slike bài giảng vật lý 11 bài khúc xạ ánh sáng

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐIỆN BIÊN
Cuộc thi thiết kế bài giảng điện tử E-Learning
Bài giảng
Môn: Vật lí Lớp 11 ban cơ bản
Chương VI: Khúc xạ ánh sáng
Tổ: Vật lí - KTCN
Email:
Trường THPT Tuần Giáo tỉnh Điện Biên
Tháng 1/2014
BÀI 26-TIẾT 51:
BÀI 26-TIẾT 51:
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

Mục tiêu bài học
1. Kiến thức:
+ Trả lời được các câu hỏi:
-
Hiện tượng khúc xạ là gì? Nhận ra trường hợp góc giới hạn
i = 0
0
- Phát biểu được định luật khúc xạ ánh sáng.
- Trình bày được các khái niệm chiết suất tuyệt đối và chiết
suất tỉ đối. Viết được hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết
suất tuyệt đối.
- Viết và vận dụng được công thức của định luật khúc xạ ánh
sáng.
2. Kĩ năng: Biết vận dụng công thức định luật khúc xạ ánh
sáng vào làm các bài tập, giải thích các hiện tượng vật lí về
quang học.

3. Giáo dục: Say mê môn học, yêu khoa học thực nghiệm.

ĐỀ CƯƠNG BÀI HỌC
1. Ôn lại bài cũ – Giới thiệu bài mới.
2. Tiến trình tìm hiểu nội dung bài.
-
HĐ1: Sự khúc xạ ánh sáng.
+ Hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
+ Định luật khúc xạ ánh sáng.
-
HĐ 2: Chiết suất của môi trường.
+ Chiết suất tỉ đối.
+ Chiết suất tuyệt đối.
- HĐ 3: Tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng.
- HĐ 4: Vận dụng thực hành.
3. Dặn dò – tổng kết.
4. Giới thiệu nguồn tư liệu tham khảo.

Các định luật cơ bản cuả quang hình học mà các em đã
được học ở cấp trung học cơ sở là:
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể
tiếp tục

Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể
tiếp tục
Chấp nhận
Chấp nhận
Làm lại
Làm lại
You answered this correctly!
You answered this correctly!
Your answer:
Your answer:
The correct answer is:
The correct answer is:
You did not answer this question
completely
You did not answer this question
completely
A) Định luật quang điện
B) Định luật truyền thẳng ánh sáng
C) Định luật phản xạ ánh sáng
D) Định luật truyền thẳng, phản xạ,
khúc xạ ánh sáng

Thành phố Hồ Chí Minh với ánh sáng rực rỡ trong Lễ hội
Thành phố Hồ Chí Minh với ánh sáng rực rỡ trong Lễ hội
Chào năm mới 2008
Chào năm mới 2008


BÀI 26 – TIẾT 51:
BÀI 26 – TIẾT 51:

KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I – Sự khúc xạ ánh sáng.
1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

Hãy cho biết đường truyền của tia sáng đi như thế nào
giữa hai môi trường nước và không khí ?
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
You answered this correctly!
You answered this correctly!
Your answer:
Your answer:
The correct answer is:
The correct answer is:
You did not answer this question
completely
You did not answer this question
completely
Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể
tiếp tục
Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể

tiếp tục
Chấp nhận
Chấp nhận
Làm lại
Làm lại
A)
Đũa và thìa đều bị gãy khúc ở mặt phân cách
giữa hai môi trường nước và không khí.
B)
Đũa và thìa không bị gãy khúc ở mặt phân
cách giữa hai môi trường nước và không khí.
C)
Thìa và đũa đều bị gãy khúc ở mặt phân cách.

BÀI 26:
BÀI 26:


KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I – Sự khúc xạ ánh sáng.
1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Kết luận: Các hiện tượng vừa quan sát trên gọi là hiện
tượng khúc xạ ánh sáng


BÀI 26:
BÀI 26:

KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I – Sự khúc xạ ánh sáng.
1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
(1)
(2)
A’
A
Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì ? Hãy chọn một
trong những đáp án đúng ?
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
You answered this correctly!
You answered this correctly!
Your answer:
Your answer:
The correct answer is:
The correct answer is:
You did not answer this question
completely
You did not answer this question
completely

Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể
tiếp tục
Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể
tiếp tục
Chấp nhận
Chấp nhận
Làm lại
Làm lại
A)
Là hiện tượng lệch phương (gãy) của tia
sáng khi truyền xiên góc qua mặt phân cách
giữa hai môi trường trong suốt khác nhau.
B)
Là hiện tượng tia sáng bị gãy khúc đột ngột
ở mặt phân cách giữa hai môi trường.

BÀI 26:
BÀI 26:


KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I – Sự khúc xạ ánh sáng.
2. Định luật khúc xạ ánh sáng.
n
1
n
2
r
i

S
R
I
N’
N
S’

i
’
·
SIN
·
'N IR
* SI: Tia tới; I: Điểm tới;
* N’IN: Pháp tuyến với mặt
phân cách tại I;
* IR: Tia khúc xạ;
* i= Góc tới; r=
Góc khúc xạ
*Mặt phẳng chứa tia SI và
pháp tuyến NN’ gọi là mặt
phẳng tới

BÀI 26:
BÀI 26:


KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I – Sự khúc xạ ánh sáng.

2. Định luật khúc xạ ánh sáng.
i
i
r
r
sini
sini
sinr
sinr
0
0
o
o
0
0
o
o
0
0
0
0
10
10
o
o
6.5
6.5
o
o
0.174

0.174
0.113
0.113
20
20
o
o
13
13
o
o
0.342
0.342
0.225
0.225
30
30
o
o
19.5
19.5
o
o
0.500
0.500
0.334
0.334
40
40
o

o
25.5
25.5
o
o
0.643
0.643
0.431
0.431
50
50
o
o
31
31
o
o
0.766
0.766
0.515
0.515
60
60
o
o
35
35
o
o
0.866

0.866
0.574
0.574
70
70
o
o
39
39
o
o
0.940
0.940
0.629
0.629
80
80
o
o
41.5
41.5
o
o
0.985
0.985
0.663
0.663
Kết quả đo i và r tương ứng trong
thí nghiệm
Khảo sát sự thay đổi của r theo i :

Dựa vào bảng kết quả 26.1 và hình 26.4 - 26.5 em có nhận
xét gì giữa góc tới i và góc khúc xạ r và giữa sini, sinr ?
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
You answered this correctly!
You answered this correctly!
Your answer:
Your answer:
The correct answer is:
The correct answer is:
You did not answer this question
completely
You did not answer this question
completely
Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể
tiếp tục
Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể
tiếp tục
Chấp nhận
Chấp nhận
Làm lại
Làm lại

-Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới ( tạo bởi tia tới và
pháp tuyến) và ở bên kia pháp tuyến so với tia tới.
-Với hai môi trường trong suốt nhất định, tỉ số giữa sin
góc tới(sini) và sin góc khúc xạ(sinr) luôn không đổi:



=
r
i
sin
sin
hằng số
hằng số
Nội dung định luật :
Nội dung định luật :


(1)
(1)
BÀI 26:
BÀI 26:


KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I – Sự khúc xạ ánh sáng.
2. Định luật khúc xạ ánh sáng.
Khi nào tia sáng tới không bị gãy khúc khi
truyền qua hai môi trường? (hình bên)

-Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới ( tạo bởi tia tới và
pháp tuyến) và ở bên kia pháp tuyến so với tia tới.
-Với hai môi trường trong suốt nhất định, tỉ số giữa sin
góc tới(sini) và sin góc khúc xạ(sinr) luôn không đổi:



=
r
i
sin
sin
hằng số
hằng số
Nội dung định luật :
Nội dung định luật :
Khi i =r = 0




(1)
(1)
BÀI 26:
BÀI 26:


KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

I – Sự khúc xạ ánh sáng.
2. Định luật khúc xạ ánh sáng.

Tia tới có phương như thế nào so với mặt phân cách
giữa hai môi trường ?

1. Chiết suất tỉ đối :
Trong hiện tượng khúc xạ, tỉ số
r
i
sin
sin
không đổi
,
,
chiết suất tỉ đối (
n
n
21
21
)
) của môi trường chứa tia khúc xạ đối với
môi trường chứa tia tới:


=
r
i
sin
sin

n
n
21
21
Dựa vào (2) hãy biện luận:
Nếu n
21
>1.So sánh i và r ? Nếu n
21
<1.So sánh i và r ?
Ta nói: Môi trường
(2) chiết quang hơn
môi trường (1)
Ta nói: Môi trường
(2)chiết quang kém
môi trường (1)
i > r
i > r
i < r
i < r
được gọi là
n
21
có thể có giá trị như thế nào so với 1?


(2)
(2)
BÀI 26:
BÀI 26:

KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
II – Chiết suất của môi trường.

Trong trường hợp nào không có hiện tượng khúc xạ?
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Đúng. Click chuột vào chỗ bất kỳ để
tiếp tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
Sai. Click chuột vào chỗ bất kỳ để tiếp
tục
You answered this correctly!
You answered this correctly!
Your answer:
Your answer:
The correct answer is:
The correct answer is:
You did not answer this question
completely
You did not answer this question
completely
Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể
tiếp tục
Phải trả lời câu hỏi này trước khi có thể
tiếp tục
Chấp nhận

Chấp nhận
Làm lại
Làm lại
A)
sini < n
21
B)
sini = n
21
C)
sini > n
21

* Chiết suất tuyệt đối (gọi tắt là chiết suất) của một môi trường là chiết suất
tỉ đối của môi trường đó đối với chân không.

Hãy nhận xét về giá trị của chiết suất tuyệt đối của môi
trường trong suốt?
Chiết suất của chân không bằng 1.
Hệ thức:


1
2
21
n
n
n
=
(

(n
2
: chiết suất của môi trường (2); n
1
: chiết suất của môi trường (1)
công thức đối xứng:


rnin sinsin
21
=

Trả lời C
Trả lời C
1
1
, C
, C
2
2
, C
, C
3
3
?
?
(3)
(3)
(4)
(4)

Hãy biện luận (4): khi n
2
>n
1
và khi n
1
>n
2
: So sánh i và r trong mỗi
trường hợp?. Môi trường nào chiết quang hơn,môi trường nào chiết
quang kém.
Hệ thức giữa

chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối?
Môi trường trong suốt nào cũng có chiết suất tuyệt đối >1
Tham khảo bảng 26.2 trang 165:Bảng chiết suất
BÀI 26:
BÀI 26:


KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
II – Chiết suất của môi trường.
2. Chiết suất tuyệt đối:

Gợi ý trả lời C3( sgk): Áp dụng công
thức khúc xạ ánh sáng cho sự khúc xạ
liên tiếp vào nhiều môi trường có chiết
suất n
1

,n
2
,n
3
… Vẽ tia sáng truyền qua
các lớp. Nếu chiết suất thay đổi liên tục,
đường truyền của tia sáng là đường
cong(hình bên)
Ảnh chụp kết quả của một thí nghiệm:
Khi tia sáng đi là là mặt nước
tia sáng truyền thẳng
Đổ từ từ nước dọc theo thành chậu
thủy tinh đường truyền của tia
sáng là đường cong
Quan sát ảnh trên cho biết các tia sáng đi như thế nào khi vị trí của
đèn chiếu không thay đổi?
BÀI 26:
BÀI 26:


KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
II – Chiết suất của môi trường.
2. Chiết suất tuyệt đối:

Quan sát hình và nhận xét chiều truyền của ánh sáng từ môi trường
(1) sang môi trường (2) và ngược lại kết luận?


Tính thuận nghịch của sự truyền

ánh sáng: ánh sáng truyền đi
theo đường nào thì cũng truyền ngược
lại theo đường đó.
1
1
2
2
I
I
S
S
R
R
r
r
i
i
N
N
N
N
’
’
=>


21
12
1
n

n
=
(5)
(5)
Chú ý: tính thuận nghịch biểu hiện ở cả
3 hiện tượng: sự truyền thẳng, sự phản xạ
và sự khúc xạ.

Hãy tìm hiểu nguyên nhân của hiện tượng khúc xạ
ánh sáng?
Từ

đó, hãy rút ra quan hệ giữa
n
21
và n
12
?
I
n
1
n
2
K
J
BÀI 26:
BÀI 26:


KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
III- Tính thuận nghịch và sự chuyền ánh sáng
Nguyên nhân của hiện tượng khúc xạ ánh sáng là sự thay đổi tốc độ
truyền sáng.Chiết suất của 1 môi trường trong suốt tỉ lệ nghịch với
tốc độ truyền ánh sáng trong môi trường đó.
Hệ thức về chiết suất tuyệt đối n của 1 môi trường:
v
c
n =
Trong đó: c là tốc độ ánh sáng trong chân không
v là tốc độ ánh sáng trong môi trường

BẢNG KẾT QUẢ
Điểm của bạn
{score}
Điểm tối đa
{max-score}
Số người tham gia
{total-attempts}
Trở lạiTiếp tục

1 2 3 4
Vận dụng
Vận dụng
BÀI 26:
BÀI 26:


KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG