Tiết 114: Câu trần thuật đơn có từ là (Ngữ Văn 6)

Bµi gi¶ng m«n : Ng÷ V¨n 6
TRƯỜNG THCS XUÂN PHONG
Gi¸o Viªn: Xa Văn Thắng
2013

Kiểm tra bài cũ
Thế nào là câu trần thuật đơn?
Tác dụng của câu trần thuật đơn?
Cho ví dụ?


TIT 115: CU TRN THUT N Cể T L
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
1. Ví dụ
Xỏc nh ch ng v ng cho nhng cõu sau?

a. Bà đỡ Trần là ng%ời huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
//
C N VN
b.Truyền thuyết là loại truyện dân gian t%ởng t%ợng, kì ảo.

(Theo Ngữ văn 6, tập1)
//
C N VN
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

(Nguyễn Tuân)
//
CN VN

d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
//
C N VN
là + cụm danh từ
là + cụm danh từ
là + cụm danh từ
là + tính từ
C V
V ng trong
cỏc cõu ny
do nhng t
hoc cm t
no to
thnh?

? Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau
đây: Không, không phải, ch%a, ch%a phải, điền vào tr%ớc vị
ngữ của các câu bên d%ới:


a. Bà đỡ Trần là ng%ời huyện Đông Triều.
=>
=>

Bà đỡ Trần không phải là ng%ời huyện Đông Triều.
b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự
b. Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự
kiện có t%ởng t%ợng, kì ảo.
kiện có t%ởng t%ợng, kì ảo.
=>

=>
Truyền thuyết
Truyền thuyết
không phải
không phải
là loại truyện dân gian kể về các . . .
là loại truyện dân gian kể về các . . .
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng
sủa.
=>
=>Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô ch%a phải là một ngày trong
trẻo, sáng sủa.
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
=>
=>
Dế Mèn trêu chị Cốc
Dế Mèn trêu chị Cốc
không phả
không phả
i
i
là dại.
là dại.



a/
a/ Bà đỡ Trần không phải là ng%ời huyện Đông Triều.
=>
b/

b/
Truyền thuyết
Truyền thuyết
không phải
không phải
là loại truyện dân gian kể về các . . . .
là loại truyện dân gian kể về các . . . .
=>
c/
c/ Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô ch%a phải là một ngày trong trẻo,
sáng sủa.
=>
d/
d/
Dế Mèn trêu chị Cốc
Dế Mèn trêu chị Cốc
không phải
không phải
là dại.
là dại.
=>
Không phải + là + cụm danh từ
Không phải + là + tính từ
Ch%a phải + là + cụm danh từ
Không phải + là + cụm danh từ
TIT 115: CU TRN THUT N Cể T L
Em hóy nhn
xột cu to
ca phn v
ng trong cỏc

cõu trờn ?
Em hóy ch ra
cu trỳc ph
nh ca cỏc
vớ d trờn ?

CÊu tróc phñ ®Þnh cña c¸c vÝ dô
Kh«ng ph¶i
(a,b,d)
Ch%a ph¶i (c)
Lµ
Côm danh tõ
(a,b,c)
BiÓu thÞ
ý
phñ ®Þnh
TÝnh tõ (c)
+ +
CN/ Kh«ng ph¶i(cha ph¶i)+lµ+ côm danh tõ (tÝnh tõ)
( D¹ng phñ ®Þnh)
CN/ lµ+ côm danh tõ (tÝnh tõ)
( D¹ng kh¼ng ®Þnh)
TIẾT 115: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ

s
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
2. Nhận xét
1. Ví dụ
-
Vị ngữ th%ờng do từ là kết hợp với danh từ (cụm danh từ)

tạo thành. Ngoài ra, tổ hợp giữa từ là với động từ( cụm
động từ) hoặc tính từ ( cụm tính từ) cũng có thể làm vị
ngữ.
-
Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định nó kết hợp với các cụm từ:
không phải, ch%a phải,
*/ Ghi nhớ: ( Sgk tr114)
TIT 115: CU TRN THUT N Cể T L
T cỏc vớ d trờn
em rỳt ra c
im gỡ ca cõu
trn thut n cú
t l ?

L%u ý:
L%u ý:
Vd1: Bà đỡ Trần là ng%ời huyện Đông Triều.
//
CN
ĐT PN1 PN2
VN
Vd2: Ng%ời ta gọi chàng là Sơn Tinh
là + cụm danh từ
cụm động từ
câu trần thuật đơn
có từ là
không phải là câu
trần thuật đơn có
từ là
TIT 115: CU TRN THUT N Cể T L

Em hóy xỏc nh
ch ng v v
ng trong vớ d
2 ?
Hai cõu trong vớ
d trờn cú phi l
cõu trn thut
n cú t l
khụng ?

Lưu ý !
- Không phải câu trần thuật đơn nào có từ là
cũng được gọi là câu trần thuật đơn có từ “là”.
-
Trong câu trần thuật đơn có từ “là”, đôi khi
từ “là” được thay thế bằng dấu phẩy ( , ).

s
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
1. Ví dụ
TIT 115: CU TRN THUT N Cể T L

a. Bà đỡ Trần là ng%ời huyện Đông Triều.
(Vũ Trinh)
//
CN VN
b.Truyền thuyết là loại truyện dân gian t%ởng t%ợng, kì ảo.

(Theo Ngữ văn 6, tập1)

//
CN VN
c.Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

(Nguyễn Tuân)
//
CN VN
d. Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
//
CN VN
C V
Là ng%ời ở đâu?
Là loại truyện gì?
Là một ngày nh% thế nào?
Là làm sao ?
Câu đánh giá
Câu miêu tả
Câu định nghĩa
Câu giới thiệu
? Em th t
cõu hi cho
cỏc v ng
nhng vớ d
trờn ?
Cỏc cõu tr li
phn v ng
c a ra vi
mc ớch gỡ ?

s

I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
1. Ví dụ
2. Nhận xét
Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là:
+ Câu định nghĩa
+ Câu giới thiệu
+ Câu miêu tả
+ Câu đánh giá
*/ Ghi nhớ: ( Sgk T115)
TIT 115: CU TRN THUT N Cể T L
Em hóy cho bit
cú my kiu cõu
trn thut n cú
t l ?



Cột A Cột B
1. So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự
vật, sự việc khác có nét t%ơng đồng nhằm
tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
2. Chúng em là học sinh lớp 6B .
3. L%ợm là chú bé dũng cảm.
4. Hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa
hồng t%ơi.
a) Câu giới thiệu
d) Câu định
nghĩa.
c) Câu miêu tả

b) Câu đánh giá
Bài tập nhanh :
Nối thông tin ở cột A với mỗi thông tin ở cột B
sao cho phù hợp :

s
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
III. Luyện tập
1. Bài tập 1 + 2
c v xỏc nh yờu cu ca bi tp 1, 2
Các b%ớc
Các b%ớc
B%ớc 1: Tìm câu trần thuật đơn có từ là
B%ớc 3: Cho biết câu ấy thuộc kiểu câu
trần thuật đơn nào?
B%ớc 2: Xác định chủ ngữ và vị ngữ của các câu
trần thuật đơn có từ là
TIT 115: CU TRN THUT N Cể T L

s
I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là
II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là
III. Luyện tập
1. Bài tập 1 + 2
a. Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện t%ợng, khái niệm
CN VN
Câu định nghĩa
b. Ng%ời ta gọi chàng là Sơn tinh
Không phải là câu trần

thuật đơn có từ là
TIT 115: CU TRN THUT N Cể T L

c) Tre lµ c¸nh tay cña ng%êi n«ng d©n( .) Tre cßn lµ nguån vui …
duy nhÊt cña tuæi th¬.( ).Nh¹c cña tróc, nh¹c cña tre lµ khóc …
nh¹c cña ®ång quª.
c1) Tre lµ c¸nh tay cña ng%êi n«ng d©n.

CN VN C©u ®¸nh gi¸
c2) Tre cßn lµ nguån vui duy nhÊt cña tuæi th¬.
CN VN
C©u ®¸nh gi¸
c3) Nh¹c cña tróc, nh¹c cña tre lµ khóc nh¹c cña ®ång quª.
CN VN
C©u ®¸nh gi¸
TIẾT 115: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ

d) Bå c¸c lµ b¸c chim ri
Chim ri lµ d× s¸o sËu
S¸o sËu lµ cËu s¸o ®en
S¸o ®en lµ em tu hó
Tu hó lµ chó bå c¸c.
CN VN
CN VN
CN VN
CN VN
CN VN
§Òu lµ c©u giíi thiÖu.

Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối

Và dại khờ là những lũ ng%ời câm
Trên đ%ờng đi nh% những bóng âm thầm
Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng. (Tố Hữu)
e)
CN VN
CN VN
Câu đánh giá
TIT 115: CU TRN THUT N Cể T L

Quan sát bức
tranh , em hãy
viết 3 câu trần
thuật đơn có từ
là, trong đó có 1
câu miêu tả, 1
câu giới thiệu, 1
câu đánh giá (viết
về hình dáng,
tính cách, công
việc của chú bé
L%ợm)
Bi tp

§¸p ¸n :
1) L%îm lµ chó bÐ lµm nhiÖm vô liªn l¹c.( C©u giíi thiÖu)
2) L%îm lµ chó bÐ cã h×nh d¸ng nhá nh¾n.( C©u miªu t¶ )
3) L%îm lµ chó bÐ dòng c¶m.( C©u ®¸nh gi¸ )

HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ:
-
Học bài: + Đặc điểm câu trần thuật đơn có từ “là”.
+ Các kiểu câu trần thuật đơn có từ “là”
-
Bài tập: + Hoàn thành các bài tập SGK.
+ Viết đoạn văn từ năm đến 7 câu tả một người
bạn thân của em, trong đoạn văn có ít nhất một câu
trần thuật đơn có từ “là”. Nêu tác dụng của câu trần
thuật đơn có từ “là” trong đoạn văn.
- Chuẩn bị bài học: Ôn tập, chuẩn bị cho bài kiểm tra TV.
29

Bài tập 3: Viết một đoạn văn ngắn từ 5 - 7 câu tả một ng%ời bạn của
em, trong đoạn văn có ít nhất một câu trần thuật đơn có từ là. Nêu
tác dụng của câu trần thuật đơn có từ là trong đoạn văn.
1. Xác định chủ đề:
Tả một ng%ời bạn của em
+ Về hình dáng
+ Về tính cách
2. Số câu:
5 - 7 câu.
3. Kiến thức tiếng Việt:
sử dụng câu trần thuật đơn có từ là:
+ Câu miêu tả
+ Câu giới thiệu
+ Câu đánh giá