Tiết 4 Ngữ văn 7 Liên kết trong văn bản

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em
Gi¸o viªn d¹y: NguyÔn ThÕ Quyªn
TrêngTHCScaonh©n

1. Tại sao lại khẳng định câu ca dao sau đây là một văn bản?
Gió mùa thu mẹ ru con ngủ
Năm canh chầy mẹ thức đủ cả năm canh.
A. Có hình thức câu chữ rõ ràng

B. Có nội dung thông báo đầy đủ
C. Có hình thức và nội dung thông báo hoàn chỉnh
D. Đ ợc in trong sách.
2. Văn bản là gì ? tính chất của văn bản?

Ví dụ
Tr ớc mặt cô giáo , con đã thiếu lễ độ với mẹ. Bố
nhớ, cách đây mấy năm , mẹ đã phải thức suốt đêm,
cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn
hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi
nghĩ rằng có thể mất con! Hãy nghĩ xem, En-ri-cô
à! Ng ời mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để
tránh cho con một giờ đau đớn, ng ời mẹ có thể đi ăn
xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu
sống con! Thôi, trong một thời gian con đừng hôn
bố.

Thảo luận nhóm(2)
Nếu En-ri-cô ch a hiểu ý bố thì hãy cho biết vì lí do nào
trong các lí do kể d ới đây:
- Vì có câu văn ch a đúng ngữ pháp.

- Vì có câu văn nội dung ch a thật rõ ràng.
- Vì giữa các câu trong đoạn còn thiếu sự nối kết.
- Đoạn văn trên không thể hiểu rõ đ ợc vì
các sự việc rời rạc, các câu thiếu liên kết.

1. Tr ớc mặt cô giáo , con đã thiếu
lễ độ với mẹ. Việc nh thế không bao
giờ con đ ợc tái phạm nữa. En-ri-cô
của bố ạ!Sự hỗn láo của con nh
một nhát dao đâm vào tim bố vậy!
Bố nhớ, cách đây mấy năm , mẹ đã
phải thức suốt đêm, cúi mình trên
chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn
hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ,
khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể
mất con! Nhớ lại điều ấy, bố
không thể nén đ ợc cơn tức giận đối
với con. Hãy nghĩ xem, En-ri-cô à!
Con mà lại xúc phạm đến mẹ con ?
Ng ời mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm
hạnh phúc để tránh cho con một
giờ đau đớn, ng ời mẹ có thể đi ăn
xin để nuôi con, có thể hi sinh tính
mạng để cứu sống con!
(Mẹ tôi)
2. Tr ớc mặt cô giáo , con đã
thiếu lễ độ với mẹ. Bố nhớ,
cách đây mấy năm , mẹ đã
phải thức suốt đêm, cúi mình
trên chiếc nôi trông chừng

hơi thở hổn hển của con,
quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc
nức nở khi nghĩ rằng có thể
mất con! Hãy nghĩ xem, En-
ri-cô à! Ng ời mẹ sẵn sàng bỏ
hết một năm hạnh phúc để
tránh cho con một giờ đau
đớn, ng ời mẹ có thể đi ăn xin
để nuôi con, có thể hi sinh
tính mạng để cứu sống con!
Thôi, trong một thời gian con
đừng hôn bố.

1. Tr ớc mặt cô giáo , con đã thiếu lễ độ
với mẹ. Việc nh thế không bao giờ con đ
ợc tái phạm nữa. En-ri-cô của bố ạ!Sự
hỗn láo của con nh một nhát dao đâm
vào tim bố vậy! Bố nhớ, cách đây mấy
năm , mẹ đã phải thức suốt đêm, cúi
mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở
hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ,
khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất
con! Nhớ lại điều ấy, bố không thể nến
đ ợc cơn tức giận đối với con. Hãy nghĩ
xem, En-ri-cô à! Con mà lại xúc phạm
đến mẹ con ?Ng ời mẹ sẵn sàng bỏ hết
một năm hạnh phúc để tránh cho con
một giờ đau đớn, ng ời mẹ có thể đi ăn
xin để nuôi con, có thể hi sinh tính
mạng để cứu sống con! (Mẹ tôi)

2. Tr ớc mặt cô giáo , con đã
thiếu lễ độ với mẹ. Bố nhớ,
cách đây mấy năm , mẹ đã
phải thức suốt đêm, cúi mình
trên chiếc nôi trông chừng
hơi thở hổn hển của con,
quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc
nức nở khi nghĩ rằng có thể
mất con! Hãy nghĩ xem, En-
ri-cô à! Ng ời mẹ sẵn sàng bỏ
hết một năm hạnh phúc để
tránh cho con một giờ đau
đớn, ng ời mẹ có thể đi ăn xin
để nuôi con, có thể hi sinh
tính mạng để cứu sống con!
Thôi, trong một thời gian con
đừng hôn bố.
+ Đoạn 1: Dễ hiểu hơn vì thứ
tự các sự việc xảy ra ở đoạn
này diễn ra 1 cách tự nhiên
hợp lý, giữa các câu trong
đoạn có sự nối kết chặt chẽ với
nhau
+ Đoạn 2: Không thể hiểu
rõ đ ợc vì các sự việc rời
rạc, các câu thiếu nối kết.

Tr ớc mặt cô giáo con đã thiếu lễ độ với mẹ. Đó là
điều bố rất tức giận con. Bố mong từ nay trở đi con
đừng bao giờ đ ợc tái phạm nữa. Bởi vì bố biết mẹ

con rất th ơng yêu con. Bố nhớ cách đây mấy năm ,
mẹ đã phải thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi
trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì
nỗi lo sợ, khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con
Ng ời mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để
tránh cho con một giờ đau đớn, ng ời mẹ có thể đi ăn
xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu
sống con. Chính vì vậy trong thời gian này con
đừng hôn bố.
- Các ý , các câu sắp xếp theo trình tự hợp
lí , cùng h ớng một đề tài, chủ đề nhất
định.
=> Liên kết về nội dung

Đoạn văn
Một ngày kia, còn xa lắm, ngày đó con sẽ biết thế
nào là không ngủ đ ợc. Giấc ngủ đến với con dễ
dàng nh uống một li sữa, ăn một cái kẹo .G ơng mặt
thanh thoát của đứa trẻ tựa nghiêng trên gối mềm,
đôi môi hé mở và thỉnh thoảng chúm lại nh đang
mút kẹo.
1
2
3

1. Một ngày kia, còn xa lắm,
ngày đó con sẽ biết thế
nào là không ngủ đ ợc.
Còn bây giờ giấc ngủ đến
với con dễ dàng nh uống

một li sữa, ăn một cái
kẹo .G ơng mặt thanh
thoát của con tựa nghiêng
trên gối mềm, đôi môi hé
mở và thỉnh thoảng chúm
lại nh đang mút kẹo.
(Cổng tr ờng mở ra)
2. Một ngày kia, còn xa
lắm, ngày đó con sẽ biết
thế nào là không ngủ đ
ợc(1). Giấc ngủ đến với
con dễ dàng nh uống
một li sữa, ăn một cái
kẹo(2).G ơng mặt thanh
thoát của đứa trẻ tựa
nghiêng trên gối mềm,
đôi môi hé mở và thỉnh
thoảng chúm lại nh
đang mút kẹo(3).
Còn bây giờ và con làm ph ơng tiện liên kết câu=>liên
kết về ph ơng tiện ngôn ngữ

Ghi nhớ:
. Liên kết là một trong những tính chất quan
trọng nhất của văn bản, làm cho văn bản trở nên
có nghĩa, dễ hiểu.
. Để văn bản có tính liên kết, ng ời viết (ng ời
nói)phải làm cho nội dung câu, các đoạn thống
nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải
biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những ph

ơng diện ngôn ngữ(từ, câu) thích hợp.

Bài tập trắc nghiệm:
Vì sao các câu thơ sau đây không tạo thành một đoạn thơ hoàn
chỉnh?
Ngày xuân con én đ a thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu m ơi
Long lanh đáy n ớc in trời
Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng
Sè sè nắm đất bên đàng
Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh.
A.Vì chúng không vần với nhau
B. Vì chúng có vần nh ng gieo không đúng luật
C. Vì chúng có vần nh ng các ý không liên kết với nhau.
D. Vì các câu thơ ch a đủ một ý trọn vẹn

1. Bài tập 1/18: Sắp xếp những câu văn d ới đây theo
một thứ tự hợp lí để tạo thành một đoạn văn có tính liên
kết chặt chẽ.
(1)Một quan chức của thành phố đã kết thúc buổi lễ phát th ởng
nh sau:
(2)Và ông đ a tay chỉ về phía các thầy giáo, cô giáo ngồi trên
các hành lang .(3)Các thầy, các cô đều đứng dậy vẫy mũ, vẫy
khăn đáp lại, tất cả đều xúc động về sự biểu lộ lòng yêu mến
ấy của học sinh.(4) Ra khỏi đây, các con ạ, các con không
quên gửi lời chào và lòng biết ơn đến những ng ời vì các con
mà không quản bao mệt nhọc, những ng ời đã hiến cả trí
thông minh và lòng dũng cảm cho các con, những ng ời sống
và chết vì các con, và họ đây này!(5)Nghe lời kêu gọi cảm
động, đáp ứng đúng những tình cảm của mình, tất cả học

sinh đều đứng dậy, dang tay về phía các thầy , các cô.

1. Bài tập 1/18:
(1)Một quan chức của thành phố đã kết thúc buổi lễ phát th ởng
nh sau:
4) Ra khỏi đây, các con ạ, các con không quên gửi lời chào và
lòng biết ơn đến những ng ời vì các con mà không quản bao
mệt nhọc, những ng ời đã hiến cả trí thông minh và lòng
dũng cảm cho các con, những ng ời sống và chết vì các con,
và họ đây này! (2)Và ông đ a tay chỉ về phía các thầy giáo,
cô giáo ngồi trên các hành lang .(5)Nghe lời kêu gọi cảm
động, đáp ứng đúng những tình cảm của mình, tất cả học
sinh đều đứng dậy, dang tay về phía các thầy , các cô. (3)Các
thầy, các cô đều đứng dậy vẫy mũ, vẫy khăn đáp lại, tất cả
đều xúc động về sự biểu lộ lòng yêu mến ấy của học sinh.
-> Liên kết về nội dung: các câu trong đoạn phải đ ợc
sắp xếp theo một trình tự hợp lí.

Bài tập 2:/19
Các câu đã có tính liên kết ch a? vì sao? Hãy chỉ ra ph ơng
tiện ngôn ngữ đ ợc dùng để liên kết trong đoạn?
(1)Tôi nhớ đến mẹ tôi lúc ng ời còn sống tôi lên m ời.
(2) Mẹ tôi âu yếm dắt tay tôi đi trên con đ ờng dài và hẹp.
(3) Sáng nay, lúc cô giáo đến thăm, tôi nói với mẹ có nhỡ
thốt ra một lời thiếu lễ độ. (4) Còn chiều nay, mẹ hiền từ
của tôi cho tôi đi dạo chơi với anh con trai lớn của bác
gác cổng.

Bài tập 2:/19
Các câu đã có tính liên kết ch a? vì sao? Hãy chỉ ra ph ơng

tiện ngôn ngữ đ ợc dùng để liên kết trong đoạn?
(1)Tôi nhớ đến mẹ tôi lúc ng ời còn sống tôi lên m ời.
(2) Mẹ tôi âu yếm dắt tay tôi đi trên con đ ờng dài và hẹp.
(3) Sáng nay, lúc cô giáo đến thăm, tôi nói với mẹ có nhỡ
thốt ra một lời thiếu lễ độ. (4) Còn chiều nay, mẹ hiền từ
của tôi cho tôi đi dạo chơi với anh con trai lớn của bác
gác cổng.
=> Đoạn văn chỉ có liên kết hình thức mà ch a có sự liên kết về
nội dung, ý nghĩa.

Bài tập 3/19
Điền từ ngữ thích hợp vào chỗ trống
Bà ơi! Cháu th ờng về đây, ra v ờn, đứng d ới gốc
na, gốc ổi mong tìm lại hình bóng của và nhớ
lại ngày nào trồng cây, chạy lon ton bên
bà. bảo khi nào cây có quả sẽ dành quả to
nhất, ngon nhất cho , nh ng cháu lại bảo quả to
nhất, ngon nhất phải để phần bà. bà ôm cháu
vào lòng , hôn cháu một cái thật kêu.
(Theo Nguyễn Thu Thủy Tiên,
Những bức th đoạt giải UPU)
bà
Thế là
bà
cháu
Bà
bà
cháu

Thảo luận nhóm(2)

Đêm nay mẹ không ngủ đ ợc. Ngày mai là ngày
khai tr ờng lớp một của con
- Có ý kiến cho rằng sự liên kết giữa 2 câu trên hình
nh không chặt chẽ vậy mà chúng vẫn đ ợc đặt cạnh
nhau trong văn bản Cổng tr ờng mở ra. Vậy
theo em, viết nh thế có đúng không? Hãy giải thích?
2 câu văn trên nếu tách khỏi văn bản thì có
vẻ nh rời rạc: Câu tr ớc nói về mẹ, câu sau
nói về con. Nh ng đoạn văn không chỉ có 2
câu đó mà còn có câu thứ 3 đứng tiếp sau kết
nối 2 câu trên thành một thể thống nhất làm
cho toàn đoạn văn trở lên liên kết với nhau.
=> ph ơng tiện ngôn ngữ không chỉ thể hiện
qua các từ ngữ liên kết mà có khi đó là sự
phát triển liên tục về ý giữa các câu làm cho
chúng gắn bó với nhau 1 cách tự nhiên.

Hng dn hc v lm bi nh
+ Học thuộc nội dung ghi nhớ bài học.
+ Hoàn thành bài tập trong sách giáo khoa.
+ Viết đoạn văn có độ dài 5 đến 7 câu theo chủ đề
về tình mẹ con ( chỉ ra tính liên kết về nội dung và
từ ngữ làm ph ơng tiện ngôn ngữ trong đoạn văn
đó.)
+ Chuẩn bị soạn bài Cuộc chia tay của những
con búp bê
+ Đọc, kể tóm tắt và trả lời các câu hỏi trong SGK.
+ Viết một đoạn văn bộc lộ những tình cảm về gia
đình của mình ( về cha , về mẹ)

Chân thành cảm
ơn thầy cô và các
em học sinh