Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Giáo viên giảng dạy: Đậu Xuân Ba
Kiểm tra bài cũ
1) TKHT thường dùng có những đặc điểm nào?
2) Mô tả đường truyền của 3 tia sáng đặc biệt qua TKHT?
Trả lời: 1)
- TKHT thường dùng có phần rìa mỏng hơn phần giữa
- Một chùm tia tới song song với trục chính của TKHT cho chùm
tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
Trả lời: 2)
-
Tia tới qua quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương
của tia tới.
-
Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
-
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
I)ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
1) Thí nghiệm:
Quan sát ảnh của 1 vật tạo bởi thấu kính hội tụ:
( Bố trí thí nghiệm như hình 43.2 sgk)
Kết quả
quan
sát
Lần TN
Khoảng
cách từ vật
đến TK (d)
Đặc điểm của ảnh
Ảnh thật
hay ảo
Cùng chiều

hay ngược
chiều với
vật
Lớn hơn hay
nhỏ hơn vật
1
Vật ở rất xa
TK
2
d > 2f
3
f < d < 2f
4
d < f
a) Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự:
ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật? ảnh
lớn hay nhỏ hơn vật? ảnh có vị trí ở đâu?
 Ảnh thật ngược chiều với vật, nh h n v t, nằm g n ỏ ơ ậ ầ
tiêu điểm c a thấu kínhủ
F

F’

f
f
1) Vật đặt ở rất xa thấu kính:
O
d > 2f
- ảnh thu được là ảnh thật hay ảnh ảo ? Cùng chiều hay ngược
chiều so với vật? Lớn hơn hay nhỏ hơn so với vật?

-Ảnh thật, ngược chiều với vật, nhỏ hơn vật
F

F’

O
2) Vật đặt cách thấu kính 1 khoảng d > 2f:
- ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật? ảnh
lơn hơn hay nhỏ hơn vật?
-  Ảnh thật, ngược chiều với vật lớn hơn vật
F

F’

f
d
3) Dòch chuyển vật lại gần thấu kính
cách TK 1 khoảng d: f< d< 2f
- ảnh có hứng được trên màn khơng, đó là ảnh thật hay ảnh ảo?
Cùng chiều hay ngược chiều với vật? ảnh lớn hay nhỏ hơn vật?
b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
Dòch chuyển vật lại gần thấu kính cách
thấu kính 1 khoảng d: d< f
-  ảnh khơng hứng được trên màn nên đó là ảnh ảo. ảnh
này cùng chiều và lớn hơn vật.
F

f
d
F’


Kết quả
quan

sát
Lần TN
Khoảng
cách từ vật
đến TK (d)
Đặc điểm của ảnh
Ảnh thật
hay ảo
Cùng
chiều hay
ngược
chiều với
vật
Lớn hơn hay
nhỏ hơn vật
1
Vật ở rất xa
TK
2
d > 2f
3
f < d < 2f
4
d < f
2) GHI CÁC NHẬN XÉT Ở TRÊN VÀO BẢNG 1:
nh th tả ậ

nh th tả ậ
nh th tả ậ
nh oả ả
Ng c ượ
chi uề
Ng c ượ
chi uề
Ng c ượ
chi uề
cùng chi uề
Nhỏ hơn vật
Nhỏ hơn vật
Lớn hơn vật
Lớn hơn vật
1)Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ


F
F
/
S


S
/
Từ S dựng 2 trong 3 tia đặc biệt đến TK, giao điểm 2
tia ló S
/
là ảnh của S
O

2) DỰNG ẢNH CỦA MỘT VẬT SÁNG AB TẠO BỞI THẤU
KÍNH HỘI TỤ:
a) Trường hợp 1: d > f, vật nằm ngoài khoảng tiêu cự (d=OA, f=OF)
 
F
F
/
O
A
B
B
/
A
/
+ d=36cm, f=12cm => ảnh A
/
B
/
là ảnh thật, ngược chiều và nhỏ
hơn vật .
Nhận xét tính chất ảnh, độ lớn và chiều so với vật AB trong tr ng ườ
h p ợ này ?
 Dựng ảnh B
/
của B rồi hạ đường vuông góc với trục
chính tại A
/
, A
/
B

/
là ảnh tạo bởi vật AB
f=12c
m
d=36cm
b) Trường hợp 2: d< f ( Vật đặt trong khoảng tiêu cự)
 
F
F
/
O
A
B
B
/
A
/
Nhận xét đặc điểm của ảnh A’B’ so với vật AB?
Ảnh A
/
B
/
là ảnh ảo, cùng chiều với vật và lớn hơn vật.
f=12cm
d=8cm
III) VẬN DỤNG:
AB = h = 1cm
OA = d = 36cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’ = h’=? cm

C6.
''
'
'' FA
OF
BA
OI
=
Mà OI = AB=1cm
OABAOA
AO
BA
AB
''''''
361
=⇒=
(1)
12
121
'''
−
=
OABA
(2)
12'
12
'
36
)2();1(
−

=⇒
OAOA
⇒
A’O = 18cm , A’B’ = h’ = 0,5cm
A
F
F’
O
B
A’
B’
I
' 'aOAB OA B∆ ∆
' ' ' 'aOIF A B F∆ ∆
AB = h = 1cm
OA = d = 8cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’ = h’=? cm
'
' ' ' '
OI OF
A B A F
⇒ =
12'
12
'
8
)2();1(
+
=⇒

OAOA
Mà OI = AB =1cm
' ' ' ' ' '
1 8AB AO
A B AO A B AO
⇒ = ⇒ =
(1)
12
121
'''
+
=
OABA
(2)
⇒
A’O = 24cm , A’B’ = h’ = 3cm
B’
A’
F’
F
O
A
B
I
C6.
' 'aOAB OA B∆ ∆
' ' ' 'aOIF A B F∆ ∆

F
F’

A
B
A’
B’

F
F’
A
B
B’
A’

F
F’
A
B

 TỔNG KẾT:

- Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi
đặt vật rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một
khoảng bằng tiêu cự.

- Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật, và cùng chiều
với vật.

* Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính( AB vuông góc với trục
chính và A nằm trên trục chính) chỉ cần dựng ảnh B’của B bằng cách
vẽ đường truyền của 2 tia sáng đặc biệt, sau đó từ B’ hạ vuông góc với
trục chính ta có ảnh A’ của A.


VỀ NHÀ

1- Đọc phần có thể em chưa biết
2- Làm bài tập sách bài tập bài 43.