công nghệ 12 bài giảng về - mạch điều khiển tín hiệu

S GD V ĐT TNH ĐIN BIÊN
Tác giả: Trần Thị Hà
Đơn vị:Trường PTDTNT THPT Đin Biên Đông
Cuộc thi: Thiết kế bài giảng điện tử E-Learning
Bài giảng
Tiết 14: Bài 14
Công nghệ– Lớp 12

Gv: Trần Thị Hà
Trường PT DTNT THPT Đin Biên Đông

Kiểm tra bài cũ:
Mạch điện tử như thế nào gọi là mạch điện tử điều khiển ?
Trả lời: Những mạch có chức năng điều khiển được coi
là mạch điện tử điều khiển
Công dụng của mạch điện tử điều khiển là gì?
- Điều khiển tín hiệu
- Điều khiển các thiết bị dân dụng
- Điều khiển trò chơi giải trí
- Tự động hóa các thiết bị dân dụng

Tín hiệu:
Tín hiệu: Là những thông tin thông báo
về một hoạt động hay chế độ làm việc nào đó.
Bảng quảng cáo đin tử
Đèn điều khiển giao thông
Đèn báo nguồn


Mạch điều khiển tín hiệu:

Mạch điều khiển tín hiệu:

Là mạch điện tử có
chức năng điều khiển sự thay đổi trạng thái
của các tín hiệu
I. KHÁI NIM VỀ MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIU
BI 14: MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIU
Tín hiệu là gì?
Mạch điều khiển tín hiệu là gì?
Em hãy lấy ví dụ về một số mạch điều khiển
tín hiệu mà em biết?
Ví dụ: âm lượng casset, biển hiệu, báo hiệu và
bảo vệ điện áp, chuông chống trộm…

II. CÔNG DỤNG
Mạch điều khiển tín hiu có nhiều ứng dụng trong
thực tế:

Thông báo những thông tin cần thiết cho con
Thông báo những thông tin cần thiết cho con
người thực hiện theo hiệu lệnh
người thực hiện theo hiệu lệnh

Làm các thiết bị trang trí bằng bảng điện tử
Làm các thiết bị trang trí bằng bảng điện tử

Thông báo về tình trạng hoạt động của máy móc
Thông báo về tình trạng hoạt động của máy móc

Thông báo về tình trạng thiết bị khi gặp sự cố

Thông báo về tình trạng thiết bị khi gặp sự cố
Thông báo quá áp, quá nhit độ, cháy nổ
Đèn xanh, đèn đỏ tín hiu giao thông
Bảng quảng cáo, biển hiu
Tín hiu thông báo nguồn, âm lượng của âm thanh
BI 14: MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIU

III. NGUYÊN LÍ CHUNG CỦA MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIU
Nhận lệnh
Xử lí
Khuếch đại Chấp hành
Hình 14-2. Sơ đồ khối một mạch điều khiển tín hiệu
BI 14: MẠCH ĐIỀU KHIỂN TÍN HIU
Nhận lệnh
Xử lí
Khuếch đại
Chấp hành
Cảm nhận sự thay đổi các thông số kĩ thuật, biến đổi
thành tín hiệu điện đưa sang bộ phận xử lí
Xử lí thông tin tín hiệu theo một nguyên tắc nào đó rồi
phát tín hiệu điều khiển (ra lệnh) khối khuếch đại
Khuếch đại tín hiệu này lên đến công suất cần thiết đưa
sang khối chấp hành
Phát tín hiệu cảnh báo (chuông, đèn,…)

Ví dụ: Mạch báo hiệu và bảo vệ quá điện áp cho gia đình (hình 14-3)
TẢI
220V
K2 K1
CT

Chuông
ĐH
T2
R3
R1
R2
Đ2
VR
Đo
C
BA
20V
NHẬN LỆNH XỬ LÍ
KHUẾCH ĐẠI
CHẤP HÀNH
T1
Đ1
K
Em hãy chỉ ra tên các linh kiện điện tử được sử dụng trong các
khối: nhận lênh, xử lí, khuếch đại, chấp hành ?
- Khối nhận lệnh: gồm máy biến áp BA, Đ1, tụ C.
-
Khối xử lí: R1, R2, VR và Đo.
- Khối khuếch đại: T1, T2, R3, Đ2, rơle K.
- Khối chấp hành: 2 tiếp điểm K1, K2, đèn và chuông

TẢI
220V
K2
K1

CT
Chuông
ĐH
T2
R3
R1
R2
Đ2
VR
Đo
C
BA
20V
NHẬN
LỆNH
XỬ LÍ
KHUẾCH
ĐẠI
CHẤP HÀNH
T1
Đ1
K
BA
BA

- biến áp hạ điện áp từ
220V xuống 20V để nuôi
mạch điều khiển.
Đ
Đ

1
1
, C
, C - điôt và tụ điện chỉnh
lưu từ điện xoay chiều thành
điện một chiều nuôi mạch
điều khiển.
VR, R
VR, R
1
1
- chỉnh ngưỡng
tác động khi quá áp.
Đ
Đ
o
o
, R
, R
2
2
- đặt ngưỡng tác
động cho T1, T2.
Đ2
Đ2 - bảo vệ các tranzitor
T
T
1
1
, T

, T
2
2
- tranzito điều
khiển rơ le hoạt động.
K
K - rơ le chuyển mạch (K: cuộn dây hút, K1: Tiếp điểm thường mở, K2:
tiếp điểm thường đóng)
R3 - Điện trở tạo thiên áp cho T2
Chức năng của các linh kiện điện tử trong sơ đồ mạch báo hiệu và bảo về quá áp?
Nhiệm vụ của 2 tranzito T1,T2 dùng đểlàm gì? Không có các
tranzito này thì mạch có hoạt động được không?
T1, T2 có nhiệm vụ khuếch đại tín hiệu và điều khiển rơle K. Nếu không
có T1,T2 thì mạch không hoạt động được

QUÁ ÁP
Điện thế nguồn lớn hơn 220 (v), làm điện thế thứ cấp lớn hơn 20(V), trên biến trở VR
nhận tín hiệu điện áp vượt ngưỡng làm việc của điôt Đ0, điôt ổn áp cho phép dòng đi qua.
Hai tranzito T1 và T2 nhận tín hiệu dòng điện chạy từ điôt ổn áp, khuếch đại dòng điện,
cấp điện cho cuộn dây rơle K. Rơle K điều khiển K
2
đóng, K
1
mở, có dòng qua đèn
và chuông, cắt điện tải; làm đèn sáng, chuông kêu báo hiệu quá áp nên bị cắt điện

Nguyên lí làm viêc:
Trường hợp điện áp của mạch ở mức cho phép: Đ
0
không bị đánh thủng, không

cho dòng điện qua khối xử lí và khối khuếch đại nên rơle K không hoạt động.
-
Khóa K
2
mở -> đèn không sáng, chuông không reo.
-
Khóa K
1
đóng -> cho điện áp ra tải (Theo mũi tên màu đỏ trên sơ đồ)
220V
K1
CHẤP HÀNH
NHẬN LỆNH
XỬ LÍ
KHUẾCH ĐẠI
TẢI
Chuông
K2
CT
ĐH
T2
R3
R1
R2
Đ2
VR
Đo
C
BA
20V

T1
Đ1
K

Rơ le điện từ
b, Cấu tạo: 1- Cuộn dây hút;
2- Mạch từ tĩnh; 3- Mạch từ động
(phần ứng); 4- Tiếp điểm thường
đóng , thường mở và các lò so lá;
5- Đầu cốt bắt
dây đưa điện vào cuộn hút; 6- Đầu
cốt bắt dây vào các tiếp điểm
1
2
3
4
5
6
a
b
4a đóng, 4b mở
a, Công dụng: Rơ le điện từ là thiết
bị dùng để chuyển mạch (Tiếp điểm
đang đóng chuyển thành mở và
ngược lại)
c, Hoạt động:
*TRƯỚC KHI CÓ
DÒNG ĐIỀU
KHIỂN
Cuộn hút 1 chưa có điện , các lò xo lá làm

đóng tiếp điểm 4a, mở tiếp điểm 4b.
{

Cuộn hút 1 có điện, lực từ hút
nắp từ 3, đòn bẩy đẩy lò xo lá
làm đóng tiếp điểm 4b, mở
tiếp điểm 4a
RƠ LE ĐIN TỪ
*SAU KHI CÓ DÒNG ĐIỀU KHIỂN
1
2
3
4
5
6
4a mở, 4b đóng
a
b

Khi lắp mạch hình 14-4 cần lưu ý an toàn điện vì người lắp ráp có thể
chạm vào điện áp 220V, rất nguy hiểm.
C H U
NA
BC
H
C
O
G I
O I

Câu 3 (sgk-61): Trong sơ đồ mạch hình 14-3, khi cần thay đổi
ngưỡng báo hiệu và bảo vệ từ 230V xuống 220V thì con chạy
biến trở VR cần nâng lên phía trên hay giảm xuống phía dưới?
Tại sao?
Trả lời :
Rơ le K hút khi T1,T2 dẫn. T1,T2 dẫn khi điện áp từ VR vượt quá
ngưỡng đánh thủng của điốt ổn áp Đ0. việc đặt ngưỡng cho Đ0 nhờ VR.
Đầu biến trở nối với Đo càng xuống thấp (gần về phía R1) thì điện áp trên
Đ0 càng thấp, lúc đó điện áp nguồn phải cao lên mới đủ ngưỡng đánh
thủng Đ0. Ngược lại đầu nối với Đ0 càng lên cao (gần về phía Đ1 ) thì
điện áp trên Đ0 càng cao. điện áp nguồn dù thấp hơn cũng đủ ngưỡng
đánh thủng Đ0. Vậy VR phải nâng lên phía trên.
CỦNG CỐ BI:
220V
K2
K1
CT
Chuông
ĐH
T2
R3
R1
R2
Đ2
VR
Đo
C
BA
20V
NHẬN

LỆNH
XỬ LÍ
KHUẾCH
ĐẠI
CHẤP HÀNH
T1
Đ1
K

Câu 1: Tín hiệu đèn xanh, đỏ của tín hiệu giao
thông thông báo
Đó là một câu trả lời đúng rồi
Đó là một câu trả lời đúng rồi
sai
sai
You answered this correctly!
You answered this correctly!
Your answer:
Your answer:
The correct answer is:
The correct answer is:
You did not answer this question
completely
You did not answer this question
completely
You must answer the question
before continuing
You must answer the question
before continuing
Trả lời

Trả lời
Làm lại
Làm lại
A) Những thông tin cần thiết cho con người thực
hiện theo hiệu lệnh
B) Tình trạng thiết bị khi gặp sự cố
C) Tình trạng hoạt động của máy móc
D) Thông báo có nguồn

Câu 2: Nguyên lí chung của mạch điều khiển
tín hiệu gồm các khối theo thứ tự là gì?
Đó là một câu trả lời đúng rồi
Đó là một câu trả lời đúng rồi
sai
sai
You answered this correctly!
You answered this correctly!
Your answer:
Your answer:
The correct answer is:
The correct answer is:
You did not answer this question
completely
You did not answer this question
completely
You must answer the question
before continuing
You must answer the question
before continuing
Trả lời

Trả lời
Làm lại
Làm lại
A) Nhận lệnh, chấp hành
B) Nhận lệnh, xử lí
C) Nhận lệnh, xử lí, khuếch đại, chấp
hành
D) Khuếch đại, chấp hành, xử lí

Câu 3: Trong sơ đồ mạch báo hiệu và bảo vệ quá điện áp cho gia
đình, hai tranzito T1,T2 dùng để khuếch đại tín hiệu đúng hay sai?
Đó là một câu trả lời đúng rồi
Đó là một câu trả lời đúng rồi
sai
sai
You answered this correctly!
You answered this correctly!
Your answer:
Your answer:
The correct answer is:
The correct answer is:
You did not answer this question
completely
You did not answer this question
completely
You must answer the question
before continuing
You must answer the question
before continuing
Trả lời

Trả lời
Làm lại
Làm lại
A) Đúng
B) Sai

Câu 4: Công dụng của mạch điều khiển tín hiệu là gì?
Đó là một câu trả lời đúng rồi
Đó là một câu trả lời đúng rồi
sai
sai
You answered this correctly!
You answered this correctly!
Your answer:
Your answer:
The correct answer is:
The correct answer is:
You did not answer this question
completely
You did not answer this question
completely
You must answer the question
before continuing
You must answer the question
before continuing
Trả lời
Trả lời
Làm lại
Làm lại
A) Thông báo về tình trạng thiết bị khi gặp sự cố và tình

trạng hoạt động của máy móc
B)
Thông báo những thông tin cần thiết cho con người thực
hiện theo hiệu lệnh
C) Làm các thiết bị trang trí bằng bảng điện tử
D)
Cả A, B, C đều đúng

Quiz
Your Score {score}
Max Score {max-score}
Number of Quiz
Attempts
{total-attempts}
Question Feedback/Review Information Will Appear
Here
Question Feedback/Review Information Will Appear
Here
Review QuizContinue

Tài liệu tham khảo gồm:
1. Sách giáo khoa công nghệ lớp 12
2. Sách giáo viên công nghệ lớp 12
3. Thư viện bài giảng của violet
4. Sách kĩ thuật điện tử - Đại học bách khoa Hà Nội