN TỐ VÔ SINH
(khơng s ng)ố
NHÂN TỐ HỮU SINH (sống)
Nhân tố con người
Nhân tố các sinh vật khác
BẢNG 41.2: BẢNG ĐIỀN CÁC NHÓM NHÂN TỐ SINH THÁI THEO TỪNG
NHÓM.
2/ Có mấy nhóm nhân tố sinh thái?
14
NHÂN TỐ VÔ
SINH
NHÂN TỐ HỮU SINH
Nhân tố con người
Nhân tố các sinh vật khác
TH O LU N NHẢ Ậ ĨM (4 PHÚT)
* Phân loại các nhân tố sinh thái sau đây:
Đước
Cá sấu
Khỉ
Chim
Rắn
Vi sinh vật
Phá rừng
Gió
Ánh sáng
Trồng lúa
Lượng mưa
Đánh bắt cá

15
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.
I - Môi trường sống của sinh vật
II – Các nhân tố sinh thái của môi trường:
– Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
Các nhân tố sinh thái
được chia nhóm như
thế nào?
Các nhân tố sinh thái
được chia nhóm như
thế nào?
– Có hai nhóm nhân tố sinh thái:
+ Nhóm nhân tố vô sinh: gồm đất, nước, nhiệt độ, không
khí…
+ Nhóm nhân tố hữu sinh: gồm nhân tố con người và
nhân tố các sinh vật khác.
Vì sao con người được
xếp vào một nhóm nhân
tố sinh thái riêng?
Vì sao con người được
xếp vào một nhóm nhân
tố sinh thái riêng?
Vì con người có trí tuệ nên tác
động có ý thức vào môi trường và
làm thay đổi môi trường.
Vì con người có trí tuệ nên tác
động có ý thức vào môi trường và
làm thay đổi môi trường.

16
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.
I - Môi trường sống của sinh vật
II – Các nhân tố sinh thái của môi trường:
– Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
– Có hai nhóm nhân tố sinh thái:
+ Nhóm nhân tố vô sinh: gồm đất, nước, nhiệt độ, không khí…
+ Nhóm nhân tố hữu sinh: gồm nhân tố con người và nhân tố
các sinh vật khác.
Thảo luận nhóm nhỏ
(2 phút)
Câu hỏi SGK trang 120
17
1– Trong một ngày (từ sáng tới tối), ánh sáng mặt trời
chiếu trên mặt đất thay đổi như thế nào?
2– Ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có
gì khác nhau?
3– Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế
nào?
Thảo luận nhóm nhỏ
Thời gian: 2 phút
Thảo luận nhóm nhỏ
Thời gian: 2 phút
Trong một ngày cường độ ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất tăng dần từ sáng tới
trưa và sau đó giảm dần vào buổi chiều cho đến tối.
Mùa hè có ngày dài hơn mùa đông
Mùa xuân ấm áp
Mùa hạ nóng

Mùa thu mát mẻ
Mùa đông lạnh
18
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.
I - Môi trường sống của sinh vật
II – Các nhân tố sinh thái của môi trường:
– Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
– Có hai nhóm nhân tố sinh thái:
+ Nhóm nhân tố vô sinh: gồm đất, nước, nhiệt độ, không
khí…
+ Nhóm nhân tố hữu sinh: gồm nhân tố con người và nhân
tố các sinh vật khác.
Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái tới
sinh vật như thế nào?
Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái tới
sinh vật như thế nào?
– Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái tới sinh vật tùy thuộc vào mức độ tác động của chúng và thay
đổi theo từng môi trường, thời gian.
19
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.
I - Môi trường sống của sinh vật
II – Các nhân tố sinh thái của môi trường:
III – Giới hạn sinh thái:
20
Click to edit Master text styles
Second level

Third level
Fourth level
Fifth level
5
0
C
Điểm gây chết
Điểm gây chết
42
0
C
Điểm cực thuận
Giới hạn chòu đựng
Hình 41.2 . Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam
Khoảng thuận lợi
t
0
C
Giới hạn dưới
Giới hạn trên
* Giới hạn sinh thái là gì?
30
0
C
21
MÔI TRƯỜNG VÀ
CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Bài 41.
I - Môi trường sống của sinh vật
II – Các nhân tố sinh thái của môi trường:

III – Giới hạn sinh thái:
- Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật
đối với một nhân tố sinh thái nhất định.
Giới hạn sinh thái là
gì?
Giới hạn sinh thái là
gì?
22
Cây mắm biển sống và phát triển trong giới hạn
độ mặn từ 0,36% - 0,5% NaCl.
Cây thông đuôi ngựa không sống c nơi
có nồng độ muối trên 0,4%.
23
Nhn xột v kh nng chu ng ca sinh vt vi mi nhõn t sinh thỏi?
Mi loi chu c mt gii hn nht nh vi cỏc nhõn t
sinh thỏi
Bài tập
Bài tập
Hãy sắp xếp các nhân tố sinh thái sau đây vào từng nhóm nhân
tố sinh thái .
Các nhân tố sinh thái Nhân tố sinh thái vô sinh
Nhân tố sinh thái hữu sinh
Mức độ ngập nước
Kiến
Độ dốc của đất
Nhiệt độ không khí
Cây cỏ
Độ tơi xốp của đất
Gỗ mục
Sâu ăn lá cây

24
Vi khuẩn suối nước nóng có giới hạn nhiệt độ từ
0
0
C  90
0
C, có nghóa là:
Vi khuẩn suối nước nóng có giới hạn nhiệt độ từ
0
0
C  90
0
C, có nghóa là:
A .Giới hạn dưới là 90
0
C, giới hạn trên là O
0
C.
B .Giới hạn trên là 90
0
C, giới hạn dưới là 0
0
C.
C .Ở nhiệt độ -5
0
C và 95
0
C vi khuẩn đã chết.
D .Cả 2 câu B, C đều đúng .
O

25