nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong cho vay tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện hữu lũng tỉnh lạng sơn

B GIÁO DC ÀO TO
TRNGăI HCăTHNGăLONG
o0o
KHịAăLUN TT NGHIP
 TÀI:
NỂNGăCAOăHIU QU QUN TR RI RO
TRONG CHO VAY TIăNGỂNăHÀNGăNỌNGăNGHIP
VÀăPHÁTăTRINăNỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNGă
TNH LNGăSN
SINHă VIểNă THC HIN
: PHM TH THU THO
MÃăSINHă VIểN
: A14519
CHUYểNă NGÀNH
:ăăTÀIă CHệNHă - NGỂNăHÀNG
HÀăNI ậ 2012
LI CMăNă

Li đu tiên cho em xin cm n chân thành đn thy cô B môn Kinh t trng
i hc Thng Long đã ging dy cng nh truyn đt cho em nhng kin thc vô
cùng quỦ báu, đc bit là Th.s Ngô Khánh Huyn - ngi đã trc tip hng dn và
giúp đ em trong sut quá trình hoàn thành khóa lun tt nghip này. Bên cnh đó, em
cng cng xin gi li cm n chân thành nht đn Ban lãnh đo ca NHNo&PTNT
Huyn Hu Lng và ch Nguyn Thúy Hng, cán b tín dng đang công tác ti Chi
nhánh đã tn tình giúp đ ch bo em trong sut thi gian thc tp ti Chi nhánh.


SINH VIÊN
Phm Th Thu Tho

Thang Long University Library
MC LC
CHNGăI:ăCăS Lụă LUN CHUNG V RIăROăVÀă QUN TR RI
RO TRONG CHO VAY CAăNGỂNăHÀNGăTHNGăMI 1
1.1 NHNG VNă  Că BN TRONG CHO VAY CAă NGỂNă HÀNGă
THNGăMI 1
1.1.1. Khái nim cho vay ca ngân hàng thng mi 1
1.1.2. Nguyên tc cho vay ca ngân hàng thng mi 2
1.1.3. iu kin cho vay ca ngân hàng thng mi 3
1.1.4. c đim cho vay ca ngân hàng thng mi 4
1.1.5. Phân loi cho vay trong ngân hàng thng mi 6
1.1.6. Vai trò ca cho vay trong hot đng ca ngân hàng thng mi 10
1.2 RI RO CHO VAY TRONG HOTăNG CA NHTM 12
1.2.1. Khái nim v ri ro cho vay trong hot đng ca NHTM 12
1.2.2. c đim ca ri ro cho vay 14
1.2.3. Phân loi ri ro cho vay 15

1.2.4. Nguyên nhân dn đn ri ro cho vay 18
1.3 QUN TR RI RO TRONG CHO VAY CAă NGỂNă HÀNGă THNGă
MI 21
1.3.1. Khái nim v qun tr ri ro cho vay trong ngân hàng thng mi 21
1.3.2. Vai trò ca qun tr ri ro trong hot đng cho vay đi vi ngân hàng thng
mi. 22
1.3.3. Ni dung quy trình các bc ca hot đng qun tr ri ro trong cho vay 23
1.3.4. Nhng biu hin ch yu v nhng khon cho vay có vn đ và chính sách
cho vay kém hiu qu 25
1.4 HIU QU QUN TR RI RO CHO VAY 26
1.4.1. Khái nim hiu qu qun tr ri ro trong cho vay ca ngân hàng thng mi
26
1.4.2. Các ch tiêu đnh tính 27
1.4.3. Các ch tiêu đnh lng 34
1.4.4. Các nhân t nh hng đn qun tr ri ro trong cho vay ca ngân hàng
thng mi 37

Kt lun chng 1…………………………………… …………………………… 41
CHNGă2:ăTHC TRNG RIăROăCHOăVAYă VÀă HOTă NG
QUN TR RI RO TRONG CHO VAY TIă NGỂNăHÀNGă NỌNGăNGHIP
VÀăPHÁTăTRINăNỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNGăTNH LNGăSN. 42
2.1 TNG QUAN V NGỂNă HÀNGă NỌNGă NGHIPă VÀă PHÁTă TRIN
NỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNGăTNH LNGăSN 42
2.1.1. Lch s hình thành và phát trin 42
2.1.2. C cu t chc b máy qun lý NHNo&PTNT Hu Lng 43
2.1.3. Các sn phm và dch v tín dng cung cp chính 44
2.1.4. Nguyên tc và điu kin cho vay ca chi nhánh NHNo&PTNT Hu Lng .47
2.1.5. Quy trình cho vay ca chi nhánh NHNo&PTNT Hu Lng 49
2.2 THC TRNG HOTă NGă KINHă DOANHă VÀă RI RO CHO VAY TI
NHNo&PTNT HUăLNG 56

2.2.1. Tình hình hot đng kinh doanh chính ca NHNo&PTNT Hu Lng 56
2.2.2. Thc trng tình hình ri ro cho vay ti chi nhánh NHNo&PTNT Hu Lng
58
2.2.3. Nhng nguyên nhân dn đn ri ro cho vay ti chi nhánh NHNo&PTNT
Hu Lng 72
2.3 TỊNHă HỊNHă CỌNGă TÁCă QUN TR RIă ROă TệNă DNG TI
NHNo&PTNT HUăLNG 75
2.3.1. C cu t chc hot đng tín dng cho vay 75
2.3.2. Các bin pháp NHNo&PTNT thc hin đ qun tr ri ro cho vay 76
2.4 ÁNHă GIÁă HIU QU QUN TR RI RO CHO VAY TI
NHNo&PTNT HUăLNG 79
2.4.1. Các ch tiêu đnh tính 79
2.4.2. Các ch tiêu đnh lng 85
2.4.3. Nhng kt qu trong công tác qun tr ri ro cho vay ca NHNo&PTNT
Hu Lng 89
2.4.4. Nhng tn ti 90
Thang Long University Library
Kt lun chng 2 92
CHNGă3:ăMT S GIIăPHÁPăNHMăNỂNGăCAOăHIU 93
QU QUN TR RI RO CHO VAY TIăNGỂNăHÀNGăNỌNGăNGHIP 93
VÀăPHÁTăTRINăNỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNG,ăTNH LNGăSN. 93
3.1 NHă HNG HOTă NG CAă CHIă NHÁNHă NGỂNă HÀNGă NỌNGă
NGHIPăVÀăPHÁTăTRINăNỌNGăTHỌNăHUYN HUăLNG. 93
3.1.1. Phân tích mô hình SWOT ca chi nhánh NHNo&PTNT Hu Lng 93
3.1.2. nh hng chung hot đng ca chi nhánh ngân hàng nông nghip và phát
trin nông thôn Huyn Hu Lng 98
3.1.3. Mt s phng hng nhim v trong thi gian ti 98
3.2 MT S GIIă PHÁPă GịPă PHNă NỂNGă CAOă HIU QU QUN TR
RI RO TRONG HOTă NG CHO VAY TIă CHIă NHÁNHă
NHNo&PTNT HUYN HUăLNG 100

3.2.1. Tng cng công tác kim soát khi cho vay và hoàn thin quy trình nghip
v cho vay 100
3.2.2. Nâng cao hiu qu trong công tác thm đnh, xét duyt cho vay 101
3.2.3. Nâng cao hiu qu trong vic thu thp và s dng thông tin trong hot đng
cho vay 101
3.2.4. Tng cng phân loi khách hàng 102
3.2.5. ánh giá kh nng tr n ca khách hàng 102
3.2.6. Kt hp cht ch vi chính quyn và các c quan có liên quan đn hot đng
ca ngân hàng 103
3.2.7. Không ngng nâng cao cht lng đi ng CBTD 104
3.2.8. Tng cng công tác qun lý hn ch ri ro cho vay 105
3.2.9. Bin pháp gii quyt n có vn đ và n quá hn 106
3.2.10. Các gii pháp hn ch tn tht khi xy ra ri ro cho vay 107
3.3 MT S KIN NGH 107
3.3.1. Kin ngh đi vi Nhà nc 108
3.3.2. i vi UBND tnh và UBND huyn 109
3.3.3. i vi ngân hàng nhà nc 109
Kt lun chng 3 111
Thang Long University Library
LI M U

1.Tínhăcp thit caăđ tƠi
Hin nay, ti Vit Nam nói riêng cng nh trên th gii nói chung đang trong quá
trình toàn cu hóa. Trc bi cnh đó, ri ro là điu tt yu và không th tránh khi
trong bt c hot đng kinh doanh nào ca nn kinh t th trng. c bit, trong lnh
vc ngân hàng, ri ro càng đa dng và phc tp bi các hot đng kinh doanh ca
ngân hàng đu liên quan đn tt c mi hot đng khác ca nn kinh t. Ri ro ca mt
ngân hàng có th lan rng ra nhiu ngân hàng khác và c h thng ngân hàng gây nh
hng đn toàn b h thng kinh t, xã hi. Trong các nghip v ca ngân hàng, cho
vay là mt nghip v ch yu ca ngân hàng đ tài tr cho chi tiêu ca các doanh

nghip, cá nhân và các c quan Chính ph. Hot đng cho vay ca ngân hàng có mi
quan h mt thit vi tình hình phát trin kinh t ti các lnh vc ngân hàng phc v,
do đó cho vay thúc đy s tng trng ca các doanh nghip, to ra sc sng cho nn
kinh t.
Hot đng cho vay là mt trong các hot đng truyn thng và ch yu ca các
Ngân hàng thng mi. Trên thc t, đi vi hu ht các Ngân hàng thng mi Vit
Nam hin nay c cu tài sn ch yu là các khon vay. Chính vì vy, cht lng ca
các khon vay đóng vai trò quyt đnh đn s tn ti và phát trin ca các Ngân hàng
thng mi. Qun tr ri ro trong hot đng cho vay tr thành yêu cu cp thit trong
tình hình th trng tài chính đy bin đng khi Vit Nam gia nhp WTO, nht là khi
nhng yu t và nguyên nhân gây ra ri ro trong hot đng cho vay ngày càng đa dng
và phc tp.
Trong thi gian thc tp ti chi nhánh ngân hàng Nông nghip và phát trin nông
thôn Huyn Hu Lng Tnh Lng Sn em nhn thy: i vi NHNo&PTNT Huyn
Hu Lng, tnh Lng Sn thì hot đng cho vay là hot đng chính, đây là hot đng
ch yu quan trng nht mang li ngun thu cho ngân hàng và ngun vn cho các t
chc sn xut kinh doanh trên đa bàn Huyn Hu Lng. ng thi trong nhng nm
gn đây tình hình kinh t trong nc và th gii có nhiu din bin phc tp, nn kinh
t chu nh hng trc tip trc nhng bin đng ca nn kinh t toàn cu: Giá c các
mt hàng thit yu nh vàng, xng du bin đng tng, gim mnh khó d đoán đc.
Cùng vi s điu hành ca Ngân hàng Nhà nc đã làm gim tính ch đng trong hot
đng kinh doanh ca các NHTM. Trc bi cnh kinh t đt nc nh vy, thì hot
đng cho vay ca các NHTM nói chung và NHNo&PTNT Huyn Hu Lng, Tnh
Lng Sn nói riêng đã b nh hng rt ln. Chính vì vy hot đng qun tr ri ro
cho vay là mt vic làm tt yu và cn thit. Qua quá trình tìm hiu và nhn thc rõ
đc tính cp bách ca vn đ trên, em đã chn đ tài: “ Nâng cao hiu qu qun tr ri
ro cho vay ti ngân hàng Nông nghip và phát trin nông thôn Huyn Hu Lng, Tnh
Lng Sn”.
2. Mcătiêuănghiênăcu caăđ tƠi
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài tp trung vào 3 ni dung chính:

- H thng hóa các vn đ c bn v cho vay, ri ro trong cho vay và qun tr ri
ro trong cho vay ca ngân hàng thng mi.
- Phân tích, đánh giá thc trng cho vay và qun tr ri ro trong cho vay ca ngân
hàng nông nghip và phát trin nông thôn - Chi nhánh Hu Lng.
-  xut mt s gii pháp nhm nâng cao hiu qu qun tr ri ro trong cho vay
ti NHNo&PTNT – Chi nhánh Hu Lng.
3. iătngăvƠăphmă viănghiênăcu
i tng nghiên cu: Thc trng cho vay và qun tr ri ro trong cho vay ti
ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn – Chi nhánh Hu Lng.
Phm vi nghiên cu: Thc trng cho vay kinh doanh và qun tr ri ro trong cho
vay ti NHNo&PTNT – Chi nhánh Hu Lng giai đon nm 2009 – 2011 và 6 tháng
đu nm 2012.
4. Phngăphápă nghiênăcu
Khóa lun s dng phng pháp duy vt bin chng kt hp vi các hc thuyt
kinh t, phng pháp thng kê, phng pháp phân tích tng hp.
Thu thp s liu: Các báo cáo, tài liu ca ngân hàng NHNo&PTNT Hu Lng,
thông tin trên báo chí và internet.
5. Kt cu caăkhóaălun
Ngoài phn m đu, kt lun, danh mc các bng, tài liu tham kho, ni dung
khóa lun đc chia làm 3 chng:
Chng I: Căs lỦălun chung v riăroăvƠăqun tr ri ro trong cho vay ca
ngơnăhƠngăthngămi.
ChngăII: Thc trng riăroăchoăvayăvƠăhotăđng qun tr ri ro cho vay
ti NHNo&PTNT HuăLng.
Chngă III: Mt s giiă phápănhmănơngăcaoăhiu qu qun tr ri ro cho
vay ti NHNo&PTNT HuăLng

Thang Long University Library
1

1 CHNGă I:ă Că S Lụă LUN CHUNG V RIă ROă VÀă QUN TR RI
RO TRONG CHO VAY CAă NGỂNăHÀNGă THNGăMI

1.1 NHNG VNă  Că BN TRONG CHO VAY CAă NGỂNă HÀNGă
THNGă MI
1.1.1. Kháiănim cho vay caăngơnăhƠngăthngămi
Cho vay ca ngân hàng thng mi (NHTM) là quan h gia mt bên là ngi
cho vay (NHTM) bng cách chuyn giao tin hoc tài sn cho bên ngi vay hay còn
gi là khách hàng vay đ s dng trong mt thi gian nht đnh vi cam kt ca ngi
vay là hoàn tr c gc và lãi khi đn hn. Cho vay là quyn ca NHTM, vì vy NHTM
có quyn yêu cu khách hàng vay phi tuân th nhng điu kin mang tính pháp lỦ
nhm đm bo vic tr n khi đn hn.
Theo wikipedia.org: Cho vay hay còn gi là mt hình thc cp là tín dng, là
vic mt bên (bên cho vay) cung cp ngun tài chính cho đi tng khác (bên đi vay)
trong đó bên đi vay s hoàn tr tài chính cho bên cho vay trong mt thi hn tha
thun và thng kèm theo lãi sut.
Theo khon 16 điu 4 trong Lut các t chc tín dng nm 2010 thì cho vay là
mt hình thc cp tín dng, theo đó bên cho vay giao hoc cam kt giao cho khách
hàng mt khon tin đ s dng vào mc đích xác đnh trong mt thi gian nht đnh
theo tha thun vi nguyên tc có hoàn tr c gc và lãi.
T khái nim trên và nhiu tài liu tng hp li thì cho vay ca NHTM là hình
thc cp tín dng nhm đáp ng nhu cu ca các cá nhân, t chc doanh nghip vi
nhng mc đích, yêu cu khác nhau ph thuc vào thi hn cho vay. i vi hot
đng cho vay ngn hn ca ngân hàng thì vn vay nhm đáp ng nhu cu cn b sung
vn lu đng đ thanh toán chi phí phc v cho hot đng sn xut kinh doanh
(SXKD) hoc có nhu cu m rng quy mô hot đng nhng ngun vn lu đng b
thiu ht. Còn đi vi hot đng cho vay trung và dài hn ca ngân hàng có đc đim
là vn vay trung và dài hn thng gn lin vi quá trình luân chuyn vn c đnh ca
doanh nghip hay cho vay trung dài hn tài tr thiu ht v vn c đnh cho doanh
nghip; do đó, cho vay trung và dài hn s đáp ng nhu cu mua sm tài sn c đnh

ca doanh nghip (mua, nâng cp, sa cha ln tài sn c đnh).
2

1.1.2. Nguyênătc cho vay caăngơnăhƠngăthngămi
Cho vay đc coi là mt trong nhng hot đng đem li ngun thu ch yu cho
NHTM. Do vy đ đm bo NHTM hot đng mt cách hiu qu, đm bo an toàn
vn, trong quá trình cho vay các NHTM luôn phi tuân th các nguyên tc sau đây:
Th nht, tin vay đc cp phi đc s dng đúng mc đích đã tha thun
trong hp đng tín dng
ây là nguyên tc chính yu trong cho vay đc ngân hàng thng xuyên xem
xét đn, theo nguyên tc này thì mi khon vay đu phi đc xác đnh trc v mc
đích kinh t. Bi vy, bt c đi tng nào có nhu cu vay vn, trc khi vay phi gii
trình vi ngân hàng mc đích vay vn, gi cho ngân hàng các k hoch hay d án sn
xut kinh doanh, các hp đng cung cp và tiêu th sn phm, các tài liu k toán đ
ngân hàng xem xét, cho vay. Khi cho vay, ngân hàng cùng khách hàng lp hp đng
tín dng vay vn và khách hàng phi cam kt s dng tin vay đúng mc đích và điu
này đc ghi nhn trong hp đng vay vn.
Sau khi đã nhn đc tin vay khách hàng phi s dng đúng mc đích nh đã
cam kt. Ngân hàng có trách nhim kim soát vic s dng vn ca khách hàng, nu
khách hàng s dng vn vay sai mc đích ngân hàng phi áp dng các ch tài thích
hp nhm ngn nga ri ro có th xy ra cho ngân hàng.
Th hai, phi hoàn tr đúng hn đy đ c gc và lãi
Khi cho khách hàng vay vn, s hoàn tr đúng hn luôn là mi quan tâm hàng
đu ca ngân hàng. Thu hi n c gc và lãi đúng hn là c s đ các NHTM tn ti
và phát trin. Ngun vn cho vay ca ngân hàng ch yu là ngun vn huy đng, ngân
hàng là ngi “đi vay đ cho vay”. Ngân hàng phi đm bo hoàn tr đy đ, kp thi
cho ngi gi khi h có nhu cu rút tin. Vì vy, ngân hàng luôn yêu cu ngi vay
vn phi hoàn tr cho ngân hàng đúng hn. Nu ngân hàng không thu hi hoc không
thu hi đúng hn các khon cho vay thì có kh nng dn mt kh nng thanh toán và
phá sn.

Hn na, trong quá trình thc hin các nghip v tín dng ca mình, ngân hàng
phi bù đp các chi phí nh: tr lãi tin gi, chi phí n ch, tr lng cán b nhân viên,
np thu, trích lp các qu… Do đó, ngân hàng phi thu thêm khon chênh lch ngoài
s vn gc cho vay.
 có th thc hin đc nguyên tc này trong qun lỦ vn vay ngân hàng phi
xác đnh thi hn cho vay, các k hn n ca tng khon cho vay, đng thi thng
xuyên theo dõi, đôn đc khách hàng trong vic tr n.
Thang Long University Library
3

1.1.3. iu kin cho vay ca ngơnăhƠngăthngămi
Ngân hàng s đáp ng nhu cu vay vn cho bt k mt khách hàng nào nu h
tha mãn tt c các điu kin vay vn ca ngân hàng. Theo lut pháp Vit Nam, ni
dung các điu kin vay vn gm:
Th nht, khách hàng phi có đ t cách pháp lý
Quan h tín dng gia ngân hàng vi khách hàng là quan h đc pháp lut bo
v. Vì vy, nó phi đc lp trên c s quy đnh ca lut pháp. Do đó, các ch th
tham gia quan h phi có đ t cách pháp lỦ; hn th trong quan h tín dng s phát
sinh s chuyn giao và giao dch v tài sn; do đó cn có s xác nhn ca các bên
tham gia theo đúng quy đnh ca lut pháp. Nh vy, khách hàng phi có đ t cách
pháp lỦ đ thc hin các giao dch. Theo điu 7, trong quyt đnh 1627 ca Thng đc
ngân hàng Nhà nc ban hành, v quy ch cho vay ca T chc tín dng (TCTD) đi
vi khách hàng kt hp vi s tay tín dng ca NHNo&PTNT, có quy đnh điu kin
cho vay sau:
Th hai, mc đích s dng vn vay phi hp pháp
Khách hàng s dng vn vay phi có mc đích phù hp vi đng kỦ kinh doanh
ca doanh nghip, t chc kinh t; khách hàng không đc vay vn s dng vi mc
đích trái pháp lut hay trái vi mc đích vay vn. Vì vy, khi khách hàng s dng vn
bt hp pháp thì các tài sn đó s b phong ta hoc b tch thu; t đó nh hng ti
kh nng hoàn tr gc và lãi cho NH. Ngoài ra, khi vn vay s dng bt hp pháp thì

t cách pháp lỦ ca khách hàng có th b mt đi do đó nh hng ti quan h tín dng
hp pháp gia ngân hàng vi khách hàng.
Th ba, có d án đu t, phng án sn xut, kinh doanh, dch v kh thi và
có hiu qu; hoc có d án đu t, phng án phc v đi sng kh thi và phù hp
vi quy đnh ca pháp lut
Vì bn cht ca NHTM là t chc kinh doanh trong đó vic cho vay phi đm
bo các nguyên tc sinh li c bn. Do đó d án và phng án mà ngân hàng tài tr
vn phi đm bo tính kh thi và hiu qu.
Trong hot đng tín dng ca NHTM, ngun thu t phng án và d án vay vn
đc coi là ngun thu “th nht” đm bo an toàn vn cng nh phát trin liên tc ca
khách hàng và ngân hàng.

4

Th t, khách hàng phi có kh nng tài chính đm bo tr n trong thi hn
cam kt.
Doanh nghip có tình hình tài chính lành mnh tc là doanh nghip đó có kh
nng qun lỦ tt; chng minh s phát trin n đnh ca khách hàng; đm bo cho
khách hàng có c s vng chc v tài chính đ đm bo cho cam kt hon tr tin vay
đúng hn; quy đnh c th: Khách hàng phi có vn t có tham gia vào d án, phng
án sn xut, kinh doanh, dch v và đi sng. Vn t có đc tính cho tng nhu cu
vn sn xut, kinh doanh trong k hoc tng ln cho mt d án, phng án sn xut,
kinh doanh, dch v, đi sng. Mc vn t có ca khách hàng tham gia vào d án,
phng án sn xut, kinh doanh, dch v và đi sng.
Th nm, khách hàng phi thc hin các quy đnh v bo đm tin vay theo
quy đnh ca Chính ph và hng dn ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
LỦ do mà NHTM quan tâm đn bo đm tin vay là vì đm bo tin vay là công
c bo đm trong vic thc hin trách nhim và ngha v ca khách hàng trong quan
h vay vn. m bo tin vay cng cung cp ngun thanh toán “th hai” cho NHTM
(trong trng hp khách hàng không tr đc khon vay).

1.1.4. căđim cho vay caăngơnăhƠngăthngămi
Bn cht ca hot đng cho vay là mt loi hình cp tín dng nên nó có đy đ
nhng đc đim ca hot đng tín dng. Ngân hàng cp tín dng vì mc tiêu sinh li,
nh vy, mc tiêu an toàn và sinh li vn là mc tiêu chính trong qun lỦ tín dng.
Cho vay là hot đng mang li thu nhp ln nht cho ngân hàng.
Thu d tính t hot đng cho vay (là mt b phn ca thu lãi) ph thuc vào quy
mô, thi gian và lãi sut; và c ba yu t này có quan h mt thit vi nhau. Th nht,
ngân hàng s dng mi n lc ca mình đ tng quy mô cho vay nh m rng mng
li, đa dng hóa các loi hình cho vay, phát trin công ngh mi nhm gia tng tin
ích cho khách hàng, gim lãi sut hoc cung cp các điu kin u đãi,…các bin pháp
này mt mt làm tng quy mô, song mt khác cng làm tng chi phí. Do vy, th hai
ngân hàng phi nghiên cu và xác lp mi quan h gia các bin pháp tng quy mô vi
thu nhp ròng t hot đng cho vay thông qua chênh lch lãi sut biên. Mi quan h
này cho phép ngân hàng phân bit lãi sut và các điu kin tài tr khác vi các khách
hàng ln, quan trng và liên kt vi các t chc tín dng khác trên th trng.
Cho vay cng là hot đng mang li ri ro ln nht cho NHTM.
Ri ro này, có rt nhiu nguyên nhân, đu có th gây ra tn tht và làm gim thu
nhp ca ngân hàng. Có nhiu khon cho vay mà tn tht có th chim phn ln vn
Thang Long University Library
5

ch s hu, đy ngân hàng đn tình trng phá sn. Do vy, an toàn tín dng là ni
dung chính trong qun lỦ ri ro ca mi ngân hàng thng mi. Có hai mi quan h
gia ri ro và sinh li trong hot đng cho vay. Trc khi cho vay, mi quan h có th
là: ri ro càng cao, sinh li k vng càng ln; cho vay trung và dài hn, cho vay tiêu
dùng,… ri ro cao hn thì lãi sut danh ngha s cao hn so vi lãi sut cho vay ngn
hn hoc cho vay đi vi doanh nghip,… Tuy nhiên sau khi cho vay ri thì mi quan
h s là: tn tht càng cao thì sinh li càng thp. Ngân hàng có th theo đui chin
lc tài tr ri ro cao hoc thp trong ngn hn, song đu phi xác lp mi quan h ri
ro và sinh li nhm đm bo gia tng thu nhp cho ch s hu trong dài hn.

Nu phân chia theo thi gian có cho vay ngn hn và cho vay trung, dài hn. T
trng cho vay ngn hn trong ngân hàng thng cao hn so vi cho vay trung và dài
hn: các ngân hàng ch yu tài tr cho tài sn lu đng ca khách hàng. Cho vay trung
và dài hn thng có t trng thp hn do ri ro cao hn, ngun vn đt và khan him
hn. Có nhiu yu t nh hng đn t l này nh: k hn và tính n đnh ca ngun
vn, kh nng qun lỦ thanh khon ca ngân hàng, kh nng d báo và d phòng ri ro
trong trung và dài hn,…
Tín dng là hot đng có quy mô rt ln, khon mc này thng chim khong
70% tng tài sn ca ngân hàng, mà trong đó phn ln là cho vay. Vi quy mô nh
vy, cho vay nh hng ti rt nhiu chin lc hot đng ca ngân hàng nh d tr,
huy đng vn, đu t,… Khi chng khoán thanh khon cha có hoc khan him, hoc
khi kh nng gia tng huy đng vn b hn ch, nhiu ngân hàng đã phi s dng cho
vay nh mt tài sn đm bo thanh khon. Vì vy ngân hàng thng ngiêng v vic
nm gi các khon cho vay ngn hn, hoc các khon tín dng có kh nng chuyn đi
nhanh. Các khon cho vay 3 tháng nhanh chóng s đc thu hi đ đáp ng nhu cu
chi tr. Trong điu kin ngân hàng chuyn hoán k hn ca ngun, vic thu n nhiu
ln trong k (nhiu k hn n) s góp phn tng tính thanh khon cho khon cho vay.
Ngoài ra c s tín nhim và s tin tng gia ngi đi vay và cho vay là đc
đim c bn ca hot đng cho vay. Khi ngân hàng chuyn giao tin cho ngi đi vay
thì ngân hàng có s tin tng đi vi ngi đi vay v uy tín và thái đ nghiêm túc ca
ngi đi vay trong vic thanh toán n gc và lãi cho ngân hàng. S tin tng này đc
th hin thông qua vic khách hàng đáp ng đc nhng điu kin vay vn c th mà
ngân hàng đ ra. Hn na, quyn s dng vn là đc trng ca hot đng cho vay;
ngân hàng cho khách hàng đc quyn s dng vn theo nhng tha thun nht đnh,
đc th hin thông qua hp đng cho vay và các cam kt khác.
6

Nguyên tc hoàn tr luôn đc tha thun và đm bo trong quan h cho vay. Có
th nói s hoàn tr là đc trng thuc v bn cht ca hot đng cho vay do vic đi vay
mn ch là s chuyn nhng tm thi quyn s dng vn t tay ngi tm thi d

tha vn sang ngi đang tm thi thiu vn, không phi là s chuyn giao quyn s
hu nên sau mt khong thi gian nht đnh, s vn này phi đc hoàn tr li cho
ngi vay. Giá tr hoàn tr thông thng ln hn giá tr lúc cho vay vì ngoài phn gc
còn bao gm c phn lãi tr cho vic s dng vn vay
1.1.5. PhơnăloiăchoăvayătrongăngơnăhƠngăthngămi
Có rt nhiu cách phân loi cho vay khác nhau tùy theo thi gian cn c mc
đích s dng vn vay hay hình thc hoàn tr n vay. Sau đây là mt s cách phân loi
vay thng gp, c th nh sau:
1.1.5.1 Cn c theo thi gian
- Cho vay ngn hn: di 12 tháng, mc đích ca loi cho vay này thng tài tr
cho vic đu t vào tài sn lu đng ca khách hàng;
- Cho vay trung hn: t 1 đn 5 nm, nhm tài tr cho vic đu t vào tài sn c
đnh;
- Cho vay dài hn: trên 5 nm, thng là đu t vào các d án.
Vic xác đnh thi hn trên cng ch mang tính tng đi vì nhiu khon vay
không xác đnh trc đc chính xác thi hn. Vic phân chia theo thi gian có Ủ
ngha rt quan trng đi vi ngân hàng vì thi gian liên quan mt thit đn tính an toàn
và sinh li ca tài sn.
1.1.5.2 Cn c vào phng thc cho vay ca ngân hàng
- Thu chi: Thu chi là nghip v cho vay mà ngân hàng cho phép khách hàng
(ngi vay) đc chi tri trên s d tin gi thanh toán ca mình đn mt gii hn
nht đnh và trong mt khong thi gian xác đnh. Gii hn này đc gi là hn mc
thu chi. Thu chi da trên c s thu và chi ca khách hàng không phù hp v thi
gian và quy mô. Hình thc cho vay này to điu kin cho khách hàng trong vic thanh
toán: ch đng, nhanh chóng và kp thi. Thu chi là hình thc tín dng ngn hn, linh
hot, th tc đn gin, phn ln là không có đm bo, có th cp cho doanh nghip ln
cá nhân trong vài ngày trong tháng, vài tháng trong nm, dùng đ tr lng, chi các
khon phi np, mua hàng,… Do vy hình thc này ch s dng cho đi tng khách
hàng có đ tin cy cao, thu nhp đu đn và kì thu nhp ngn.
Thang Long University Library

7

- Cho vay theo hn mc: Là nghip v tín dng theo đó ngân hàng tha thun cp
cho khách hàng mt hn mc tín dng, là s d ti đa ti thi đim tính. Hn mc tín
dng đc cp trên c s k hoch sn xut kinh doanh, nhu cu vn và nhu cu vay
vn ca khách hàng. Trong k khách hàng có th vay – tr nhiu ln nhng s d
không đc vt quá hn mc tín dng.
- Cho vay luân chuyn: Là nghip v cho vay da trên luân chuyn hàng hóa.
Doanh nghip khi mua hàng có th thiu vn, ngân hàng có th cho khách hàng vay đ
mua hàng và s thu n khi doanh nghip bán hàng. Cho vay da trên lu chuyn ca
hàng hóa nên c ngân hàng và khách hàng đu phi nghiên cu k k hoch lu
chuyn hàng hóa đ d đoán dòng ngân qu trong thi gian ti. Rt thun tin cho
khách hàng vì ch cn làm th tc 1 ln cho nhiu khon vay.
- Cho vay gián tip: Phn ln các khon cho vay ca ngân hàng đu là cho vay
trc tip, bên cnh đó ngân hàng cng phát trin hình thc cho vay gián tip- là hình
thc cho vay thông qua các t chc trung gian. Ngân hàng cho vay qua các t, đi, hi,
nhóm nh nhóm sn xut, Hi nông dân, Hi ph n, Hi cu chin binh,… Ngân
hàng có th chuyn mt vài khâu ca quá trình cho vay sang các t chc trung gian,
nh thu n, phát tin vay,… T chc trung gian cng có th đng ra tín chp cho các
thành viên vay vn. iu này rt thun tin khi ngi vay không có hoc không đ tài
sn th chp.  bù đp mt phn chi phí trung gian, ngân hàng trích mt phn thu
nhp đ li cho trung gian. Ngân hàng cng có th cho vay thông qua ngi bán l các
sn phm đu vào ca quá trình sn xut. Vic cho vay này s hn ch ngi vay s
dng tin sai mc đích. Hình thc cho vay gián tip thng đc áp dng đi vi th
trng có các món vay nh, ngi vay phân tán, cách xa ngân hàng, qua trung gian có
th tit kim đc chi phí cho vay ( phân tích, giám sát, thu n,…). Mc dù hình thc
cho vay qua trung gian hn ch đc ri ro và chi phí cho ngân hàng, nhng nó cng
bc l mt s khuyt đim nh: nhiu trung gian đã li dng v th ca mình và nu
ngân hàng không kim soát tt s tng lãi sut đ cho vay li, hoc gi ly s tin ca
các thành viên khác cho mình, các nhà bán l có th li dng đ bán hàng kém cht

lng hoc vi giá đt cho ngi vay vn.
1.1.5.3 Cn c theo hình thc hoàn tr n vay:
- Cho vay tr góp: Là hình thc tín dng, theo đó ngân hàng cho phép khách
hàng tr gc làm nhiu ln trong thi hn tín dng xác đnh. Cho vay tr góp thng
đc áp dng vi các khon vay trung và dài hn, tài tr cho TSC hoc hàng lâu bn.
S tin tr mi ln đc tính toán sao cho phù hp vi kh nng tr n. Ngân hàng
thanh toán tin hàng hóa mà khách hàng đã mua tr góp cho ngi bán l. Các ca
8

hàng bán l nhn ngay tin sau khi bán hàng t phía ngân hàng, và làm đi lỦ thu tin
cho ngân hàng, hoc khách hàng tr tin trc tip cho ngân hàng. ây là hình thc tín
dng tài tr cho ngi mua ( qua đó đn ngi bán) nhm khuyn khích tiêu th hàng
hóa. ây là hình thc cho vay mang li ri ro cao do khách hàng thng dùng chính
hàng hóa mua tr góp đ th chp, kh nng tr n ph thuc vào thu nhp đu đn ca
ngi vay. Vì ri ro cao nên cho vay tr góp thng có lãi sut cao nht trong khung
lãi sut cho vay ca ngân hàng.
- Cho vay trc tip tng ln: Là hình thc cho vay tng đi ph bin ca ngân
hàng đi vi nhng khách hàng không có nhu cu vay thng xuyên, không có điu
kin đ đc cp hn mc thu chi. Mi ln vay khách hàng phi làm đn và trình
ngân hàng phng án s dng vn vay. Ngân hàng s phân tích khách hàng, kỦ hp
đng cho vay, xác đnh quy mô cho vay, thi hn gii ngân, thi hn tr n, lãi sut và
yêu cu đm bo nu cn. Theo tng kì hn n trong hp đng, ngân hàng s thu gc
và lãi. Trong quá trình khách hàng s dng tin vay, ngân hàng s kim soát mc đích
và hiu qu. Nu thy có du hiu vi phm hp đng, ngân hàng s thu n trc hn
hoc chuyn n quá hn. Lãi sut có th c đnh hoc th ni theo thi đim tính lãi.
Nghip v cho vay tng ln tng đi đn gin, ngân hàng có th kim soát tng món
vay cách bit.
1.1.5.4 Cn c theo đm bo hay da vào mc đ tín nhim khách hàng:
- Cho vay không có tài sn đm bo;
- Cho vay có đm bo bng tài sn th chp hoc cm c.

V nguyên tc mi khon cho vay ca ngân hàng đu phi có đm bo. Tuy
nhiên ngân hàng ch ghi vào hp đng tín dng loi đm bo mà ngân hàng có th bán
đi đ thu n nu khách hàng không tr n. Do đó các khon n có đm bo thc cht
là các khon tài tr có ngun thu n th hai t đm bo. Các khon n không gn vi
hp đng đm bo đc ngân hàng xp vào tài tr không đm bo. Vic phân chia này
không nói lên tính an toàn ca khon tài tr ca ngân hàng mà ch giúp ngân hàng theo
dõi các hp đng v đm bo, đa ra các bin pháp x lỦ đm bo khi cn thit.
1.1.5.5 Cn c vào mc đích cho vay đu t theo d án và cho vay tiêu dùng.
- Cho vay đu t theo d án: Bên cnh loi hình truyn thng là cho vay ngn
hn, ngân hàng ngày càng tr nên nng đng hn trong vic cho vay đi vi các d án,
tài tr cho xây dng các nhà máy mi, đc bit là trong các ngành công ngh cao. Khi
khách hàng có k hoch mua sm, xây dng tài sn c đnh,… nhm thc hin nhng
d án nht đnh, có th xin vay ngân hàng. Mt trong nhng yêu cu ca ngân hàng là
Thang Long University Library
9

ngi đi vay phi xây dng d án, th hin mc đích, k hoch đu t cng nh quá
trình thc hin d án. Thm đnh d án là điu kin đ ngân hàng quyt đnh phn vn
cho vay và kh nng hoàn tr ca doanh nghip. Do ri ro trong loi hình tín dng này
nói chung là rt cao song lãi li ln.
- Cho vay tiêu dùng: Là nhng món vay nh l cho cá nhân, phc v cho mc
đích tiêu dùng, mua hàng tr góp hàng hóa lâu bn nh ô tô, xe máy, nhà ca,… Cho
vay tiêu dùng đc bt đu t các hãng bán l, do yêu cu đy mnh tiêu th hàng hóa.
Hình thc cho vay tiêu dùng ca các hãng là bán tr góp. Mt s hãng đã phi vay
ngân hàng đ bù đp vn lu đng thiu ht.
Trong thi gian đu hu ht các ngân hàng đu không tích cc cho vay đi vi cá
nhân và h gia đình, vì h tin rng các khon cho vay tiêu dùng có ri ro v n tng
đi cao. S gia tng thu nhp ca ngi tiêu dân dn đn nhu cu tiêu dùng ngày mt
cao và s cnh tranh trong cho vay đã khin ngân hàng phi hng ti ngi tiêu dùng
nh mt đi tng khách hàng tim nng. Sau chin tranh th gii th hai, cho vay

tiêu dùng đã tr thành mt trong nhng loi hình tín dng tng trng mnh nht  các
nc phát trin.
Phng thc cho vay có th cho vay trc tip đi vi ngi mua hoc thông qua
tài tr cho các doanh nghip bán l hàng lâu bn, các công ty xây dng đ các doanh
nghip này bán hàng tr góp. Ngân hàng có th tài tr (hoc đng tài tr) toàn b, hoc
mt phn giá tr hàng hóa. Cho vay tiêu dùng có ri ro rt cao; nu ngi vay b cht,
m, hoc mt vic, ngân hàng s khó thu đc n. Nhiu khon cho vay vi thi hn
dài (mua nhà th chp), vì vy ngân hàng cn lp d phòng cho vay tiêu dùng đ
chuyên theo dõi. Bên cnh đó ngân hàng thng đòi hi lãi sut rt cao, yêu cu ngi
vay phi mua bo him tht nghiêp, bo him nhân th, bo him hàng hóa đã mua.
Ngoài ra các ngân hàng cng có th cho vay bng cách mua trái phiu trung và
dài hn ca Chính ph hoc doanh nghip nhm tài tr cho quá trình hình thành tài sn
c đnh. Kì hn và kh nng chuyn đi ca trái phiu, lãi sut, tình hình tài chính ca
doanh nghip, các k hoch tng lai… đu đc ngân hàng tính toán khi mua trái
phiu. Trái phiu cng có th xem nh là khon đu t ca ngân hàng trung và dài
hn.
Ngân hàng thc hin tài tr theo nhiu nghip v và hình thc khác nhau, nhm
đáp ng nhu cu ngày càng cao và đa dng ca hàng triu khách hàng, t quc gia, t
chc tài chính, t chc liên chính ph và phi chính ph, các doanh nghip, h gia
đình,… Các loi hình cho vay không ngng đc m rng, đa dng và hoàn thin theo
10

hng mang li nhiu tin ích cho khách hàng, đng thi vn đm bo an toàn và li
ích cho ngân hàng.
1.1.6. Vaiătròăca cho vay trong hotăđng ca ngơnăhƠngăthngămi
Hot đng chính ca ngân hàng thng mi là tìm kim các khon vn (huy đng
vn) đ s dng nhm thu li nhun. Vic s dng vn chính là quá trình to nên các
tài sn khác nhau ca ngân hàng, trong đó cho vay và đu t là hai loi tài sn ln nht
và quan trng nht. Cho vay là tài sn ln nht trong các khon mc tín dng, phn
ánh hot đng đc trng ca ngân hàng thng mi. Hot đng cho vay trong ngân

hàng có vai trò đc bit quan trng, th hin trên nhng quan đim sau:
1.1.6.1 i vi nn kinh t:
Cho vay là mt kênh cung cp vn quy mô ln và quan trng nht trong nn kinh
t. Có rt nhiu cách đ huy đng vn nh: góp vn, đi vay, phát hành c phiu, trái
phiu, vn t tài tr, huy đng t các ngun khác,…Tuy nhiên đi vay vn là kênh vn
ph bin nht vi chi phí va phi, và tit kim thi gian. Mc dù nu doanh nghip
huy đng vn bng các hình thc khác, lãi sut s thp hn nhng nhng chi phí khác
mà doanh nghip phi b ra không phi là nh, li mt nhiu thi gian. Ngoài ra đi vay
còn giúp doanh nghip có mt khon tit kim t thu không phi np cho Nhà nc;
th hin trên nhng quan đim c th sau:
Kênh tài tr vn có hiu qu
C th hn, hot đng cho vay ca ngân hàng đáp ng các nhu cu vn đ duy trì
quá trình tái sn xut, đng thi góp phn đu t phát trin kinh t; do đc đim ca
tun hoàn vn nên trong quá trình sn xut kinh doanh ca các doanh nghip luôn có
s không n khp v thi gian và khi lng, gia lng tin cn thit đ d tr vt
t, hàng hóa cho quá trình sn xut kinh doanh tip theo vi khi lng tin thu đc
t vic tiêu th hàng hóa ca chu trình sn xut kinh doanh trc đó. Ngun vn
doanh nghip tm thi nhàn ri cùng vi các ngun tit kim t dân c, ngun d t
ngân sách…đc NHTM huy đng và s dng đ đu t cho các doanh nghip đang
tm thi thiu vn, do nhu cu tiêu dùng tm thi vt quá thu nhp ca dân chúng,
cng nh cho yêu cu chi ca ngân sách Nhà nc trong lúc cha có ngun thu… Nh
vy, hot đng cho vay ca ngân hàng đã góp phn điu hòa vn mt cách có hiu qu
trên phm vi toàn b nn kinh t.
Ngoài ra, vn vay ca ngân hàng thúc đy quá các quá trình tp trung vn và tp
trung sn xt lu thông: thông qua vic tp trung và u tiên vn cho các nghành kinh
t mi nhn, kinh t trng đim, nhng ni có nhu cu vn ln, cho vay ngân hàng
Thang Long University Library
11

góp phn nâng cao sc mnh, sc cnh tranh ca nn kinh t, to điu kin đ phát

trin các quan h kinh t vi nc ngoài.
Vn vay cu ngân hàng thúc đy quá trình luân chuyn hàng hóa và luân chuyn
tin t thông qua vic to điu kin cho các doanh nghip thc hin đc các c hi
đu t sn xut kinh doanh ca mình. Thông thng các doanh nghip ch s dng đn
vn ngân hàng sau khi đã huy đng mi ngun lc ca bn thân, điu đó cng có
ngha là nu không có tín dng ngân hàng thì doanh nghip khó có kh nng thc hin
c hi đu t kinh doanh ca mình, nht là trong c ch th trng nh hin nay. Nh
vy, có th nhn đnh rng cho vay ngân hàng là ngun hình thành vn ca doanh
nghip, góp phn thúc đy ng dng khoa hc công ngh vào sn xut đ đy nhanh
quá trình tái sn xut xã hi. Ngoài ra, cho vay ngân hàng giúp doanh nghip tng
thêm sc mnh trong cnh tranh, vn lên tn ti và phát trin trên thng trng.
Cho vay ngân hàng là công c thúc đy ch đ hch toán kinh doanh, tng cng
qun lỦ tài chính, tng tích ly đi vi doanh nghip. V phía doanh nghip vi s tài
tr tín dng ca các ngân hàng, mi doanh nghip phi thc hin mt ch đ hch toán
kinh t mt cách minh bch và hiu qu hn. Khi s dng vn vay ngân hàng, các
doanh nghip phi tôn trng các hp đng tín dng, phi thc hin thanh toán lãi và n
vay đúng hn, cng nh vic chp hành các quy đnh ràng buc trách nhim, ngha v
khác ghi trong hp đng nh là vn đ tài chính.
Vì vy đòi hi các doanh nghip khi s dng vn vay ca ngân hàng phi quan
tâm đn vic nâng cao hiu qu s dng vn, gim chi phí sn xut, tng li nhun ca
doanh nghip. V phía ngân hàng, trc khi cho vay cng đòi hi khách hàng phi
tha mãn nhiu điu kin v tình hình tài chính cng nh cht lng ca các báo cáo
tài chính. iu đó buc các doanh nghip phi tng cng hn na công tác hch toán
kinh doanh, qun lỦ tài chính và tích ly vn.
Công c giúp Nhà nc điu tit khi lng tin t lu thông trong nn kinh
t
Nh chúng ta đã bit, khi NHTM thc hin hành vi cp tín dng cho nn kinh t,
cùng vi kh nng “to tin”, các “bút t” s đc nhân rng, tc là đã to ra mt kh
nng cung ng tin t; và hiu ng ngc li s xy ra khi ngân hàng thng mi thu
hp. Chính vì vy, cho vay ngân hàng đã đc nhà nc s dng nh là mt công c

đ điu tit khi lng tin t lu thông quan h các chính sách tin t ca NHNN
nh: d tr bt buc, hn mc tín dng, lãi sut chit khu, nghip v th trng m…

12

áp ng nhu cu tit kim và m rng đu t ca nn kinh t
Hat đng cho vay ca NHTM là công c giúp nhà nc thc hin tt chính sách
tin t, đng thi cng giúp chính NHTM có mt môi trng kinh doanh tt. Vi sc
mua đng tin n đnh s to tâm lỦ an tâm trong dân chúng, t đó huy đng đc ti
đa các ngun vn tim tàng trong xã hi, tha mãn cao nht nhu cu vn m rng đu
t ca nn kinh t. Mt khác, vi hot đng cho vay NHTM tr thành trung tâm tài
chính đc bit có kh nng gim thiu các chi phí và ri ro; do đó đã tha mãn nhu cu
tit kim và m rng đu t ca nn kinh t.
1.1.6.2 i vi ngân hàng
Hot đng ch yu đem li li nhun cho NHTM
Cho vay là nghip v c bn ca ngân hàng nhm s dng ngun vn đã huy
đng đc đ thu li nhun. Li nhun t hot đng cho vay là ngun li nhun chính
ca ngân hàng, (chim khong 70% tng li nhun). Chính vì vy nghip v cho vay
càng đc đa dng hóa càng làm tng vai trò ca tín dng trong tng th kinh doanh
ca NHTM và do đó, thu nhp t hot đng cho vay chim phn ln li nhun, quyt
đnh hiu qu ca hot đng kinh doanh ngân hàng.
Cho vay còn là kênh “tiêu th” cho ngun vn huy đng đc, không đ ngun
tin nhàn ri trong dân c tr nên lãng phí trong khi có rt nhiu d án phc v đu t
phát trin đang cn vn. Ngân hàng cho vay, thu lãi nhm bù đp phn lãi phi tr cho
ngi gi tin, đng thi kim li cho mình, đm bo duy trì n đnh và kinh doanh có
hiu qu.
Vì vy, có th nói tín dng ngân hàng thúc đy s ra đi và phát trin ca các
doanh nghip, không ch các doanh nghip thuc thành phn kinh t Nhà nc mà còn
tác đng đn c các doanh nghip thuc các thành phn kinh t khác.
1.2 RIăROăCHOăVAYă TRONGă HOTă NGăCAăNHTM

1.2.1. Kháiănim v ri ro cho vay trong hotăđng ca NHTM
Ri ro là s bt trc, bt ng xy ra gây thit hi, mt mát, nguy him. Trong lnh
vc kinh doanh, ri ro đc hiu là kh nng gim sút v tài sn hay s gim sút li
nhun thc t vi li nhun d kin, hoc là nhng bt trc ngoài Ủ mun xy ra trong
quá trình sn xut, kinh doanh ca doanh nghip, tác đng xu đn s tn ti và phát
trin ca doanh nghip. Mt cách khác, ri ro trong kinh doanh là kh nng xy ra các
bin c không lng trc, khi xy ra s làm cho kt qu thc t khác xa kt qu mong
mun, d kin. Do đó, chp nhn có ri ro trong kinh doanh và t đó tìm ra gii pháp
hn ch ri ro là yêu cu đòi hi chính đáng ca mi doanh nghip.
Thang Long University Library
13

i vi các NHTM, ri ro là nhng bin c không mong đi có th xy ra gây
mt mát, thit hi v tài sn, thu nhp trong quá trình hot đng. Các NHTM cn đánh
giá c hi kinh doanh da trên mi quan h ri ro – li ích nhm tìm ra nhng c hi
đt đc li ích xng đáng vi mc ri ro chp nhn. Các NHTM s hot đng tt nu
mc ri ro mà các NHTM gánh chu là hp lỦ và kim soát đc, đng thi nm trong
phm vi kh nng các ngun lc tài chính ca NHTM.
Ri ro trong hot đng kinh doanh ngân hàng là nhng s c xy ra ngoài d
kin ca ngân hàng, có kh nng gây tn tht cho hot đng kinh doanh ngân hàng.
Nh vy, v hc thut khái nim ri ro trong hot đng kinh doanh ngân hàng bao
gm nhng s c xy ra ngoài s kin có th gây tn tht và cng có th không gây
tn tht nhng gây nên nhng bt li trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
Theo đnh ngha ca u ban Basel: “Ri ro trong hot đng cho vay là kh nng
mà khách hàng vay hoc bên đi tác không thc hin đc các ngha v ca mình theo
nhng điu khon đã tho thun”; cng theo U ban này, mt đnh ngha khác có th
nêu ra là: “Ri ro tht thoát đi vi mt ngân hàng là s v n ca ngi giao c
trong hp đng, trong đó s v n đc xác đnh là bt k s vi phm nghiêm trng
nào đi vi ngha v hp đng khi hoàn tr gc, lãi hoc c gc và lãi”.
Có nhiu cách khác nhau đ đnh ngha v ri ro trong hot đng cho vay, song

các quan nim v ri ro trong hot đng cho vay đu hi t vi nhau v bn cht đó là:
Ri ro trong hot đng cho vay là kh nng xy ra nhng thit hi v kinh t mà
NHTM phi gánh chu do khách hàng vay vn thanh toán n không đúng hn hoc
không hoàn tr đc n vay bao gm gc, lãi hoc c gc và lãi.
Tóm li, ri ro trong cho vay ca NHTM bao gm tt c các khon cho vay ca
ngân hàng có th xut phát t nhng mc đích khác nhau; nhng đn k hn mà khách
hàng, ngi phát hành không thanh toán hoc tr n cho ngân hàng; đây có th coi là
loi ri ro ln nht và thng xuyên nht. Vic đánh giá ri ro này là trách nhim
chính ca ngh ngân hàng. Bi vì hn 2/3 s tài sn có  ngân hàng là các món cho
vay và đu t chng khon, đem li thu nhp ch yu cho ngân hàng. Ngoài ra các
hot đng ngoi bng nh: Các giao dch trên th trng ngoi hi, các hp đng trao
đi, bo lãnh tín dng, tín dng tài tr…đu rt d gp ri ro dn ti thua l, mt mát.
Nu các món cho vay hay chng khoán đn hn mà không đc hoàn tr thì ngân hàng
s mt c vn ln lãi. Nu thit hi quá ln đn mc vt vn t có ca ngân hàng thì
vic đóng ca ngân hàng là điu chc chn và s gây ra mt cú sc ln cho h thng
ngân hàng.
14

Trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng, cho vay luôn là khon mc ln nht
thng chim trên 70% tài sn có sinh li ca ngân hàng. Ri ro cho vay luôn tim n
trong toàn b d n cho vay ca ngân hàng và gn lin vi kh nng khách hàng
không tr đc n theo hp đng. C th là lung thu nhp d tính mang li t các tài
sn có sinh li ca các ngân hàng có th không đc hoàn tr đy đ xét c v mt s
lng và thi hn. Trong nghip v tín dng, ri ro trong cho vay hàm cha t trng
ln nht trong tng ri ro. Do đó, ni dung nghiên cu ri ro tín dng đc đ cp ch
yu v ri ro trong cho vay.
1.2.2. căđim ca ri ro cho vay
Ri ro trong hot đng cho vay ca ngân hàng là mt yu t khách quan nên
ngân hàng không th nào loi tr đc hoàn toàn mà ch có th tìm bin pháp phòng
nga đ hn ch s xut hin cng nh nhng tác hi do chúng gây nên.

Ri ro cho vay có tính tt yu tc luôn tn ti và gn lin vi hot đng cho vay
ca ngân hàng thng mi: Tình trng thông tin bt cân xng đã làm cho ngân hàng
không th nm bt đc các du hiu ri ro mt cách toàn din và đy đ, điu này
làm cho bt c khon vay nào cng tim n ri ro đi vi ngân hàng. Kinh doanh ngân
hàng thc cht là kinh doanh ri ro  mc phù hp và đt đc li nhun tng ng.
Có th nói chp nhn ri ro là tính tt yu trong hot đng ngân hàng. Các ngân hàng
cn phi đánh giá các c hi kinh doanh da trên mi quan h gia ri ro và li ích
nhm tìm ra nhng c hi đt đc và nhng li ích xng đáng vi mc ri ro chp
nhn. Ngân hàng s hot đng tt nu mc ri ro ngân hàng gánh chu là hp lỦ, kim
soát đc và nm trong phm vi kh nng các ngun lc tài chính và nng lc cho vay
ca ngân hàng.
Do tình trng thông tin bt cân xng nên thông thng ngân hàng  vào th b
đng, ngân hàng thng bit thông tin sau hoc bit thông tin không chính xác v
nhng khó khn hay tht bi ca khách hàng và do đó ngân hàng thng có nhng ng
phó chm tr gây nhng nh hng xu, nh khi ngi vay gp ri ro trong SXKD:
ha hon, l lt, chin tranh, s đ v ca đi tác, ngi mua hàng ty chay sn phm
công ty… dn đn thua l, phá sn thì s tác đng gián tip là nguyên nhân gây ra ri
ro cho ngân hàng.
Ri ro cho vay có tính cht đa dng và phc tp: c đim này th hin  s đa
dng và phc tp ca nhng nguyên nhân gây ra ri ro trong hot đng cho vay ca
ngân hàng, cng nh din bin s vic, hu qu khi ri ro xy ra. Ri ro cho vay mang
tính cht này nguyên nhân là do s lng khách hàng ca ngân hàng rt đông đo,
nhiu thành phn và thi gian cho vay linh hot… Hin nay, ri ro cho vay có th chia
Thang Long University Library
15

làm nhiu loi nh: ri ro v đo đc, ri ro c ch, ri ro trong công tác kim tra,
kim soát. Do đó khi phòng nga và x lỦ ri ro cho vay phi chú Ủ đn mi du hiu
ri ro, xut phát t nguyên nhân bn cht và hu qu do ri ro cho vay đem li đ có
bin pháp phòng nga phù hp.

1.2.3. Phơnăloi ri ro cho vay
i vi h thng NHTM thì vic phân loi ri ro cho vay có Ủ ngha vô cùng
quan trng trong vic thit lp chính sách, quy trình, th tc và c mô hình t chc
qun tr và điu hành nhm bo đm, nhn bit đy đ các yu t gây ra ri ro và phân
bit trách nhim rõ ràng gia các b phn, gia các khâu trong toàn b quá trình tác
nghip thm đnh, công tác cho vay giám sát thu hi n và x lỦ khon n nu nhng
khon cho vay có du hiu không bình thng. Thc t cho thy s phân chia trách
nhim càng rõ ràng, càng c th, s giúp cho quá trình qun tr ri ro cho vay có hiu
qu; v c bn có th phân loi ri ro cho vay ca NHTM da trên nhng tiêu chí c
th sau:
1.2.3.1 Phân loi ri ro trong cho vay theo đi tng s dng vn vay:
Ri ro khách hàng cá th:
Là ri ro xy ra khi cho các khách hàng là cá nhân vay vn. Thông thng s
lng khách hàng s rt nhiu, tuy nhiên mc đ ri ro ca tng khon vay đn l s
thp, mc đ nh hng ca vic mt kh nng thanh toán ca tng khon vay là nh;
loi hình giao dch, c cu giao dch d qun lỦ.
Ri ro khách hàng công ty, t chc kinh t:
ây là ri ro khi cho khách hàng là công ty, t chc kinh t vay vn. Tùy theo
quy mô ca công ty, t chc kinh t là ln hay nh thì mc đ nh hng ca ri ro
các khon vay vào đi tng này s đc đánh giá  mc va hay ln, tác đng ca nó
đn kh nng thanh toán khon n là va hay cao.
Ri ro quc gia hay khu vc đa lý:
Nhng ngân hàng hot đng phm vi toàn cu có s phân chia theo lãnh th quc
gia, nu trong phm vi mt quc gia phân chia ri ro trong cho vay tp trung theo khu
vc đa lỦ, ví d nh mc đ ri ro khu vc Min Bc, Min Trung, Min Nam.
1.2.3.2 Cn c vào nguyên nhân phát sinh
Cn c vào nguyên nhân phát sinh, có th phân loi các loi ri ro cho vay nh
sau:
16

Ri ro giao dch: ây là mt hình thc ca ri ro cho vay mà nguyên nhân phát
sinh là do nhng hn ch trong quá trình giao dch và xét duyt cho vay, đánh giá
khách hàng. Ri ro giao dch bao gm:
 Ri ro la chn đi nghch: Ri ro có liên quan đn quá trình đánh giá và phân
tích cho vay, khi ngân hàng la chn nhng phng án vay vn có hiu qu đ quyt
đnh cho vay nhng do ngân hàng không có đy đ thông tin v khách hàng, khon
vay TSB hoc nhng thông tin ca ngân hàng thu thp đc không có s chính xác
dn đn vic ngân hàng đa ra s la chn sai lm
 Ri ro bo đm: Ri ro phát sinh t các tiêu chun đm bo nh các điu khon
trong hp đng cho vay, các loi TSB. Ri ro xy ra do TSB b gim sút hoc mt
giá tr theo thi gian, hoc do quy trình thm đnh b b sót hoc do nhân viên non
kém nghip v không thm đnh, tìm hiu k lng.
 Ri ro nghip v: Ri ro liên quan đn công tác qun lỦ khon vay và hot đng
cho vay, bao gm c vic s dng h thng xp hng ri ro và k thut x lỦ các
khon vay có vn đ. Ri ro xy ra do chính sách, quy đnh ca ngân hàng không cht
ch hoc do trình đ cán b nhân viên không đ nng lc hay c tình gian di gây ra
ri ro cho ngân hàng.
Ri ro danh mc: Là mt hình thc ca ri ro cho vay mà nguyên nhân phát
sinh là do nhng hn ch trong qun lỦ danh mc cho vay ca ngân hàng, đc chia
thành hai loi: Ri ro ni ti và ri ro tp trung.
 Ri ro ni ti: Xut phát t đc đim hot đng và s dng vn ca khách hàng
vay vn, lnh vc kinh t.
 Ri ro tp trung: Ri ro do ngân hàng tp trung cho vay quá nhiu vào mt s
khách hàng, mt ngành kinh t hoc trong cùng mt vùng đa lỦ nht đnh hoc cùng
mt loi hình cho vay có ri ro cao.
1.2.3.3 Cn c vào giai đon phát sinh
Ri ro trong thm đnh: Là ri ro mà TCTD đánh giá sai khách hàng. Do hin
tng thiu thông tin dn đn “thông tin không cân xng” làm cho TCTD chp nhn
cho các khách hàng có kh nng tr n ti vay vn dn đn ri ro không thu hi đc
vn sau khi cho vay. Ngoài ra, còn có trng hp ngân hàng t chi cho vay vi

nhng khách hàng tt, gây ra tác đng tiêu cc: làm gim uy tín ca ngân hàng và làm
mt mt c hi kinh doanh cho ngân hàng. Hn na, do thiu thông tin và tin tng
vào TSB, bo lãnh, bo him t phía khách hàng dn đn đánh giá sai giá tr các
Thang Long University Library
17

khon th chp, bo lãnh, bo him gây ra ri ro không thu hi đc n khi khách
hàng không tr đc n.
Ri ro khi cho vay: Là ri ro mà khi gii ngân vn sai mc đích làm cho khon
vay không phát huy hiu qu. Ri ro này có th phát sinh trong quá trình đa ra quyt
đnh cho vay khi thiu thông tin hoc có s thoái hoá đo đc ca cán b cho vay đ
cho khách hàng c Ủ s dng vn sai mc đích ngay t đu làm cho c cu khon vay
và mc đích vay không tng thích dn đn ri ro không tr đc n ca ngi vay.
Trong giai đon này, ngân hàng ch yu xem xét li mt ln na tính hp pháp, hp l
ca h s vay vn và s đy đ ca h s, nu h s thiu hay không hp pháp hp l
thì sau này khi khách hàng không tr đc n mà phi khi kin ra tòa kinh t hay nh
trng tài kinh t x lỦ mà trong tay ngân hàng li không có đy đ h s, tài liu thì rt
khó đ có th giành phn thng, không chng minh đc đy đ quyn li ca ngân
hàng trong hot đng cho vay.
Ri ro trong qun lý, thu hi n: Là ri ro phát sinh do quá trình giám sát thu
hi n không theo dõi đc dòng tin ca khách hàng đ khách hàng s dng vn
quay vòng vào vic khác không thu đc n đúng k hn, hoc không thu đc n
làm gim kh nng sinh li và nh hng đn hiu qu s dng vn vay và gim kh
nng qun lỦ tt TSB ca khách hàng, đc bit là tài sn th chp.
1.2.3.4 Cn c vào cách phân loi n
N nhóm 1 (N đ tiêu chun): là nhng khon n trong hn đc đánh giá có
kh nng thu hi đ gc và lãi đúng hn, các khon n quá hn di 10 ngày và đc
ngân hàng đánh giá có kh nng thu hi đy đ n gc và lãi, và các khon n có th
phát sinh trong tng lai nh các khon bo lãnh, cam kt cho vay, chp nhn thanh
toán.

N nhóm 1 là nhng khon n đ tiêu chun và theo đánh giá ca ngân hàng đây
là nhng khon n có đ ri ro thp nht tuy nhiên vn có xác sut xy ra ri ro do
nhng yu t bên ngoài mà ngân hàng cha lng trc đc nhng kh nng xy ra
ri ro là thp gn nh bng không.
N nhóm 2 (N cn chú ý): là nhng khon n quá hn t 10 đn 90 ngày, các
khon n điu chnh k hn tr n ln đu (đi vi khách hàng là doanh nghip, t
chc thì t chc tín dng phi có h s đánh giá khách hàng v kh nng tr n đy đ
gc và lãi đúng k hn đc điu chnh ln đu)
N nhóm 2 là nhng khon n đã có ri ro xy ra nhng vì thi gian quá hn ca
nó ch t 10- 90 ngày cha vt quá 3 tháng nên kh nng thu hi n vn còn cao.