nghiên cứu các mô hình giảm nghèo của các đối tác quốc tê ở việt nam

2013

NHÓM NGHIÊN CỨU:

 NGUYỄN ĐỨC NHẬT
 PHẠM QUANG TRUNG
 TRƯƠNG THANH MAI
 PHẠM PHƯƠNG HỒNG
"NGHIÊN CỨU CÁC MÔ HÌNH GIẢM NGHÈO CỦA CÁC ĐỐI
TÁC QUỐC TÊ Ở VIỆT NAM”

2

Danh mục những từ viết tắt


ILO
T chng quc t
B 
B i
NGO
T chc phi chính ph
M&E

OXFAM
T chc OXFAM
PRPP
D  tr thc hin Ngh quyt 80/NQ-CP v ng gim
nghèo bn vng (2011-c tiêu quc gia v Gim
nghèo bn vng (2012-

SCJ
T chc Cu tr tr em Nht Bn
SDC
T chc Hp tác và Phát trin Thy S








3

Mục lục

Danh mc nhng t vit tt 2
Nhng phát hin chính 5
Li c 6
1. Gii thiu và tng quan nghiên cu 7
1.1 Bi cnh và câu hi nghiên cu 7
1.2 u 8
1.2.1 La chn, nghiên cu sâu ba d án 10
1.2.2 Ri ro và hn ch ca nghiên cu 10
1.3 Mô t ng tham gia nghiên cu 11
2. Nghiên cm nghèo ca các t chc quc t 12
2.1 Mô hình sinh k da vào chui giá tr ca t chc OXFAM 12
 12
 13
 15

 16
 17
 17
2.2 Mô hình tit kim tín dng vi mô ca t chc Cu tr tr em Nht Bn (SCJ) 19
 19
2.2.2  21
2.2.3  22
 23
2.2.5  24
 25
2.3 Mô hình gim nghèo da vào phát trin kinh doanh nhóm du lch cng ca T chc
ng Quc t (ILO) 27
p cn ca mô hình 27
2.3.2 Thit k và xây dng khuôn kh hp tác d án 28
2.3.3 Kt qu ng ca d án 30
2.3.4 Tính bn vng ca mô hình 31
4

2.3.5 Cách thc h tr trong và sau khi d án kt thúc 32
2.3.6 Bài hc kinh nghim: 33
3. i chiu phân tích các mô hình phi chính ph và các mô hình gim nghèo ca các ch th
khác. 36
 37
 39
3.3  40
 41
 41
 42
4.2  43
 45

- Oxfam-  46
. - Yên Bái 63
 66
- 
Oxfam Anh 70
. 
- - SDC 79

 84

5

Những phát hiện chính

Trong khuôn kh d  tr thc hin Ngh quyt 80/NQ-CP v ng gim nghèo bn
vng (2011-c tiêu quc gia v Gim nghèo bn vng (2012--
d án PRPPn hành rà soát và la chn 03 mô hình gim nghèo ca 03 t
chc phát trin Oxfam, SCJ và ILO ti Vit Nam.  t qu và cho thy tác
ng gim nghèo rõ rt vi tng thit k c thù cho các bi cnh kinh t xã hi, vùng min khác
nhaup nhng bài hc quý báu vi công tác honh và thit k, trin
khai m nghèo theo mu.
Nghiên cu p cn, quy trình trin khai và kt qu ng ca tng d
án trong nhng bi ci bt là tình tr mi vùng min có
c tính khác nhau và cp cn khác nhau; trong thc thi cn chú trng tính
t ch c tham gia ci dân và la chi tác trin khai phù hp. Nghiên
ci chiu so sánh vi các d  tin hành ca bàn bi
các ch th m nghèo qun gim
nghèo ca tnh. Quá trình phân tích ch ra rng, mô hình ca các t chc quc t 
bi h tuân th các nguyên tc ca lý thuyt kinh t, xây dng lc tham gia ca các bên và
trao quyn t quyi dân. Các mô hình quc t ng nh, chm

chc và chú trng v c so vi trà nhanh và thiu kim tra
c.
Nghiên ca chn c th m nghèo quy mô va và nh
n ngh m nghèo din rng  Vit Nam.

6

Lời cảm ơn

Nhóm nghiên cu chân thành c  và Xã hi, T chc UNDP, T
ch và cung cp h tr k thut cho nghiên cu này.
Chúng tôi bày t s bii ông u Minh, bà Lê Trang Nhung, ông Colman Ross và
c bit ông Nguyn Hoàng Linh vì nh thit k nghiên cu 
tham gia các tho lun k thut cn thit cho nghiên cu.
Chú hp thi ca các cán b 
tnh Qung Nam, Ngh c bio y ban Nhân dân và các phòng ban
hu quan ti các huym Tu, L
Không có s h tr cng nghip và cán b ca các t chc Oxfam, SCJ, ILO, UNDP,
 hoàn thành nghiên cc bi chia s và
ch dn nhit tình ca anh Trn Xuân Cnh, cán b t chc SC, ch Nguyn Th Huyi din
d án ILO-SIT, anh Minh, ch Sâm, ch Chi t chc Oxfam.
Nhóm nghiên cu xin c  tr chúng tôi hoàn thành nghiên cu
này.
Cui cùng chúng tôi xin chân thành c  ca nhóm biên tp gm ch Thái Thu
t bn cun sách này.


Nhóm tư vấn công ty Nghiên cứu và Phân tích VIETSURVEY

Nguyc Nhng nhóm)

Phm Quang Trung
Tr
Phng

7

1. Giới thiệu và tổng quan nghiên cứu
1.1 Bối cảnh và câu hỏi nghiên cứu
 
-
 2012-Dự án hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng các
huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển, hải đảo; (ii) Dự án hỗ trợ đầu
tư cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu; các thôn, bản đặc biệt
khó khăn; (iv) Dự án nhân rộng mô hình giảm nghèo; (iii) Dự án hỗ trợ nâng cao năng lực giảm
nghèo, truyền thông và giám sát đánh giá thực hiện chương trình.  t
-
2.
-
--2015)"

 -             -2015),
nh 
 ) 

s

 chính sách 
-GNBV.

d

 Các d án gim nghèo ca các t chc phát trin quc t có kt qu thành công  Vit
ng và trin khai d án theng pháp tip cn nào?
  các d án phát trin ca h có kt qu và duy trì bn vng?
8

 Bài hc thc t giúp chính ph nh hình chính sách và trin khai xây dng d án gim
nghèo  các quy mô khác nhau hiu qu?
Vi thi gian và ngun lc ca d a chu nh tính
và phân tích lng l
1.2 Phương pháp nghiên cứu
c thc t nhiu t chc quc t ng vào công tác gim nghèo ca Vit Nam
trong thi gian qua, vic xây dng mt khung phân tích vi nhng m th là
cn thit giúp nhóm nghiên cu tp trung tr li 03 câu hi nêu trên.
 rà soát các tài liu và nghiên cu g các báo cáo v mô hình gim nghèo
ca Oxfam và Action Aid (2003, 2012, 2013) chúng tôi nhn thy  Vit Nam thc tin d 
có nhiphn ln theo dng lit kê các hong và kt qu d án. Các phân tích v lý do
thành công ca d án phn nhiu b cô lp trong khuôn kh ca mt d án, him có tính khái
quát, so sái chiu vi các d u này dn tc, các nhà hoch
nh chính sách gc rút ra nhng bài hc kinh nghim trong vic xây dng
chính sách, trin khai thc hip gim nghèo quc gia.
Lý do chúng tôi tìm thy cho hn ch nghiên cu này là thiu mt khung phân tích có dng khái
quát hóa cao t y s ging và khác nhau gia các d án khác nhau, trin
khai  nha bàn khác nhau.
 kin thc và kinh nghim ca nhóm nghiên cu, kt hp vi các bui k
thut vi các chuyên gia UNDP, OXFAM, D án PRPP thuc B ng nghip
t xut và áp dng khung phân tích sau cho d án nghiên cu này.
Bt k d  c xem xét tng khía c
Khung phân tích rà soát các d án gim nghèo ca các t chc phát trin quc t  Vit Nam
Tiêu chí phân tích dự án
Nội dung

p cn
Rà soát và tng kt lý thuyt kinh t
thip phát trin mà t chc phát trii.
9

Thit k và khuôn kh xây dng d
án
Rà soát và tng kt cách thc t chc thit k và xây
dng d án
Kt qu ng d án
Ghi nht qung ca d án vi góc
 gim nghèo  bình dip/to
vic làm  c h 
Tính bn vng ca d án
c t các hong và kt qu
d án sau khi chm dt các can thip chính thc
Cách thc h tr ca d án
 c h tr ca d án va
ng li trong và sau khi d án
kt thúc.
Trong khuôn kh d án này, nhm mc chính sách chúng tôi ch a
chn các d án ta bàn có kh  i các d án có can thi ca
Chính ph. Quá trình la chn và phân tích tin hành qua nhiu c s dng ch y
pháp thu thp s linh tính (tng quan tài liu d án, phng vn sâu, tho lun nhóm tp
trung) vi các bên liên quan, da trên khung phân tích nêu trên.
Bước 1:  kin thc chuyên gia, rà soát các d án phát trin trên các huyi
ng ca các d án gim nghèo quc gia) và các huyn lân cng chính ca các t chc
phát trin quc t).
Bước 2: Phng vn sâu các cán b d án phát trin quc t, tng quan các tài liu nhc t
các t chc này nhnh danh mc các d ng gim nghèo) và bn

vp tc các hong sau khi d . Xây dng h t các
d án c nêu ti ph lc ca báo cáo này) nh t n 4 d án thành công
chun b nghiên cu tha  c 3.
Bước 3: Phng vn sâu cán b d án tng thit k và thc thi các d c la chn 
c 2. Lên k hoch nghiên cu tha, tin hành phng vn nhiu bên liên quan bao gm
cán b i táng li dân).
10

Bước 4: Phng vn các phòng ban cp huyn ph trách các d án gim nghèo quc gia  các
huyn lân cn hoc trong cùng tnh. Phng vng li ca các d án
này.
Bước 5: Nhp s lii chiu, phân tích và vit báo cáo.
1.2.1 Lựa chọn, nghiên cứu sâu ba dự án
c 1 ca nghiên cu giúp nhóm nghiên cu phân loi ra các nhóm d án do các t chc NGOs
quc t can thip bao gm: các d án tín dng vi mô (tit kim tín dng, tín d
c tiêu); các d án kt ni nghèo vi th 
lc trc tip, các d án kt ni nghèo vi th ng thông qua doanh nghip (cùng kinh
doanh vi nghèo); các d án h tr trc tip hoc h tr tip cn ngun lc và sinh k; các
d án h tr cu tr khn cp.
 ý kin chuyên gia, nhóm nghiên ca chn ba d  nghiên c
bao gm d  da vào chui giá tra t chc Oxfam, mô hình tit kim tín
dng ca t chc Cu tr tr em Nht Bn (SCJ) và mô hình gim nghèo da vào phát trin kinh
doanh nhóm du lch cng ca t chng quc t (ILO). Tiêu chí la chn bao gm:
  án/mô hình ging ti p, to vii
nghèo.
 Có mt hoc nhiu tính cht ca các d c 1.
 Có kh i các d  ca các ch th 
quyn tnh, t chc phát trin quc t, doanh nghip, v.v.) kha bàn ca tnh,
huyn.
 S sn sàng hp tác ca các t ch mt thi gian.

1.2.2 Rủi ro và hạn chế của nghiên cứu
M gng xây dng mt khung phân tích có cu trúc và kh n dng
kin thc chuyên gia, chúng tôi cn tha nhn ngay trong phn này nhng ri
ro và hn ch ca nghiên cu. Thc t ng các d án gim nghèo  Vit
11

nam còn thiu và yu, vi kin thc còn hn ch ca mình, nhóm nghiên cu s không th bao
ph ht các d án phát trin và do vy có th  lt mt s d án có bài hc chính sách b ích.
Ngoài ra phn ln các d án phát trin ca các t chc quc t, t chc phi chính ph tin hành 
quy mô va và nh, tp trung vào các vùng nghèo nhng có kh i. u này dn ti
   mun áp dng các bi   vi nh  
nghèo.
Vi nhn thc rõ ràng các ri ro trên, chúng tôi c gng ch tp trung vào tr li các câu hi ca
tc da trên nhng ngun lc tt nht có th và la chn ra ba d i thành
công theo nghiên cu c vi tham vu
quan trng cho công tác rà soát và chia s các bài hc chính sách t phía các d án phát trin phi
chính ph quc t.
n thy nhiu d án ca các t chc phát trin
quc t, t chc phi chính ph p nhng tht bi v kt qung, thm chí còn không
tric các hong ca mình vì nhiu lý do khác nhau. Tuy nhng d 
ph ng chính ca nghiên cy mt hàm ý chính sách cho
m nghèo quc gia cm tip cn m nhiu bên và linh hot trong tng
bi c
1.3 Mô tả các đối tượng tham gia nghiên cứu
Trong nghiên cng tham gia nghiên cu bao gm i) nhóm các cán b t
chc phát trin quc t t k qun lý các d án can thip gim nghèo, ii) nhóm cán b chính
quy a bàn d án, iii) nhóm các cán b t ch i
tác trin khai và thc thi d i dân vng li trc tip
ca d án.
Nhóm cán b t chc phát trin quc t là nhng chuyên gia giàu kinh nghim trong lnh vc

phát trin  tham gia thit k, qun lý, vt qu d án ca các t chc phát
trin thuc phm vi nghiên cu. Nhóm cán b này là các chuyên gia/cán b nguyên
cán b d án n t nhiu t chc khác nhau bao gm UNDP, DFID, SCJ, ILO, Oxfam (Oxfam
GB, Oxfam HongKong, Oxfam Netherland), SDC, Care, Helvetas, Action Aids, v.v.v . Phng
12

vn sâu nhóm cán b này cung cp nhng thông tin ch cht cho nghiên cu này bao gm cách
tip cn, qui trình trin khai, t qu, la chi tác.
Nhóm cán b chính quym cán b y ban nhân dân và các phòng ban liên
quan ti các huyn trin khai d án. Nhóm cán b này bao go y ban huyn, xã, lãnh
p, K hoc án gim nghèo huyn,
v.v.ti 03 tnh Yên Bái, Ngh An, Qung Nam. Các cán b p thông tin v
thc t trii chithông tin b sung v
kt qu ng t góc nhìn qu
Nhóm i din các t chc phi chính ph  i tác tri
ca 03 d án tin hành nghiên cu tha. Nhóm này cho bit thông tin v cách thc trin khai
d án, kt ni vi dân và thông tin v la chi tác.
Cui th ng trc tip ca d án bao gi dân ti ba d án nghiên
cu. Thông qua phng vn sâu và tho lun nhóm, ni dân cung cp nhng thông tin v thc
t trin khai các hong can thip và kt qu d án, nhng gim nghèo thc s n
cuc sng ca h.
2. Nghiên cứu đánh giá 03 mô hình giảm nghèo của các tổ chức quốc tế
2.1 Mô hình sinh kế dựa vào chuỗi giá trị của tổ chức OXFAM
2.1.1 Phương pháp tiếp cận của mô hình
  m      
  

 
t lp và h tr quan h i tác gia chính quyn
n khai thc hin hong d  nhng kt qu thc t,

to ra nhg pháp, quy trình honh chính sách, quy hoch
ngun lc và giúp chính quy nhân rng mô hình.

13

C thp cn ca trên các nguyên tbn sau:
 Gim nghèo dng hóa sinh k, tc làm và thu nhn
m bo, tôn trng và phát trin thng ci
m bo tiêu chí bo v ng và phát trin cng bn vng.
 D án da trên phát trin th i nghèo  do vc th ng
sn phu ra mi h tr sn xut. Do vy, cn nghiên cu k th ng sn phu
c khi quynh h tr sn xut.
 Không h tr tài chính theo hình thc cho không mà ch h tr nh u và phi
kt hp vi xây di dân, to liên kt th  m bo
mô hình phát trin lâu dài và bn vng.
 Phân cp qun lý và áp d giám sát cng có s tham gia. D c xây
dng vi s tham gia ca nhiu bên, t các cp chính quyn, các t chc tài chính, t
chi dng t nhóm, liên kt cng
ng.
 Lng ghép vào mc tiêu phát trin ca quc gia, c
Dn 

2.1.2 Thiết kế và xây dựng khuôn khổ hợp tác dự án

   . 
 OXFAM  VIRI 
 
,
.  
 :

14

Bước 1: Lựa chọn dự án/ngành hàng



 
 



 


.
Bước 2: Thiết kế các biện pháp can thiệp








Bước 3: Xây dựng ngân sách thực hiện dự án



quan.
15




Bước 4: Triển khai thực hiện dự án


 


 







2.1.3 Kết quả và Tác động của dự án




h, có


các mô hình tr làm mây

16



      
    

    
    
thu mua mây. D  
    

     
 
    
     
     









 




2.1.4 Tính bền vững





n 
                  

Mô hình trồng và làm mây giảm nghèo ở huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An


17






Ba l 
trong khi 

2.1.5 Cách thức hỗ trợ trong và sau khi dự án kết thúc
Mô 





k



2.1.6 Bài học kinh nghiệm


 Lựa chọn vùng dự án/ngành hàng
 án và ngành


18

 có



T 





iá thành  


 Lựa chọn đối tác


 





 Cơ chế quyền lợi/giám sát giữa các bên





19






 Lồng ghép và tranh thủ sự ủng hộ của địa phương
 

 












2.2 Mô hình tiết kiệm tín dụng vi mô của tổ chức Cứu trợ trẻ em Nhật Bản (SCJ)

2.2.1 Phương pháp tiếp cận của mô hình


- SCJ) là
 
20

g

1
n 
 


á:



Bateman)


 
l
tháng.

1
- 
21



nhóm vay 
2
. 
 .



2.2.2 Thiết kế và xây dựng khuôn khổ hợp tác dự án

 
 
 
 

 -

  2008- 


 
 
  
  

 

2
Trong d- 
-



22

   làm nòng


 hác)
 

 

 

3
 và
 
  
  

2.2.3 Kết quả và tác động của dự án
sau k
án
 là 1,02  
c:
-2
viên 

4

 .

3


4
- - Ban QLDA TK-TD

23

m,



     
    
   
    
     
    
 
    


    
    

    

           
 




               

- 

2.2.4 Tính bền vững của mô hình
           
nguyên nhân sau:

Mô hình tiết kiệm tín dụng cho vay chăn nuôi nhỏ tại huyện Lục Yên,
tỉnh Yên Bái (SCJ)
24

Các nguyên   nghiêm túc.
 
. 
 

dù  



C          
 

2.2.5 Cách thức hỗ trợ trong và sau khi dự án kết thúc

 
 
1-. 
 

 
  
 
 
 non 

 Vay the
25


      


2.2.6 Bài học kinh nghiệm
 -  



Lựa chọn vùng dự án:


 
 
  

5
. 


 
 
 và   lâu dài. 

Lựa chọn phương thức hỗ trợ:
 



5
