Quản lý thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện ân thi, tỉnh hưng yên

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I

B CH TH H NG

QU N LÝ THU THU CÁC DOANH NGHI P
NGOÀI QU C DOANH TRÊN ð A BÀN
HUY N ÂN THI, T NH HƯNG YÊN

LU N VĂN TH C SĨ

HÀ N I, NĂM 2013


B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I

B CH TH H NG

QU N LÝ THU THU CÁC DOANH NGHI P
NGOÀI QU C DOANH TRÊN ð A BÀN
HUY N ÂN THI, T NH HƯNG YÊN

CHUYÊN NGÀNH: QU N TR KINH DOANH
MÃ S

: 60.34.01.02

NGƯ I HƯ NG D N
PGS. TS NGUY N TH TÂM

HÀ N I NĂM 2013


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan r ng, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn
“Qu n lý thu thu các doanh nghi p ngồi qu c doanh trên đ a bàn huy n
Ân Thi , T nh Hưng Yên là trung th c, là k t qu nghiên c u c a riêng tôi.
Các tài li u, s li u s d ng trong lu n văn do T ng c c Thu , C c thu
t nh Hưng Yên, UBND huy n Ân Thi, Chi c c thu huy n Ân Thi cung c p
và do cá nhân tôi thu th p t các báo cáo c a Ngành thu , sách, báo, t p chí
Thu , các k t qu nghiên c u có liên quan đ n đ tài đã đư c cơng b ... Các
trích d n trong lu n văn ñ u ñã ñư c ch rõ ngu n g c.
ðHNN Hà N i, ngày 25 tháng 10 năm 2013
Tác gi lu n văn

B ch Th H ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

i

ă


L I C M ƠN
Trong quá trình th c hi n ñ tài: “Qu n lý thu thu các doanh nghi p
ngồi qu c doanh trên đ a bàn huy n Ân Thi, T nh Hưng n, tơi đã nh n
ñư c s hư ng d n, giúp ñ , ñ ng viên c a nhi u cá nhân và t p th . Tơi xin
đư c bày t s c m ơn sâu s c nh t t i t t c các cá nhân và t p th ñã t o
ñi u ki n giúp ñ tôi trong h c t p và nghiên c u.

Trong quá trình th c hi n đ tài, tơi cịn đư c s giúp ñ và c ng tác
c a các ñ ng nghi p t i ñ a ñi m nghiên c u. Tôi xin chân thành c m ơn Ban
lãnh ñ o C c Thu t nh Hưng Yên; Chi c c thu huy n Ân Thi; cán b các
ð i thu , xã, th tr n trong huy n…ð c bi t tôi bày t s bi t ơn sâu s c t i
cô giáo hư ng d n khoa h c, PGS TS Nguy n Th Tâm ñã hư ng d n t n tình
đ tơi hồn thành lu n văn này.
Tơi xin c m ơn s đ ng viên, giúp ñ c a b n bè và gia đình đã giúp
tơi hồn thành khóa h c này.
Tơi xin bày t s c m ơn sâu s c ñ i v i m i s giúp ñ quý báu đó.
Hà N i, ngày 25 tháng10 năm 2013
Tác gi lu n văn

B ch Th H ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

ii

ă


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các b ng bi u

vi

Danh m c sơ ñ

vii

Danh m c ch viêt t t

viii

1

M ð U

1

1.1

Tính c p thi t c a v n đ nghiên c u

1

1.2

Các câu h i nghiên c u ñư c ñ t ra

3

1.3

M c tiêu nghiên c u

3

1.3.1

M c tiêu chung

3

1.3.2

Các m c tiêu c th

3

1.4

ð i tư ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u

4

1.4.1

ð i tư ng nghiên c u

4

1.4.2

Ph m v nghiên c u.

4

2

CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V QU N LÝ THU
THU ð I V I CÁC DOANH NGHI P NGOÀI QU C
DOANH

5

2.1

Cơ s lý lu n v công tác qu n lý thu thu

5

2.1.1

Khái ni m và ñ c ñi m c a thu

5

2.1.2

Phân lo i thu

6

2.1.3

Vai trò c a Thu

9

2.1.4

M c tiêu và nguyên t c qu n lý thu thu

12

2.1.5

Các s c thu hi n hành

13

2.1.6

N i dung qu n lý thu thu

14

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

iii

ă


2.1.7

Vai trị c a DNNQD và đ c đi m qu n lý thu ñ i v i doanh
nghi p ngồi qu c doanh

35

2.1.8

Nh ng nhân t

nh hư ng đ n qu n lý thu ñ i DNNQD

38

2.2

Cơ s th c ti n cơng tác qu n lý thu đ i v i các DNNQD

42

2.2.1

Kinh nghi m qu n lý thu DNNQD c a m t s qu c gia trên
th gi i

42

2.2.2

Công tác qu n lý thu DNNQD t i Vi t Nam

45

3

ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

48

3.1

ð c ñi m v Kinh t - Xã h i c a huy n Ân Thi

48

3.1.1

ð c ñi m v t nhiên và xã h i

48

3.1.2

ð c ñi m v kinh t

48

3.1.3

ð c ñi m các DNNQD t i huy n Ân Thi

50

3.1.4

Gi i thi u v Chi c c thu huy n Ân thi t nh Hưng Yên

51

3.1.5

K t qu th c hi n pháp l nh thu thu

55

3.2

Phương pháp nghiên c u

56

3.2.1

Phương pháp ch n ñi m nghiên c u

56

3.2.2

Phương pháp ñi u tra thu th p s li u.

56

3.2.3

Phương pháp t ng h p, x lý s li u

58

3.3

H th ng các ch tiêu nghiên c u

59

3.3.1

Các ch tiêu ph n ánh m c ñ phát tri n c a các DNNQD

59

3.3.2

Các ch tiêu ñ ñánh giá v qu n lý thu thu ñ i v i DNNQD

59

4

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

60

4.1

Th c tr ng công tác qu n lý thu thu các doanh nghi p ngoài qu c
doanh t i huy n Ân Thi - t nh Hưng Yên

60

4.1.1

Khái quát chung v công tác thu thu t i Chi c c thu Ân Thi

60

4.1.2

Th c tr ng qu n lý ñăng ký, kê khai thu t i chi c c thu Ân Thi

62

4.1.3

Qu n lý th t c hoàn thu , mi n thu , gi m thu t i chi c c thu
Ân Thi

68

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

iv

ă


4.1.4

Qu n lý thông tin v ngư i n p thu

71

4.1.5

Qu n lý các DNNQD n thu

72

4.1.6

Qu n lý công tác ki m tra thu , thanh tra thu

75

4.1.7

K t qu kh o sát các DNNQD v thu n p thu

81

4.1.8

ðánh giá các nhân t

nh hư ng đ n cơng tác qu n lý thu thu t i
82

chi c c thu
4.1.9

M t s nh n xét chung v công tác qu n lý thu thu c a chi c c
thu trên ñ a bàn huy n Ân Thi

4.2

87

ð nh hư ng và gi i pháp cho công tác qu n lý thu thu DNNQD
trên ñ a bàn huy n Ân Thi trong giai ño n t i

90

4.2.1

ð nh hư ng

90

4.2.2

M t s gi i pháp tăng cư ng công tác qu n lý thu thu NQD trên
ñ a bàn huy n Ân thi, t nh Hưng yên

91

5

K T LU N

100

5.1

K t lu n

100

5.2

Ki n ngh

101

TÀI LI U THAM KH O

104

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

v

ă


DANH M C CÁC B NG BI U

STT

Tên b ng

Trang

3.1

Tình hình kinh t c a huy n Ân Thi, t nh Hưng n.

49

3.2

S lư ng DNNQD có trên đ a bàn huy n Ân Thi năm 2012

50

3.3

Tình hình lao đ ng c a Chi c c Thu huy n Ân Thi 2012

54

3.4

K t qu th c hi n s thu thu do Chi c c qu n lý trong 3 năm

55

3.5

S lư ng DNNQD ñi u tra phân theo lo i hình

57

4.1

Tình hình th c hi n thu ngân sách t i Chi c c thu Huy n Ân Thi

60

4.2

Tình hình th c hi n nhi m v thu thu

61

4.3

S lư ng c p mã s thu m i giai ño n 2010 - 2012

63

4.4

S lư ng h sơ khai thu giai ño n 2010 - 2012

64

4.5

T ng h p s DNNQD ñăng ký mã s thu

65

4.6

S DNNQD gi i th , phá s n, b tr n & t m ngh KD

68

4.7

Qu n lý h sơ hoàn thu giai ño n 2010-2012

70

4.8

T ng h p n thu c a các DNNQD huy n Ân Thi t 2010 - 2012

73

4.9

K t qu ki m tra h sơ khai thu t i tr s cơ quan thu

76

4.10

K t qu ki m tra t i tr s ngư i n p thu

77

4.11

K t qu ki m tra v thu t i chi c c Ân Thi

78

3.12

X ph t ñ i v i hành vi vi ph m th t c thu

80

4.13

Thu su t và ñánh giá c a DN v thu su t .

81

4.14

ðánh giá c a DN v th t c quy t toán thu

82

4.15

Trang thi t b làm vi c c a Chi c c thu Ân Thi

84

4.16

Tình hình lao ñ ng c a Chi c c thu Ân Thi

85

4.17

ð nh hư ng ñào t o cán b c a Chi c c thu huy n Ân Thi ñ n

huy n Ân Thi năm 2012

năm 2020

92

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

vi

ă


DANH M C SƠ ð
STT

Tên sơ ñ

Trang

3.1

B máy t ch c qu n lý c a Chi c c thu huy n Ân Thi .

54

4.1

Quy trình qu n lý MST t i Chi c c thu Ân Thi

63

4.2

Qu n lý ñóng MSTt i Chi c c thu Ân Thi

66

4.3

Qu n lý thu ñ i v i DN ng ng kinh doanh

67

4.4

Qu n lý cơng tác hồn thu t i chi c c thu Ân Thi

69

4.5

Qu n lý thông tin ngư i n p thu và hóa đơn thu

71

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

vii

ă


DANH M C CH

VIÊT T T

CNTT

Công ngh thông tin

CP

C ph n

DNNQD

Doanh nghi p ngồi qu c doanh

GDP

T c đ tăng trư ng kinh t

GTGT

Giá tr gia tăng

HTX

H p tác xã

MSDN

Mã s doanh nghi p

MST

Mã s thu

NSNN

Ngân sách Nhà nư c

NNT

Ngư i n p thu

TNCN

Thu nh p cá nhân

TNDN

Thu nh p doanh nghi p

TNHH

Trách nhi m h u h n

TTðB

Tiêu th ñ c bi t

DNTN

Doanh nghi p tư nhân
ðTNT ð i tư ng n p thu

UBND

y ban nhân dân

XHCN

Xã h i ch nghĩa

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

viii

ă


1. M

ð U

1.1. Tính c p thi t c a v n ñ nghiên c u
Lu t qu n lý thu có hi u l c thi hành t ngày 01/7/2007, theo đó h u
h t các chính sách thu ñ u ñư c s a ñ i b sung theo hư ng, bãi, mi n, và

gi m nhi u s c thu , ñ ng th i tăng cư ng các chính sách ưu đãi thu , chính
sách gi m thu ñ i v i các doanh nghi p ( DN) g p nhi u khó khăn do suy
gi m kinh t .
Hàng năm trong nư c có r t nhi u Doanh nghi p ñăng ký thành l p.
Các doanh nghi p không ch gia tăng v s lư ng mà cịn có nh ng đóng góp
l n ñ i v i quá trình phát tri n kinh t , phát tri n ngo i thương, t o vi c làm
và xóa đói gi m nghèo, đ ng th i cũng t o ra ngu n thu cho ngân sách nhà
nư c (NSNN). Vì v y v n ñ ñ t ra là ngành thu ph i th c hi n cơng tác
qu n lý thu thu ngồi qu c doanh như th nào ñ mang l i hi u qu , ch ng
th t thu thu cho Nhà nư c.
T năm 1990 ñ n nay ngành thu t ng bư c th c hi n c i cách đ hồn
thi n chính sách pháp lý v thu t o s phù h p v i tình hình bi n chuy n, ñ i
m i c a xã h i cũng như trên th gi i. Qua nh ng năm th c hi n lu t thu v
cơ b n ñã phát huy ñư c các m t tích c c đ i v i đ i s ng kinh t xã h i, góp
ph n khuy n khích đ u tư, n đ nh s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
ði u chúng ta c n làm và ph i nói đ n ñó là th c hi n s ñ i m i cơ
b n v h th ng ngành thu , ki n tồn b máy, đào t o, b i dư ng cán b , b o
ñ m các m c tiêu c i cách h th ng thu m i v i hi u qu cao nh t. Ngành
thu nhà nư c hi n nay ñư c t ch c theo h th ng 3 c p t T ng c c thu ,
C c thu ñ n Chi c c thu . T đó đã xác đ nh rõ quy n h n trách nhi m và s
phân công c th h p lý gi a cơ quan thu ngành d c, c p trên và chính
quy n t ng c p trong t ch c lãnh ñ o ch ñ o th c hi n nghiêm ch nh chính

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

1

ă

sách ch ñ thu chung c nư c và trên ñ a bàn lãnh th theo nguyên t c song
hành lãnh ñ o...Tuy nhiên ñ i ngũ cán b qu n lý c a cơ quan thu , có nơi, có
lúc chưa t n d ng đư c kinh nghi m qu n lý thu thu và còn th hiên s tha
hóa đ o đ c c a m t s cán b ngành thu . M t khác các ñ i tư ng n p thu
tăng lên rõ r t nhưng tình tr ng khơng tn th quy đ nh n p thu , không t
giác ch p hành n p thu , tình tr ng tr n thu , n đ ng v n cịn và di n ra
nhi u ñ a phương trong c nư c.
Huy n Ân Thi là m t huy n nh v m t di n tích, là huy n nghèo c a
t nh Hưng Yên. Trong nh ng năm qua trên ñ a bàn huy n Ân Thi các DNNQD
phát tri n m nh c v s lư ng và quy mô ho t đ ng, đã đóng góp ph n ch
y u trong s ti n thu n p vào ngân sách Nhà nư c trên ñ a bàn huy n. Tuy
v y, trong th c t vi c th t thu thu , n ñ ng thu trong khu v c kinh t ngồi
qu c doanh nói chung và các DNNQD nói riêng v n x y ra. Nguyên nhân là do
ý th c ch p hành pháp lu t thu c a m t s DNNQD chưa t t. M t khác vi c
qu n lý thu thu c a Chi c c thu

Ân Thi ñ i v i các DNNQD t i huy n Ân

Thi cũng có nh ng h n ch nh t ñ nh trong các khâu như: đăng ký, kê khai,
n p thu ; hồn thu , mi n thu ; x lý n thu ; ki m tra, thanh tra thu ,…
Vi c tìm hi u phát hi n và gi i quy t k p th i các vư ng m c, khó khăn s
giúp cơng tác qu n lý thu thu đ i v i DNNQD ñ t t t hơn. T ñó góp ph n t o
s

n ñ nh ho t ñ ng SXKD cho các DN, ñ m b o k ho ch thu ngân sách Nhà

nư c, t o ti m l c v tài chính cho các ho t ñ ng kinh t xã h i, an ninh, qu c
phòng và th c hi n an sinh xã h i t i ñ a phương.
ð th c hi n Chi n lư c c i cách h th ng ngành thu giai ño n 2011 –
2020, ngành thu Hưng n đang nghiên c u tìm các gi i pháp nh m tăng

cư ng qu n lý thu thu ñ i v i khu v c kinh t tr ng đi m c a huy n trong đó
có các DNNQD. Chi c c thu huy n Ân Thi cũng còn g p nhi u vư ng m c
trong quá trình th c hi n nhi m v thu thu trên đ a bàn huy n Ân Thi nói
chung và và các DNNQD nói riêng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

2

ă


Trư c tình hình trên chúng tơi ch n đ tài “Qu n lý thu thu các
doanh nghi p ngoài qu c doanh trên ñ a bàn huy n Ân Thi, t nh Hưng
n” nh m đóng góp m t s ý ki n ñ kh c ph c nh ng m t h n ch và t n
t i trong cơng tác thu thu DN t i đ a phương, ñ m b o ngu n thu ñúng, thu
ñ , thu k p th i theo quy ñ nh c a pháp lu t.
1.2. Các câu h i nghiên c u ñư c ñ t ra
1) Th c tr ng cơng tác qu n lý thu đ i v i các DNNQD

huy n Ân

Thi - t nh Hưng Yên hi n nay như th nào, có nh ng khó khăn, b t c p gì
trong cơng tác qu n lý thu thu nói chung và thu thu DNNQD nói riêng hi n
nay c n kh c ph c?
2) Nhân t nào nh hư ng ñ n vi c qu n lý thu c a các DNNQD trên
ñ a bàn huy n Ân Thi – t nh Hưng Yên?
3) Nh ng gi i pháp nào nh m tăng cư ng cơng tác qu n lý thu đ i v i
các DNN QD

huy n Ân Thi - t nh Hưng Yên trong th i gian t i?

1.3. M c tiêu nghiên c u
1.3.1 M c tiêu chung
Trên cơ s ñánh giá ñư c th c tr ng công tác qu n lý thu thu các
DNNQD

huy n Ân Thi, ñ xu t các gi i pháp ch y u nh m hoàn thi n và

tăng cư ng qu n lý thu thu DN NQD t i ñ a bàn huy n Ân thi, t nh Hưng Yên.
1.3.2 Các m c tiêu c th
1) H th ng hóa nh ng v n đ lý lu n v thu và qu n lý thu thu ñ i
v i khu v c DN NQD.
2) ðánh giá th c tr ng qu n lý thu thu ñ i v i khu v c DNNQD t i
chi c c thu Ân Thi, t nh Hưng Yên.
3) ðưa ra m t s gi i pháp ch y u nh m hoàn thi n và tăng cư ng
qu n lý thu thu DN NQD t i ñ a bàn huy n Ân Thi, t nh Hưng Yên.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

3

ă


1.4. ð i tư ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u
1.4.1 ð i tư ng nghiên c u
Công tác qu n lý thu thu c a chi c c thu Ân Thi ñ i v i các DN
ngồi qu c doanh g m các Cơng ty c ph n, Công ty TNHH, DN tư nhân
thu c DNNQD trên ñ a bàn huy n Ân Thi.

1.4.2 Ph m v nghiên c u.
a) N i dung: T p trung tìm hi u cơng tác qu n lý thu c a Chi c c thu
ñ i v i các ñơn v s n xu t kinh doanh - D ch v thu c DNNQD
b) Khơng gian: Các DNNQD đóng trên ñ a bàn huy n Ân Thi, t nh
Hưng Yên
c) Th i gian: Nghiên c u s li u tình hình qu n lý thu thu DNNQD
trong 3 năm 2010 - 2012.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

4

ă


2 CƠ S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V QU N LÝ

THU THU ð I V I CÁC DOANH NGHI P
NGOÀI QU C DOANH
2.1. Cơ s lý lu n v công tác qu n lý thu thu
2.1.1 Khái ni m và ñ c ñi m c a thu
21.1.1.1 Khái ni m thu
ðã t lâu ñ i, thu g n li n v i s t n t i và phát tri n c a Nhà nư c và
là cơng c quan tr ng đ đi u ti t vĩ mơ n n kinh t . Có nhi u khái ni m v
thu , theo t ñi n ti ng Vi t thì “ thu là kho n ti n hay hi n v t mà ngư i
dân ho c các t ch c kinh doanh tùy theo tài s n, thu nh p, ngh nghi p bu c
ph i n p cho Nhà nư c theo quy ñ nh”. [4 ]
ð i v i m i qu c gia, thu là ngu n thu ch y u c a ngân sách nhà

nư c. N p thu theo quy ñ nh c a pháp lu t là nghĩa v và quy n l i c a m i
t ch c, cá nhân. Cơ quan, t ch c, cá nhân có trách nhi m tham gia qu n lý
ngu n thu thu nh m ñ m b o ch ng th t thu cho Nhà nư c. [ 2 ]
2.1.1.2. ð c đi m c a Thu
(1) Tính pháp lý cao:
Thu là nghĩa v cơ b n c a công dân ñã ñư c quy ñ nh trong hi n
pháp- ð o lu t g c c a m i qu c gia. Vi c ban hành, s a ñ i, b sung, hay
bãi b b t kỳ m t th thu nào cũng ch có m t cơ quan duy nh t có th m
quy n, đó là Qu c H i- Cơ quan quy n l c Nhà nư c t i cao. M t khác tính
quy n l c Nhà nư c cũng th hi n

ch Nhà nư c không th th c hi n thu

thu m t cách tuỳ ti n mà ph i d a trên nh ng cơ s pháp lu t nh t ñ nh ñã
ñư c xác ñ nh trong các Văn b n pháp lu t do các cơ quan quy n l c Nhà
nư c ban hành.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

5

ă


(2) Tính b t bu c
ð c đi m này th hi n rõ n i dung kinh t c a thu . Nhà nư c th c
hi n phương th c phân ph i và phân ph i l i t ng s n ph m xã h i và thu
nh p qu c dân dư i hình th c thu , mà k t qu c a nó là m t b ph n thu
nh p c a ngư i n p thu ñư c chuy n giao b t bu c cho Nhà nư c mà không
kèm theo b t kỳ m t s c p phát ho c nh ng quy n l i nào khác cho ngư i

n p thu .
V i ñ c ñi m này, thu khơng gi ng như các hình th c huy đ ng tài
chính t nguy n. ð i v i nh ng t ch c cá nhân không t nguy n tuân th
pháp lu t s b t bu c s lý theo lu t đ nh.
(3) Tính khơng hồn tr tr c ti p
Tính khơng hồn tr tr c ti p c a thu ñư c th hi n trên các khía c nh:
Th nh t, S chuy n giao thu nh p thông qua thu không mang tính
ch t đ i giá, nghĩa là m c thu mà các t ng l p trong xã h i chuy n giao cho
Nhà nư c khơng hồn tồn d a trên m c ñ ngư i n p thu th a hư ng
nh ng d ch v và hàng hố cơng c ng do Nhà nư c cung c p. Ngư i n p thu
khơng có quy n ñòi h i Nhà nư c cung c p hàng hố, d ch v cơng c ng tr c
ti p cho mình m i n p thu cho Nhà nư c.
Th hai, Các kho n thu ñã n p cho Nhà nư c s khơng đư c hồn tr
tr c ti p cho ngư i n p thu . Ngư i n p thu s nh n ñư c m t ph n các
hàng hố, d ch v cơng c ng mà Nhà nư c ñã cung c p cho c c ng ñ ng,
ph n giá tr mà ngư i n p thu đư c hư ng th khơng nh t thi t tương ñ ng
v i kho n thu mà h ñã n p cho Nhà nư c. ð c ñi m này c a thu giúp ta
phân ñ nh rõ thu v i các kho n phí, l phí và giá c . [ 4 ]
2.1.2. Phân lo i thu
Phân lo i thu là s s p x p các s c thu trong m t h th ng chính sách
thu thành nh ng nhóm khác nhau theo các tiêu th c nh t ñ nh.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

6

ă


2.1.2.1 D a theo phương th c ñánh thu :

H th ng thu ñư c chia làm hai lo i
(1) Thu tr c thu: Là lo i thu ñánh tr c ti p vào thu nh p ho c tài s n
c a ngư i n p thu .
Thu tr c thu có đ c đi m là đ i tư ng n p thu theo lu t quy ñ nh
ñ ng nh t v i ngư i ph i ch u thu .

ñây, theo quy ñ nh c a lu t, thu thu

tr c ti p vào thu nh p c a ngư i n p thu . Như v y thu tr c thu làm cho kh
năng và cơ h i chuy n d ch gánh n ng thu cho ngư i khác khó khăn hơn. V
nguyên t c lo i thu này mang tính ch t lu ti n vì nó tính đ n kh năng c a
ngư i n p thu , ngư i có thu nh p cao hơn ph i n p thu nhi u hơn, cịn
ngư i có thu nh p th p thì n p thu ít hơn. Lo i thu tr c thu thư ng bao g m
các s c thu ñánh trên thu nh p c a t ch c và cá nhân.

nư c ta các s c

thu tr c thu bao g m: thu thu nh p doanh nghi p(TNDN), thu thu nh p cá
nhân(TNCN), thu tài nguyên, thu s d ng đ t nơng nghi p,... [23 ]
Ưu ñi m c a thu tr c thu là ñ ng viên tr c ti p vào thu nh p c a t ng
t ch c, cá nhân có thu nh p, hơn th n a, thu tr c thu cịn cho phép xem xét
đ n các y u t tương ñ i ñ c l p ñ n thu nh p c a ngư i n p thu như hồn
c nh b n thân, hồn c nh gia đình...Do ñó, thu tr c thu có tác d ng r t l n
trong vi c đi u hồ thu nh p, gi m b t s chênh l ch ñáng k v m c s ng
gi a các t ng l p dân cư, do đó đã đ m b o đư c tính cơng b ng trong xã h i.
Như c ñi m c a thu tr c thu là d gây ra ph n ng t phía ngư i n p
thu khi Nhà nư c ñi u ch nh tăng thu . Hơn n a vi c theo dõi, tính tốn s
thu ph i n p và th t c thu, n p thu h t s c ph c t p. S thu ñ ng viên vào
ngân sách thư ng ch m và chi phí qu n lý thu thu khá t n kém.
(2) Thu gián thu: Là lo i thu khơng tr c ti p đánh vào thu nh p hay

tài s n c a ngư i n p thu mà ñánh m t cách gián ti p thơng qua giá c hàng
hố, d ch v . Ngư i tiêu dùng nh ng hàng hoá, d ch v đó là ngư i ch u lo i
thu này.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

7

ă


Thu gián thu có đ c đi m là ngư i n p thu theo lu t và ngư i ch u
thu khơng đ ng nh t v i nhau. Ngư i n p thu là ngư i s n xu t, kinh doanh
hàng hố, d ch v , cịn ngư i ch u thu là ngư i tiêu dùng các hàng hố đó, h
mua hàng hố v i giá c trong đó có c thu . Lo i thu này có s chuy n d ch
gánh n ng thu trong nh ng trư ng h p nh t ñ nh.
Thu gián thu nh hư ng ñ n ho t ñ ng s n xu t kinh doanh thông qua
cơ ch giá c th trư ng. Tuy nhiên, s

nh hư ng đó c a thu gián thu khơng

nh ng ch u chi ph i c a m i quan h cung c u trên th trư ng, mà còn ph
thu c vào b n ch t c a th trư ng, trong đó có s tác đ ng c a thu , t c là th
trư ng đó là th trư ng c nh tranh hay ñ c quy n. V nguyên t c thu gián
thu mang tính ch t lu thối vì nó khơng tính đ n kh năng thu nh p c a
ngư i ch u thu , ngư i có thu nh p cao hay th p ñ u ph i ch u thu như nhau
n u cùng mua m t lo i hàng hoá, d ch v . Lo i thu này thư ng là các s c
thu có cơ s đánh thu là các kho n thu nh p dùng ñ tiêu dùng.

nư c ta

các s c thu gián thu bao g m: thu Giá tr gia tăng (GTGT), thu tiêu th ñ c
bi t(TTðB), thu xu t kh u, thu nh p kh u,...
Ưu ñi m c a thu gián thu là ñ i tư ng ch u thu r t r ng. Thu gián
thu ñư c che ñ y qua giá bán hàng hoá, d ch v nên ngư i ch u thu ít có c m
giác mình b Nhà nư c đánh thu . Thu gián thu ñem l i ngu n thu thư ng
xuyên và n ñ nh cho Ngân sách Nhà nư c(NSNN). ð i tư ng qu n lý thu
thu cúng t p trung hơn, nghi p v tính và thu thu đơn gi n, nên chi phí qu n
lý thu cũng th p hơn so v i thu tr c thu.
Nhưng lo i thu này cúng có như c đi m là có tính ch t lu thối nên
khơng đ m b o tính cơng b ng trong nghĩa v n p thu . N u tính t l ñ ng
viên thu gián thu so v i thu nh p thì ngư i giàu có t l đ ng viên thu ch u
thu th p hơn so v i ngư i nghèo.
* Cơ s đ tính thu :
- Thu thu nh p bao g m các s c thu có cơ s đánh thu là thu nh p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

8

ă


ki m ñư c. Thu nh p ki m ñư c t nhi u ngu n: t lao ñ ng dư i d ng ti n
lương, ti n công; thu nh p t ho t ñ ng s n xu t, kinh doanh dư i d ng l i
nhu n, l i t c c ph n,...do đó thu thu nh p cũng có nhi u d ng: thu thu
nh p cá nhân, thu thu nh p công ty, thu chuy n quy n thu nh p ra nư c
ngoài, thu l i t c c ph n,...
- Thu tiêu dùng là các lo i thu có cơ s đánh thu là ph n thu nh p
c a t ch c, cá nhân ñư c mang ra tiêu dùng trong hi n t i. Trong th c t lo i

thu tiêu dùng ñư c th hi n dư i nhi u d ng như thu doanh thu, thu
TTðB, thu GTGT,.. [14 ]
- Thu tài s n là các lo i thu có cơ s đánh thu là giá tr tài s n. Tài
s n có nhi u hình th c bi u hi n: tài s n chính (ti n m t, ti n g i,...), tài s n
c ñ nh (nhà c a, ñ t ñai,..), tài s n vơ hình (nhãn hi u hàng hố, bí quy t k
thu t,..). Thu c lo i thu tài s n có các s c thu như thu nhà đ t, thu s
d ng đ t nơng nghi p,... [17 ]
* D a vào ph m vi ñi u ch nh c a thu :
- Thu t ng h p: Là lo i thu ñánh vào t t c các thành ph n c a cơ s
đánh thu mà khơng có trư ng h p ngo i l , khơng có mi n, gi m thu .
- Thu có l a ch n: Là lo i thu ch ñánh vào m t ph n nh t ñ nh c a
cơ s ñánh thu . Thu thu nh p cá nhân có th coi là m t s c thu ñi n hình
c a lo i này. [17 ]
2.1.2.2 Phân lo i thu theo tính ch t thu
Theo thu su t mà các s c thu đó áp d ng như thu t l , thu lu
ti n,... Ngồi ra đơi khi ngư i ta cịn căn c vào m c đích thu thu hay ñ i
tương thu thu ñ phân lo i thu giúp cho công tác qu n lý thu ñư c t t hơn.
2.1.3. Vai trò c a Thu
2.1.3.1 Thu là công c t p trung ngu n thu ch y u cho NSNN
ð huy ñ ng ngu n l c v t ch t cho mình, Nhà nư c có th s d ng
nhi u hình th c khác nhau như: phát hành thêm ti n; Phát hành trái phi u đ

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

9

ă


vay trong nư c và ngoài nư c; Bán m t ph n tài s n qu c gia; thu

thu ...Trong các hình th c nêu trên thì thu là cơng c ch y u và có vai trị
quan tr ng nh t. Vì so v i các hình th c huy đ ng khác, s d ng cơng c thu
có nh ng ưu đi m:
- Thu là m t cơng c phân ph i có lĩnh v c và ph m vi r ng l n. ð i
tư ng n p thu (ðTNT) bao g m toàn b th nhân và pháp nhân ho t ñ ng
kinh t và phát sinh ngu n thu nh p n p thu .
- Phương th c huy ñ ng c a thu là s d ng phương pháp chuy n giao
thu nh p b t bu c. Chính vì v y, ngu n thu t thu ñư c ñ m b o t p trung
m t cách nhanh chóng, thư ng xuyên và n đ nh.
- Thơng qua thu thu m t b ph n c a t ng s n ph m xã h i và thu
nh p qu c dân trong nư c t o ra ñã t p trung vào Nhà nư c ñ ñ m b o nhu
c u chi tiêu công c ng và th c hi n các bi n pháp kinh t - xã h i.
- Tính ưu th c a đ ng viên thơng qua thu so v i các cơng c khác cịn
th hi n

ch : Thu k t h p hài hoà gi a phương pháp cư ng b c và kích

thích v t ch t nh m t o ra s quan tâm c a các ñ i tư ng n p thu t i ch t
lư ng s n xu t và hi u qu kinh doanh. [11 ]
2.1.3.2 Thu tham gia vào ñi u ti t kinh t vĩ mô n n kinh t
N n kinh t th trư ng, bên c nh nh ng m t tích c c cũng ch a ñ ng
nh ng khuy t t t v n có c a nó. Chính đó là lý do bi n minh cho s can thi p
c a Nhà nư c vào q trình ho t đ ng c a n n kinh t th trư ng. Nhà nư c
th c hi n ñi u ti t n n kinh t

t m vĩ mô b ng cách ñưa ra nh ng chu n

m c mang tính ñ nh hư ng l n trên di n r ng và b ng các cơng c địn b y đ
hư ng các ho t ñ ng kinh t - xã h i theo các m c tiêu Nhà nư c ñã ñ nh và
t o hành lang pháp lý cho các ho t ñ ng kinh t - xã h i th c hi n trong khuôn

kh lu t pháp. [23 ]
Nhà nư c th c hi n qu n lý, đi u ti t vĩ mơ n n kinh t b ng nhi u bi n
pháp như giáo d c chính tr tư tư ng, hành chính, lu t pháp và kinh t , trong

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

10

ă


ñó bi n pháp kinh t là g c. Trong các bi n pháp kinh t thì thu là cơng c
quan tr ng và s c bén nh t.
* Nh ng phương pháp Nhà nư c s d ng công c thu đ đi u ti t vĩ
mơ n n kinh t :
- Xác ñ nh m i quan h h p lý gi a thu tr c thu và thu gián thu
- Thay ñ i thu su t: thu su t hay ñ nh su t thu là linh h n c a m i
s c thu . Thay ñ i thu su t t c là m c thu thu hay đ i lư ng thu thu tính
trên m t ñơn v ñ i tư ng ch u thu .
Thay ñ i thu su t ñư c coi là m t phương pháp quan tr ng trong quá
trình nhà nư c s d ng cơng c thu đ ñi u ti t n n kinh t . Thông qua vi c
ñánh thu v i thu su t cao hay th p vào các ngành ngh , mà nhà nư c tác
ñ ng và làm thay ñ i m i quan h gi a cung và c u trên th trư ng nh m góp
ph n đi u ti t vĩ mơ, đ m b o gi a các ngành ngh trong n n kinh t .
- Áp d ng các bi n pháp ưu ñãi thu : ưu ñãi thu t c là hình th c cho
ngư i n p thu ñư c hư ng các ñi u ki n thu n l i khi n p thu . Trong qua
th c hi n ưu ñãi thu , nhà nư c ñã ñi u ti t n n kinh t m t cách linh ho t,
tùy thu c vào ñi u ki n c th c a c c di n n n kinh t ñ ñ t ñư c nh ng
m c tiêu ñã ñ t ra. [18 ]
2.1.3.3 Thu là cơng c đ đi u hịa thu nh p, th c hi n công b ng xã h i

trong phân ph i
M t trong nh ng khi m khuy t c a n n kinh t th trư ng là có chênh
l ch l n v m c s ng, v thu nh p gi a các t ng l p dân cư trong xã h i. Kinh
t th trư ng càng phát tri n thì khoàng cách gi u nghèo gi a các t ng l p dân
cư ngày càng có xu hư ng gia tăng. Chính vì v y nhà nư c c n ph i can thi p
vào quá trình phân ph i thu nh p, c a c i c a xác h i. Thu là m t cơng c đ
nhà nư c tác ñ ng tr c ti p vào quá trình này. Vi c đi u hịa thu nh p gi a
các t ng l p dân cư ñư c th c hi n m t ph n thông qua thu gián thu mà đ c
bi t là hình th c thu thu tiêu th ñ c bi t. Các s c thu tr c thu ñ c bi t là

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

11

ă


thu thu nh p cá nhân v i vi c s d ng thu su t lũy ti n là s c thu có tác
d ng r t l n trong v n ñ ñi u ti t thu nh p, đ m b o cơng b ng xã h i.
2.1.3.4 Thu cịn là cơng c đ th c hi n ki m tra, ki m soát các ho t ñ ng
s n xu t, kinh doanh
ð ñ m b o thu ñư c thu và th c hi n thu ñúng các quy ñ nh c a các
lu t thu ñã ban hành, cơ quan thu và các cơ quan liên quan ph i b ng m i
bi n pháp n m v ng s lư ng, quy mô các cơ s s n xu t, kinh doanh ngành
ngh và lĩnh v c kinh doanh ,nh ng m t hàng h đư c phép kinh doanh. T
cơng tác thu thu mà cơ quan thu s phát hi n ra nh ng khó khăn mà h g p
ph i đ giúp đ h tìm m i bi n pháp tháo g . Như v y qua công tác qu n lý
thu thu mà h có th k t h p ki m tra, ki m sốt tồn di n các m t ho t ñ ng
c a các cơ s kinh t , ñ m b o th c hi n t t qu n lý nhà nư c v m i m t c a
ñ i s ng kinh t - xã h i. [ 2]

2.1.4. M c tiêu và nguyên t c qu n lý thu thu
2.1.4.1. M c tiêu qu n lý thu thu
Trong qu n lý thu có 3 m c tiêu chung là:
- T p trung và huy ñ ng ngu n thu cho NSNN không ng ng phát tri n
và nuôi dư ng ngu n thu.
Thu chi m 90% ngu n thu NSNN, do v y c n ph i quán tri t công tác
qu n lý thu ñ m b o cho Nhà nư c th c hi n ñư c ch c năng c a mình và
h n ch đư c thâm h t ngân sách.
- Phát huy t t nh t vai trò c a thu : Vai trò c a thu t n t i và phát huy
khi mà ñ i tư ng th c hi n n p thu áp d ng m t cách t t nh t s c thu đó
trong th c t .
- Nâng cao ý th c ch p hành lu t thu và pháp lu t c a Nhà nư c.
Nhà nư c tác ñ ng vào n n kinh t

t m vĩ mô thông qua lu t và pháp

l nh; lu t thu mang tính cư ng ch cao vì v y vi c th c thi chính sách thu
t t s góp ph n nâng cao hi u qu s ng và làm vi c theo pháp lu t[6 ]

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

12

ă


2.1.4.2 Nguyên t c cơ b n trong qu n lý thu
Nguyên t c cơ b n trong qu n lý thu bao g m 3 nguyên t c sau:
- Nguyên t c t p trung dân ch : ñây là nguyên t c cơ b n trong qu n lý
Nhà nư c. T p trung dân ch ngay t khâu xây d ng lu t thu cho ñ n khi

lu t thu ñư c ñưa vào áp d ng trong th c ti n n n kinh t .
- Ngun t c cơng khai: vì đ i tư ng n p thu là r t r ng do đó nguyên
t c công khai cho phép ki m tra l n nhau: cán b thu ki m tra vi c th c hi n
nghĩa v thu ñ ng th i ðTNT có th ki m tra giám sát cán b thu .
- Nguyên t c ti t ki m và hi u qu : b t c m t ho t đ ng kinh doanh
nào cũng có đ i tư ng lao ñ ng tr c ti p và ñ i tư ng lao đ ng gián ti p, do
đó ph i có chi phí tr c ti p và chi phí gián ti p. Nhưng trong thu , tr c ti p
hay gián ti p ñ u do ñ i tư ng n p thu gánh ch u, vì v y ph i làm sao th c
s ti t ki m và hi u qu nh t. [11 ]
2.1.5 Các s c thu hi n hành
2.1.5.1. Thu Môn bài
Thu mơn bài là lo i thu đư c áp d ng cho t t c các t ch c, cá nhân
s n xu t kinh doanh trên lãnh th Vi t Nam (k c các xí nghi p có v n đ u
tư nư c ngồi) có doanh thu, có thu nh p ñ u là ñ i tư ng c a lo i thu này.
2.1.5.2 Thu giá tr gia tăng ( GTGT)
Thu GTGT là lo i thu gián thu, ñư c tính trên ph n giá tr tăng thêm
c a hàng hóa, d ch v phát sinh trong quá trình ln chuy n t s n xu t, lưu
thơng ñ n tiêu dùng.
Thu GTGT do nhà s n xu t kinh doanh n p thay cho ngư i tiêu dùng
b ng cách tính g p thu vào giá bán hàng hóa, d ch v mà ngư i tiêu dùng
ph i tr cho ngư i bán
2.1.5.3 Thu thu nh p doanh nghi p ( TNDN) [14 ]
Khai t m tính theo t ng quý, tr trư ng h p khai thu theo phương
pháp khốn quy đ nh l i ði u 18 Ngh ñ nh này;

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

13

ă

Khai theo t ng l n phát sinh ñ i v i thu thu nh p doanh nghi p t
ho t ñ ng chuy n quy n s d ng ñ t, chuy n quy n thuê ñ t;
Khai quy t toán năm ho c khai quy t toán thu ñ n th i ñi m ch m d t
ho t ñ ng c a doanh nghi p, ch m d t h p ñ ng, chuy n ñ i hình th c s
h u doanh nghi p, t ch c l i doanh nghi p.
2.1.5.4. Thu tiêu th ñ c bi t ( TTðB)
Thu tiêu th ñ c bi t là lo i thu gián thu tính vào tiêu dùng c a xã h i.
M c tiêu c a thu là nh m ñi u ti t các lo i hàng hóa, d ch v cao c p và nh ng
m t hàng khơng có l i cho s c kh e nh m góp ph n đ nh hư ng cho SX -KD và
tiêu dùng xã h i.
ð i tư ng n p thu là các DN, các t ch c kinh t SX, nh p kh u hàng
hóa kinh doanh d ch v nh ng lo i ch u thu TTðB do Nhà nư c quy ñ nh[ 16]
2.1.6 N i dung qu n lý thu thu
2.1.6.1 Qu n lý ñ i tư ng n p thu
a) ðăng ký thu
-ð i tư ng ñăng ký thu
T ch c, h gia đình, cá nhân kinh doanh.
Cá nhân có thu nh p thu c di n ch u thu thu nh p cá nhân.
T ch c, cá nhân có trách nhi m kh u tr và n p thu thay.
T ch c, cá nhân khác theo quy ñ nh c a pháp lu t v thu .
-Th i h n ñăng ký thu
ð i tư ng ñăng ký thu ph i ñăng ký thu trong th i h n mư i ngày
làm vi c, k t ngày:
ðư c c p gi y ch ng nh n ñăng ký kinh doanh ho c gi y phép thành
l p và ho t ñ ng ho c gi y ch ng nh n ñ u tư;
B t ñ u ho t ñ ng kinh doanh ñ i v i t ch c khơng thu c di n đăng
ký kinh doanh ho c h gia đình, cá nhân thu c di n đăng ký kinh doanh
nhưng chưa ñư c c p gi y ch ng nh n ñăng ký kinh doanh; [ 24]

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

14

ă


Phát sinh trách nhi m kh u tr thu và n p thu thay;
Phát sinh nghĩa v thu thu nh p cá nhân;
Phát sinh u c u đư c hồn thu .
H sơ ñăng ký thu .
H sơ ñăng ký thu ñ i v i t ch c, cá nhân kinh doanh bao g m:
T khai ñăng ký thu ;
B n sao gi y ch ng nh n ñăng ký kinh doanh ho c gi y phép thành l p
và ho t ñ ng ho c gi y ch ng nh n ñ u tư.
H sơ ñăng ký thu ñ i v i t ch c, cá nhân không thu c di n ñăng ký
kinh doanh bao g m:
T khai ñăng ký thu ;
B n sao quy t ñ nh thành l p ho c quy t ñ nh ñ u tư ñ i v i t ch c;
b n sao gi y ch ng minh nhân dân, h chi u ñ i v i cá nhân.
Trư ng h p c n b sung h sơ, cơ quan thu ph i thông báo cho ngư i
n p thu trong ngày nh n h sơ ñ i v i trư ng h p tr c ti p nh n h sơ, trong
th i h n ba ngày làm vi c, k t ngày ti p nh n h sơ qua ñư ng bưu chính
ho c thơng qua giao d ch đi n t .
C p gi y ch ng nh n ñăng ký thu
Cơ quan thu c p gi y ch ng nh n ñăng ký thu cho ngư i n p thu
trong th i h n mư i ngày làm vi c, k t ngày nh n ñư c h sơ ñăng ký thu
h pl .
Trư ng h p b m t ho c hư háng gi y ch ng nh n ñăng ký thu , cơ

quan thu c p l i trong th i h n năm ngày làm vi c, k t ngày nh n ñư c yêu
c u c a ngư i n p thu . [ 22]
Nghiêm c m vi c cho mư n, t y xoá, h y ho i ho c làm gi gi y ch ng nh n
ñăng ký thu .
Thay ñ i thơng tin đăng ký thu

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n v n th c s Qu n tr kinh doanh …………………

15

ă