Vai trò của người cha đối với việc giáo dục nhân cách của trẻ

đại học quốc gia hà nội
đại học khoa học xã hội & nhân văn
Khoa tâm lý học

Niên luận
Đề tài: Vai trò của ngời cha đối với việc
giáo dục nhân cách của trẻ
Giảng viên hớng dẫn: Ths.Nguyễn Văn Lợt
Sinh viên : Nguyễn Thị ánh
Mã lớp môn học : PSY4050
Lớp : K55- Tâm lý học
Mã sinh viên : 10030034
Hà Nội 2013
CHƯƠNG 1: CƠ Sở Lý LUậN
1.Lý do chọn đề tài
Thế giới của chúng ta đã bớc sang một trang mới,một thế kỉ mới_thế kỉ
21.ở việt nam cũng nh nhiều nớc khác cũng đang phải đối mặt với nhiều vấn đề
thách thức.Trong đó nổi bật lên là vấn đề giáo dục nhân cách cho thế hệ tơng
1
lai của đất nớc,có rất nhiều vấn đề đợc đặt ra: trầm cảm,loa âu, tự kỉ,các hành vi
chống đối xã hội,tệ nạn xã hội
Vì vậy cách giáo dục,định hớng của ngời lớn đối với trẻ là vô cùng quan
trọng.Đặc biệt gia đình là cái nôi tâm lý đầu tiên của mỗi cá nhân,là tế bào của
xã hội,nên gia đình có ảnh hởng rất lớn đến sự hình thành và phát triển nhân
cách của trẻ.Nói đến sự phát triển của trẻ em,ngời ta hay đề cập đến vai trò của
ngời mẹ,tuy nhiên ngời cha cũng đóng một vai trò vô cùng to lớn đối với sự
phát triển toàn diện của trẻ.Tác giả D.Burlingham và A.Freud trong công trình
nghiên cứu của mình đã chỉ ra Bắt đàu từ năm thứ hai,tình cảm của đứa con
dành cho ngời cha sát nhập vào đời sống tình cảm của nó và trở thành một
phần cần thiết của những lực phức tạp góp phần tạo nên tính tình và nhân cách
của đứa con . Ngời ta thờng nói trẻ em giống nh một cây tre non vì thế khi các

em có nhận thức cha đúng đắn,hành vi sai lệch thì dễ uốn nắn hơn còn khi
chúng đã trởng thành thì rất khó thay đổi.Vì vậy việc giáo dục tốt ngay từ nhỏ
sẽ là nền tảng vững chắc cho sự phát triển ở những giai đoạn sau
Bên cạnh những ngời cha biết quan tâm,chia sẻ với con thì vẫn còn rất nhiều
ngời vẫn cha làm tròn trách nhiệm của mình.Vậy để biết đợc ngời cha có vai trò
nh thế nào đối với việc giáo dục nhân cách cho trẻ,cần có những nghiên cứu cụ
thể
2
2.Đối t ợng nghiên cứu
Vai trò của ngời cha đối với việc phát triển nhân cách của trẻ
3.Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu vai trò của ngời cha trong việc giáo dục nhân cách của trẻ để từ đó
đề xuất một số kiến nghị,nhằm đa ra những lời khuyên cho những bậc làm cha
trong việc dạy dỗ con em mình
4.Ph ơng pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu tài liệu
- Phơng pháp quan sát
5.Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nghiên cứu vai trò của ngời cha
Từ trớc đến nay vấn đề giáo dục gia đình và vai trò của ngời cha trong việc giáo
dục con cái đã đợc nhiều nhà khoa học quan tâm
-ở nớc ngoài có: Khổng Tử,Mạnh Tử,sau này có J.J.Rut xô,S.Simon,Họ đều
là những nhà giáo dục học,tâm lý học nổi tiếng
-Trong nớc: cũng có nhiều tác giả cho xuất bản các đầu sách về gia đình nh:
Nguyễn Khắc Viện,Nguyễn Thị Đoan,Trần Trọng Thủy
6.Các khái niệm cơ bản
6.1. Khái niệm giáo dục
- Có quan điểm cho rằng:
. Giáo dục (theo nghĩa rộng): là quá trình tác động có mục đích,có tổ chức,có
kế hoạch,có nội dung có phơng pháp khoa học của nhà giáo dục tới ngời đợc

giáo dục tại các cơ sở giáo dục nhằm hình thành nhân cách của họ
. Giáo dục ( theo nghĩa hẹp): là quá trình hình thành cho ngời đợc giáo dục lý t-
ởng,động cơ,tình cảm,niềm tin,những nét tính cách của nhân cách,những hành vi thói
quen,c xử đúng đắn trong xã hội
- Theo từ điển tâm lý học_ Vũ Dũng: giáo dục là hoạt động có mục đích,có kế
hoạch nhằm truyền lại cho thế hệ sau mọi kinh nghiệm mà các thế hệ trớc đó tích lũy
đợc,hình thành nhân cách của con ngời theo những yêu cầu của xã hội,chuẩn bị cho
họ có kiến thức,tâm thế tham gia vào cuộc sống xã hội và hoạt động lao động sản
xuất
6.2 Khái niệm trẻ em
3
Có quan điểm cho rằng Trẻ con chỉ là ngời lớn thu nhỏ lại nghĩa là sự khác
biệt giữa trẻ em và ngời lớn chỉ là khác về lợng chứ không khác về chất
Ngành xã hội học xác định trẻ em là những ngời có vị thế và vai trò khác ngời lớn
Trong tâm lý học: khái niệm trẻ em đợc dùng để chỉ giai đoạn đầu của sự phát triển
tâm lý,nhân cách con ngời.Đó là sự phát triển tâm lý của trẻ em trong độ tuổi từ khi
lọt lòng mẹ đến tuổi dậy thì
Độ tuổi của trẻ em cũng đợc qui định theo mỗi quốc gia và nền văn hóa,xã
hội.Tại Việt Nam theo điều 1-luật bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ em quyết định Trẻ
em là công dân Việt Nam dới 18 tuổi
6.3. Khái niệm nhân cách
Nhân cách là đối tợng nghiên cứu của nhiều nghành khoa học nh: Triết học,Xã
hội học,Luật họcĐối với mỗi nghành khoa học khác nhau nhân cách lại đợc nghiên
cứu dới các góc độ khác nhau.Trong tâm lý học vấn đề nhân cách cũng mang một số
nét đặc trng.ở đây nhân cách phải đợc nghiên cứu trong sự giao tiếp của cá nhân này
với cá nhân khác,nhân cách phải đợc đặt trong hoàn cảnh cụ thể của một nhóm xã hội
nào đó
Có nhiều cách định nghĩa và quan niệm khác nhau về nhân cách.Ngay từ năm
1949 G.Allport đã dẫn ra trên 50 định nghĩa khác nhau của các nhà tâm lý học về
nhân cách

Hiện nay có rất nhiều các lý thuyết khác nhau về nhân cách trong khoa học tâm
lý,có thể nêu một số thuyết sau:
.Thuyết phân tâm của S.Freud cho rằng: Nhân cách đó là những tình cảm,những cố
gắng và những t tởng phát sinh từ những mâu thuẫn giữa tính hiếu chiến của chúng
ta,động cơ thúc đẩy việc tìm kiếm để thỏa mãn nhu cầu một cách sinh học và sự kiềm
chế xã hội chống lại chúng
. Ngoài ra có thuyết siêu đẳng và bù trừ của A.Adler,thuyết lo lắng của
K.Horney,thuyết phát huy bản ngã của A.Masslow,thuyết đặc trng của G.Allport,lí
thuyết nhân cách của các nhà tâm lý học xô viết: A.N.Lêônchiev,A.V.Pêtrôvxki
.Quan điểm sinh vật hóa nhân cách: coi bản chất nhân cách nằm trong các đặc điểm
hình thể(Krestchmev),ở góc mặt(C.Lombrozo),ở thể trạng(Sheldon)
.Quan điểm xã hội hóa nhân cách lấy các quan hệ xã hội(gia đình,họ hàng,làng
xóm) để thay thế một cách đơn giản,máy móc các thuộc tính tâm lý cá nhân
4
. Nhân cách là một cá nhân có ý thức,chiếm một vị trí nhất định trong xã hội và
đang thực hiện một vai trò xã hội nhất định ( A.G.Coovaliôv)
. Theo từ điển tâm lý học_Vũ Dũng: Nhân cách là hiện t ợng xã hội,con ngời sống cụ
thể,làm chủ ý thức và tự ý thức
Xuất phát từ những điều nêu trên,chúng ta có thể hiểu: Nhân cách là tổ hợp
các đặc điểm,các thuộc tính tâm lý ổn định,điển hình,nói lên bản sắc,giá trị xã hội
của mỗi ngời, nhân cách đợc hình thành thông qua hợt động và giao tiếp ,đồng thời
thông qua hoạt động và giao tiếp mỗi cá nhân lại bộc lộ nhân cách cảu mình với t cách
là chủ thể của hoạt động
Nh vậy nhân cách là tổng hòa không phảI các đặc điểm cá thể của con ngời mà chỉ là
những đặc điểm qui định con ngời nh là một thành viên của xã hội,nói lên bộ mặt tâm
lý_xã hội,giá trị và cốt cách làm ngời của mỗi cá nhân.Những thuộc tính tâm lý tạo
thành nhân cách thờng biểu hiện trên 3 cấp độ: cấp độ bên trong cá nhân,cấp độ liên
nhân cách và cấp độ biểu hiện ra bằng hoạt động và các sản phẩm của nó
6.4.Khái niệm ngời cha
Nói tới gia đình,chúng ta thờng hình dung về một mái nhà ít nhất là có sự chung sống

giữa cha mẹ và con cái.Vai trò của ngời mẹ đối với sự phát triển của trẻ là không thể
bàn cãi.Tuy nhiên ngời cha cũng đóng vai trò không kém phần quan trọng.Ông cha ta
từ xa đã có câu:
Công cha nh núi thái sơn
Nghĩa mẹ nh nớc mắt trong lòng chảy ra
Trong truyền thống văn hóa Việt Nam vai trò không thể thiếu của ngời cha đối
với con cái trong gia đình đợc đề cao qua câu tục ngữ Con không cha nh nhà không
nóc ngời cha đợc hiểu là trụ cột,là ngời cầm cân nảy mực của mỗi gia đình
Tác giả Porot trong tài liệu Trẻ em và các mối quan hệ trong gia đình cũng đã đề
cập nhiều đến vai trò của ngời cha trong sự phát triển của trẻ em,ông cho rằng Một
gia đình đúng nghĩa là phải có sự kết hợp gắn bó giữa tình yêu thơng và uy quyền,sự
ganh đua và sự doàn kết.Tình yêu thơng gắn liền với vai trò của ngời cha.Nhng mối
quan hệ gia đình sẽ đợc sẽ đợc sắp xếp xung quanh đứa trẻ,theo đứa trẻ và vì đứa
trẻ.Một gia đình hạnh phúc đòi hỏi sự cân bằng thờng xuyên giữa tình yêu của mẹ và
uy quyền của cha,sự đoàn kết và sự ganh đua giữa con cái.Đấy cũng là những vai trò
thể hiện mối quan hệ chặt chẽ trong gia đình xoay quanh đứa trẻ,chính vì mối quan
hệ chặt chẽ này mà trẻ sẽ phát triển nhân cách lệch lạc nếu một trong những măt xích
này bị cắt đứt
5
Trong tâm lý học hiện đại: ngời cha có ảnh hởng đến nhiều lĩnh vực phát triển
của đứa con nh cảm xúc ,tình cảm,ngôn ngữ,nhận thứcsự tơng tác sớm giữa cha và
con có ảnh hởng tốt đến sự phát triển của trẻ
Vậy vai trò của ngời cha đối với trẻ đợc thể hiện qua các phơng diện nào?
CHƯƠNG 2: VAI TRò CủA NGƯời cha trong việc
giáo dục nhân cách của trẻ
1.Vai trò của ng ời cha trong việc giáo dục con theo giai đoạn lứa tuổi
+ Giai đoạn 0- 5 tuổi
. Từ khi trẻ còn là bào thai trong bụng mẹ thì ngời cha không còn chỉ đảm nhiệm vai
trò là ngời chồng mà còn có thêm một trách nhiệm mới là làm cha.Khi ngời phụ nữ
mang thai sẽ có những thay đổi lớn về mặt tâm sinh lý và dễ cáu gắt,vì thế ngời chồng

cần phải tạo cho vợ bầu không khí gia đình thoải mái,luôn chia sẻ,cảm thông với
những khó khăn của vợ và đặc biệt chú ý đến chế độ dinh dỡng,đảm bảo những điều
kiện cần thiết cho cơ thể mẹ và sự phát triển của thai nhi
.Đứa trẻ chào đời là niềm mong mỏi của cả gia đình,ngời cha lúc này vô cùng hạnh
phúc,cùng với mẹ chăm sóc trẻ một cách tốt nhất.Khi trẻ lớn hơn ngời cha cần tổ chức
các hoạt động cho trẻ và vui chơi cùng chúng,,hớng dẫn con sử dụng đồ vật,tập đi,học
cách sử dụng ngôn ngữ,thiết lập tình cảm với trẻ ngay từ thời điểm này.
.Khi trẻ bớc sang độ tuổi 3-5: nhiều trẻ rơi vào khủng hoảng khủng hoảng tuổi lên
3vì các em phải bớc vào một môi trờng mới là lớp mẫu giáo,đợc tiếp xúc với cô
giáo,vui chơi cùng các bạnNhiều em thấy khó khăn khi gia nhập vào các mối quan
hệ mới bên ngoài tổ ấm của mình.Lúc này ngời cha cần tạo hứng thú cho trẻ,giúp trẻ
hòa nhập hơn với bạn bè,chia sẻ đồ chơi với bạn,không đợc tranh giành đánh nhau với
các bạnngoan ngoãn nghe lời cô giáo
ở tuổi này trẻ thờng bùng lên những phản ứng cảm xúc mạnh mẽ đối với những khó
khăn gặp phải khi làm một việc gì đó một mình mà không đợc ,những cơn hờn dỗi
6
khóc lóc khi đòi hỏi mà không đợc ngời lớn đáp ứng.Cha cần tỏ ra quan tâm đến
trẻ,không nên để chúng khóc hờn quá lâu,mặt khác cũng không nên đáp ứng mọi yêu
cầu của trẻ chỉ để kết thúc cơn hờn dỗi,tuổi này trẻ thờng không nhớ gì lâu và chỉ phản
ứng với những gì chúng trực tiếp tri giác vì vậy ngời cha cần bình tĩnh nhẹ nhàng hớng
trẻ sang một đồ chơi yêu thích khác hay đề nghị trẻ làm một việc gì đó thú vị hơn để
chúng quên đi những điều khó chịu mới xảy ra và sẵn sàng bắt tay vào việc mới
+ Giai đoạn 6-17 tuổi
.Khi 6 tuổi các em đi học lớp 1: bắt đầu tiếp thu những tri thức của nhân loại,bắt đầu
học ngôn ngữ một cách bài bản,các mối quan hệ của trẻ với thầy cô và bạn bè đợc duy
trì và phát triển rộng hơn
.Khoảng 11-12 tuổi: trẻ bớc vào giai đoạn tuổi dậy thì ,có những thay đổi lớn về mặt
tâm sinh lý,dễ bớng bỉnh,muốn tự quyết định cách ăn mặc,quan hệ bạn bè cảm
giác mình là ngời lớn.ở tuổi này dễ nảy sinh tình bạn khác giới vì vậy cha mẹ cần có
định hớng cho con: khẳng định việc học là quyền lợi và là nhiệm vụ hàng đầu của

trẻ,cần giữ tình bạn khác giới một cách trong sáng,hồn nhiên và không vợt quá giới
hạn
Khi trẻ bớc vào cuối tuổi học sinh,ngời cha cần đa ra lời khuyên với vai trò là ngời đi
trớc có kinh nghiệm để giúp trẻ lựa chọn trờng thi và nghề nghiệp trong tơng lai một
cách phù hợp nhất .Nhiều ông bố bắt con nhất định phải thi vào trờng này,nhất định
phải theo đuổi nghề kia Con là con gái thì chỉ có thi s phạm,theo nghề giáo sẽ có
nhiều thời gian chăm sóc cho gia đình sau này,vì vậy bằng mọi cách con phải thi và
học s phạm nếu bị ép buộc làm điều trẻ không thích thì kết quả nhiều khi sẽ không đ-
ợc nh mong đợi.Cha mẹ hãy là ngời định hớng,đa ra lời khuyên cho con để con có sự
lựa chọn tốt nhất có thể
+Giai đoạn 17-25 tuổi: có những em đã đi làm,phụ giúp gia đình,cha cần sẻ chia với
con những khó khăn trong công việc.Bên cạnh đó nhiều bạn còn là sinh viên,sống
cuộc sống xa gia đình,thiếu thốn tình cảm của ngời thân vì vậy cha mẹ cần phải quan
tâm đến con nhiều hơn,tạo cho chúng cảm giác yên tâm để học tập tốt.ở tuổi này
nhiều bạn đã tìm kiếm tình yêu và ngời bạn đời cho mình,cha cần định hớng cho con
trong việc lựa chọn bạn đời một cách tốt nhất
7
+Giai đoạn sau này khi các con đã bớc sang tuổi trởng thành,sống tự lập,xây dựng gia
đình thì ngời cha vẫn luôn dõi theo và sẵn sàng là nơi để con tìm về trong những lúc
khó khăn vấp ngã trên đờng đời
2.Ng ời cha trong việc giáo dục con theo giới tính và thứ bậc ra đời của trẻ
+Đối với mỗi đứa con là một cách dạy dỗ khác nhau mà ngời cha cần phải thực hiện
cho phù hợp với tính cách của trẻ:
Quan hệ cha-con đợc phân tâm học nghiên cứu từ lâu,ngời mẹ thờng gắn bó với con
trai,xung khắc với con gái còn ngời cha thì ngợc lại.Với con trai thì cha là biểu tợng
của sức mạnh,vừa là chỗ che chở,nâng đỡ vừa là nơi phát sinh nỗi sợ hãi bị trùng
phạt.Mặt khác cả hai cha con đều có chung đối tợng cảm xúc là ngời mẹ vì vậy đứa trẻ
luôn níu kéo cho mình phần lớn hơn,vì thế quan hệ cha con có tính lỡng phân vừa sợ
hãi vừa kính phục vừa ghen tức với cha mà Freud gọi là mặc cảm ơ đíp
Đối với con gái thì cha là ngời bạn khác giới đầu tiên,có thể trở thành hình mẫu cho

ngời bạn đời của chúng sau này
+Thứ tự ra đời của trẻ cần có cách dạy dỗ khác nhau:
.Đứa con đầu lòng:thờng thì cha mẹ rất hạnh phúc khi đứa con đầu lòng ra đời,dành
thời gian và toàn bộ sự quan tâm cho trẻ.Nh vậy những đứa con đầu lòng có một
khoảng thời gian sống hạnh phúc và an toàn.Nhng khi đứa con thứ hai xuất hiện thì
chúng không còn là trung tâm của sự quan tâm nữa,không còn nhận đợc tình yêu th-
ơng liên tục nữa .Chúng thờng phải chịu sự tổn thơng vì chờ đợi cho đến tận sau khi
những đòi hỏi của con thứ đợc đáp ứng,cảm thấy bị mẹ bỏ rơi,sau một thời gian những
đứa trẻ đầu lòng trở nên bớng bỉnh,c xử không tốt,tiêu cực.Vì vậy ngời cha phải dỗ
dành,khuyên nhủ,động viên để trẻ không bị tổn thơng và quan trọng là giúp trẻ thân và
yêu quý đứa em hơn
.Con thứ không phải chịu cảm giác hụt hẫng quá nhiều nh con đầu lòng,vì lúc này có
thêm em thì với chúng không phải là một sự kiện quá lớn vì trớc đó chúng đã có anh
chị của mình để cạnh tranh,vui chơi cùng
.Con út thờng đợc chiều chuộng một cách thái quá và tin rằng chúng không cần học để
làm bất cứ cái gì cho mình,khi lớn lên có những trẻ vẫn giữ lại tính không tự lực và
phụ thuộc của thời thơ ấu.Vì vậy ngời cha không nên quá chiều chuộng trẻ,dù là con
út thì ngời cha vẫn phải đối xử với tất cả các con một cách công bằng nhất có thể
.Con một là trung tâm của sự quan tâm,chăm sóc,trẻ không khi nào phải tranh giành
cái ăn cái mặc thậm chí là cả tình yêu thơng với những trẻ khác.Ngời cha cần yêu th-
8
ơng đúng mực,không nên đáp ứng đầy đủ những đòi hỏi của trẻ,hớng cho trẻ gia nhập
các mối quan hệ ngoài gia đình một cách thuận lợi
3.Vị thế của ng ời cha trong xã hội có ảnh h ởng sự phát triển nhân cách của trẻ nh thế
nào?
. Một ngời cha có trình độ học vấn cao,sự nghiệp thăng tiến thuận lợi,đợc mọi ngời
trong cơ quan yêu quý,tin tởng,điều này là niềm tự hào đối với đứa con,có thể cha sẽ
là một hình mẫu lý tởng để giúp con có động lực trong học tập,phấn đấu để trở thành
ngời thành đạt nh cha.Tuy nhiên không phải cứ ngời cha thành công trong công việc
thì con cái sẽ học tập theo,rất nhiều em có t tởng cha mình là ngời tài giỏi nên mình

không cần phải học nhiều,sau này nhất định cha sẽ sắp xếp cho mình một công việc
phù hợp,vì vậy ngời cha luôn phải định hớng,động viên con cố gắng học tập
Liệu có phải một ngời cha tài giỏi,hiểu biết nhiều thì sẽ có cách giáo dục con tốt?
Trong thời đại ngày nay có rất nhiều ông bố thành đạt và rất đam mê với công
việc,nghĩ rầng mình là trụ cột gia đình thì cần phải kiếm nhiều tiền để đảm bảo cuộc
sống gia đình.Nhng quan điểm đó thật sự là sai lầm,bởi một ngời đàn ông thật sự
thành công là cần phải có sự cân bằng giữa công việc-gia đình-tiền bạc.Liệu tiền
có phải là quan trọng khi con cần một lời động viên cho kì thi cuối năm,cần lắm một
bữa ăn cơm cùng cha sau một ngày học tập vất vảNhiều ông bố đi làm từ sáng tới
khuya mới về nhà và khi đó con đã đi ngủ,có khi cả mấy ngày liền cha con không gặp
mặt,điều này khiến cho khoảng cách cha-con ngày một xa nhau hơn
Nhng cũng có nhiều ngời biết cân bằng giữa gia đình và công việc,dù bận rộn
nhng vẫn cố gắng giành thời gian về nhà ăn cơm,quan tâm,hỏi han con về chuuyện
học hành,về các mối quan hệ xã hộiĐể có những động viên,chia sẻ kịp thời
.Những ông bố lao động vất vả (làm công nhân, nông dân, ngời làm thuê)trình độ
học vấn không cao thì ảnh hởng đến con nh thế nào?có thể họ không phải là một hình
mẫu thật lý tởng về nghề nghiệp cho con,nhng thái độ,cách ứng xử với mọi ngời xung
quanh lại là tấm gơng sáng cho con học tập.Có thể cha không giảng đợc cho con hiểu
một bài toán nhng bù lại sự nỗ lực lao động để lo cho con ăn học lại là động lực
giúp trẻ cố gắng vơn lên trong học tập để xứng đáng với đức hy sinh của cha mẹ
Cũng không ít ông bố cho rằng mình không đủ trình độ học vấn để dạy con nên
phó mặc việc giáo dục con cho nhà trờng,không bao giờ hỏi,kiểm tra việc học hành
9
của con,nh vậy chúng sẽ lơ là dẫn đến kết quả không tốt,nếu đợc bạn bè và thầy cô
giúp đỡ thì có thể sẽ tiến bộ hơn
. Những ngời cha không việc làm thờng là những ngời dễ mắc vào các tệ nạn xã
hội trở thành ngời bê tha,bệ rạc,thờng xuyên đánh đập,chửi bới vợ con.Khiến trẻ mất
niềm tin vào cha mình,thậm chí là ghét bỏ cha,sẽ đi tìm một hình mẫu khác ngoài xã
hội
4.Sự thiếu hụt giáo dục của ng ời cha

Đa số trẻ đợc sinh ra trong vòng tay yêu thơng của cha mẹ.Nhng cũng không ít
trờng hợp không nhận đợc s giáo dục từ gia đình mình
-Có những trẻ sống cùng cha trong một tổ ấm nhng việc dạy bảo con cái thì ngời cha
lại phó mặc cho ngời mẹ.Nếu con thành đạt,ngoan ngoãn thì nhận công lao về phía
mình,ngợc lại con mắc lỗi thì đổ cho con h tại mẹ,không bao giờ chịu lắng nghe
những lời tâm sự của con,tạo cho chúng có cảm giác bị cha lãng quên.Nh vậy trẻ sẽ có
những so sánh cha với mẹ,có chuyện gì trẻ cũng chỉ nói với mẹ vì sợ cha biết sẽ lại
mắng,chửi.Tuy nhiên có những chuyện không thể một mình mẹ giải quyết đợc,mẹ là
ngời dễ mềm lòng,con mắc lỗi thì dễ dàng tha thứ,nên lúc này ngời cha cần phải giúp
con nhận ra lỗi lầm và sửa chữa
Có những ông bố kệ cho vợ con muốn làm gì thì làm,chẳng bao giờ đa ra ý kiến,điều
đó khiến cho tình cảm gia đình không mấy gắn bó
-Có những em mồ côi cha từ nhỏ hay bị cha bỏ rơi thậm chí là cha từng biết mặt
cha,trẻ thấy thiếu thốn tình cảm vô cùng,có những khi bạn bè trêu chọc quá đáng
mày là đồ không có cha sẽ khiến các em bị tổn thơng,xấu hổ vô cùng .Việc ngời cha
vắng mặt kéo dài có rất nhiều tác động đến sự phát triển của trẻ, cũng trong tài liệu
trẻ em và các mối quan hệ trong gia đình ,tác giả Porot đã chỉ ra rằng: những tr -
ờng hợp vắng mặt thật sự do mất cha,ngời con bị thiệt thòi vì thiếu những cắm chốt
cần thiết liên tiếp nhau: ngời con trai phảI bám vào mẹ và có nguy cơ thiếu nam
tính,vì hình ảnh ngời cha đã khuất không thể thay thế hình ảnh ngời cha bằng xơng
bằng thịt,sự căm chốt đầu tiên của con gái với cha cũng không thể thực hiện đợcLúc
này ngời mẹ cần có cách quan tâm con cho phù hợp,ngời mẹ nên xây dựng hình ảnh
ngời cha thông qua những câu chuyện,để trẻ đợc an ủi phần nào
-Những trẻ có bố đi làm xa ,rất ít khi về nhà thì ngời bố cần phải gọi điện thờng xuyên
để chia sẻ với con,để chúng thấy dù ở xa nhng bố vẫn luôn quan tâm,yêu thơng chúng
10
-Trẻ em mồ côi cả cha lẫn mẹ; không đợc nhận sự giáo dục gia đình là một thiệt thòi
lớn đối với các em.Nếu ngời thân và xã hội quan tâm,định hớng tốt sẽ giúp các em đợc
bù đắp phần nào,còn những em sống lang thang không nơi nơng tựa dễ bị bạn bè xấu
lôi kéo làm những việc vi phạm pháp luật(trộm cắp,giết ngời)

-Có những em đang nhận đợc sự chăm sóc của cha mẹ thì họ lại ra đi quá sớm,khiến
chúng trở thành những trẻ mồ côi,có em hoàn toàn gục ngã trớc cú sốc quá lớn không
biết phải xoay sở nh thế nào khi thiếu bóng dáng cha mẹ,cảm thấy mình bị mất phơng
hớng,Ngợc lại các em khác lại cố gắng học tập,sống tốt và chăm sóc các thành viên
trong gia đình để bố mẹ ra đi một cách nhẹ nhõm
-Nhiều gia đình hạnh phúc tan vỡ: bố mẹ chia tay nhau,sau đó mẹ đi tìm cho mình
hạnh phúc mới đồng thời mang con đi cùng,lúc này trẻ không nhận đợc sự giáo dục từ
cha đẻ của mình nhng lại sống cùng cha dợng vì vậy dợng cũng đóng vai trò quan
trọng trong việc giáo dục trẻ.Đa số các ông bố dợng thờng phân biệt đối xử với con
riêng của vợ thậm chí bắt chúng phải lao động vất vả,đánh đập ngợc đãi.Nhng bên
cạnh đó cũng có những ngời yêu quý con vợ cũng không kém con ruột của mình:
Anh Huỳnh Văn Khơng,42 tuổi đã có 7 năm chung sống hòa bình với hai con riêng
của vợ,rút ra kinh nghiệm: khi đến với nhau trong những trờng hợp nh thế,cần hiểu
rằng ngôi nhà chung không chỉ có hai trái tim vàng.Phải chuẩn bị tinh thần để chia sẻ
giây phút riêng t cùng những đứa trẻ không phải con mình.Khi chúng phạm lỗi ,đừng
phạt chúng trong lúc vợ vắng mặt,anh Khơng luôn cố gắng để hai đứa trẻ không lâm
vào cảnh buồn chán bằng cách tổ chức những dịp đi chơi, cùng tham gia những trò
chơI mang tính sáng tạo.Nhờ vậy giờ đây gia đình anh có thêm hai thành viên mới nh-
ng không khí trong nhà rất thanh bình,hạnh phúc.Anh nói thêm:nớc chảy đá mòn,con
của vợ không thể yêu thơng cha dợng bằng cha ruột của chúng nhng nhất thiết cha d-
ợng phải làm cho chúng hiểu rằng trong hoàn cảnh hiện tại không ai lo lắng đợc cho
chúng bằng cha dợng
-Những ngời cha có hành vi ngợc đãi con cái:
Thờng là những ông bố mắc vào các tệ nạn xã hội: cờ bạc,rợu chè,ma túylúc nào
cũng cần đến tiền để thỏa mãn cơn nghiện của mình,hay đánh đập chửi bới vợ
con,thậm chí bắt những đứa con đang tuổi ăn tuổi học phải lao động vất vả kiếm
tiền,những ngời đàn ông này không có chút trách nhiệm nào với gia đình,với con cái
mà ngợc lại đang phá tan đi hạnh phúc gia đình,đặc biệt là những trẻ nam nếu không
11
có nhận thức tốt thì rất dễ đi vào vết xe đổ của cha mình và sẽ trở thành kẻ nghiện

ngập,vũ phu
Và thật tồi tệ bởi trong cuộc sống này có những ông bố đẻ lại lạm dụng tình dục con
gái mình :
Cơn ác mộng của Anne marie wilson 38 tuổi,bắt đầu từ khi cô 11 tuổi,chính cha
John mc milan bắt cô phải quan hệ tình dục và mang bầu để ông ta có thể kiếm đợc
tiền trợ cấp từ những đứa trẻ
Anne quyết định chia sẻ câu chuyện của mình sau khi biết câu chuyện về ngời cha
loạn luân ở nớc áo,cô nh nhìn thấy bản thân mình những năm về trớc: Cha ch a bao
giờ nhốt tôi vào hầm nhng ông ấy biến căn nhà của chúng tôi thành nhà tù và nhốt tôi
trong đó với nỗi lo lắng và sự sợ hãi,cha coi tôi nh nô lệ tình dục Anne tâm sự.Cô cho
biết khi đó cô đang sống cùng cha mẹ và bảy anh chị em.Cô luôn sợ ông và từng cho
rằng mình có nghĩa vụ phảI làm tất cả những điều mà ông sai bảo.Anne cho hay ngay
cả ngời mẹ đã mất và các anh chị em đã không hề biết về những gì cô phải chịu đựng
trong suốt 16 năm trời.Một phần vì cha thờng giở trò đồi bại khi không có ai ở nhà và
ông đe dọa sẽ giết chết mẹ nếu cô tiết lộ
Khi cô 15 tuổi cha không còn dùng các biện pháp tránh thai nữa và cô bắt đầu mang
bầu nhng đều không thành:bốn lần bị sảy,một lần chết non và đứa bé duy nhất sinh ra
cũng chỉ sống đợc 8 tháng
Cuối cùng cô đã bỏ nhà đi.Cô lập gia đình và sinh đợc hai ngời con gái,cô đã tố cáo
việc cha John với giới chức.Tháng 9/2007 ngời cha loạn luân của cô phảI hầu tòa và
bị tuyên án 3 năm tù
Điều đáng buồn ở đây là ngời cha đã không làm tròn bổn phận trách nhiệm của mình
mà đã làm chuyện loạn luân với con gái ruột,khiến cho ngời con bị tổn thơng một
cách nghiêm trọng về thể chất và tinh thần,nỗi đau ấy ám ảnh họ suốt cả cuộc
đời.Anne đã giám tố cáo ngời cha của mình,nhng còn biết bao ngời con gái phải gánh
chịu một nỗi đau nh Anne mà có thể họ xấu hổ không giám nói ra.Những ngời cha ấy
thật sự không còn chút tính ngời nào,họ đã cớp đi hạnh phúc và để lại nỗi ám ảnh quá
lớn cho con gái mình.Vì lẽ đó mà ngời mẹ luôn phải quan tâm đến con gái để đề
phòng những tình huống xấu nhất có thể xảy ra
5. ứ ng xử của ng ời cha đối với các quan hệ xã hội có ảnh h ởng đến trẻ nh thế nào?

a,Trong mối quan hệ gia đình
-Đối với ngời vợ:
12
ở những gia đình kiểu truyền thống,ngời chồng thờng là ngời có uy quyền nhất trong
gia đình,thờng không cảm thông chia sẻ với vợ,chồng nói gì thì vợ phải răm rắp nghe
theo,nếu không rất có thể bị chửi,bị đánh,những ngời chồng nh thế này chỉ làm cho vợ
đau khổ.Bầu không khí trong gia đình luôn căng thẳng ngột ngạt.Tôi đã từng đợc đọc
những dòng tâm sự của một bạn nữ kể về câu chuyện gia đình mình:
Tôi là con của một ngời cha cực kì gia trởng,đi làm về là nằm đó xem tivi để mặc mẹ
tôi sau khi đã vất vả với việc của công ty còn phải lo chuẩn bị cơm tối cho gia đình
.Sau bữa tối cha tôi lại tiếp tục xem tivi hoặc đi ngủ sớm,mẹ tôi lại tiếp tục công việc
nội trợ: rửa chén,dọn dẹp nhà cửa,giặt đồ,cứ thế quần quật lo cho gia đình từ ngày
này đến ngày khác.Nhà có vật gì bám bụi là cha tôi lại chửi bới um lên,kêu mẹ tôi là
đàn bà mà để nhà cửa dơ bẩn,bừa bộn,tôi cha bao giờ thấy ông cầm chổi quét nhà.Từ
nhỏ tôi luôn tự hỏi tại sao công việc của phụ nữ phải là nội trợ mà đàn ông không
phải làm công việc đó,cũng là con ngời mà sao lại bất bình đẳng nh vậy?sao mẹ tôi
phải về quê nội mỗi khi có giỗ chạp trong khi cha tôi thì không bao giờ về nhà ngoại
trừ khi ngoại tôi mất,cha cũng là một ngời trí thức cao nhng mỗi lần cha chửi mẹ là
tôi không thể nào hình dung ra nổi.Nếu nh ngày nhỏ tôi từng thần tợng,ngỡng mộ cha
bao nhiêu thì khi lớn lên,hiểu chuyện,tôi càng căm thù cha.Mặc dù ông rất yêu thơng
tôi nhng cách ông đối xử với mẹ khiến tôi cảm thấy đau đớn nh chính nỗi đau của mẹ
khi lấy phải ngời chồng gia trởng vậy
Nhiều khi nghe cha chửi mẹ,tôi chỉ muốn chết quách đi cho xong,nhng nghĩ đến cảnh
tôi mà tự tử chết thì thế nào ông cũng gán cho mẹ tôi tội lỗi.Đã có lúc tôi từng nghĩ
hay cả tôi và mẹ cùng chết,lúc đó thì cả hai mẹ con đều đợc giải thoát khỏi ngời đàn
ông gia trởng
Tôi may mắn có một ngời mẹ tuyệt vời nhất thế giới này,luôn nhẫn nhịn vì chồng
con.Đã bao lần tôi khuyên mẹ ly dị cha tôi nhng mẹ còn lo cho con cái sau này nên
không giám làm điều đó.Hậu quả sau này bạn biết không,vì phải thờng xuyên nghe
chửi rủa,mẹ tôi cũng stress nặng và trí nhớ cũng giảm dần.Khi điều này xảy ra tôi

nghĩ chắc sẽ không bao giờ tha thứ cho cha,có thể tôi sẽ bỏ đi,một mình nuôi mẹ và
không bao giờ nhìn mặt ông nữa,để ông phải sống trong sự cô đơn và ân hận lúc về
già
Tôi sẵn sàng chấp nhận cuộc sống không chồng để lo cho mẹ và tôi cũng chẳng tin t-
ởng gì cuộc sống hôn nhân.Có những ngời lúc cha cới thì tỏ ra là đàn ông hiện đại nh-
ng kể từ khi đứa con sinh ra thì hiện nguyên hình là loại đàn ông gia trởng,rất mực
yêu con cái nhung lại đối xử với vợ còn thua cả con ở .Những suy nghĩ này cứ ăn sâu
13
vào đầu tôi,cho nên dù là một phụ nữ khá xinh,công việc ổn định,gia đình danh giá
nhng đã 30 tuổi mà tôi vẫn không dám để ai lọt mắt mình vì tôi sợ lấy phải một ngời
chồng gia trởng nh cha tôi
Ngời cha gia trởng sẽ ảnh hởng không tốt đến con cái,nh trờng hợp trên vì cha bạn ấy
là một ngời gia trởng nên bạn ấy không muốn lấy chồng bởi lẽ sợ rằng chồng mình
cũng là một ngời nh thế,nỗi ám ảnh đã trở nên quá nặng nề.Còn đối với các em nam sẽ
rất dễ bị nhiễm tính gia trởng của cha,điều đó là không nên,sẽ lại làm cho hạnh
phúc gia đình dễ tan vỡ mà thôi
Bên cạnh đó còn có những ngời chồng biết sẻ chia với vợ những khó khăn trong công
việc,trong gia đình và đặc biệt là vấn đề giáo dục con cái một cách thống nhất.Những
ngời đàn ông này là chỗ dựa vững chắc cho cả gia đình
-Đối với ông bà:
Nếu ngời cha luôn quan tâm ông bà,không bao giờ dám nặng lời với ông bàchính
những hành động cụ thể này của ngời cha giúp trẻ biết tôn trọng,lễ phép với ông bà
Nhng vẫn có những ngời cha là tấm gơng mờsống bất hiếu ông bà,điều này khiến
trẻ dễ dàng học theo,không biết kính trọng bề trên.
b.Đối với mối quan hệ ngoài gia đình
Cách cha đối xử với mọi ngời xung quanh: hòa đồng thân thiện,giúp đỡ ngời khác khi
khó khănsẽ giúp trẻ dễ dàng làm quen,giao tiếp với mọi ngời hơn.Nếu cha có thái
độ thờ ơ,vô cảm trớc những vấn đề xã hội,sống chỉ biết một mình bản thân,không cần
quan tâm đến bạn bè,hàng xóm thì con cũng dễ dàng học theo.Nhng trên cơ sở đợc
giáo dục ở nhà trờng và tiếp thu có chọn lọc thì các em sẽ biết phản đối thái độ của

cha mình,để làm điều tốt
Trong thực tế cuộc sống,nhiều ngời cha đã biết quan tâm,dành nhiều thời gian,tình
cảm để xây dựng các thói quen hành vi tốt trong học tập,quan hệ với mọi ngời xung
quanh cho con trẻ,nhng cũng không ít ngời cha ít khi hoặc rất dễ dàng bỏ qua những
hành vi ứng xử vô lễ,thiếu tôn trọng ngời khác,nói tục chửi bậycủa con mình.Có thể
nói xây dựng thói quen cần thiết trong hành vi ứng xử chính là xây dựng những phẩm
chất nhân cách tốt cho con ngời,hớng trẻ tới lòng từ thiện,nhân hậu,đem lại lợi ích cho
gia đình và xã hội
14
CHƯƠNG 3: KếT LUậN Và KIếN NGHị
1.kết luận
Nh vậy có thể thấy vai trò của ngời cha đối với việc giáo dục nhân cách của trẻ là rất
cần thiết,tuy nhiên cha cần có sự kết hợp,thống nhất phơng pháp với các thành viên
trong gia đình đặc biệt là ngời mẹ để cùng dạy dỗ trẻ,liên hệ với nhà trờng để có
những phát hiện điều chỉnh kịp thời trớc những việc làm cha đúng mực của các
em.Đồng thời cha cần tạo mối quan hệ với con bình đẳng,tin tởng để tạo điều kiện tốt
nhất cho sự phát triển của trẻ
2.kiến nghị
-các phơng tiện thông tin đại chúng cần tích cực đa các chơng trình,thông tin về giáo
dục gia đình,giáo dục giới tính để nâng cao hiểu biết cho các bậc phụ huynh và con
em họ
-Ngời làm cha cần:
.Thứ nhất là ở bên cạnh,hãy tham gia trực tiếp trong những sinh hoạt về học đờng và
xẫ hội của con cái.Hãy tham dự vào các công việc mang lại lợi ích cho con cái.Để làm
đợc điều này ngời cha cần cân bằng giữa công việc làm ăn và thời gian chăm lo cho
gia đình
.Thứ hai: hãy đáp ứng nhu cầu và quan tâm tới trẻ,hãy là một ngời cha biết lắng
nghe,cởi mở,thân mật va tôn trọng con,tạo cho con một góc riêng,một khoảng tự do
trong suy nghĩ và quyết định
.Thứ ba: Ngời cha cần xây dựng một tình cảm gia đình tốt đẹp để tạo niềm tin cho trẻ

.Thứ t là ngời cha cần tự nâng cao ý thức,tích cực học hỏi qua các phơng tiện thông tin
đại chúng để hiểu biết thêm về tâm sinh lý lứa tuổi,phơng pháp giáo dục con
.Thứ năm: Hãy khen ngợi con,ngời cha đóng vai trò vô cùng lớn lao trong việc phát
triển và xây đắp sự tự tin của đứa trẻ.Điều này có ảnh hởng lớn trong thành tích học
tập của trẻ và sự lựa chọn nghề nghiệp sau này
15
.Thứ sáu: hãy giữ an ninh cho con cái mình,trẻ con với bản lĩnh tự nhiên sẽ cảm nhận
đợc cha là ngời công bình,tử tế đáng tin cậy.Trẻ không thích đến với những ngời cha
làm cho chúng tổn thơng sợ hãi.Vì vậy cần phải xây đắp quan hệ thân mật để con cái
cảm thấy an tâm và sẵn sàng bộc lộ suy nghĩ,quan điểm hay một sự nghi ngờ nào của
chúng trong đời sống
-Về phía ngời con;
.Cởi mở và chủ động chia sẻ với cha
.Tự ý thức về những thay đổi tâm sinh lý của bản thân
.Hiểu và thông cảm những khó khăn,lo lắng của cha đối với mình
.Biết tiếp thu điều hay lẽ phải ,biết nhận lỗi và sửa chữa sai lầm
TàI LIệU THAM KHảO
1.Nguyễn Quang Uẩn(chủ biên) Tâm lý học đại cơng_Nhà Xuát Bản Đại Học Quốc
Gia Hà Nội(2003)
Từ trang 153-160
2. PGS.TS Trơng Khánh Hà,Tập bài giảng tâm lý học phát triển _Năm 2009
Từ trang 84-92, 99-161
3.ThS.Nguyễn Văn lợt_ Tài liệu chuyên đề tâm lý học nhân cách_Năm 2011
Từ trang 58-61,150-153, 157-162
16
4. Trần Hiệp(chủ biên)_Tâm lý học xã hội những vấn đề lý luận_Nhà xuất bản khoa
học xã hội(1996)
Từ trang 344-362
5. Nguyễn Thị ánh Nguyệt (Luận văn thạc sỹ khoa tâm lý học_Năm 2007)Mối tơng
quan giữa biểu tợng uy quyền của ngời cha và kĩ năng giảI quyết xung đột trong cuộc

sống đời thờng ở trẻ sống vắng cha
Từ trang 1-8, 13-16, 24-25, 103-106
6. Vũ Dũng(chủ biên)_Từ điển tâm lý học_Nhà xuất bản từ điển bách khoa(2008)
Trang 232,541
7.PGS.TS Ngô Công Hoàn_Tâm lý học gia đình_Trờng đại học s phạm hà nội(1993)
Từ trang 60-66,114_115
Lời cảm ơn!
Trớc hết em xin chân thành gửi lời cảm ơn đến các thầy cô khoa tâm lý
học,trờng Đại học khoa học xã hội & nhân văn-Đại học quốc gia hà nội đã
giảng dạy và truyền đạt kiến thức cho em trong suốt thời gian học
Em xin gửi lời cảm ơn đặc biệt đến Ths.Nguyễn Văn Lợt,đã tận tình h-
ớng dẫn em trong suốt quá trình làm bài niên luận này.
Hà nội,ngày 12 tháng 5 năm 2012
Ngời thực hiện
Nguyễn Thị ánh
17
Mục lục
Chơng 1: cơ sở lý luận 1

1. Lý do chọn đề tài 1
2.Đối tợng nghiên cứu 1
3.Nhiệm vụ nghiên cứu 2
4.Phơng pháp nghiên cứu 2
5.Lịch sử nghiên cứu vấn đề 2
6.Các khái niệm cơ bản 2
6.1.Khái niệm giáo dục 2
6.2.Khái niệm trẻ em 3
6.3.Khái niệm nhân cách 3
6.4.Khái niệm ngời cha 4
chơng 2: vai trò của ngời cha trong việc giáo dục

nhân cách của trẻ 6
1.Vai trò của ngời cha trong việc giáo dục con theo giai đoạn lứa tuổi 6
2.Vai trò của ngời cha trong giáo dục con theo giới tính và thứ bậc ra đời của
trẻ 8
3.Vị thế xã hội của ngời cha có ảnh hởng nh thế nào tới trẻ 9
18
4.Thiếu hụt giáo dục của ngời cha 10
5.ứng xử của ngời cha đối với các mối quan hệ xã hội 14
CHƯƠNG 3: KếT LUậN Và KIếN NGHị 17
1.Kết luận 17
2.Kiến nghị 17
* Tài liệu tham khảo 19
19