công dân với tình yêu hôn nhân và gia đinh tiêt 2

BÀI 12:

CƠNG DÂN VỚI TÌNH U, HƠN NHÂN
VÀ GIA ĐÌNH
( Tiết 2)

I.

Mục tiêu bài học:
Học xong bài này học sinh cần nắm được:
1. Về kiến thức:
- Hiểu được thế nào là tình u? Thế nào là tình u chân chính, hơn
nhân và gia đình?
- Biết được các đặc trưng tốt đẹp, tiến bộ của chế độ hôn nhân ở nước
ta hiện nay.
- Nêu được các đặc trưng cơ bản của gia đình.
- Hiểu được các mối quan hệ trong gia đình và trách nhiệm của mỗi
thành viên.
2. Về kỹ năng:
- Biết nhận xét, đánh giá một số quan niệm sai lầm về tình u, hơn
nhân và gia đình.
- Thực hiện tốt trách nhiệm của bản thân trong gia đình.
3. Về thái độ:
- Yêu quý gia đình
- Đồng tình, ủng hộ các quan niệm đúng đắn về tình u, hơn nhân và
gia đình.

II.

Trọng tâm kiến thức:

- Tình yêu là gì? Những biểu hiện của tình u chân chính


- Làm rõ những đặc trưng của chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay cùng
các chức năng của gia đình và trách nhiệm của mỗi thành viên trong
mối quan hệ gia đình
III.

Phương pháp dạy học:

Thuyết trình, vấn đáp.
IV.

Phương tiện dạy học:

- Sách giáo khoa giáo dục công dân lớp 10
- Sách giáo viên giáo dục công dân lớp 10
V.

Tiến trình dạy học:
Ổn định lớp
Dạy bài mới

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh
1. Hôn nhân

- Cho học sinh đọc ví dụ trong sách giáo khoa

a. Hơn nhân là gì?

(?) Theo em quan hệ giữa anh A và chị B về mặt pháp lý
có được coi là vợ chồng khơng? Vì sao?

Trả lời

Quan hệ giữa anh A và chị B khơng được coi là vợ chồng
vì theo điều 11 khoản 1 của luật hơn nhân và gia đình nước
ta đã quy định rất rõ : nam nữ không đăng ký kết hôn mà
chung sống với nhau như vợ chồng thì khơng được pháp
luật cơng nhận là vợ chồng.
(?) Theo em dựa vào đâu để biết hai người yêu nhau đã
trở thành vợ chồng?

Trả lời


(?) Theo em việc đăng ký kết hôn được diễn ra ở đâu?
Trả lời
Cơ quan đăng ký kết hôn là UBND xã, phường, thị trấn nơi
cư trú của một trong hai bên kết hôn. Sau khi đăng ký kết
hôn hai người yêu nhau sẽ chính thức trở thành vợ chồng,
bước vào đời sống hôn nhân và quan hệ vợ chồng của họ sẽ
được pháp luật công nhận và bảo vệ.
(?) Vậy theo em hơn nhân là gì?
Trả lời
Hơn nhân là giai đoạn phát triển tiếp theo của tình u chân
chính, là giai đoạn mở đầu của đời sống gia đình. Về mặt
pháp lý, hôn nhân được đánh dấu bằng sự kiện đăng ký kết

hơn. Về mặt xã hội nó được đánh dấu bằng một lễ cưới
(?) Theo em điều kiện để tiến tới hơn nhân là gì?
Trả lời
- Nam nữ tự do, tự nguyện tiến tới hôn nhân và phải
dựa trên cơ sở là một tình u chân chính.
- Được hai bên gia đình đồng ý. Nam nữ phải đến
UBND xã nơi cư trú của một trong hai bên kết hôn
để xin đăng ký kết hôn.
- Nam nữ tổ chức lễ cưới để cơng khai quan hệ của
mình trước cộng đồng.
(?)Trong cuộc sống chúng ta bắt gặp rất nhiều loại hơn
nhân khác nhau. Vậy theo em đó là những loại hôn nhân


nào?

Trả lời

Trong cuộc sống chúng ta dễ dàng bắt gặp nhiều dạng hơn
nhân khác nhau. Tuy nhiên, chúng ta có thể phân nó thành
ba loại cơ bản đó là:
+ Hơn nhân tự do, tự nguyện, tiến bộ: Hôn nhân dựa trên
một tình u chân chính, được đảm bảo về mặt pháp lý, phù
hợp với các quan niệm đạo đức tiến bộ.
+ Hôn nhân cưỡng bức, tước đoạt: Hôn nhân được dựa trên
cơ sở của sự cưỡng ép của quyền lực như việc tuyển vợ của
các vua ngày xưa, việc công chúa bị gả cho các tù trưởng
địa phương, vua các xứ khác để nhằm mục đích ngoại giao
+ Hơn nhân tảo hôn: Kết hôn khi một trong hai bên hoặc cả
hai bên kết hôn chưa đủ tuổi.

(?) Vậy trong các loại hôn nhân ấy hôn nhân nào là bền
vững và hạnh phúc nhất? Để trả lời cho câu hỏi này chúng
ta sẽ đi vào tìm hiểu nội dung thứ hai đó là chế độ hơn nhân
ở nước ta hiện nay

Hiện nay chế độ hôn nhân ở nước ta được đánh giá là một

b. Chế độ hôn nhân ở

chế độ hôn nhân tiến bộ, tốt đẹp với hai nội dung cơ bản đó

nước ta hiện nay

là hơn nhân tự nguyện, tiến bộ và hơn nhân một vợ một
chồng, vợ chồng bình đẳng

(?)Theo em thế nào là hơn nhân tự nguyện?

• Hơn

nhân

tự


nguyện, tiến bộ
(?) Theo em thế nào là hôn nhân tiến bộ?
Trả lời
GV nhận xét và kết luận:
- Hôn nhân tự nguyện là hôn nhân do nam nữ tự do quyết Trả lời

định, không bên nào ép buộc, lừa dối bên nào.
- Hôn nhân tiến bộ là hôn nhân phải đảm bảo về mặt pháp
lý, tức là phải được pháp luật cơng nhận và phải dựa trên
tình u chân chính
Hơn nhân tự nguyện tiến bộ không chỉ thể hiện ở việc dựa
trên tình u chân chính, tự do kết hơn theo luật định, được
đảm bảo về mặt pháp lý mà nó cịn được thể hiện ở nội
dung bảo đảm quyền tự do ly hơn khi tình u giữa vợ và
chồng đã khơng cịn nữa, cuộc sống gia đình khơng cịn có
thể duy trì vì nếu duy trì sẽ gây đau khổ cho cả hai. Tuy
nhiên chúng ta phải lưu ý rằng: ly hôn chỉ là biện pháp bất
đắc dĩ, biện pháp cuối cùng vì ly hơn sẽ gây ra nhiều hậu
quả xấu đối với cả vợ chồng lẫn con cái
(?) Vậy theo em việc cha mẹ ly hơn có ảnh hưởng như
thế nào đến con cái?
Việc ly hơn có thể gây ảnh hưởng lớn đến con trẻ. Nó có Trả lời
thể làm cho việc học của các em không đến nơi đến chốn,
các em dễ bất mãn với cuộc sống, dễ sa vào các tệ nạn xã
hội. Đặc biệt là làm cho các em bị thiếu thốn tình cảm, gây
ra tâm lý tiêu cực. Và đặc biệt chúng ta cần lưu ý việc ly dị


của cha mẹ cũng có ảnh hưởng rất lớn đến định hướng
tương lai của các em. Theo một cuộc khảo cứu thì con cái
của những cha mẹ ly hơn có xác suất ly hơn cao hơn các gia
đình khơng có cha mẹ ly hơn
Như vậy là chúng ta đã tìm hiểu xong nội dung thứ nhất
của chế độ hôn nhân của nước ta. Bây giờ chúng ta sẽ cùng
tìm hiểu nội dung thứ hai của chế độ hôn nhân nước ta đó
là hơn nhân một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng.

(?) Em hãy so sánh chế độ hơn nhân của xã hội cũ với
chế độ hôn nhân hiện tại của nước ta.
-Chế độ hôn nhân của xã
hội cũ là chế độ đa thê
đàn ơng thì phải 5 thê 7
thiếp, người đàn ơng
tồn quyền quyết định
mội cơng việc của gia
đình.
- Hiện nay chế độ hôn
nhân của nước ta là chế
độ hơn nhân 1 vợ 1
chồng, vợ chồng bình
đẳng
(?) Em hiểu vợ chồng bình đẳng ở đây nghĩa là như thế
nào?
Vợ chồng bình đẳng ở đây nghĩa là vợ chồng có quyền và
nghĩa vụ ngang nhau trong việc tổ chức đời sống gia đình,

Trả lời


trong việc giáo dục con cái cũng như mọi mặt của đời sống
gia đình. Vợ chồng phải biết tơn trọng danh dự, nhân phẩm
và ý kiến của nhau.
Hôn nhân sẽ đem lại cuộc sống gia đình. Vậy gia đình là
gì? Gia đình có chức năng nào? Mối quan hệ gia đình và
chức năng của các thành viên trong gia đình như thế nào?
Chúng ta sẽ cùng đi vào tim hiểu phần tiếp theo.
2. Gia đình, chức năng

Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về gia đình của các nhà

của gia đình, các mối

khoa học nghiên cứu ở từng góc độ khác nhau, ở đây chúng quan hệ gia đình và
ta có thể hiểu khái niệm gia đình như sau:

trách nhiệm của các

“Gia đình là một nhóm xã hội được hình thành trên cơ

thành viên trong gia

sở hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc ni dưỡng,

đình.

những thành viên trong gia đình có sự gắn bó và ràng

a. Gia đình là gì?

buộc với nhau về trách nhiệm, quyền lợi, nghĩa vụ có
tính hợp pháp được nhà nước thừa nhận và bảo vệ”.
(?) Thế nào là mối quan hệ hôn nhân?
Trả lời
(?) Thế nào là mối quan hệ huyết thống?
Trả lời
(?) Vậy qua định nghĩa trên em hãy nêu các loại gia đình
mà em biết?
Chúng ta có thể phân gia đình thành gia đình hai thế hệ( gia

đình hạt nhân), gia đình ba thế hệ( gia đình truyền thống),


hoặc gia đình đầy đủ và gia đình khơng đầy đủ
b. Chức năng của gia
đình
(?) Vậy gia đình có chức năng gì?
Trả lời
Gia đình có bốn chức năng cơ bản đó là: chức năng duy trì
nịi giống, chức năng kinh tế, chức năng tổ chức đời sống
gia đình, chức năng nuôi dưỡng và giáo dục con cái.
Và bây giờ để hiểu rõ hơn về các chức năng của gia đình
chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu từng chức năng cụ thể của gia
đình
Trước hết, chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu chức năng đầu tiên • Chức năng duy trì
của gia đình đó là chức năng duy trì nịi giống.

nịi giống

Quan niệm truyền thống coi việc sinh con đẻ cái như một
nhiệm vụ cơ bản và quan trọng nhất của gia đình. Việc thực
hiện chức năng sinh sản, tái tạo nhằm duy trì và phát triển
nịi giống được xem là mục đích xây dựng gia đình và cũng
là nhu cầu cần được thoả mãn của các cặp vợ chồng đối với
việc làm cha mẹ. Nó là tiền đề cho việc thực hiện các chức
năng còn lại, đảm bảo cho cuộc sống gia đình hạnh phúc.
Và để gia đình ấm no, hạnh phúc thì mỗi gia đình nên có
số con vừa phải và khỏng cách giữa các con phù hợp
Trong lịch sử phát triển xã hội loài người, từ khi xuất
hiện Nhà nước dù ở thời sơ khai hay hiện đại, gia đình đều

• Chức năng kinh tế


được xem như là một đơn vị kinh tế.
Chức năng kinh tế của gia đình được biểu hiện trên cả
hai phương diện sản xuất và tiêu thụ. Cho đến nay, kinh tế
"Hộ gia đình" ở Việt Nam vẫn là một thành phần quan
trọng trong việc đóng góp vào nền kinh tế quốc dân bên
cạnh những thành phần kinh tế khác. Biểu hiện đơn vị tiêu
thụ là nhu cầu thiết yếu của mọi gia đình để duy trì tồn tại
và phát triển của các thành viên sinh sống trong gia đình
(như ăn, mặc, nhà ở, đồ dùng, phương tiện đi lại, học tập,
thơng tin, giải trí...)
Bằng các đều kiện và hồn cảnh cụ thể của gia đình
mình mà các hộ gia đinh sẽ lựa chọn phương pháp, hoạt
động sản xuất, kinh doanh cho phù hợp.
VD: Người nơng dân có đất sẽ đầu tư vốn, khoa học,
công nghệ vào cải tạo đất, nâng cao năng suất cây trồng,
tăng nguồn thu nhập cho gia đình.
Thực hiện tơt chức năng này sẽ tạo tiền đề và cơ sở vật
chất vững chắc cho việc tổ chức đời sống gia đình.
• Chức năng tổ chức
đời sống gia đình
Như chúng ta đã biết gia đình là bến đỗ yêu thương, là nơi
giúp mỗi chúng ta trút bỏ được những muộn phiền, lo âu,
mệt mỏi do cuộc sống mang lại. Sau một ngày lao động học
tập vất vả, mệt mỏi thì gia đình là nơi giúp chúng ta giảm
bớt những căng thẳng mệt mỏi đó bởi tình u thương và
sự quan tâm, chia sẻ giữa các thành viên trong gia đình.

Chức năng này có vị trí đặc biệt quan trọng, cùng với các


chức năng khác tạo ra khả năng thực tế cho xây dựng gia
đình hạnh phúc. Bởi chỉ khi nào đời sống vật chất và đời
sống tinh thần kết hợp hài hịa với nhau thì cuộc sống gia
đình mới hạnh phúc.
Gia đình được ví như mơi trường giáo dục đầu tiên và là
môi trường giáo dục suốt đời của con người. Con người

. Chức năng nuôi
dưỡng, giáo dục con cái

sống gắn bó với gia đình, vì thế phẩm chất và giá trị của
mỗi thành viên phụ thuộc rất nhiều vào cuộc sống gia đình,
đặc biệt là phụ thuộc vào "giáo dục gia đình".
Giáo dục gia đình cần được hiểu theo nghĩa rộng, đó là
việc truyền thụ, chuyển giao giữa các thế hệ về kiến thức
cuộc sống, những kinh nghiệm sản xuất, những giá trị văn
hoá truyền thống được đúc kết, trải nghiệm trở thành những
di sản q báu của gia đình, cộng đồng, dân tộc.
Những người lớn trong gia đình có nghĩa vụ nuôi
dưỡng, giao dục, đáp ứng các nhu cầu chính đáng của con
trẻ, dạy cho con trẻ những điều hay lẽ phải
Thực hiện tốt chức năng giáo dục gia đình là điều kiện
tiên quyết trong việc hình thành nhân cách cho các thế hệ
tiếp nối.

c. Mối quan hệ gia đình
và trách nhiệm của các

thành viên

(?) Em hãy kể các mối quan hệ trong gia đình?


(?) Theo em trong các mối quan hệ đó mối quan hệ nào
là cơ bản nhất?
• Quan hệ giữa vợ và
chồng
Trong gia đình, mối quan hệ giữa vợ và chồng là mối quan
hệ cơ bản và quan trọng nhất. Mối quan hệ này được xác
lập trên cơ sở của tình u chân chính, được pháp luật cơng
nhận và bảo vệ. Vợ chồng phải có nghĩa vụ chung thủy, yêu
thương, giúp đỡ, chăm sóc, tơn trọng nhau, cùng nhau xây
dựng một gia đình hạnh phúc, ấm no, bình đẳng và tiến bộ.
(?) Quan hệ giữa cha mẹ có ảnh hưởng gì đến con cái
khơng?

• Quan hệ giữa cha
mẹ và con cái

(?) Theo em, cha mẹ có trách nhiệm gì đối với con cái?

(?) Con cái phải có trách nhiệm gì đối với cha mẹ?
Như đã nói ở trên, quan hệ vợ chồng là mối quan hệ cơ bản
và quan trọng trong gia đình. Nó sẽ chi phối các thành viên
khác trong gia đình, trong đó chịu ảnh hưởng nhiều nhất đó
là con cái. Cha me có trách nhiệm ni dưỡng, giáo dục,
yêu thương con cái và tạo điều kiện cho con cái được học
tập nên người.Bên cạnh đó con cái cũng phải biết yêu quý,

kính trọng, biết ơn, hiếu thảo với cha mẹ, biết lắng nghe
những lời khuyên bảo của cha mẹ. Khi cha mẹ già phải có
nghĩa vụ chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ, không được xúc


phạm, ngược đãi cha mẹ.
Phương pháp giáo dục con cái trong gia đình chủ yếu đươc
tiến hành theo phương pháp nêu gương, giáo dục con cháu
bằng chính lịng u thương , sự quan tâm chăm sóc. Do đó • Quan hệ giữa ơng bà
để làm được điều này thì ơng bà và những người lớn tuổi

và các cháu

trong gia đình phải là một tấm gương sáng cho các cháu noi
theo. Ông bà phải yêu thương, quan tâm chăm sóc, giáo dục
các cháu, sống mẫu mực và là tấm gương sáng cho các
cháu noi theo.
Đồng thời các cháu cũng phải biết u thương, kính trọng,
quan tâm, chăm sóc ơng bà khi ông bà già yếu.
Trong các mối quan hệ gia đình chúng ta khơng thể khơng • Quan hệ giữa anh,
kể đến mối quan hệ giữa các anh chị em trong gia đình.
Quan hệ giữa các anh chị em trong gia đình đã được ví như
chân với tay, khơng thể tách rời. Các anh chị em trong gia
đình phải biết yêu thương, đùm bọc, quan tâm, tơn trọng,
chăm sóc, bao ban, giúp đỡ nhau trong cuộc sống.

chị em


Kết luận bài học:

Như vậy, tình u, hơn nhân, gia đình có mối quan hệ chặt chẽ vói
nhau. Tình u chân chính là cơ sở để tiến tới hơn nhân và nó cũng là
nền tảng của một gia đình hạnh phúc. Một gia đình hạnh phúc sẽ mang
lại những điều tốt đẹp cho các thành viên trong gia đình và nó cũng là
một tế bào lành mạnh của xã hội. Và để có được một cuộc sống gia đình
hạnh phúc thì các thành viên trong gia đình cần phải có trách nhiệm với
gia đình mình.
VI. Củng cố kiến thức
Cho học sinh đọc tư liệu tham khảo trong sách giáo khoa trang 84, 85
Hướng dẫn học sinh trả lời các câu hỏi cuối bài trang 86.
VII. Dặn dò học sinh
Học bài và hồn thiện các bài tập cịn lại trong sách giáo khoa.
Chuẩn bị bài 13: Công dân với cộng đồng

GV HD giảng dạy duyệt

Sinh viên thực tập


Phạm Văn Lan

Lành Thị Thu Hằng