bài giảng nhập môn logic học

TRƯ
TRƯ
Ờ
Ờ
NG Đ
NG Đ
Ạ
Ạ
I H
I H
Ọ
Ọ
C NHA TRANG
C NHA TRANG
KHOA LÝ LU
KHOA LÝ LU
Ậ
Ậ
N CH
N CH
Í
Í
NH
NH
TR
TR
Ị
Ị











B
B
À
À
I GI
I GI
Ả
Ả
NG
NG
TS. NGUY
TS. NGUY
Ễ
Ễ
N TR
N TR
Ọ
Ọ
NG TH
NG TH
Ó
Ó
C

C
NH
NH
Ậ
Ậ
P MÔN LÔGIC H
P MÔN LÔGIC H
Ọ
Ọ
C
C
* THÔNG TIN V
* THÔNG TIN V
Ề
Ề
H
H
Ọ
Ọ
C PH
C PH
Ầ
Ầ
N
N
• Tên học phần: Nhập môn Lôgic học
• Mã học phần: 05121
• Số tín chỉ: 2 (3đvht)
• Đào tạo trình độ: Cao đẳng, đại học
• Giảng dạy cho tất cả các ngành

• Cho sinh viên năm thứ hai
• Học phần tiên quyết: Những nguyên lý cơ bản
của chủ nghĩa Mác - Lênin.
• Phân bổ tiết giảng của học phần:
- Nghe giảng lý thuyết: 20 tiết
- Làm bài tập trên lớp: 10 tiết
- Tự nghiên cứu: 60 tiết
*
*
Đ
Đ
Ị
Ị
NH NGH
NH NGH
Ĩ
Ĩ
A N
A N
Ộ
Ộ
I DUNG
I DUNG
H
H
Ọ
Ọ
C PH
C PH
Ầ

Ầ
N
N
Lôgic học giúp ta nắm vững các
quy luật lôgic của tư duy, các hình
thức, các phương pháp của tư duy
đúng, chính xác, cho ta phương
pháp nhận thức khoa học và bác
bỏ những luận điệu xảo trá, ngụy
biện trong đời sống.
M
M


C L
C L


C
C
512
Ngụy biện
Vn đề 14
489
Bác bỏ
Vn đề 13
457
Chứng minh
Vn đề 12
417

Giả thuyết
Vn đề 11
346
Suy luận
Vn đề 10
245
Phán đoán
Vn đề 9
164
Khái niệm
Vn đề 8
159
Vận dụng các quy luật t duy trong thực tiễn
Vn đề 7
145
Quy luật lý do đầy đủ
Vn đề 6
132
Quy luật bài trung
Vn đề 5
119
Quy luật phi mâu thuẫn
Vn đề 4
110
Quy luật đồng nhất
Vn đề 3
103
Các quy luật cơ bản của t duy lôgic
Vn đề 2
9

Lôgic học là?
Vn đề 1
TRANGNI DUNGTT
TA
TA
Ø
Ø
I LIE
I LIE
Ä
Ä
U H
U H
Ọ
Ọ
C T
C T
Ậ
Ậ
P
P
V
V
µ
µ
THAM
THAM
KHA
KHA
Û

Û
O
O
• 1- Nguyễn Trọng Thóc, Nhập môn lôgic học,
Trường Đại học Thuỷ sản 1996.
• 2- Nguyễn Đức Dân, Lôgic và Tiếng Việt,
Nxb. Giáo dục. 1996.
• 3- Vương Tất Đạt, Lôgic học đại cương,
Nxb. Đại học Quốc gia, HN. 1998.
• 4- Tô Duy Hợp - Nguyễn Anh Tuấn, Lôgic
học, Nxb. Đồng Nai. 1997.
• 5- Trần Hoàng, Lôgic học nhập môn, Đại
học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh 2004.
• 6- Lênin. V.I. - Bút ký triết học, bản tiếng
Việt, Nxb. Sự thật, Hà Nội 1976.
• 7- Hoàng Long , Lôgic biện chứng, Nxb. Đại
học và Trung học chuyên nghiệp. HN. 1983.
• 8- Bùi Văn Mưa, Lôgic học, Trường Đại học
Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. 1998.
• 9- Vũ Ngọc Pha, Nhập môn Lôgic học, Nxb.
Giáo dục. 1997.
• 10- Hoàng Phê, Lôgic ngôn ngữ học, Nxb.
Khoa học xã hội, Hà Nội 1989.
• 11- Bùi Thanh Quất, Lôgic học hình thức,
Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội 1995.
• 12- Từ điển triết học, Nxb. Tiến Bộ Mát-xcơ-
va 1986.
• 13- Nguyễn Văn Trấn, Lôgic vui, Nxb, Chính
trò Quốc gia, HN.1993.
• 14- Lê Tử Thành , Tìm hiểu lôgic học. Nxb.

Trẻ TP. Hồ Chí Minh 1992.
• 15- Hoàng Chúng , Lôgic học phổ thông, Nxb.
Giáo dục. 1994.
• 16- Lê Doãn Tá - Tô Duy Hợp - Vũ Trọng
Dung, Giáo trình Lôgic học, Nxb. Chính trò
Quốc gia, Hà Nội – 2004.
• 17- Nguyễn Trọng Văn – Bùi Văn Mưa,
Lôgic học, Đại học Tổng hợp TP. HCM,
1995.
• 18- Lưu Hà Vó, Lôgic học hình thức, Nxb
Chính trò Quốc gia, 1996.
V
V
ấ
ấ
n
n
®
®
Ị 1
Ị 1
LÔGIC HO
LÔGIC HO
Ï
Ï
C LA
C LA
Ø
Ø
GÌ

GÌ
TS.
TS.
Nguyễn
Nguyễn
Tro
Tro
ï
ï
ng
ng
Tho
Tho
ù
ù
c
c
I.
I.
Đ
Đ
ỊNH NGH
ỊNH NGH
Ĩ
Ĩ
A
A
Thuật ngữ "lôgic" bắt nguồn từ tiếng Hy
Lạp là Logos, có nghóa là "tư tưởng", "từ",
"trí tuệ".

- Ngày nay thuật ngữ lôgic được hiểu là
khoa học về tư duy và được đònh nghóa là:
“
“
Lôgic
Lôgic
la
la
ø
ø
khoa
khoa
ho
ho
ï
ï
c
c
ve
ve
à
à
ca
ca
ù
ù
c
c
quy
quy

lua
lua
ä
ä
t
t
va
va
ø
ø
h
h
ì
ì
nh
nh
th
th
ứ
ứ
c
c
cu
cu
û
û
a
a
t
t

ư
ư
duy
duy
đ
đ
u
u
ù
ù
ng
ng
,
,
ch
ch
í
í
nh
nh
xa
xa
ù
ù
c
c
",
", hay
"
"

lôgic
lôgic
ho
ho
ï
ï
c
c
la
la
ø
ø
khoa
khoa
ho
ho
ï
ï
c
c
ve
ve
à
à
quy
quy
lua
lua
ä
ä

t
t
va
va
ø
ø
h
h
ì
ì
nh
nh
th
th
ứ
ứ
c
c
ca
ca
á
á
u
u
ta
ta
ï
ï
o
o

s
s
ự
ự
suy
suy
ngh
ngh
ó
ó
ch
ch
í
í
nh
nh
xa
xa
ù
ù
c
c
".
".
1.
1.
Đ
Đ
o
o

á
á
i
i
t
t
ư
ư
ơ
ơ
ï
ï
ng
ng
,
,
ph
ph
ư
ư
ơng
ơng
pha
pha
ù
ù
p
p
va
va

ø
ø
mu
mu
ï
ï
c
c
đí
đí
ch
ch
cu
cu
û
û
a
a
khoa
khoa
ho
ho
ï
ï
c
c
lôgic
lôgic
1.1.
1.1.

Đ
Đ
o
o
á
á
i
i
t
t
ư
ư
ơ
ơ
ï
ï
ng
ng
cu
cu
û
û
a
a
khoa
khoa
ho
ho
ï
ï

c
c
lôgic
lôgic
- Nhận thức của con người là một quá trình được
bắt đầu từ trực quan sinh động đến tư duy trừu
tượng, rồi cuối cùng là thực tiễn.
+ Giai đoạn trực quan sinh động (CG – TG - BT)
+ Giai đoạn tư duy trừu tượng (KN – P§ - SL)
+ Cuối cùng phải nhờ đến sự kiểm nghiệm của
thực tiễn để biết những điều được rút ra từ suy lý
có đúng hay không?
- Trong quá trình nhận thức vừa nói ở
trên, đối tượng của lôgic học nằm ở giai
đoạn thứ hai (giai đoạn tư duy trừu
tượng). Bởi vì chỉ có tư duy trừu tượng
thì tư duy lôgic mới phản ánh sâu sắc,
đầy đủ, chính xác hơn thế giới khách
quan luôn vận động và biến đổi. Tư duy
trừu tượng có những đặc điểm sau đây:
- Tư duy trừu tượng phản ánh hiện thực
dưới dạng khái quát, đi sâu vào hiện
thực khách quan, vạch ra các quy luật
vốn có của nó.
- Tư duy trừu tượng là quá trình phản
ánh trung gian hiện thực giúp chúng ta
thoát khỏi kinh nghiệm cảm tính và nhờ
suy luận hiểu được cái không thể tri
giác và biểu tượng…
- Tư duy liên hệ mật thiết với ngôn

ngữ, nhờ ngôn ngữ con người biểu thò,
diễn đạt, củng cố các kết quả tư duy
của mình, trao đổi, chuyển giao tư
tưởng với những người khác, bổ sung
sự hiểu biết lẫn nhau, kế thừa tri thức
của các thế hệ trước.
- Tư duy là sự phản ánh và tham gia
tích cực vào quá trình cải biến thế
giới khách quan nhờ nhận thức được
các quy luật và sử dụng chúng vì lợi
ích của mình. Các hình thức cơ bản
của tư duy trừu tượng (khái niệm,
phán đoán, suy lý) phản ánh quá trình
tư duy lôgic như sau:
-
-
Kha
Kha
ù
ù
i
i
nie
nie
ä
ä
m
m là hình thức của tư duy
lôgic phản ánh các dấu hiệu bản chất,
khác biệt của sự vật riêng lẻ hay lớp sự

vật đồng nhất.
- Trong ngôn ngữ, khái niệm được
biểu thò bằng từ hay cụm từ.
+ Thí dụ: Các khái niệm: điện, sông,
núi, bác sỹ, kinh tế, thành phố hoa
phượng đỏ
-
-
Pha
Pha
ù
ù
n
n
đ
đ
oa
oa
ù
ù
n
n là hình thức của tư duy
lôgic nêu lên sự khẳng đònh hay phủ
đònh về sự vật, các thuộc tính hoặc các
quan hệ của chúng. Phán đoán được
biểu thò bằng câu. Chúng có thể là
phán đoán đơn hay phán đoán phức.
-
Suy
Suy

lua
lua
ä
ä
n
n là hình thức của tư duy
lôgic nhờ đó từ một hay nhiều phán
đoán gọi là tiền đề có thể rút ra
kết luận theo các quy tắc xác đònh.
• Có nhiều loại suy luận. Thí dụ:
Nếu trời mưa thì đường ướt (1)
Nếu đường không ướt thì trời không mưa (2)
Nếu chúng ta đoàn kết thì chúng ta mạnh (3)
Nếu chúng ta mạnh thì chúng ta đánh thắng
mọi kẻ thù (4)
Nếu chúng ta đoàn kết thì chúng ta đánh thắng
mọi kẻ thù (5)
Các phán đoán (1),(3),(4), là các phán
đoán tiền đề, các phán đoán (2),(5) là các
phán đoán kết luận.
1.2 .
1.2 .
Ph
Ph
ư
ư
ơng
ơng
pha
pha

ù
ù
p
p
cu
cu
û
û
a
a
khoa
khoa
ho
ho
ï
ï
c
c
lôgic
lôgic
a. So
a. So
sa
sa
ù
ù
nh
nh
So sánh là phương pháp lôgic được vận
dụng trong đầu óc, để phân biệt những

cái khác nhau cũng như để nhận thức
được những cái chung, giống nhau giữa
những vật thể và hiện tượng tương tự.
*
*
Ph
Ph
ư
ư
ơng
ơng
pha
pha
ù
ù
p
p
so
so
sa
sa
ù
ù
nh
nh
co
co
ù
ù
nh

nh
ư
ư
õng
õng
quy
quy
ta
ta
é
é
c
c
thông
thông
th
th
ư
ư
ơ
ơ
ø
ø
ng
ng
sau
sau
đ
đ
ây

ây
:
:
Quy
Quy
ta
ta
é
é
c
c
1: So
1: So
sa
sa
ù
ù
nh
nh
co
co
ù
ù
mu
mu
ï
ï
c
c
đí

đí
ch
ch
xa
xa
ù
ù
c
c
đ
đ
ònh
ònh
Chẳng hạn, muốn chế tạo ra một công cụ
bằng đá trước hết phải tìm ra nguyên liệu,
chứ không thể dùng bất cứ hòn đá nào
cũng được. Đá lửa nặng và rắn, chính là thứ
vật liệu tốt nhất mà con người ao ước ,
những thứ đá khác, dễ vỡ và không được
Quy
Quy
ta
ta
é
é
c
c
2:
2:
So

So
sa
sa
ù
ù
nh
nh
vơ
vơ
ù
ù
i
i
thuo
thuo
ä
ä
c
c
t
t
í
í
nh
nh
,
,
đ
đ
ie

ie
à
à
u
u
kie
kie
ä
ä
n
n
va
va
ø
ø
quan
quan
he
he
ä
ä
gio
gio
á
á
ng
ng
nhau
nhau
.

.
- Nuôi năm ba con gà là một chuyện. Nuôi
cả trăm, cả trại gà là một chuyện khác.
Quy
Quy
ta
ta
é
é
c
c
3:
3:
So
So
sa
sa
ù
ù
nh
nh
căn
căn
c
c
ứ
ứ
va
va
ø

ø
o
o
thuo
thuo
ä
ä
c
c
t
t
í
í
nh
nh
ba
ba
û
û
n
n
cha
cha
á
á
t
t
- Hai cây cùng có lá vàng. Có thể là, cây
đang thay lá? hay cây ốm yếu vì đang bò
sâu đục thân.

Quy
Quy
ta
ta
é
é
c
c
4: So
4: So
sa
sa
ù
ù
nh
nh
nh
nh
ư
ư
õng
õng
s
s
ự
ự
va
va
ä
ä

t
t
cu
cu
ø
ø
ng
ng
ye
ye
á
á
u
u
to
to
á
á
- Trâu sánh với bò. Trâu bò sánh với máy
cày, với yếu tố sức kéo, thời gian hay với yếu
tố kinh tế. Ông bác só và chò làm bánh mỗi
người nhìn mỗi yếu tố của quả trứng gà mà có
sự so sánh khác nhau.
b.
b.
Phân
Phân
t
t
í

í
ch
ch
va
va
ø
ø
to
to
å
å
ng
ng
hơ
hơ
ï
ï
p
p
- Phân tích là phương pháp lôgic mà con
người dùng để phân chia các bộ phận hợp
thành của một vật thể hoặc một hiện tượng
và phân biệt thuộc tính của từng bộ phận ấy.
- Tổng hợp là phương pháp lôgic đem những
bộ phận của vật thể hoặc hiện tượng đã được
phân chia ra, đã được phân tích, hợp lại
trong một chỉnh thể.