Phân tích và tránh 8 sai lầm thường mắc trong các kỳ thi đại học môn hóa học

Sai lm 1: CU HÌNH ELECTRON VÀ V TRÍ CÁC NGUYÊN T TRONG BNG
TUN HOÀN (VI Z
≥ 20)
- Cu hình electron tuân theo nguyên lí vng bn, quy tc Hun và nguyên lí loi tr
Paoli.
- Phân lp (n - 1)d có mc nng lng cao hn phân lp ns, do đó electron s đc
phân b vào phân lp ns trc, phân lp (n - 1)d sau. Khi phân lp ns đc đin đ electron
(2e) s xut hin tng tác đy gia hai electron này làm cho electron trong phân lp ns có
mc nng lng cao hn (n - 1)d. Vic phân b electron vào phân lp (n - 1)d càng làm tng
hiu ng chc chn, do đó phân lp ns li càng có m
c nng lng cao hn (n - 1)d.
- Sai lm ca các em hc sinh là vi nguyên t có Z ≥ 20, khi vit cu hình electron
thng ch quan tâm đn th t mc nng lng theo nguyên lí vng bn, t đó sai cu hình
electron và xác đnh sai v trí ca nguyên t trong bng tun hoàn.
Ví d 1: Cu hình electron ca ion X
2+
là 1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
3d
6
. Trong bng tun hoàn các
nguyên t hóa hc, nguyên t X thuc.
A. Chu kì 4, nhóm VIIIB B. Chu kì 4, nhóm VIIIA

C. Chu kì 3, nhóm VIIIB D. Chu kì 4, nhóm IIA
(Trích TTS vào các trng i hc khi A, 2009)
Phân tích:
X
⎯→⎯ X
2+
+ 2e, khi đó các em cho rng cn đin tip 2 electron vào cu hình ca ion X
2+
,
do đó cu hình ca X là 1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
3d
8
⇒ Chn phng án C
⇒ Sai
Vì X
⎯→⎯
X
2+
+ 2e ⇒ X có 26 electron
⇒ Cu hình electron ca X: 1s
2

2s
2
2p
6
3s
2
3d
6
4s
2

Nu cho rng electron cui cùng đc đin vào phân lp s
⇒
X thuc nhóm VIIIA
⇒
Chn
phng án B
⇒
Sai
Nu cho rng ch có các electron lp ngoài cùng mi là electron hóa tr (không xét
phân lp 3d cha bão hòa) và electron cui cùng đc đin vào phân lp s
⇒
Chn phng
án D
⇒
Sai hoc coi có 8e hóa tr nhng cho rng electron cui cùng đc đin vào phân
lp s
⇒
Chn phng án B
⇒

Sai
⇒
áp án A.
Ví d 2: Bit nguyên t Fe (Z = 26). Cu hình electron ca ion Fe
2+
là
A. 1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
3d
6
4s
2
B. 1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6

3d
5
4s
1

C. 1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
3d
6
D. 1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
4s
2
3d

4
Phân tích:
+ Nu ch chú ý đn d kin Z = 26, hc sinh s vit cu hình và chn phng án a ⇒ Sai
+ Fe ⎯→⎯ Fe
2+
+ 2e, khi đó các em cho rng Fe có 26e, vy Fe
2+
có 24e, vì vy vit cu hình
electron ging
24
Cr ⇒ Chn phng án B ⇒ Sai
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
1

PHÂN TÍCH, TRÁNH MT S SAI LM
THNG GP TRONG CÁC KÌ THI

+ Nu vit sai cu hình electron ca Fe (1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
4s
2

3d
6
) ⇒ khi hình thành Fe
2+
, s
nhng 2e  phân lp 3d ⇒ chn phng án D ⇒ Sai
+ Vì cu hình electron đúng ca Fe (1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
3d
4
4s
2
) và ion Fe
2+
đc hình thành t
quá trình Fe
⎯→⎯
Fe
2+
+ 2e ⇒ áp án C
Ví d 3 (Bn đc t gii): Bit nguyên t Cr (Z = 24); Ni (Z = 28); Cu (Z = 29). Hãy vit
cu hình electron ca các nguyên t trên và xác đnh v trí ca chúng trong bng tun hoàn.

WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
2

Sai ln 2: CÂN BNG HÓA HC VÀ CÁC YU T NH HNG
- Cân bng hóa hc là trng thái ca phn ng thun nghch khi tc đ phn ng
thun bng tc đ phn ng nghch.
- Cân bng hóa hc là mt cân bng đng, tuân theo nguyên lí chuyn dch cân bn
L Satliê
- Cht xúc tác ch làm tng tc đ phn ng, giúp phn ng nhanh đt đn tr
ng thái
cân bng, không làm chuyn dch cân bng.
- Vi các phn ng có cht khí tham gia, khi tng hp h s cân bng s mol các khí hai v
bng nhau
⇒
Khi tng hoc gim áp sut chung ca h, cân bng không b chuyn dch.
- Vi các phn ng trong h d th (rn - khí), vic thay đi kích thc cht rn hoc
thêm cht rn hay gim lng cht rn đu không làm cân bng chuyn dch.
Ví d 4: Cho cân bng hóa hc 3H
2
(k) + Fe
2
O
3
(r) 2Fe (r) + 3H
2
O (k)
Nhn đnh nào sau đây là đúng?
A. Thêm Fe

2
O
3
cân bng hóa hc chuyn dch theo chiu thun.
B. Nghin nh Fe
2
O
3
cân bng hóa hc chuyn dch theo chiu thun.
C. Thêm H
2
vào h cân bng hóa hc chuyn dch theo chiu thun.
D. Tng áp sut chung ca h cân bng hóa hc chuyn dch theo chiu thun.
Phân tích, hng dn gii:
Thêm Fe
2
O
3
hoc nghin nh Fe
2
O
3
ch làm tng tc đ phn ng ch không làm cân bng
chuyn dch ⇒ Loi phng án A và B.
Vì tng s mol khí  hai v bng nhau ⇒ Khi tng áp sut chung ca h, cân bng không b
chuyn dch ⇒ Loi phng án D.
=> áp án C
Ví d 5: Cho các cân bng sau:
(1) 2SO
2

(k) + O
2
(k)
⎯⎯→⎯
0
t,xt
2SO
3
(k); (2) N
2
(k) + 3H
2

⎯⎯→⎯
0
t,xt
2NH
3
(k)
(3) CO
2
(k) + H
2
(k)
⎯→⎯
0
t
CO (k) + H
2
O (k); (4) 2HI (k)

⎯→⎯
0
t
H
2
(k) + I
2
(k)
Khi thay đi áp sut, nhóm gm các cân bng hóa hc đu không b chuyn dch là:
A. (1) và (2) B. (1) và (3) C. (3) và (4) D. (2) và (4)
(Trích TTS vào các trng Cao đng, 2009)
Phân tích, hng dn gii:
Các cân bng (3) và (4) có tng h s mol khí  hai v bng nhau
⇒ khi thay đi áp sut, cân
bng hc hc không b chuyn dch
⇒ áp án C
Ví d 6: Cho các cân bng hóa hc:
N
2
(k) + 3H
2
2NH
3
(k) (1)
H
2
(k) + I
2
(k) 2HI (k) (2)
2SO

2
(k) + O
2
(k) 2SO
3
(k) (3)
2NO
2
(k) N
2
O
4
(k) (4)
Khi thay đi áp sut, nhng cân bng hóa hc b chuyn dch là:
A. (1), (2), (3) B. (2), (3), (3) C. (1), (3), (4) D. (1), (2), (4)
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
3

(Trích TTS vào các trng Cao đng, 2008)
Phân tích, hng dn gii:
Các cân bng có tng h s mol khí hai v bng nhau ⇒ Khi thay đi áp sut cân bng hóa
hc s không b chuyn dch ⇒
Loi phng án A, B và D
⇒
áp án C

WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
4

Sai lm 3: BÀI TOÁN CÓ LNG KT TA BIN THIÊN
Bài toán 1: Mui Al
3+
tác dng vi dung dch OH
-
và
3
3
)OH(Al
Al
nn ≥
+

Al
3+
+ 3OH
-

↓⎯→⎯
3
)OH(Al
(1)
Al(OH)
3
+ OH
-

[]
−

⎯→⎯
4
)OH(Al (2)
⇒ Xy ra hai trng hp
Trng hp 1: Al
3+
d, kt ta không b hòa tan ⇒
3
)OH(Al
(min)OH
n3n =
−

Trng hp 2:
Al
3+
ht, kt ta b hòa tan mt phn ⇒
3
3
)OH(Al
Al(max)OH
nn4n −=
+−


Vì t l mol Al
3+
phn ng và s mol kt ta to thành  (1) là nh nhau. Mt khác các
em đu có quan nim khi xy ra phng trình (2) thì không còn kt ta. Do mc sai ln nh
vy nên hu ht các em ch xét trng hp 1 mà không xét trng hp 2.

⇒
Nu bài toán không hi giá tr ln nht hoc nh nht
⇒
Có hai đáp án, nu ch
hi giá tr nh nht hoc ln nht
⇒
áp án ch ng vi mt trng hp
Tng t vi bài toán Zn
2+
hoc Cr
3+
tác dng vi OH
-

Ví d 7:
Cho 200ml dung dch AlCl
3
1M tác dng vi dung dch NaOH 0,5M. Sau phn ng
thu đc mt kt ta keo, ly kt ta đem nung đn khi lng không đi thu đc 5,1 gam
cht rn. Tính th tích dung dch NaOH đã tham gia phn ng.
Phân tích, hng dn gii:
Al
3+
+ 3OH
-
↓⎯→⎯
3
)OH(Al (1)
[]

−
−
⎯→⎯+
43
)OH(ALOH)OH(Al (2)
OH3OAl)OH(Al2
232
t
3
0
+⎯→⎯
(3)
)mol(2,02,0x1n)mol(1,0n)mol(05,0
102
1,5
n
3332
AlCl)OH(AlOAl
==<=⇒==
⇒ Các em thng cho rng Al
3+
d sau phng trình (1), mt khác nhiu em cho rng xy ra
(2) tc là kt ta tan hoàn toàn, do đó:
)lít(6,0
5,0
3,0
V)mol(3,0n3n
NaOH
)OH(Al
(min)NaOH

3
=⇒==
↓

⇒
B sót mt trng hp (Al
3+
ht sau (1), kt ta b hòa tan mt phn theo (2))
)lít(4,1
5,0
7,0
V)mol(7,01,02,0x4nn4n
NaOH
)OH(Al
Al
(max)NaOH
3
3
==⇒=−=−=
↓
+

Ví d 8:
Cho V lít dung dch NaOH 2M vào dung dch cha 0,1 mol Al
2
(SO
4
)
3
và 0,1 mol

H
2
SO
4
đn khi phn ng hoàn toàn, thu đc 7,8 gam kt ta. Giá tr ln nht ca V đ thu
đc lng kt ta trên là
A. 0,45 B. 0,35 C. 0,25 D. 0,05
(Trích TTS vào các trng i hc khi A, 2008)
Phân tích, hng dn gii:
H
+
+ OH
-
⎯→⎯ H
2
O (1)
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
5

↓⎯→⎯+
−+
3
3
)OH(AlOH3Al
(2)
[]
−
−
⎯→⎯+

43
)OH(AlOH)OH(Al (3)
)mol(2,0n)mol(1,0
78
8,7
n
3
3
Al
)OH(Al
=<==
+
⇒ Các em thng cho rng Al
3+
d sau phng
trình (2), mt khác nhiu em cho rng xy ra (3) tc là kt ta tan hoàn toàn, do đó:
)lít(25,0
2
5,0
V)mol(5,01,0x32,0n3nn
3
)OH(Al
H
NaOH
==⇒=+=+=
−

⇒ Chn phng án C ⇒ Sai
Cách gii đúng:
Cách 1: Tính theo phng trình

max
Al
)OH(Al
Vnn
3
3
⇒<
+
khi kt ta Al(OH)
3
to thành vi lng ti đa, sau đó b hòa tan mt
phn, khi đó:
)lít(45,0
2
9,0
V)mol(9,01,02,0x42,0nn4nn
3
3
)OH(Al
AlH
NaOH
==⇒=−+=−+=
++

⇒ áp án A
Cách 2: S dng phng pháp bo toàn đin tích và nguyên t
)mol(4,0n);mol(2,0n);mol(1,0n);mol(V2n
2
4
3

3
SOAl
)OH(Al
Na
====
−++

max
Al
)OH(Al
Vnn
3
3
⇒<
+
khi kt ta Al(OH)
3
to thành vi lng ti đa, sau đó b hòa tan mt
phn
⇒ áp án A
Ví d 9: Cho 200ml dung dch AlCl
3
1,5M tác dng vi V lít dung dch NaOH 0,5M, lng
kt ta thu đc là 15,6 gam. Giá tr ln nht ca V là
A. 1,2 B. 1,8 C. 2,4 D. 2
(Trích TTS vào các trng i hc khi B, 2007)
Phân tích, hng dn gii:
∑
=⇒−⇔−=
+

)lít(2V2,03,0x4nn4n
3
3
)OH(Al
Al
(max)NaOH
⇒ áp án D
Bài toán 2: Mui
[]
−
4
)OH(Al tác dng vi dung dch H
+
và
[]
−
<
4
3
)OH(Al
)OH(Al
nn

[]
OH)OH(AlH)OH(Al
234
+↓⎯→⎯+
+
−
(1)

Al(OH)
3
+ 3H
+
⎯→⎯ Al
3+
+ 3H
2
O (2)
⇒ Xy ra hai trng hp
Trng hp 1: [Al(OH)
4
]
-
d sau (1) ⇒ Kt ta không b hòa tan theo (2)
⇒
3
)Oh(Al
H
nn =
+

Trng hp 2: [Al(OH)
4
]
-
ht sau (1) ⇒ Kt ta b hòa tan mt phn theo (2)
⇒
3
4

)OH(Al
])OH(Al[H
nn4n −=
−+

⇒ Nu bài toàn không hi giá tr ln nht hoc nh nht ⇒ Có hai đáp án, nu ch hi
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
6

giá tr nh nht hoc ln nht ⇒ áp án ch ng vi mt trng hp.
Tng t vi bài toán [Zn(OH)
4
]
2-
hoc [Cr(OH)
4
]
-
tác dng vi H
+
.
Ví d 10: Hn hp X gm Al và Al
2
O
3
có t l s gam là tng ng là 3 : 17. Cho X tan trong
dung dch NaOH (va đ) thu đc dung dch Y và 0,672 lít H
2
(đktc). Cho Y tác dng vi

200ml dung dch HCl đc kt ta Z. Nung Z  nhit đ cao đn khi lng không đi thu
đc 3,57 gam cht rn. Tính nng đ mol ca dung dch HCl đã dùng.
Phân tích, hng dn gii:
↑+⎯→⎯++
242
H3])OH(Al[Na2OH6NaOH2Al2

0,02 0,03
)mol(03,0n)gam(06,3
3
27x02,0x17
m
3232
OAlOAl
=⇒==⇒

∑
=+=⇒ )mol(08,0n2nn
324
OAlAl])OH(Al[Na

])OH(Al[NaOAl)OH(Al
4323
n)mol(07,0
102
57,3
x2n2n <===

OH)OH(AlH])OH(Al[
234

+↓⎯→⎯+
+−
(1)
OH3AlH3)OH(Al
2
3
3
+⎯→⎯+
++
(2)
Trng hp 1:
)M(35,0
2,0
07,0
]HCl[)mol(07,0nnn
3
)OH(Al
(min)H
HCl
=⇒===
↓
+

Trng hp 2:
)M(55,0
2,0
11,0
]HCl[)mol(11,0n3n4n
3
4

)OH(Al
])OH(Al[Na(max)HCl
==⇒=−=
↓

Nhn xét: Các quan nim và sai lm mà các em thng gp phi là:
- Do
−
<
])OH(Al[
)OH(Al
4
3
nn ⇒ cho rng [Al(OH)
4
]
-
d do đó ch xy ra trng hp 1
không xy ra trng hp 2.
- Khi x ra phng trình hòa tan kt ta, có ngha là kt ta đã tan ht ch xy ra 
trng hp 1.
Ví d 11: Cho 100ml dung dch cha Na[Al(OH)
4
] 0,1M và NaOH 0,1M tác dng vi V ml
dung dch HCl 0,2M thu đc 0,39 gam kt ta. Giá tr ln nht ca V là
A. 75 B. 175 C. 125 D. 150
Phân tích, hng dn gii:
Vì ⇒=<=
−
)mol(01,0n)mol(005,0n

])OH(Al[
)OH(Al
4
3
 s mol HCl là ln nht: HCl d sau
phn ng vi NaOH và Na[Al(OH)
4
] to kt ta ln nht, sau đó HCl d s hòa tan mt phn
kt ta.
)mol(035,0)005,0x301,0x4(01,0)n3n4(nn
3
4
)OH(Al
])OH(Al[NaNaOHHCl
=−+=−+=
↓

)ml(175)lít(175,0
2,0
035,0
V
HCl
===⇒ ⇒ áp án B
Bài toán 3: XO
2
(CO
2;
SO
2
)

23
2
)OH(MMXO3
)OH(ddM
nnvàMXO <↓⎯⎯⎯⎯→⎯
+

WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
7

XO
2
+ M(OH)
2
OHMXO
23
+↓⎯→⎯

(1)
MXO
3
+ XO
2
+H
2
O
⎯→⎯
M(HXO
3

)
2
(2)
⇒ Xy ra hai trng hp
Trng hp 1: XO
2
ht và M(OH)
2
d sau (1) ⇒ Không xy ra (2)

↓
=⇒
3
2
MNO
(min)XO
nn
Trng hp 2: XO
2
d và M(OH)
2
ht sau (1) ⇒ xy ra (2) và MXO
3
b hòa tan mt phn
theo (2), khi đó:

↓
−=⇒
3
22

MXO
)OH(M(max)XO
nn2n

Vì t l s mol baz phn ng và s mol kt ta to thành  (1) là nh nhau, mt khác
nhiu em có quan nim khi xy ra phng trình (2) thì không còn kt ta. Do mc sai lm nh
vy nên hu ht các em ch xét trng hp 1 mà không xét trng hp 2.

⇒

Nu bài toán không hi giá tr ln nht hoc nh nht ⇒ Có hai đáp án, nu ch hi
giá tr nh nht hoc ln nht ⇒ áp án ch ng vi mt trng hp.
Ví d 12: Hòa an hoàn toàn 11,2 gam CaO vào nc đc dung dch X. Cho dòng khi CO
2

sc qua dung dch X, sau khi kt thúc thí nghim thu đc 2,5 gam kt ta. Hãy tính th tích
khí CO
2
(đktc) đã tham gia phn ng.
Phân tích, hng dn gii:
CaO + H
2
O ⎯→⎯ Ca(OH)
2

0,2 0,2
Trng hp 1: )lít(56,0V)mol(025,0nn
3
2
CaCO

(min)CO
=⇒==
↓

Trng hp 2:
)lít(4,8V)mol(375,0025,02,0x2nn2n
3
22
CaCO
)OH(Ca(max)CO
=⇒=−=−=
↓

)mol(2,0n)mol(025,0
100
5,2
n
23
)OH(CaCaCO
=<==⇒
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
8

Sai lm 4: HIU SAI BN CHT TH T PHN NG
Ví d 13: dung dch X cha hn hp gm Na
2
CO
3
1,5M và KHCO

3
1M. Nh t t gng git
cho đn ht 200ml dung dch HCl 1M vào 100ml dung dch X, sinh ra V lít khí (đktc). Giá tr
ca V là
A. 4,48 B. 1,12 C. 2,24 D. 3,36
Phân tích, hng dn gii:
)mol(2,0n)mol(2,0n
)mol(1,0n)mol(1,0n
)mol(15,0n)mol(15,0n
H
HCl
HCOKHCO
CO
CONa
33
2
3
32
=⇒=
=⇒=
=⇒=
+
−

Sai lm 1: Cho rng HCl phn ng vi KHCO
3
trc, phn ng vi Na
2
CO
3

sau, khi đó dn
đn kt qu tính toán nh sau:
↑++⎯→⎯+
223
COOHKClKHCOHCl
(1)
0,1 ←0,1 0,1
Sau (1) HCl d, KHCO
3
ht, HCl d tip tc phn ng vi Na
2
CO
3
theo (2)
↑++⎯→⎯+
2232
COOHNaCl2CONaHCl2
(2)
0,1 →0,05 0,05
Sau (2) HCl ht, Na
2
CO
3
d (2)
)lít(36,3V15,005,01,0n
2
CO
=⇒=+=⇒
⇒ Chn phng án D ⇒ Sai
Sai lm 2: Cho rng HCl phn ng vi Na

2
CO
3
trc, phn ng vi KHCO
3
sau, khi đó dn
đn kt qu tính toán nh sau:
↑++⎯→⎯+
2232
COOHNaCl2CONaHCl2
(1)
0,2
→ 0,1 0,1
Sau (1) Na
2
CO
3
d, HCl ht ⇒ không xy ra (2)
↑++⎯→⎯+
223
COOHKClKHCOHCl (2)
)lít(24,2V1,0n
2
CO
=⇒=⇒ ⇒ Chn phng án C ⇒ Sai

Nu hiu đúng th t và bn cht phn ng, bài toán có th đc gii bng cách vit
và tính theo phng trình  dng phân t hoc ion thu gn, trong đó vit và tính theo phng
trình  dng ion thu gn là ti u.
- Vit và tính theo phng trình  dng phân t

332
NaHCONaClCONaHCl +⎯→⎯+ (1)
0,15
→
0,15 0,15
Sau (1) HCl d có th phn ng vi NaHCO
3
hoc KHCO
3

do n
HCl (d)
< n
NaHCO3 (hoc KHCO3)
⇒ S mol CO
2
tính theo HCl d
↑++⎯→⎯+
223
COOHKClKHCOHCl (2)
0,050,05 0,05
Hoc:
↑++⎯→⎯+
223
COOHKClKHCOHCl (3)
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
9

0,050,05 0,05

)lít(12,1V05,0n
2
CO
=⇒=⇒ ⇒ áp án B
- Vit và tính theo phng trình  dng ion thu gn
−+−
⎯→⎯+
3
2
3
HCOHCO
(1)
0,15 0,15 0,15
223
COOHHHCO +⎯→⎯+
+−
(2)
0,05 0,05 0,05
⇒ mt 0,15 mol H
+
đ chuyn
−2
3
CO , còn li 0,05 mol H
+
to khí CO
2
⇒ V = 1,12 lít
⇒ áp án B
Ví d 14:

Cho t t dung dch cha a mol HCl vào dung dch cha b mol Na
2
CO
3
đng thi
khuy đu ,thu đc V lít khí ( đktc) và dung dch X. Khi cho d nc vôi trong vào dung
dch X thy có xut hin kt ta. Biu thc liên h gia V vi a, b là:
A. V = 22,4 (a - b) B. V = 11,2 (a - b)
C. V = 11,2 (a + b) D. V = 22,4 (a + b)
(Trích TTS vào các trng i hc khi A, 2007)
Phân tích, hng dn gii:
NaClNaHCOCONaHCl
332
+⎯→⎯+ (1)
b b b
Sau (1): n
HCl
= a - b;
bn
3
NaHCO
=

↑++⎯→⎯+
223
COOHNaClNaHCOHCl
(2)
(a - b) (a - b)
Khi cho d nc vôi trong vào dung dch X thy có xut hin kt ta, nên trong X có
NaHCO

3
d ⇒ Trong phn ng (2) HCl tham gia phn ng ht.
⇒ V = 22,4 (a - b) ⇒ áp án A
Ví d 15: Cho m gam Mg vào dung dch cha 0,12 mol FeCl
3
. Sau khi phn ng xy ra hoàn
toàn thu đc 3,36 gam cht rn. Giá tr ca m là
A. 2,16 B. 5,04 C. 4,32 D. 2,88
(Trích TTS vào các trng Cao đng, 2009)
Phân tích, hng dn gii:
Gi s FeCl
3
tham gia phn ng ht và chuyn ht thành Fe ⇒ Khi lng cht rn
thu đc ti thiu là 0,12 x 56 = 6,72 (gam) > 3,36 (gam) ⇒ Ms phn ng ht, Fe
3+
cha
chuyn ht thành Fe. Cht rn ch gm Fe
)mol(06,0
56
36,3
n
Fe
==
Sai lm thng gp: Cho rng ch xy ra phng trình:
Fe2MgCl3FeCl2Mg3
23
+⎯→⎯+

WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM

10

)gam(16,2m)mol(09,0n
2
3
n
MgFeMg
=⇒==⇒
⇒ Chn phng án A ⇒
Sai
+
++
+
<<
2
32
2
Fe
Fe
Fe
Fe
Mg
Mg
, có th gii bài toán theo hai cách:
Cách 1: Vit và tính theo phng trình hóa hc
223
FeCl2MgClFeCl2Mg +⎯→⎯+ (1)
Sai (1) Mg d:
06,0
24

m
−

FeMgClFeClMg
22
+⎯→⎯+
(2)
06,0
24
m
−

06,0
24
m
−

)gam(88,2m36,356x06,0
24
m
=⇒=
⎟
⎠
⎞
⎜
⎝
⎛
−⇒ ⇒ áp án D
Cách 2: Áp dng bo toàn electron
e2MgMg

20
+⎯→⎯
+

23
Fee1Fe
++
⎯→⎯+
24
m

12
m
0,06 ⎯→⎯ 0,06

03
Fee3Fe ⎯→⎯+
+

0,06←0,18 ←0,06
)gam(88,2m18,006,0
12
m
=⇒+= ⇒ áp án D
Ví d 16: Hòa tan hoàn toàn 24,4 gam hn hp gm FeCl
2
và NaCl (có t l s mol tng ng
là 1 : 2) vào mt lng nc (d), thu đc dung dch X. Cho dung dch AgNO
3
(d) vào

dung dch X, sau khi phn ng xy ra hoàn toàn sinh ra m gam cht rn. Giá tr ca m là
A. 68,2 B. 28,7 C. 10,8 D. 57,4
(Trích TTS vào các trng i hc khi B, 2009)
Phân tích, hng dn gii:
t s mol ca FeCl
2
và NaCl ban đu ln lt là x và 2x
⎩
⎨
⎧
=
=
⇒=⇒=+⇒
+
−
)mol(1,0n
)mol(4,0n
)mol(1,0x4,24x2x5,58x127
2
Fe
Cl

↓⎯→⎯+
−+
AgClClAg (1)
0,4
⎯
⎯
←
0,4

⎯→⎯
0,4
+++
+↓⎯→⎯+
32
FeAgFeAg
(2)
0,1 ← 0,1 ⎯→⎯ 0,1
m = 0,4 x 143,5 + 108 x 0,1 = 68,2 (gam) ⇒ áp án A
Phân tích sai lm:
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
11

Sai lm 1: Do không hiu đúng bn cht ca phn ng nên cho rng kt ta ch gm AgCl mà
không xét kt ta Ag đc to thành theo (2), do đó tính
m = 0,4 x 143,5 = 57,4 (gam)
⇒ Chn phng án D ⇒
Sai
Sai lm 2: Coi ch xét phn ng oxi hóa - kh (2) mà không xét đn phn ng trao đi ion (1)
cho rng kt ta ch gm Ag, khi đó:
m = 0,1 x 108 = 10,8 (gam)
⇒ Chn phng án C ⇒ Sai
Ví d 17 (Bn đc t gii): Cho 100ml dung dch FeCl
2
1,2M tác dng vi 200ml dung dch
AgNO
3
2M, thu đc m gam kt ta. Giá tr ca m là
A. 34,44 B. 47,4 C. 30,18 D. 12,96

Ví d 18: Cho 4,6 gam mt ancol no, đn chc phn ng vi CuO nung nóng, thu đc 6,2
gam hn hp X gm anđehit, nc và ancol d. Cho toàn b lng hn hp X phn ng hoàn
toàn vi lng d AgNO
3
trong NH
3
, đun nóng thu đc m gam Ag. Giá tr ca m là
A. 16,2 B. 43,2 C. 10,8 D. 21,6
(Trích TTS vào các trng Cao đng, 2010)
Phân tích, hng dn gii:
OHCuRCHOCuOOHRCH
2
t
2
0
++⎯→⎯+

Khi lng hn hp X tng so vi khi lng ancol ban đu = m
O(CuO phn ng)
OHCHCH46
1,0
6,4
M
23OHRCH
2
⇒==⇒
Ag2CHOCHOHCHCH
323
⎯→⎯⎯→⎯

0,1 0,2
m = m
Ag
= 0,2 x 108 = 21,6 (gam) ⇒ Chn phng án D ⇒
Sai
Bn cht trong bài toán là ancol còn d
OHCH:ancol46
1,0
6,4
M
3OHRCH
2
⇒=<⇒

CH
3
OH Ag4HCHO ⎯→⎯⎯→⎯
0,1 0,4
m = m
Ag
= 0,4 x 108 = 43,2 (gam) ⇒ áp án B
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
12

Sai lm 5: HIU VÀ ÁP DNG CHA ÚNG PHNG PHÁP GII
Bn cht ca các phng pháp là giúp gii nhanh mt s dng bài tp. Tuy nhiên
trong mt s trng hp do cha hiu đúng bn cht phng pháp và phm vi áp dng mà
các em thng gii các dng bài tp cha đúng hoc cha trit đ các dng.
Ví d 19: Cho 15,6 gam hn hp hai ancol đn chc, k tip nhau trong dãy đng đng tác

dng ht vi 9,2 gam Na, thu đc 24,5 gam cht rn. Hai ancol đó là
A. CH
3
OH và C
2
H
5
OH B. C
2
H
5
OH và C
3
H
7
OH
C. C
3
H
5
OH và C
4
H
7
OH D. C
3
H
7
OH và C
4

H
9
OH
(Trích TTS vào các trng i hc khi A, 2008)
Phân tích, hng dn gii:
2
HONaR2Na2OHR2 +⎯→⎯+
Theo đu bài hn hp ancol tác dng ht vi Na
⇒
Hc sinh thng nhm là Na va đ, do
đó thng gii sai theo hai tình hung sau:
Tình hung sai 1:

39
4,0
6,15
M)mol(4,0n)mol(4,0
23
2,9
n
ancol
ancolNa
==⎯→⎯=⇒==

⇒ Phng án A ⇒ Sai
Tình hung sai 2: Áp dng phng pháp tng gim khi lng
52,38
405,0
6,15
M)mol(405,0

22
6,155,24
n
ancol
ancol
==⇒=
−
= ⇒ Phng án A ⇒ Sai
Trong bài toàn trên ch có ancol tham gia phn ng ht, lng Na phn ng ti thiu
là va ht, có th d
⇒
Nu tính s mol ancol theo Na, s sai theo tình hung 1. Cht rn
ngoài mui còn có Na (có th d), do đó s sai khi tính theo tình hung 2.
Áp dng phng pháp bo toàn khi lng ta có:
mmmm
NaancolH
2
−+=
rn
= 15,6 + 9,2 - 24,5 = 0,3 (gam)
52
3,0
6,15
M)mol(3,0n2n
ancol
Hancol
2
==⇒==⇒
⇒ áp án B
Ví d 20: Cho 31,84 gam hn hp NaX và NaY (X, Y là hai halogen  hai chu kì liên tip)

vào dung dch AgNO
3
d thì thu đc 57,34 gam kt ta. Xác đnh công thc ca hai mui.
Phân tích, hng dn gii
Trong bài này, nu s dng phng pháp trung bình:
33
NaNOXAgAgNOXNa +↓⎯→⎯+
Áp dng phng pháp tng gim khi lng:
13,83X13,106
3,0
84,31
m3,0
)23108(
84,3134,57
n
XNaXNa
=⇒−=⇒=
−
−
=

⇒ Hai halogen là Br (M = 80) và I (M = 127) ⇒ Hai mui là NaBr và NaI
Nhn xét: Nh vy nu áp dng phng pháp trung bình và gii nh trên bài toán ch
đúng khi c 2 mui bc halogennua đu kt ta. Vì AgF là mui tan, nên áp dng phng
pháp nh trên mi gii quyt đc mt trng hp, trng hp còn li thng bò xót, c th:
Nu X là F, Y là Cht lng, khi đó ch xy ra mt phn ng to kt ta
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
13

⎯→⎯+
3
AgNONaF
Không phn ng
33
NaNOAgClAgNONaCl
+↓⎯→⎯+

0,4
4,0
5,143
34,57
=
84,314,235,58x4,0m
NaCl
<==⇒
⇒ Tha mãn
⇒
Hai halogen là F và Cl
⇒
Hai mui là NaF và NaCl

Phng pháp trung bình cho hai ví d trên ch luôn đúng khi c 2 mui bc
halogennua đu kt ta
⇒
Nu hiu và áp dng phng pháp trung bình không đúng s dn
đn vic gii sai bài toàn hoc cha đ đáp án ca bài toán.
Ví d 21:
Cho dung dch cha 6,03 gam hn hp gm hai mui NaX và NaY (X, Y là hai
nguyên t có trong t nhiên,  hai chu k liên tip thuc nhóm VIIA, s hiu nguyên t X

X
< Y
Y
)
và dung dch AgNO
3
(d), thu đc 8,61 gam kt ta. Phn trm khi lng ca NaX trong hn
hp ban đu là
A. 58,2% B. 52,8% C. 41,8% D. 47,2%
(Trích TTS vào các trng đi hc khi B, 2009)
Phân tích, hng dn gii:
Vi bài toán này, các em thng áp dng phng pháp trung bình đ gii (gi công
thc chung ca hai mui là
XNa
).
33
NaNOXAgAgNOXNa +↓⎯→⎯+

a)X23(
+
(108 + X)a
⇒
m
tng
= 85a = 8,61
⇒
a = 0,03 (mol)
178M
03,0
03,6

M23M
XXXNa
=⇒=+= ⇒ Loi
⇒ X là F, Y là Cl (AgF là mui tan)
%8,41%100x
03,6
5,58x06,003,6
NaF%06,0nn
AgClNaCl
=
−
=⇒== ⇒ ap án C

Trong ví d  trên, vic áp dng phng pháp trung bình dn đn không xác đnh
đc hai halogen phù hp vi đu bài. Nu hc sinh không nm vng đc tính cht ca
mui halogen s không gii tip đc bài toán t đó b qua bài toán hoc chn ngu nhiên 1
phng án tr li.
Ví d 22:
Trn 21,6 gam bt Al vi m gam hn hp X (gm FeO, Fe
2
O
3
và Fe
3
O
4
) đc hn
hp Y. Nung Y  nhit đ cao trong điu kin không có không khí đn phn ng hoàn toàn
thu đc hn hp rn Z. Cho Z tác dng vi dung dch NaOH d thu đc 6,72 lít khí. Nu
cho Z tác dng vi dung dch HNO

3
loãng d thì thu đc 19,04 lít NO (sn phm kh duy
nht). Bit các th tích khí đo  đktc. Giá tr ca m là
A. 50,8 B. 58,6 C. 46,0 D. 62,0
Phân tích, hng dn gii:
Vi hn hp (kim loi, hp cht ca kim loi vi phi kim) thng đc gii theo
phng pháp quy đi. Trong bài toán này, nu áp dng phng pháp quy đi, các em thng
tin hành nh sau:
Hng gii th nht
Hn hp Z gm: Fe, Al d và Al
2
O
3

WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
14

↑+⎯→⎯++
242
H3])OH(Al[Na2OH6NaOH2Al2
0,2 0,3
)mol(9,0n)mol(3,0
2
2,08,0
n
OOAl
32
=⇒=
−

=

e3AlAl
30
+⎯→⎯
+

2
0
He2H2 ⎯→⎯+
+

0,2 0,6 0,6 0,3
e3FeFe
3o
+⎯→⎯
+
)NO(Ne3N
25 ++
⎯→⎯+
a 3a 2,55 ⎯⎯← 0,85
⇒ 0,6 + 3a = 0,6 + 2,55 ⇒ a = 0,85 (mol)
⇒ m = 0,85 x 56 + 0,9 x 16 = 62 (gam) ⇒ Chn phng án D ⇒
Sai
Hng gii th hai
↑+⎯→⎯++
242
H3])OH(Al[Na2OH6NaOH2Al2
0,2 0,3
n

Al (phn ng nhit nhôm)
= 0,8 - 0,2 = 0,6 (mol) ⇒ n
O (X)

)mol(9,0n
2
3
Al
==

{}{ }
)mol(b:O);mol(a:FeOFevàOFe,FeOX
4332
⎯→←

e3AlAl
30
+⎯→⎯
+

20
Oe2O
−
⎯→⎯+
0,2 0,6 0,91,8
e3FeFe
30
+⎯→⎯
+

2
0
He2H2 ⎯→⎯+
+

a 3a 0,6
⎯⎯←
0,3
)NO(Ne3N
25 ++
⎯→⎯+
2,55 ⎯⎯← 0,85
⇒ 2,4 + 3a = 1,8 + 0,6 + 2,55 ⇒ a = 0,85 (mol)
⇒ m = 0,85 x 56 + 0,9 x 16 = 62 (gam) ⇒ Chn phng án D ⇒
Sai
Vì sao áp dng quy đi nh trên li sai: Bn đc t tìm câu tr li.
xFe3OyAlOFe3Al2
32yx
+⎯→⎯+ (1)
Cht rn Y: Fe, Al
2
O
3
, Al d
Al
d
+ NaOH + H
2
O ⎯→⎯ Na[Al(OH)
4

] + 1,5H2
0,2 0,3
Vì Fe và Al đu nhng 3 electron và
)NO(Ne3N
25 ++
⎯→⎯+
, nên:
0,2 + n
Fe
= n
NO
⇒ n
Fe
= 0,65 (mol)
Mt khác: n
O(X)
= 1,5n
Al(1)
= 1,5 (0,8 - 0,2) = 0,9 (mol)
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
15

⇒ m = 0,65 x 56 + 0,9 x 16 = 50,8 (gam) ⇒ áp án A
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
16

Sai lm 6: BÀI TOÁN LIÊN QUAN N KIM LOI
CÓ NHIÊU TRNG THÁI HÓA TR

Thông thng nhng bài toán này đu liên quan đn kim loi st, mt s trng hp
liên quan đn các kim loi nh Sn, Cr. Tùy theo tng điu kin phn ng mà to thành sn
phm trong đó có kim loi có hóa tr thp hoc kim loi có hóa tr cao. Tuy nhiên kim loi
thng cha có bit dn đn các em đu cho rng kim loi có hóa tr không đi trong hp
ch
t và dn đn gii sai hoc mt quá nhiu thi gian đ gii quyt bài toán.
+ Fe
2
O
3
(st hóa tr III)
⎯⎯⎯⎯→⎯
+
0
22
t,H,CO
Fe
⎯⎯⎯⎯⎯→⎯
+ loãngSOH,HCl
42
mui st (II)
+ FeO (st hóa tr II)
⎯⎯⎯⎯⎯⎯→⎯⎯⎯⎯→⎯
+
+
)(,,
,,
0
423
0

22
dutSOHHNO
tHCO
đc
Fe mui st (III)
+ Fe, Cr, Sn tác dng vi cht oxi hóa khác nhau có th cho sn phm có hóa tr khác nhau,
ví d:
Fe, Cr, Sn
⎯⎯⎯⎯⎯→⎯
+ loãngSOHHCl
42
,
mui st (II), crom(II), thic (II)
Fe,Cr, Sn
⎯⎯⎯⎯⎯⎯→⎯
+ )(,,
0
423
dutSOHHNO
đc
mui st (III), crom (III), thic (IV)
Sn
32
,
22
;
CrClCrSnO
CltO
o
⎯⎯→⎯⎯⎯→⎯

++

Ví d 23:
Cho m gam hn hp bt X gm ba kim loi Zn, Cr, Zn có s mol bng nhau tác
dng ht vi lng d dung dch HCl loãng, nóng thu đc dung dch Y và khí H
2
. Cô cn
dung dch Y thu đc 8,98 gam mui khan. Nu cho m gam hn hp X tác dng hoàn toàn
vi O
2
(d) đ to hn hp 3 oxit thì th tích khí O
2
(đktc) phn ng là
A. 2,016 lít B. 0,672 lít C. 1,344 lít D. 1,008 lít
(Trích TTS vào các trng i hc khi A, 2010)
Phân tích, hng dn gii
Có th xác đnh s mol mi kim loi theo hai cách sau:
Cách 1: Gi công thc chung ca 3 kim loi là
M
và s mol mi kim loi là a
3
236
3
1195265
M
++
=⇒

22
HClMHCl2M +⎯→⎯+

3a 3a
Cách 2:
{}
222
HCl
SnCl,CrCl,ZnClX ⎯⎯→⎯
+

Áp dng bo toàn nguyên t: Các kim loi có s mol bng nhau ⇒ Các mui có s mol bng
nhau. t s mol mi kim loi là a
⇒ 136a + 123a + 190a = 8,98 ⇔ a = 0,02 (mol)
Sai lm thng gp trong trng hp này là các em coi hóa tr kim loi không đi trong hp
cht, nên
X + HCl ⎯→⎯ mui clorua
X + O
2

⎯→⎯
oxit
)lít(672,0V)mol(03,0n)mol(06,0
2
3x02,0x2
n
22
)oxit(
2
OO
O
=⇒=⇒==⇒
−

⇒ Chn phng án B ⇒ Sai
)mol(02,0a98,871
3
236
xa3 =⇔=
⎟
⎠
⎞
⎜
⎝
⎛
+⇒
⎭
⎬
⎫

)oxit(
2
)muôi(
OCl2:
−−
⎯→←
⎭
⎬
⎫

WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
17

 tính đc th tích O
2
, có th gii theo hai cách
Cách 1: Áp dng bo toàn electron
∑
⎪
⎪
⎪
⎪
⎪
⎭
⎪
⎪
⎪
⎪
⎪
⎬
⎫
⎯→⎯
+⎯→⎯
⎯→⎯
+⎯→⎯
⎯→⎯
+⎯→⎯
+
+
+
electron
4o

30
20
n
08,002,0
e4SnSn
06,002.0
e3CrCr
04,002,0
e2ZnZn
nhng
= 0,18 (mol)
)lít(008,14,22x045,0V
2
O
== ⇒ áp án D
Cách 2
: Áp dng bo toàn nguyên t
⎭
⎬
⎫
⎩
⎨
⎧
⎯→⎯ )mol(a:SnO);mol(
2
a
:OCr);mol(a:ZnOX
232
O
2

Áp dng bo toàn nguyên t (O
2
):
)mol(045,0a25,2a
2
a3
2
a
n
2
O
==++=

)lít(008,14,22x045,0V
2
O
==⇒ áp án D
Ví d 24:
Cho m gam bt crom phn ng hoàn toàn vi dung dch HCl (d) thu đc V lít
khí H
2
(đktc). Mt khác cng m gam bt crom trên phn ng hoàn toàn vi khí O
2
thu đc
15,2 gam oxit duy nht. Giá tr ca V là
A. 22,4 B. 4,48 C. 3,36 D. 6,72
(Trích TTS vào các trng Cao đng, 2010)
Phân tích, hng dn gii:
4Cr + 3 O

2
⎯→⎯ 2Cr
2
O
3
0,2 0,1
Cr + HCl
⎯→⎯ CrCl
2
+ H
2 ↑
0,2 0,2
V = 0,2 x 22,4 = 4,48(lít) ⇒ áp án B
Nu hiu không đúng bn cht (coi c hai phn ng đu to hp cht trong đó có crom hóa
tr III)
⇒
Vit phng trình 2Cr + 6 HCl ⎯→⎯ 2CrCl
3
+ 3H
2 ↑
)lít(72,6V)mol(3,0n5,1n
22
HCrH
=⇒==⇒
⇒ Chn phng án D ⇒ Sai
Ví d 25:
Hòa tan hoàn toàn 14,6 gam hn hp X gm Al và Sn bng dung dch HCl (d),
thu đc 5,6 lít khí H
2
( đktc). Th tích khí O

2
( đktc) cn đ phn ng hoàn toàn vi 14,6
gam hn hp X là
A. 3,92 lít B. 1,68 lít C. 2,80 lít D. 4,48 lít
(Trích TTS vào các trng i hc khi A, 2009)
Phân tích, hng dn gii:
t x và y tng ng là s mol ca Al và Sn
−
⎯→⎯+ O2e4O
0

0,045 0,18
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
18

)mol(1,0yx
2,14y119x27
5,0
4,22
6,5
x2y2x3
==⇒
⎪
⎩
⎪
⎨
⎧
=+
=+

⇒

t chát Al - 3e; Sn - 4e ⇒
)mol(175,0
4
4x1,03x1,0
n
2
O
=
+
=
⇒ V = 3,92 (lít)
⇒ áp án A
Ví d 26:
Nung hn hp bt gm 15,2 gam Cr
2
O
3
và m gam Al  nhit đ cao. Sau khi phn
ng hoàn toàn, thu đc 23,3 gam hn hp rn X. Cho toàn b hn hp X phn ng vi axit
HCl (d) thoát ra V lít khí H
2
( đktc). Giá tr ca V là
A. 7,84 B. 4,48 C. 3,36 D. 10,08
(Trích TTS vào các trng i hc khi B, 2007)
Phân tích, hng dn gii:
)mol(3,0
27
2,153,23

n);mol(1,0
152
2,15
n
AlOCr
32
=
−
===
2Al + Cr
2
O
3

Cr2OAl
32
+⎯→⎯
(1)
0,3
⎯→⎯
0,1
⎯→⎯
0,1→ 0,2
23
H3AlCl2HCl6Al2 +⎯→⎯+ (3)
0,1 0,15
Cr + 2HCl
22
HCrCl +⎯→⎯ (4)
0,2 0,2

⇒ V = (0,15 + 0,2) x 22,4 = 7,84 (lít) ⇒ áp án A
Ví d 27: Cho 6,72 gam Fe vào 400 mol dung dch HNO
3
1M, đn khi phn ng xy ra hoàn
toàn thu đc khí NO (sn phm kh duy nht) và dung dch X. Dung dch X có th hòa tan
ti đa m gam Cu. Giá tr ca m là
A. 1,92 B. 0,64 C. 3,84 D. 3,20
(Trích TTS vào các trng i hc khi A, 2009)
Phân tích, hng dn gii:
Phân tích sai lm thng gp
OH2NO)NO(FeHNO4Fe
2333
++⎯→⎯+ (1)
0,1
⎯⎯←
0,4
⎯→⎯
0,1
Sau (1) HNO
3
ht, nu cho rng đ hòa tan hoàn ti đã Cu ⇒ Toàn b Fe(NO
3
)
3
to thành hoà
tan Cu theo (2)
232333
)NO(Cu)NO(Fe2)NO(Fe2Cu +⎯→⎯+ (2)
0,05 ⎯⎯← 0,1
m = 0,05 x 62 = 3,2 (gam) ⇒ chn phng án D ⇒ Sai

Cách 1
OH2NO)NO(FeHNO4Fe
2333
++⎯→⎯+ (1)
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
19

0,1 1,04,0 ⎯→⎯⎯⎯←

2333
)NO(Fe3)NO(Fe2Fe ⎯→⎯+
(2)
⎯⎯→⎯
04,0
02,0
)mol(06,004,01,0n
33
)NO(Fe
=−=⇒
232333
)NO(Cu)NO(Fe2)NO(Fe2Cu +⎯→⎯+ (3)
0,03 06,0⎯⎯←
m = 0,03 x 64 = 1,92 (gam) ⇒ áp án A
Cách 2: Dung dch X có th hòa tan Cu ⇒ Sau phn ng vi Cu, toàn b Fe ch tn ti di
dng Fe
2+
(dung dch X có th ch có c HNO
3
và Fe

3+
hoc ch Fe
3+
)
⇒ Có th coi cht kh là Cu và Fe
Áp dng đnh lut bo toàn electron: 3n
NO
= 2n
Cu
+ 2n
Fe
⇔ 3n
NO
= 2n
Cu
+0,24 (*)
Áp dng đnh lut bo toàn vi nguyên t N:
(**)16,nn2nn2n2n
NOCuNOFeCuHNO
3
=+⇔++=

T (*) và (**) ⇒ n
Cu
= 0,03 (mol) ⇒ m = 1,92 (gam) ⇒ áp án A
Ví d 28: Cho a gam Fe vào 100ml dung dch hn hp gm HNO
3
0,8M và Cu(NO
3
)

2
1M.
Sau khi các phn ng xy ra hoàn toàn, thu đc 0,92a gam gm hn hp kim loi và khí NO
(sn phm kh duy nht ca
5
N
+
). Giá tr ca a là
A. 8,4 B. 5,6 C. 11,2 D. 11,0
(Trích TTS vào các trng Cao đng, 2010)
Phân tích, hng dn gii:
Vì sau phn ng thu đc hn hp kim loi (Cu, Fe) ⇒ Cu
2+
tham gia phn ng ht, HNO
3

ht, đng thi dung dch sau phn ng cha ion Fe
3+
(tn ti ion Fe
2+
)
)mol(1,0n);mol(28,0n);mol(08,0n
2
3
CuNOH
===
+−+

OH4NO2Fe3NO2H8Fe3
2

2
3
++⎯→⎯++
+−+
(1)
02,008,003,0 →←
CuFeCuFe
22
+⎯→⎯+
++
(2)
1,01,0 ←
0,1
⇒ a - (0,03 + 0,1) + 0,1 x 64 = 0,02a ⇔ a = 11,0 (gam) ⇒ áp án D
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
20

Sai ln 7: CHIA HN HP THÀNH CÁC PHN KHÔNG U NHAU
⇒
Hu ht trong các bài tp, hn hp phn ng thng đc chia thành các phn đu
nhau hoc bit đc t l gia các phn. Trong mt s bài tp, hn hp các cht trong phn
ng đc chia thành các phn không đu nhau (không bit t l), t đó dn đn vic nhiu em
hc sinh hiu sai bài toán (cho rng bài toán tha d kin không gii đc do n s hn s
phng trình thit li đ)
Cách nhn dng bài toán
- S liu cho  các phn theo đn v khác nhau (thng là s gam và s mol).
- Hn hp đc chia thành nhiu phn nhng không cho bit t l
- Hn hp đc chia thành nhiu phn theo khi lng c th, và có ít nht mt phn
không bit khi lng c th (cho  dng khái quát).

Phng pháp gii
Bn cht ca phng pháp gii là tìm mi liên h gia s mol các cht trong mt
phn nào đó, đây cng chính là t l trong các phn còn li hoc thông qua vic phân tích bài
toán đ tìm ra đc mi liên h khi lng gia các phn, đây cng chính là t l mol gia
các phn.
Vì t l s mol gia các cht trong hn hp là không đi. Nu coi phân này có khi
lng thp k ln phn kia thì s mol các cht tng ng cng gp k ln, t đó tìm mi liên h
gia các phn đ gii hoc đt thêm mt s n s ph là k, sau đó thit lp h phng trình
và gii.
Ví d 29: Cho hn hp X gmCH
4
, C
2
H
4
và C
2
H
2
. Ly 8,6 gam X tác dng ht vi dung dch
brom (d) thì khi lng brom phn ng là 48 gam. Mt khác, nu cho 13,44 lít ( đktc) hn
hp khí X tác dng vi lng d dung dch AgNO
3
trong NH
3
, thu đc 36 gam kt ta. Phn
trm th tích ca CH
4
có trong X là
A. 40% B. 20% C. 25% D. 50%

(Trích TTS vào các trng i hc khi B, 2009)
Phân tích, hng dn gii:
Nu không có s chú ý đn các d kin đu bài, hc sinh thng gii bài toán theo hai
hng sau đây:
Hng 1: B qua mt d kin ca bài toàn (vì ch cn đt 3 n s, mà đu bi cho ti 4 d
kin)
⇒
Sai
Hng 2: t n s quá nhiu (3 n s ng vi 8,6 gam và 3 n s ng vi 13,44lít
⇒
6 n
s)
⇒
không gii và tìm ra đc các giá tr c th ca tng n s
⇒
mt nhiu thi gian hoc
không gii đc.
Trong 8,6 gam hn hp X gi s mol CH
4
, C
2
H
4
và C
2
H
2
ln lt là a, b, c
Có phng trình: 16a + 28b + 26c = 8,6 (1)
Cho qua nc bro có phng trình:

3,0c2b
160
8,4
c2b =+⇒+ (2)
Cách 1: Hiu đc bn cht (t l s mol các cht trong X luôn không đi)
Trong 13,44 lít hn hp X, gi s mol CH
4
, C
2
H
4
và C
2
H
2
ln lt là x, y, z
⇒ x + y + z = 0,6 (*)
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
21

)HAgCOAgHC
222222
+↓⎯→⎯+

z
)mol(15,0
240
36
z

==

Thay z = 0,15 vào (*) ⇒ x + y = 0,45 ⇒ x + z = 3z
Do t l s mol các cht trong hn hp X không đi nên: a + b = 3a (3)
T (1), (2) và (3) ⇒ a = 0,2; b = 0,1; c = 0,1 ⇒ %%50)V(
4
CH
=
⇒ áp án D
Cách 2
: Coi phn này gp k ln phn kia (đt thêm 1 n s k), lp h và gii.
Trong 13,44 lít ( đktc) hn hp khí X:
kcnvàkbn,kan
22424
HCHCCH
===

)3(c3ba
15,0kc
6,0kckbka
=+⇒
⎩
⎨
⎧
=
=++
⇒

T (1), (2) và (3) ⇒ a = 0,2; b = 0,1; c = 0,1 ⇒
%50)V%(

4
CH
=

⇒ áp án D
Ví d 30: Cho m gam hn hp Y gm axit axetic, phenol, ancol etylic tác dng va đ vi Na
thu đc 19,6 gam hn hp mui X. t chát hoàn toàn X thu đc 10,6 gam mui cacbonat.
Nu cho 30,4 gam hn hp Y trên tác dng vi Na d thì thu đc V lít khí H
2
(đktc). Giá tr
ca V là
A. 9,68 B. 6,72 C. 4,48 D. 3,36
Phân tích, hng dn gii:
- Áp dng bn toàn nguyên t vi natri
32
CONaNa2 ⎯→⎯

)mol(1,02,0 ⎯⎯←
- axit axetic, phenol, ancol etylic đu tác dng vi Na theo t l mol 1 : 1
⇒
Khi lng mui thu đc sau phn ng (X) tng: 0,2 (23 - 1) = 4,4 (gam) so vi khi
lng hn hp Y ban đu
⇒ m
Y
= m
(mui X)
- m
tng lên
= 19,6 - 4,4 = 15,2 (gam)
- Trong 30,4 gam Y ⇒ S mol Na phn ng = 2 x 0,2 = 0,4 (mol)

)lít(48,4V)mol(2,0n
2
1
n
22
HNaH
=⇒==⇒⇒
áp án C
Ví d 31: Hn hp X gm C
2
H
5
OH, C
2
H
5
COOH, CH
3
CHO trong đó C
2
H
5
OH chim 25%
tng s mol. t cháy hoàn toàn m gam X thu đc 1,98 gam H
2
O và 2,24 lít CO
2
(đktc). Mt
khác cho 4,76 gam X tác dng vi dung dch AgNO
3

/NH
3
d đun nóng thu đc x gam Ag.
Giá tr ca x là
A. 1,08 B. 8,64 C. 2,16 D. 4,32
Phân tích, hng dn gii:
)mol(1,0
4,22
24,2
n);mol(11,0
18
98,1
n
22
COOH
====

WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
22

Nhn thy: C
2
H
5
COOH và CH
3
CHO (axit và anđehit no đn chc, mch h) khi đt cháy cho
s mol CO
2

bng s mol H
2
O còn C
2
H
5
OH khi đt cháy cho
ancolCOOHCOOH
nnnvànn
2222
=−>

)mol(03,0
25
75
x01,0n)mol(01,0nnn
)CHOCH,COOHHC(COOHOHHC
3522252
==⇒=−=⇒

X gm: C
2
H
5
OH: 0,01 (mol); C
2
H
5
COOH: a (mol) và CH
3

CHO: b (mol)
⇒ a + b = 0,03 (*)
Áp dng bo toàn nguyên t cacbon, ta có:
0,01 x 2 + 3a + 2b = 0,1 ⇔ 3a + 2b = 0,08 (**)
T (*) và (**) ⇒ a = 0,02 (mol); b = 0,01 (mol)
⇒
m = 46 x 0,01 + 74 x 0,02 + 44 x 0,01 = 2,38 (gam)
⇒ Trong 4,76 gam X
)mol(02,001,0x
38,2
76,4
n
CHOCH
3
==⇒
⇒
)gam(32,4m)mol(04,0n2n
AgCHOCHAg
3
=⇒==
⇒ áp án D
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
23

Sai ln 8: PHN NG VI HNO3 TO KHÍ VÀ MUI AMONI
Cách du hiu nhn dng bài toán
- Du hiu khoa hc nht đ nhn dng bài toàn lá tng s mol electron nhng ln
hn s mol electron nhn (khi xét vi các sn phm kh không có NH
4

NO
3
).
- Trong bài toán, nu áp dng bo toán nguyên t, có th tính đc khi lng mui.
Mt khác, bài toán li cho bit khi lng mui (cht rn khan) sau phn ng hoc yêu cu
tính khi lng mui thu đc sau phn ng kèm theo mt vài d kin khác
⇒
tha d kin.
- Bài toán thng gp khi cht kh có các kim loi t Zn tr v trc (Fe ch tác dng
vi HNO
3
rt loãng,  nhit đ thp mi cho sn phm kh là NH
4
NO
3
).
Ví d 32:
Hòa tan hoàn toàn 12,42 gam Al bng dung dch HNO
3
loãng (d), thu đc dung
dch X và 1,344 lít ( đktc) hn hp khí X gm hai khí là N
2
O và N
2
. T khi ca hn hp khí
Y so vi khí H
2
là 18. Cô cn dung dch X, thu đc m gam cht rn khan. Giá tr ca m là.
A. 97,98 B. 106,38 C. 38,34 D. 34,08
(Trích TTS vào các trng i hc khi A, 2009)

Phân tích, hng dn gii
36M);mol(06,0n);mol(046.n
Y
YAl
===
 tính đc s mol các khí, thng dùng 3 cách sau đây:
Cách 1:
t n s, lp h
)yn;xn(
ONN
22
==

03,0yx
36
06,0
y44x28
06,0yx
==⇒
⎪
⎩
⎪
⎨
⎧
=
+
=+
⇒

Cách 2: S dng phng pháp đng chéo

N
2
28 8
36
)mol(03,0nn
1
1
n
n
ONN
ON
N
22
2
2
==⇒=⇒
N
2
O 44 8
Cách 3: Da vào giá tr trung bình cng:
)mol(03,0nn
2
4428
ONN
22
==⇒
+

Nu không nhn dng đc vic che du sn phm, coi cht rn khan ch là mui
nhôm nitrat

⇒
Các em thng gp phi các sai lm sau:
Sai lm 1:
Áp dng phng pháp bo toàn nguyên t
)gam(98,97213x46,0mm
46,046,0
)NO(AlAl
33
)NO(Al
33
===⇒
⎭
⎬
⎫
⎯→⎯
⎯→⎯

⇒ Chn phng án A ⇒ Sai
Sai lm 2: Áp dng phng pháp bo toàn electron và bo toàn khi lng
Nhiu em cho rng phn ng không to mui amoni nên
−
3
NO
n
(mui)
=
∑
electron
n
nhng (nhn)

= 0,03 x 10 + (0,03 x 2) x 4 = 0,54 (mol)
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
24

⇒ m = m
mui
= m
kim loi phn ng
+
)gam(9,4562x54,042,12m
)muôi(
0
3
NO
=+=

⇒ Không có đáp án phù hp
Cách 1:
Gi s sn phm kh ch là N
2
và N
2
O, khi đó
∑
n
electron nhn
= 0,03 x 10 + (0,03 x 2) x 4 = 0,54 (mol) )mol(38,1n3
Al
=<

⇒ Sn phm kh ngoài N
2
O, N
2
còn có NH
4
NO
3
)NONH(Ne8N(
34
35 −+
⎯→⎯+
)mol(105,0
8
54,038,1
n
34
NONH
=
−
=

)gam(38,10680x105,098,97mmm
3433
NONH)NO(Al
=+=+=⇒ ⇒ áp án B
Cách 2
: Nhn dng đúng bài ton và gii
Nu sn phm kh ch là N
2

O và N
2

⇒
mui khan thu đc ch là Al(NO
3
)
3

⇒
Không cn đn d kin v N
2
O và N
2
hoàn toàn có th tính đc giá tr m, chính là khi
lng mui Al(NO
3
)
3

⇒
Ngoài mui nhôm, trong dung dch còn cha mui NH
4
NO
3
.
ONNNOHN)NO(AlAl
2
10
234

3
33
3
HNO
0
3
+−+
+
+++⎯⎯→⎯

03,003,0a46,046,0 ⎯→⎯⎯→⎯⎯→⎯⎯→⎯
Áp dng bo toàn electron: 0,46 x 3 = 8 x a + 0,3 x 10 + 0,3 x 2 x 4 ⇒ a = 0,105 (mol)
)gam(38,10680x105,098,97mmm
3433
NONH)NO(Al
=+=+=
⇒ áp án B
Do các phng án nhiu ca câu hi  trên cha tt, do đó sau khi nhn dng đc bài toán
có che du sn phm kh là NH
4
NO
3
có th chn nhanh đáp án nh sau:
)gam(98,97213x46,0m
33
)NO(Al
==
⇒
Tng khi lng mui thu đc (có thêm mui
NH

4
NO
3
) s có khi lng ln hn 97,98 (gam)
⇒
áp án B
Ví d 33: Cho hn hp gm 6,72 gam Mg và 0,8 gam MgO tác dng ht vi lng d dung
dch HNO
3
. Sau khi các phn ng xy ra hoàn toàn, thu đc 0,896 lít mt khí X (đktc) và
dung dch Y. Làm bay hi dung dch Y thu đc 46 gam mui khan. Khí X là
A. NO
2
B. N
2
O C. NO D. N
2

(Trích TTS vào các trng Cao đng, 2010)
Phân tích, hng dn gii
)gam(0,46)gam(4,44148x)02,028,0(n
)mol(02,0n
)mol(28,0n
23
)NO(Mg
MgO
Mg
<=+=⇒
⎭
⎬

⎫
=
=

⇒ Mui khan ngoài Mg(NO
3
)
2
còn có NH
4
NO
3

)mol(02,0n)gam(6,14,4446m
3434
NONHNONH
=⇒=−=
e2MgMg
20
+⎯→⎯
+
XneN
5
⎯→⎯+
+

0,28 0,56 )NONH(Ne8N
34
35 −+
⎯→⎯+

0,16 ⎯⎯← 0,02
Áp dng bo toàn electron: 0,56 = 0,16 + 0,04n ⇒ n = 10
WWW.VINAMATH.COM
WWW.VINAMATH.COM
25