Tổng hợp các chuyên đề Vật Lý 2013 - Phần I
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (371.52 KB, 20 trang )
Long Chau Sa High Shool III
I. DAO ĐỘNG ĐIỀU HOÀ
1. Phương trình dao động: x = Acos(ωt + ϕ)
2. Vận tốc tức thời: v = -ωAsin(ωt + ϕ)
v
r
luôn cùng chiều với chiều chuyển động (vật chuyển động theo chiều dương thì v>0, theo chiều âm thì v<0)
3. Gia tốc tức thời: a = -ω
2
Acos(ωt + ϕ)
a
r
luôn hướng về vị trí cân bằng
4. Vật ở VTCB: x = 0; |v|
Max
= ωA; |a|
Min
= 0 Vật ở biên: x = ±A; |v|
Min
= 0; |a|
Max
= ω
2
A
5. Hệ thức độc lập:
v
A x
ω
= +
a = -ω
2
x
6. Cơ năng:
t
m A
ω
= + =
Với
mv m A t t
ω ω ϕ ω ϕ
= = + = +
t
m x m A cos t co t
ω ω ω ϕ ω ϕ
= = + = +
7. Dao động điều hoà có tần số góc là ω, tần số f, chu kỳ T. Thì động năng và thế năng biến thiên với tần số góc
2ω, tần số 2f, chu kỳ T/2
8. Động năng và thế năng trung bình trong thời gian nT/2 ( n∈N
*
, T là chu kỳ
dao động) là:
m A
ω
=
9. Khoảng thời gian ngắn nhất để vật đi từ vị trí có li độ x
1
đến x
2
t
ϕ ϕ
ϕ
ω ω
−
∆
∆ = =
với
x
co
A
x
co
A
ϕ
ϕ
=
=
và (
ϕ ϕ π
≤ ≤
)
10. Chiều dài quỹ đạo: 2A
11. Quãng đường đi trong 1 chu kỳ luôn là 4A; trong 1/2 chu kỳ luôn là 2A
Quãng đường đi trong l/4 chu kỳ là A khi vật đi từ VTCB đến vị trí biên hoặc ngược lại
12Xác định quãng đường và số lần vật đi qua ly độ x
0
từ thời điểm t
1
đến t
2
Phương trình dao động có dạng: x Acos(ωt + φ) cm
Phương trình vận tốc: v –Aωsin(ωt + φ) cm/s
Tính số chu kỳ dao động từ thời điểm t
1
đến t
2
: N
−
n +
với T
π
ω
Trong một chu kỳ : + vật đi được quãng đường 4A
+ Vật đi qua ly độ bất kỳ 2 lần
* Nếu m 0 thì: + Quãng đường đi được: S
T
n.4A
+ Số lần vật đi qua x
0
là M
T
2n
* Nếu m ≠ 0 thì : + Khi t t
1
ta tính x
1
= Acos(ωt
1
+ φ)cm và v
1
dương hay âm (không tính v
1
)
+ Khi t t
2
ta tính x
2
= Acos(ωt
2
+ φ)cm và v
2
dương hay âm (không tính v
2
)
Sau đó vẽ hình của vật trong phần lẽ
chu kỳ rồi dựa vào hình vẽ để tính S
lẽ
và số lần M
lẽ
vật đi qua x
0
tương ứng.
Khi đó: + Quãng đường vật đi được là: S S
T
+S
lẽ
+ Số lần vật đi qua x
0
là: M M
T
+ M
lẽ
Bước 1 : Xác định :
= ω + ϕ = ω + ϕ
= −ω ω + ϕ = −ω ω + ϕ
(v
1
và v
2
chỉ cần xác định dấu)
Bước 2 : Phân tích : t t
2
– t
1
nT + ∆t (n ∈N; 0 ≤ ∆t < T)
Quãng đường đi được trong thời gian nT là S
1
= 4nA, trong thời gian ∆t là S
2
.
∆ϕ
∆ϕ
Long Chau Sa High Shool III
Quãng đường tổng cộng là S = S
1
+ S
2
: * Nếu v
1
v
2
≥ 0 ⇒
∆ < ⇒ = −
=
∆ ⇒ =
∆ > ⇒ = − −
* Nếu v
1
v
2
< 0 ⇒
> ⇒ = − −
< ⇒ = + +
+ Tính S
2
bằng cách định vị trí x
1
, x
2
và chiều chuyển động của vật trên trục Ox
+ Trong một số trường hợp có thể giải bài toán bằng cách sử dụng mối liên hệ giữa dao động điều hòa và
chuyển động tròn đều sẽ đơn giản hơn.
+ Tốc độ trung bình của vật đi từ thời điểm t
1
đến t
2
:
=
−
với S là quãng đường tính như trên.
13. Bài toán tính quãng đường lớn nhất và nhỏ nhất vật đi được trong khoảng thời gian 0 < ∆t < T/2.
Vật có vận tốc lớn nhất khi qua VTCB, nhỏ nhất khi qua vị trí biên nên trong cùng một khoảng thời gian
quãng đường đi được càng lớn khi vật ở càng gần VTCB và càng nhỏ khi càng gần vị trí biên.
Sử dụng mối liên hệ giữa dao động điều hoà và chuyển đường tròn đều.
Góc quét ∆ϕ = ω∆t.
Quãng đường lớn nhất khi vật đi từ M
1
đến M
2
đối xứng qua trục sin (hình 1) :
M
S
ϕ
∆
=
Quãng đường nhỏ nhất khi vật đi từ M
1
đến M
2
đối xứng qua trục cos (hình 2) :
Min
S A c
ϕ
∆
= −
+ Trong trường hợp ∆t > T/2
Tách
T
t n t∆ = + ∆
trong đó
T
n N t∈ < ∆ <
Trong thời gian
T
n
quãng đường luôn là 2nA
Trong thời gian ∆t’ thì quãng đường lớn nhất, nhỏ nhất tính như trên.
+ Tốc độ trung bình lớn nhất và nhỏ nhất của trong khoảng thời gian ∆t:
M
tbM
S
v
t
=
∆
và
Min
tbMin
S
v
t
=
∆
với S
Max
; S
Min
tính như trên.
13. Lập phương trình dao động dao động điều hoà:
* Tính ϕ dựa vào điều kiện đầu: lúc t = t
0
(thường t
0
= 0)
x t
v A t
ω ϕ
ϕ
ω ω ϕ
= +
⇒
= − +
Lưu ý: + Vật chuyển động theo chiều dương thì v > 0, ngược lại v < 0
+ Trước khi tính ϕ cần xác định rõ ϕ thuộc góc phần tư thứ mấy của đường tròn lượng giác
(thường lấy -π < ϕ ≤ π)
14. Các bước giải bài toán tính thời điểm vật đi qua vị trí đã biết x (hoặc v, a, W
t
, W
đ
, F) lần thứ n
* Giải phương trình lượng giác lấy các nghiệm của t (Với t > 0 ⇒ phạm vi giá trị của k )
* Liệt kê n nghiệm đầu tiên (thường n nhỏ) * Thời điểm thứ n chính là giá trị lớn thứ n
Lưu ý:+ Đề ra thường cho giá trị n nhỏ, còn nếu n lớn thì tìm quy luật để suy ra nghiệm thứ n
+ Có thể giải bài toán bằng cách sử dụng mối liên hệ giữa dao động điều hoà và chuyển động tròn đều
15. Các bước giải bài toán tìm số lần vật đi qua vị trí đã biết x (hoặc v, a, W
t
, W
đ
, F) từ thời điểm t
1
đến t
2
.
* Từ t
1
< t ≤ t
2
⇒ Phạm vi giá trị của (Với k ∈ Z)
* Tổng số giá trị của k chính là số lần vật đi qua vị trí đó.
ϕ
∆
ϕ
∆
Long Chau Sa High Shool III
+ Có thể giải bài toán bằng cách sử dụng mối liên hệ giữa dao động điều hoà và chuyển động tròn đều.
+ Trong mỗi chu kỳ (mỗi dao động) vật qua mỗi vị trí biên 1 lần còn các vị trí khác 2 lần.
16. Các bước giải bài toán tìm li độ, vận tốc dao động sau (trước) thời điểm t một khoảng thời gian ∆t.
Biết tại thời điểm t vật có li độ x = x
0
.
* Từ phương trình dao động điều hoà: x = Acos(ωt + ϕ) cho x = x
0
Lấy nghiệm ωt + ϕ = α với
α π
≤ ≤
ứng với x đang giảm (vật chuyển động theo chiều âm vì v < 0)
hoặc ωt + ϕ = - α ứng với x đang tăng (vật chuyển động theo chiều dương)
* Li độ và vận tốc dao động sau (trước) thời điểm đó ∆t giây là
t
v t
ω α
ω ω α
= ± ∆ +
= − ± ∆ +
hoặc
t
v t
ω α
ω ω α
= ± ∆ −
= − ± ∆ −
17. Dao động có phương trình đặc biệt:
* x = a ± Acos(ωt + ϕ) với a = const
Biên độ là A, tần số góc là ω, pha ban đầu ϕ
x là toạ độ, x
0
= Acos(ωt + ϕ) là li độ.
Toạ độ vị trí cân bằng x = a, toạ độ vị trí biên x = a ± A
Vận tốc v = x’ = x
0
’, gia tốc a = v’ = x” = x
0
”
Hệ thức độc lập: a = -ω
2
x
0
v
A x
ω
= +
* x = a ± Acos
2
(ωt + ϕ) (ta hạ bậc)
Biên độ A/2; tần số góc 2ω, pha ban đầu 2ϕ.
II. CON LẮC LÒ XO
1. Tần số góc:
k
m
ω
=
; chu kỳ:
m
T
k
π
π
ω
= =
; tần số:
k
f
T m
ω
π π
= = =
Điều kiện dao động điều hoà: Bỏ qua ma sát, lực cản và vật dao động trong giới hạn đàn hồi
2. Cơ năng:
m A kA
ω
= =
3. * Độ biến dạng của lò xo thẳng đứng khi vật ở VTCB:
mg
l
k
∆ =
⇒
l
T
g
π
∆
=
* Độ biến dạng của lò xo khi vật ở VTCB với con lắc lò xo
nằm trên mặt phẳng nghiêng có góc nghiêng α:
mg
l
k
α
∆ =
⇒
l
T
g
π
α
∆
=
+ Chiều dài lò xo tại VTCB:
=
∆
(
là chiều dài tự nhiên)
+ Chiều dài cực tiểu (khi vật ở vị trí cao nhất):
∆
+ Chiều dài cực đại (khi vật ở vị trí thấp nhất):
∆
⇒
+ Khi A >∆ ():
- Thời gian lò xo nén 1 lần là thời gian ngắn nhất để vật đi
từ vị trí x
1
= -
∆
đến x
2
= -A.
- Thời gian lò xo giãn 1 lần là thời gian ngắn nhất để vật đi
từ vị trí x
1
= -
∆
đến x
2
= A,
Trong một dao động (một chu kỳ) lò xo nén 2 lần
và giãn 2 lần
4. Lực kéo về hay lực hồi phục F = -kx = -mω
2
x
Đặc điểm: * Là lực gây dao động cho vật.
* Luôn hướng về VTCB
* Biến thiên điều hoà cùng tần số với li độ
∆l
!"
#
∆l
!"
$%& ' ∆l
$%& ( ∆l
−∆
l
)#
*"
Hình vẽ thể hiện thời gian lò xo nén và
giãn trong 1 chu kỳ ()
Long Chau Sa High Shool III
5. Lực đàn hồi là lực đưa vật về vị trí lò xo không biến dạng.
Có độ lớn F
đh
= kx
*
(x
*
là độ biến dạng của lò xo)
* Với con lắc lò xo nằm ngang thì lực kéo về và lực đàn hồi là một (vì tại VTCB lò xo không biến dạng)
* Với con lắc lò xo thẳng đứng hoặc đặt trên mặt phẳng nghiêng
+ Độ lớn lực đàn hồi có biểu thức:
* F
đh
= k|∆+ x| với chiều dương hướng xuống
* F
đh
= k|∆- x| với chiều dương hướng lên
+ Lực đàn hồi cực đại (lực kéo): F
Max
= k(∆ + A) = F
Kmax
(lúc vật ở vị trí thấp nhất)
+ Lực đàn hồi cực tiểu:
* Nếu A < ∆ ⇒ F
Min
= k(∆ - A) = F
KMin
* Nếu A ≥ ∆ ⇒ F
Min
= 0 (lúc vật đi qua vị trí lò xo không biến dạng)
Lực đẩy (lực nén) đàn hồi cực đại: F
Nmax
= k(A - ∆) (lúc vật ở vị trí cao nhất)
6. Một lò xo có độ cứng k, chiều dài được cắt thành các lò xo có độ cứng k
1
, k
2
, … và chiều dài tương ứng là
, … thì có:
!
7. Ghép lò xo:
* Nối tiếp
+++
k k k
= + +
⇒ cùng treo một vật khối lượng như nhau thì: T
2
= T
1
2
+ T
2
2
* Song song: k = k
1
+ k
2
+ … ⇒ cùng treo một vật khối lượng như nhau thì:
+++
T T T
= + +
8. Gắn lò xo k vào vật khối lượng m
1
được chu kỳ T
1
, vào vật khối lượng m
2
được T
2
, vào vật khối lượng m
1
+m
2
được chu kỳ T
3
, vào vật khối lượng m
1
– m
2
(m
1
> m
2
) được chu kỳ T
4
.
Thì ta có:
,
T T T= +
và
T T T= −
9. Đo chu kỳ bằng phương pháp trùng phùng
Để xác định chu kỳ T của một con lắc lò xo (con lắc đơn) người ta so sánh với chu kỳ T
0
(đã biết) của một con
lắc khác (T ≈ T
0
).
Hai con lắc gọi là trùng phùng khi chúng đồng thời đi qua một vị trí xác định theo cùng một chiều.
Thời gian giữa hai lần trùng phùng
TT
T T
θ
=
−
Nếu T > T
0
⇒ θ = (n+1)T = nT
0
.
Nếu T < T
0
⇒ θ = nT = (n+1)T
0
. với n ∈ N*
III. CON LẮC ĐƠN
1. Tần số góc:
g
l
ω
=
; chu kỳ:
l
T
g
π
π
ω
= =
; tần số:
g
f
T l
ω
π π
= = =
Điều kiện dao động điều hoà: Bỏ qua ma sát, lực cản và α
0
<< 1 rad hay S
0
<<
2. Lực hồi phục
s
F mg mg mg m s
l
α α ω
= − = − = − = −
+ Với con lắc đơn lực hồi phục tỉ lệ thuận với khối lượng.
+ Với con lắc lò xo lực hồi phục không phụ thuộc vào khối lượng.
3. Phương trình dao động:
s = S
0
cos(ωt + ϕ) hoặc α = α
0
cos(ωt + ϕ) với s = α, S
0
= α
0
⇒ v = s’ = -ωS
0
sin(ωt + ϕ) = -ωα
0
sin(ωt + ϕ)
⇒ a = v’ = -ω
2
S
0
cos(ωt + ϕ) = -ω
2
α
0
cos(ωt + ϕ) = -ω
2
s = -ω
2
α
Lưu ý: S
0
đóng vai trò như A còn s đóng vai trò như x
4. Hệ thức độc lập:
"#$%&'()'*+,%-
∗
/ 0 12
+
3
ω ω α
= − = − l
Long Chau Sa High Shool III
+
ω
+ =
⇔
ω ω
+ =
⇒
ω
= +
( )
ω
= −
,+
3
ω ω
+ =
⇔
3
ω ω
+ =
∗
/ 0 !42 5 6 7l
6 7
l thay vào phương trình 2 với li độ dài
+
α
α α ω
+ =
l
l l
⇔
ω α ω α
+ =l l
⇒
α α
ω
= +
l
&8
!
α α
= +
l
( )
ω α α
= −l
∗
Chú ý: 9! 9:;! &<= 9> :;! &?! @! AB 4 C D 1 2 & E& C FGG$ AB H 9I J K!
1JL M H :.! N C D+ &% > 0 !4
α
O /P &Q 4 &RB 1
l
:< S H& &: B2
T
T
α
α
−
=
−
l
l
Bước 3: US H&
ϕ
1V S RB EW XB
Y& 6 42
{
T
6
ϕ
ω ϕ
=
5. Động năng:
( )
+
ω ω ϕ
= = +
Z
⇒
ω
=
Z
6. Thế năng:
( )
! ! +T
α α ω ϕ
= = +l l
⇔
( )
! +T
α ω ϕ
= +
l
l
⇒
( )
+T
ω ω ϕ
= +
Z
!
ω
=
l
α
= l
⇒
!
ω α
= = l
Z
7. Cơ năng:
! &
ω α
= + = = = = =l
8. Tỉ số giữa Động năng và Thế năng:
α
α
= − = − =
⇒
Công thức xác định vị trí của vật khi biết trước tỉ số giữa Động năng và Thế năng là:
α
α
l
Long Chau Sa High Shool III
= ±
+
$8
α
α
= ±
+
9. Công thức xác định vận tốc của vật tại vị trí mà Động năng bằng
Thế năng là:
)[B 42
=
&L
=
&%2
( )
!
ω
= ± = ±
+
+
l
$8
( )
!
ωα
α
= ± = ±
+
+
l
l
10. Tại cùng một nơi con lắc đơn chiều dài
có chu kỳ T
1
, con lắc đơn chiều dài
có chu kỳ T
2
, con lắc đơn
chiều dài
có chu kỳ T
3
,con lắc đơn chiều dài
.
(
/
) có chu kỳ T
4
.
Thì ta có:
,
T T T= +
và
T T T= −
\ /W .
l
2
⇒
)[B
= + +l l l L
&]
= + +L
^
_ /W .
l
2
⇒
)>`B
= + +l l l L
&]
^ ^ ^
= + L
11. Khi con lắc đơn dao động với α
0
bất kỳ. Cơ năng, vận tốc và lực căng của sợi dây con lắc đơn
W = mgl(1-cosα
0
); v
2
= 2gl(cosα – cosα
0
) và T
C
= mg(3cosα – 2cosα
0
)
- Các công thức này áp dụng đúng cho cả khi α
0
có giá trị lớn
- Khi con lắc đơn dao động điều hoà (α
0
<< 1rad) thì:
6
mgl v gl
α α α
= −
((0'12%34)
a
C
T mg
α α
= − +
12. Con lắc đơn có chu kỳ đúng T ở độ cao h
1
, nhiệt độ t
1
. Khi đưa tới độ cao h
2
, nhiệt độ t
2
thì ta có:
T h t
T R
λ
∆ ∆ ∆
= +
Với R = 6400km là bán kính Trái Đât, còn λ là hệ số nở dài của thanh con lắc.
13. Con lắc đơn có chu kỳ đúng T ở độ sâu d
1
, nhiệt độ t
1
. Khi đưa tới độ sâu d
2
, nhiệt độ t
2
thì ta có:
T d t
T R
λ
∆ ∆ ∆
= +
Lưu ý: * Nếu ∆T > 0 thì đồng hồ chạy chậm (đồng hồ đếm giây sử dụng con lắc đơn)
* Nếu ∆T < 0 thì đồng hồ chạy nhanh
* Nếu ∆T = 0 thì đồng hồ chạy đúng
* Thời gian chạy sai mỗi ngày (24h = 86400s):
bc
T
s
T
∆
θ =
5#6'78,9%3:(9:;<%7(=' >'?@' &L d !
→
!
9! S S L M e 1f! S g! &@ !X h! B2
( )
± ≈ ±
( ) ( )
+ − ≈ + −
( ) ( )
+ + ≈ + +
( ) ( )
+
≈ + −
+
≈ −
+
+ ≈ +
≈ −
+
( )
+ ≈ +
/ S i 1:j! 9k &Q+
Long Chau Sa High Shool III
Gl! &l &mL && &C 9! 0 !L > /2
!
bc+ bc
!
φ
∆ ∆
= = −
÷
"#A7(=B%();<%7(='CD;'?@'
( ) ( )
λ λ
∆
= − = ∆
λ
/ &W i N 1 K! &W
Y
&8 n0
16. Khi con lắc đơn chịu thêm tác dụng của lực phụ không đổi:
Lực phụ không đổi thường là:
* Lực quán tính:
F ma= −
ur r
, độ lớn F = ma (
F a↑↓
ur r
)
Lưu ý: + Chuyển động nhanh dần đều
a v↑↑
r r
(
v
r
có hướng chuyển động)
+ Chuyển động chậm dần đều
a v↑↓
r r
* Lực điện trường:
F qE=
ur ur
, độ lớn F = |q|E (Nếu q > 0 ⇒
F E↑↑
ur ur
; còn nếu q < 0 ⇒
F E↑↓
ur ur
)
* Lực đẩy Ácsimét: F = DgV (
F
ur
luông thẳng đứng hướng lên)
Trong đó: D là khối lượng riêng của chất lỏng hay chất khí.
g là gia tốc rơi tự do.
V là thể tích của phần vật chìm trong chất lỏng hay chất khí đó.
Khi đó:
P P F= +
uur ur ur
gọi là trọng lực hiệu dụng hay trong lực biểu kiến (có vai trò như trọng lực
P
ur
)
F
g g
m
= +
ur
uur ur
gọi là gia tốc trọng trường hiệu dụng hay gia tốc trọng trường biểu kiến.
Chu kỳ dao động của con lắc đơn khi đó:
l
T
g
π
=
Các trường hợp đặc biệt:
*
F
ur
có phương ngang: + Tại VTCB dây treo lệch với phương thẳng đứng một góc có:
F
P
α
=
F
g g
m
= +
*
F
ur
có phương thẳng đứng thì
F
g g
m
= ±
+ Nếu
F
ur
hướng xuống thì
F
g g
m
= +
+ Nếu
F
ur
hướng lên thì
F
g g
m
= −
IV. CON LẮC VẬT LÝ
1. Tần số góc:
mgd
I
ω
=
; chu kỳ:
I
T
mgd
π
=
; tần số
mgd
f
I
π
=
Trong đó: m (kg) là khối lượng vật rắn
d (m) là khoảng cách từ trọng tâm đến trục quay
I (kgm
2
) là mômen quán tính của vật rắn đối với trục quay
2. Phương trình dao động α = α
0
cos(ωt + ϕ)
Điều kiện dao động điều hoà: Bỏ qua ma sát, lực cản và α
0
<< 1rad
MỘT SỐ TRƯỜNG HỢP THƯỜNG GẶP
+ Chọn gốc thời gian
0
0t =
là lúc vật qua vt cb
0
0x =
theo chiều dương
0
0v >
: Pha ban đầu
2
π
ϕ
= −
+ Chọn gốc thời gian
0
0t =
là lúc vật qua vị trí cân bằng
0
0x =
theo chiều âm
0
0v <
: Pha ban đầu
2
π
ϕ
=
+ Chọn gốc thời gian
0
0t =
là lúc vật qua biên dương
0
x A=
: Pha ban đầu
0
ϕ
=
Long Chau Sa High Shool III
+ Chọn gốc thời gian
0
0t =
là lúc vật qua biên âm
0
x A= −
: Pha ban đầu
ϕ π
=
+ Chọn gốc thời gian
0
0t =
là lúc vật qua vị trí
0
2
A
x =
theo chiều dương
0
0v >
: Pha ban đầu
3
π
ϕ
= −
+ Chọn gốc thời gian
0
0t =
là lúc vật qua vị trí
0
2
A
x = −
theo chiều dương
0
0v >
: Pha ban đầu
π
ϕ
= −
2
3
+ Chọn gốc thời gian
0
0t =
là lúc vật qua vị trí
0
2
A
x =
theo chiều âm
0
0v <
: Pha ban đầu
3
π
ϕ
=
+
cos sin( )
2
π
α α
= +
;
sin cos( )
2
π
α α
= −
TỔNG HỢP DAO ĐỘNG
Một vật thực hiện đồng thời hai dao động thành phần cùng phương , cùng tần số : x
1
=A
1
.cos(
ϕω
+t
),
x
2
=A
2
.cos(
ϕω
+t
) . Dao động tổng hợp có phương trình : x=A.cos(
ϕω
+
t
)
Với
ϕϕ
−++= coAAAAA
tan
ϕϕ
ϕϕ
ϕ
AA
AA
+
+
=
Chú ý :
+
ϕϕ
>
: x
1
sớm pha hơn x
2
.
ϕϕ
<
: x
1
trễ pha hơn x
2
.
πϕ
n=∆
: x
1
cùng pha x
2.
πϕ
+=∆ n
: x
1
ngược pha x
2
, với n
∈
Z
+
ϕϕϕ
≤≤
, nếu tìm được
αϕ
=
nằm ngoài khoảng
ϕϕ
thì tìm
ϕ
bằng cách lấy
α
cộng hoặc trừ
đi một góc
π
+
AAAAA +≤≤−
Khi x
1
cùng pha x
2
thì A
max
=A
1
+A
2
Khi x
1
ngược pha x
2
thì A
min
=0
___________________________________________________
6?()%@%DE6?()'2F&'.GH')2
IJK2:%7L%
#D?()%HD?
F 0! V 1 / 1 0! 4 &B E% E&g! =&f &B0 S L[B i > ! &\ =&f &B0 8 I& >
9! O &W+
#6?()%@%DE
F 0! P 1X / 1 0! 4 > 0 !D 1X &o &; !+
)!BL> &J2 F S . g 9:;! ! p! /:<! 1 0! &BLq &S 1X && &W p!/ > 0
1 0! !D 1X Bi r! 15! /m+
M#6?()D7%3>.6?()'2F&'
Bi !s & > 0 1 0! E&g! &L d X B! k= & &W 0 =&X p! /:<! B t &B E% K!
. =&X p! /:<! " H >B &+ F 0! O C /h L !u / 1 0! 1BL 9%+
TS& j !D &k q B! k= p! /:<! / S 1f! C 0 !m /V [ &> BX &!u / /V :v!
@1 0! O C /h L !u / 1 0! :v! @+
5#NO'(8<'PD?()'QF&'
F 0! :v! @ 4 > 0 E&g! d 4 X i K! X i O /V :v! @+
w> 0 O 1 0! :v! @ =&f &B0 > 0 O /V :v! @ 0 &>& /W& !s X i O /V
:v! @ ^ X i 1 0! 9>! O &W^
+ Y& ^ ! !X ^
&% > 0 O 1 0! :v! @ ! /.+
"#RB%S')22
$W :<! 0! &:N! / &W :<! > 0 O 1 0! :v! @ p! && [ !S 9H V m E& X i O
/V :v! @ K! X i 1 0! 9>! O &W+
Long Chau Sa High Shool III
6).nh lý ng nng 2G0 [ &> p! /:<! O C 9! ABS 9%& &BLq 0! 5 [ K! g! O
ABS 9%& 4+
6 . / g!+
(
&% ( ABS 9%& &BLq 0! & g!
'
&% ' / g! D
a. Mt con lc lũ xo dao ng tt dn vi biờn A, h s ma sỏt à.
xB"! :;! C :< [ /h 15! /m /2
kA A
S
mg g
à à
= =
G0 !D > 0 B t &B Ey /2
mg g
A
k
à à
= =
i 1 0! &V &W :<2
A Ak A
N
A mg g
à à
= = =
&; ! C 1 0! [ /h 15! /m2
+
AkT A
t N T
mg g
à à
= = =
)[B 1 0! P 1X 4 I&
BX & . &B Ey
T
=
b. Hin tng cng hng xy ra khi: f = f
0
hay =
0
hay T = T
0
^ ^
/ X i X i !4 &B Ey O /V :v! @ O &W 1 0!+
c. Dao ng cng bc:
cửụừng bửực ngoaùi lửùc
f f
=
+ T4 > 0 =&f &B0 > 0 O !m /V :v! @ /V D O
&W V &>& /W& X i !s 1 0! :v! @ 1 0! 9>!+
4) c im:
Tj p! O C !D 1X &BLq &4 && &W+
rL &o /V D O g 9:;! /. &L &Q 1 0! P 1X DL 9 && &L &C+
5) Tỏc dng
F 0! P 1X 4 /<2 w0 =&C !D 4 9> o gg o SLz Eq 9 &L 1XB &.+
F 0! P 1X 4 &m2 F 0! N ABD /P l! &l =&D /> 1JL 4 &8 &L =+
6) cỏc cụng thc ca dao ng tt dn:
G0 !D > 0 B 0 e &B E%2
AAA =
+
AAmgAAFAAAAKAAK
ms
+=+=+=
à
K
mg
A
à
=
G0 !D > 0 B 0 &B E%2
K
mg
A
à
=
i 1 0! &V &W :<2
mg
AK
A
A
N
à
+
=
=
9! E&g! E&I
9! :. 9! 1XB &.
T
Long Chau Sa High Shool III
&; ! 1 0! O C2
g
A
K
m
mg
AK
TN
µ
πω
π
µ
τ
+
+
+
===
xB"! :;! C :< & [ E& 15!2
SmgSFKA
ms
++
µ
==
mg
KA
S
µ
=
-H 9I O C 4 C i V m2 {
6 {
&=
6( |++! 6 Y+
6(
K
mg
x
µ
=
-C i V m E& 1 0! m :< m H 9I
2
xAmgKxmvKA
−−+=
µ
+
xAmgKxKAmv
−−−=⇒
µ
xAKxAKxKxKAmv
−=−−−=⇒
ω
xA
m
K
xAv
−=−=⇒
Tg! &@ I& 0 !D > 0 B t &B E%
U# e &B Ey 2
AAmgkAkA ++=
µ
}
AAmgAAk +=−
µ
}
k
mg
A
µ
=∆
-CL 9! 0 &B Ey 0 !D > 02
mg
A A
k
µ
∆ = ∆ =
> 0 1 0! !D RB B t &B Ey+2
6~
ω
gμ
A
i 1 0! C &V &W & . E& 15!2
A A
N
A g
ω
µ
= =
∆
$L
mg
kA
A
A
N
µ
=
∆
=
, &; ! 1 0! & . E& 15! /m2
+ +
A A
t N T s
g g
ω π πω
µ ω µ
= = =
T& 0 !D > 0 B t &B E% / ∆ •
⇒ G0 !D p! /:<! t &B E%2 ∆€ 6 ∆•
a I& AB"! :;! C :< & . /h 15!2
PP2 Tj p! XB
m A kA
ω
= =
Z
F 0! P 1X / 1 j p! [ && g! /V S 2
6 {
6 )+µ+ 6 µ!+
G[ E& C 15! /m &% 0
[ &&
6
⇒
+
!
A kA
S m
g mg
ω
µ µ µ
= = =
A
A’
o
∆A’
x
0
Long Chau Sa High Shool III
c-C 1 0! . C i V m 9! e &B Ey XB > E& AB H 9I
+
8 E&S q m C i /. &k E& &<= /V 2 =&f &l /V D =&D J K! &B2
}
mgkx
µ
=
}
mg
x
k
µ
=
•‚= 1f! H& /BC D p! /:<! E& C m C i V m /X XB >2
xAmgmvkxkA −++=
µ
}
xAmgxAkmv −−−=
µ
8 E&S
k
mg
x
µ
=
}
kxmg =
µ
}
xAkxxAkmv −−−=
}
v A x
ω
= −
SœNG CƠ VÀ S• TRUYỀN SœNG CƠ
Các đặc trưng của một sóng hình sin :
a. Biên độ sóng : Biên độ dao động của một phần tử của môi trường có sóng truyền qua.
b. Chu kỳ sóng ( không phụ thuộc vào môi trường): Chu kỳ dao động của một phần tử
của môi trường có sóng truyền qua.
Số lần nhô lên trên mặt nước là N trong khoảng thời gian t giây thì
−
=
N
t
T
c. Tốc độ truyền sóng (phụ thuộc vào môi trường): Tốc độ lan truyền dao động trong môi trường.
I. Sóng cơ và sự lan truyền sóng
+ Sóng cơ / 1 0! 1 0! j / 9BLR 9! 0 g 9:;!+
Đặc điểm: 4! j $ truyền được trong chân không+
Y& 4! j / 9BLR S =&J e C &k &\ 1 0! m &t pha dao động và năng lượng sóng &BLq 1; &o
4!+ 9! g 9:;! l! I& ?! &:.! 4! / 9BLR . tốc độ không đổi.
+ G1DT' / 4! j 4 =&:j! 1 0! trùng . =&:j! 9BLR 4!+ 4! 1u 9BLR :< 9! chất khí,
lỏng, rắn.
+ G1 / 4! j 4 =&:j! 1 0! vuông !4 . =&:j! 9BLR 4!+ 4! !! 9BLR :< 9!
chất rắn và trên mặt nước+
2. Các đặc trưng của sóng cơ:
>%EKK1)2 / m /:<! không thay đổi E& 4! 9BLR 5 g 9:;! L ! g 9:j! E&S+
4()K1: ƒ > 0 1 0! O 0 =&X e 4 4! 9BLR AB+
A'()%37CK1 / i 0 / 9BLR 1 0! 9! g 9:;!+
Đặc điểm: i 0 9BLR 4! phụ thuộc bản chất O g 9:;! nhiệt độ O g 9:;!
'K1
λ
<
/ E&D! S& !s hai điểm gần nhau nhất 9> =&:j! 9BLR 4! 1 0! cùng pha . &B+
w:. 4! „! / quãng đường 4! / 9BLR trong một chu kì2
Tg! &@2 λ = vT =
f
v
: Với v(m/s); T(s); f(Hz) ⇒
λ
<
Y&D! S& giữa hai điểm gần nhau nhất 9> =&:j! 9BLR 4! D?()'U+ /+
λ
Long Chau Sa High Shool III
Y&D! S& giữa hai điểm gần nhau nhất 9> =&:j! 9BLR 4! D?()S'+ /
λ
+
Y&D! S& giữa hai điểm gần nhau nhất 9> =&:j! 9BLR 4! D?(),$+ /
λ
+
VWSK1: xBS 9%& 9BLR 4! / ABS 9%& 9BLR p! /:<!+
3. Phương trình sóng:
&:j! 9%& 4! m J 4! 2 u
0
= acosωt
. B 2 / / 0 O 4! 2 / > 0 4! ω 2 / X i !4
ttAu
M
∆−=
ω
.
v
x
t
=∆
Tv+
=
λ
v
x
tAu
M
−=
ω
&L
λ
π
x
T
t
Au
M
−=
$L
λ
π
ω
x
tAu
M
−=
.2 / E&D! S& 5 → q +
9! 4 u
M
là li độ tại điểm M có tọa độ x vào thời điểm t.
Ghi nhớ :
&:j! 9%& 4! u
M
/ 0 & vừa tuần hoàn theo thời gian , vừa tuần hoàn theo không gian.
m q S& B !Bl 0 E&D! &o &RB 1:j!2
u
M
= Acos(ωt – 2π x / λ) hoặc u
M
= Acos(ωt –ωx / v)
m q =&I 9:. !Bl 0 E&D! &o &RB J2
u
M
= Acos(ωt + 2π x / λ) hoặc u
M
= Acos(ωt + ωx / v)
Dạng : I& :. 4!
C i 9BLR 4! C
i 1 0!
w:. 4!2
f
v
vT
==
λ
Y&D! S& !s !< 4! /> [= &B !Bl /2
λ
-C i 1 0!2
ϕωω
+−=
tAu
Dạng 2 I& > 0 1 0! 9>
=&:j! 9BLR 4!2
)p! /:<! 4! m !Bl m / 2
kAW
=
MM
kAW
=
. E 6
ω
D
/ &W i \ /W F E&i /:<! 9>! g
9:;! 9BLR 4!+
4! 9BLR 9> 8 :.2 p! /:<! 4! !D \ /W . AB"!
:;! 9BLR 4!+ *u p! /:<! 4! B! k= N !Bl 1
0! 9! +
42
A
A
r
W
kA
π
=
M
M
r
W
kA
π
=
⇒
M
A
AM
r
r
AA
=
4! 9BLR 9! E&g! ! 4! J 2 p! /:<! 4! !D \ /W
B
λ
λ
λ
,
λ
Long Chau Sa High Shool III
. %& =&:j! AB"! :;! 9BLR 4!+
42
A
A
r
W
kA
π
=
M
M
r
W
kA
=
⇒
M
A
AM
r
r
AA
=
*Độ lệch pha giữa hai
điểm trên cùng một
phương truyền sóng
λ
πϕ
dd
−
=∆
+
… )[B
λπϕ
nddn
=−→=∆
2 & q 1 0! r! =&+
$ q !X &B &k 6 +
… )[B
( ) ( )
λ
πϕ
+=−→+=∆
nddn
2
$ q 1 0! !:< =&+ $ q !X &B &k 6 +
… )[B
( ) ( )
λπ
ϕ
+=−→+=∆
nddn
2 $ q 1 0!
Bg! =&+ $ q !X &B &k 6 +
SœNG DỪNG
#XYZK1
Y& =&D m 9> C D i H& 4! =&D m r! X i r! :. 4! /Bg /Bg ngược pha .
4! .+
Y& =&D m 9> C V 1 4! =&D m r! X
i r! :. 4! /Bg /Bg cùng pha . 4! .+
2. Hiện tượng tạo ra sóng dừng:
4! . 4! =&D m 9BLR &o r! 0 =&:j! &% 4 &q ! & . &B m 9 0 &W 4!
15!+
9! 4! 15! 4 0 i q /Bg /Bg @! L> !u / nút, 0 i q /Bg /Bg 1 0! . >
0 V m !u / bụng sóng.
3. Đặc điểm của sóng dừng:
4! 15! E&g! 9BLR D p! /:<!+
Biên độ dao động O =&X e C &k N t q không đổi &o &; !+
Y&D! S& !s & h /> [= f! /> [= &% K! nửa bước sóng
λ
+
Y&D! S& !s 0 h 0 f! ER &B bằng một phần tư bước sóng
4. Điều kiện có sóng dừng trên một sợi dây đàn hồi.
+) Sợi dây có hai đầu cố định:
$ XB / & h 4!+
T&RB 1 O < 1JL K! i nguyên lần nửa bước sóng 2
l k
λ
=
với k = 1;2;3;4 là số bụng sóng ; số nút sóng là (k + 1) .
+ Sợi dây có một đầu tự do:
GXB V 1 / f! 4!+
Long Chau Sa High Shool III
T&RB 1 O < 1JL K! 0 i lẻ một phần tư bước sóng2
l k
λ
= +
6E…
λ
a+ †! 1f! O 4! 15!2 G i 0 9BLR 4! 2 6 λ^ 6
T
λ
+
Lưu ý2
Y&D! &; ! !s & /X < 1JL 1Bt &?! Δt = T/2
Y&D! &; ! !s & /X /> [= 0 q &B0 f! 4! AB -Tw / T/2
)[B 1JL :< i . X 9B! :< Bg K! 1‡! W L &RB 4 X i O 1‡! W / f &% 1JL M 1B!
. X i 2f
GIAO THOA SœNG
1. Hiện tượng giao thoa sóng : / V d! &<= O &L &RB K1 L%S+ 9! E&g! ! 9! 4 4 &s!
&t > 0 4! :< p! :;! V m ! & &8 9W >B V qB ! &+
2.Hai nguồn kết hợp thỏa mãn hai điều kiện:
F 0! cùng tần số, cùng phương dao động.
- Có độ lệch pha không đổi theo thời gian+
… $ 4! 1 & !Bl E[ &<= m 9 / hai sóng kết hợp.
3. Điều kiện xảy ra hiện tượng giao thoa:
$ 4! / & sóng kết hợp
4. Vị trí cực đại, cực tiểu giao thoa:
…U# & 4! E[ &<= 1 0! r! =&2 B
6 B
6
t
T
π
-H 9I S q 1 0! . > 0 V m 4 &WB :;! K! i nguyên lần bước sóng2 d
2
– d
1
= k.λ
2 E 6 ± ±z+
-H 9I S q 1 0! . > 0 V qB 4 &WB :;! K! một số nửa nguyên lần bước sóng22 d
2
– d
1
=
k
λ
+
; E 6 ± ±z
[?Y,\?%? E&D! S& !s hai cực đại &8 hai cực tiểu liên tiếp 9> m i & !Bl E[ &<=
2 / i =
λ
.
Dạng 1 2 % i :;!
&L=o9/ 9! E&D! TF O
&%& !. &m
I& 1
1
)[B T 1 0! . > 0 V m 2 1
ˆ 1
6 E+‰ V qB 1
ˆ 1
6
E…n+‰
I&2 E 6
λ
dd
−
/kL E / i !BL>
I& :< i :;! V m 9! E&D! TF+
Dạng 2 2 Gl &H # 9:;! &<=
!Bl E[ &<= r! =&
!:< =&
Tr! =&2
… -J ! & V m / S :;! &L=o9/ 4 1m! !< /l :;!
9B! 9V O
SS
/ J V m E 6 +
… -J ! & V qB S :;! &L=o9/ 4 1m! !< /Š
)!:< =& 2 d I& &k V m V qB O 9:;! &<= r! =&
Y&D! S& !s S ! q O S &S& &L=o9/ .
SS
/Bg
K! &B K!
n
λ
+
Y&D! S& !s 0 :;! V m 0 V qB !X &B K!
Long Chau Sa High Shool III
‰n
6ZM#R]D?()
'U+
(Δφ= φ
1
– φ
2
6
Hoặc Δφ = 2kπ )
w> 0 1 O 4! m q S& & !Bl /X /:< / 1
1
/2
M
d d
A a c
π
λ
−
=
2 > 0 m & !Bl
&:j! 9%& 4! m 0 q S& & !Bl /X /:< / d
1
d
2
E&
& !Bl r! > 0 1 0! r! =&+2
d d d d
u A c t
ω
λ λ
− +
= −
Gq 1 0! V m &Q " &WB :;! 2 d
1
– d
2
= k
λ
(k
∈
Z) ;
k : C O V m
i :;! &8 i q không tính hai nguồn V m i !< &L=o/2
AB AB
k
λ λ
− < <
Gq 1 0! V qB E&g! 1 0! &Q " &WB :;! 2 d
1
–
d
2
= (2k+1)
λ
(k
∈
Z)
i :;! &8 i q không tính hai nguồn2
AB AB
k
λ λ
− − < < −
[%:'Y]%34(?Z%>D^_K`(S'
%7FaD^b
*Cách tính nhanh:
Xác định số cực đại, cực tiểu trong vùng giao thoa có bề rộng L (đối
xứng qua vân trung tâm) .
Tính
pn
L
=
λ
+ Số cực đại ( gợn lồi) là số lẻ :
+= nN
đ
+ Số cực tiểu ( gợn lõm) là số chẵn :
( )
+=+=≥
=<
2a
2a
nnNp
nNp
t
t
9! 4 ‹Œ / =&X !BL> + -I 1f2 ‹cŒ 6 c ‹aaŒ 6 a ‹•••Œ 6 • =
/ =&X &C= =&J
6Z5R]D?()
S'+
w> 0 1 O 4! m q S& & !Bl /X /:< / 1
1
/2
w
Long Chau Sa High Shool III
Δφ= φ
1
– φ
2
6 Ž
Hoặc Δφ = (2k + 1)π
M
d d
A a c
π
π
λ
−
= +
c2 > 0 m & !Bl
Gq 1 0! V m m &Q " &WB :;! 2 d
1
– d
2
= (2k+1)
λ
(k
∈
Z)
i :;! &8 i q không tính hai nguồn2
l l
k
λ λ
− − < < −
Gq 1 0! V qB E&g! 1 0! m &Q " &WB :;!
2 d
1
– d
2
= k
λ
(k
∈
Z)
i :;! &8 i q không tính hai nguồn2
l l
k
λ λ
− < <
[%:'Y]%34(?Z%>D^_K`(S'
%7FaD^b
*Cách tính nhanh:
Xác định số cực đại, cực tiểu trong vùng giao thoa có bề rộng L (đối
xứng qua vân trung tâm) .
Tính
pn
L
=
λ
+ Số cực tiểu( gợn lõm) là số lẻ :
+= nN
đ
+ Số cực đại ( gợn lồi) là số chẵn :
( )
+=+=≥
=<
2a
2a
nnNp
nNp
t
t
Trong đó [n] là phần nguyên . Ví dụ: [6] = 6; [5,05] = 5; [7,99] = 7;
p là phần thập phân
6Z"#R]D?()
,$+
Δφ= φ
1
– φ
2
6 Žn
Hoặc Δφ = (2k + 1)π/2
w> 0 1 O 4! m q S& & !Bl /X /:< / d
1
và d
2
/2
M
d d
A a c
π
π
λ
−
= +
c2 > 0 m & !Bl
- i :;! &8 i q không tính hai nguồn 1 0! V m K!
V qB 2
l l
k
λ λ
− − < < −
ƒ:B •2 Y& I& D & !Bl 9> m w 6 / &% 1kB ' M :<
&L K! 1kB •
Dạng 6:Hai dao động lệch * & O & 4! =&S 9 5 & !Bl 4! E[ &<=
S& &B
Long Chau Sa High Shool III
pha nhau
ϕϕϕ
−=∆
0 E&D! l2
U# q S& & !Bl /X /:< 1
1
&:j! 9%& 4! m !Bl
u ft
π ϕ
= +
u ft
π ϕ
= +
&:j! 9%& 4! m 1 & 4! 5 & !Bl 9BLR .2
M
d
u ft
π π ϕ
λ
= − +
M
d
u ft
π π ϕ
λ
= − +
&:j! 9%& ! & 4! m 2 u
M
= u
1M
+ u
2M
M
d d d d
u Ac c ft
ϕ ϕϕ
π π π
λ λ
− + +∆
= + − +
w> 0 1 0! m 2
M
d d
A A c
ϕ
π
λ
− ∆
= +
÷
.
ϕ ϕ ϕ
∆ = −
d i V m2
E ‘
l l
k
ϕ ϕ
λ π λ π
∆ ∆
− + < < + + ∈
i V qB2
E ‘
l l
k
ϕ ϕ
λ π λ π
∆ ∆
− − + < < + − + ∈
SœNG ÂM
1. Âm, nguồn âm.
#G1\</ 4! j 9BLR 9! S g 9:;! E&I /Q! 9P ’ không 9BLR :< 9! &J E&g!
9! &k E&I &k /Q! 4! J / 4! 1u+
9! &k 9P 4! J !l D 4! !! 4! 1u+
F#e<f(S' 4 X i 5 16Hz đến 20000Hz mà tai con người cảm nhận được. Âm này gọi là âm thanh.
- Siêu âm : / 4! J 4 X i ( $“
- Hạ âm 2 / 4! J 4 X i ' c$“
'#V]\ / S C 1 0! =&S 9 J+
D#A'()%37C\<
9! t g 9:;! &k H& i 0 9BLR J không đổi+
i i 9BLR J phụ thuộc tính đàn hồi mật độ O g 9:;! nhiệt độ của g 9:;!+
i 0
9P
(
/Q!
(
E&I
2./Các đặc trưng vật lý của âm# tần số, cường độ (hoặc mức cường độ âm), năng lượng và đồ thị dao động của
âm.)
a. Tần số của âm. ƒ 8 9:! AB 9u!+
Long Chau Sa High Shool III
Y& J 9BLR 5 g 9:;! L ! g 9:;! E&S &% %EK $(= i g 9BLR J &L d
:. 4! O 4! J &L d +
F#-()\< T:;! 0 J ” m 0 q / m /:<! K! p! /:<! 4! J D AB 0 j
H 1W I& 8 m q 4 Bg! !4 . =&:j! 9BLR 4! 9! 0 j H &; ! j H n
+
F#&''-()\<
Gm /:<! ƒ1w 6 /!
I
I
&8 ƒw 6 /!
I
I
. ”
/ :;! 0 J &B• &:;! /kL &B•
:;! 0 J ”
6
n
. J 4 X i $“ !u / @ :;! 0 J O J 4 :;! 0 ”+
Gj H O @ :;! 0 J / o w+ 9! &V [ !:; &:;! 1r! :. i O o /
đêxiben (dB): w 6 1w+
'#N]%9D?()\< / l &H O k D S &u J 9! 0 &m J !u / l &H 1 0! J+
3. Các đặc trưng sinh lí của âm. ( có 3 đặc trưng sinh lí là độ cao, độ to và âm sắc
Độ cao O J !P /R . tần số O J+ G0 O J p! &o X i J
Độ to O J / 8 9:! !P /R . mức cường đô âm( G0 p! &o @ :;! 0 J
Âm sắc !P /R . đồ thị dao động âm, !h= =&J W :< S J =&S 9 5 S !Bl J &m f
E&S &B+
’ P =&f &B0 tần số và biên độ O S &m J+
Ngưỡng nghe2 ’ 4 :;! 0 # &k !:; !&o :< &L d &o X i O J+
-Ngưỡng đau2 ’ 4 :;! 0 /. [ @ !:; 4 D !S B
2
10W/mI
>
@! .
=
130L dB
. u
X i+
Miền nghe được / !. &m 5 !:v! !&o [ !:v! B+
T&h •2 xBS 9%& 9BLR 4! / ABS 9%& 9BLR =& 1 0! S =&X e C &k 1 0! m &t+
#-()\<'$K^%
\<
=
E
P
t
”
Ž–
=
−2
( . )W m
2 Tg! Bk 9BLR 4! p! /:<! 1 0! 4! 9BLR 4! 9!
2 FW I&
#N)%?'P\<
min min
; : ÔÛ ngöôõng nghe I I I I∆ = −
G0 i &qB ‡ =&J W :< !u /
1 phoân
2
2
1
1 10lg 1
I
I phoân dB
I
∆ = ⇔ =
M-()\< ” m 0 q / m /:<! K! /:<! p! /:<! 4! J D AB
0 j H 1W I& 8 m q 4 Bg! !4 . =&Bj! 9BLR 4!
9! 0 j H &; ! +
Gj H :;! 0 J / n
+
G8 9:! & /I G8 9:! C /I
G0
f
’ P
,A f
G0
,L f
Long Chau Sa High Shool III
” 6 6
Z / p! /:<! g! Bk =&S J O !Bl
/ 1W I& 8 Bg! !4 . =&:j! 9BLR J
(,K1'E%>G;DB%:'<O%'EG5gh
)
Cường độ âm tại A, B cách nguồn O 2
OA
OB
I
I
B
A
=
&L
” –
” –
ỉ ư
ç ÷
=
ç ÷
ç ÷
ç ÷
è ø
Càng xa nguồn âm cường độ âm giảm tỉ lệ nghịch với bình phương
khồng cách
• !:; D &f :< J 2 1w [ ,1w
•
” –
ƒ ƒ /! /!
” –
- = =
T&h •2 Y& ” p! lên
/X &% ƒ p! thêm 1w
** Tần số do đàn phát ra (hai đầu dây cố định
⇒
hai đầu là nút sóng)
E )
v
f k
l
= ∈
Ứng với k = 1
⇒
âm phát ra âm cơ bản có tần số
v
f
l
=
k = 2,3,4… có các hoạ âm bậc 2 (tần số 2f
1
), bậc 3 (tần số 3f
1
)…
** Tần số do ống sáo phát ra (một đầu bịt kín, một đầu để hở
⇒
một đầu là nút sóng, một đầu là bụng sóng)
E )
v
f k
l
= + ∈
Ứng với k = 0
⇒
âm phát ra âm cơ bản có tần số
v
f
l
=
E 6 ,z 4 S &m J C , X i ,^
C a X i a^
”””+
RB&6?++f32
a. Tần số âm khi tiến lại gần người quan sát:
:
;
:
s
s
s
s
f tần số nguồn phát
v v
f f
v v
v vận tốc của nguồn phát
λ
= =
−
b. Tần số âm khi tiến ra xa người quan sát:
:
;
:
s
s
s
s
f tần số nguồn phát
v v
f f
v v
v vận tốc của nguồn phát
λ
= =
+
c. Tần số âm khi người quan sát tiến lại gần:
:
;
:
s
n n
s
n
f tần số nguồn phát
v v v v
f f
v
v vận tốc của người
λ
+ +
= =
Long Chau Sa High Shool III
d. Tần số âm khi người quan sát tiến ra xa:
:
;
:
s
n n
s
n
f tần số nguồn phát
v v v v
f f
v
v vận tốc của người
λ
− −
= =
(
v
: là vận tốc âm khi nguồn đứng n).
Tổng qt:
{
+
−
−
+
±
=
m
( ) :
( ) :
( ) :
( ) :
:
' ; : ;
:
s
M
s s
s
M
Máy thu lại gần
Với v
M
Máy thu ra xa
Nguồn thu lại gần
Với v
S
Nguo
f tần số nguồn phát
v v
f f v vận tốc của nguồn phát
v v
v vận tốc của máy thu
{
àn thu ra xa
c. Cộng hưởng âm:
2
2
ch
l k
v nv
f
l
λ
λ
=
= =
