Một số đặc điểm cơ bản của cộng đồng các dân tộc ở Việt Nam

MÖT SO
DÄC
OIEM
CO BAN
CÜA CONG DÖNG CÄC DAN TÖC Ö
VIET
NAM
PHAM TRI
LUÖNG DIEU
Bg mdn Mdc-Linin, Trudng DHNNHN
Viet Nam
11
mdt
qude
gia da dän tdc, hien nay cd 54
dän
tdc dang
sinh sd'ng, ngoäi ngudi Kinh
lä
dän tdc da so, cd 53 dän tdc thieu sd. Mdi
dän tdc d
nude
ta deu cd nhflng däc diem rieng
khic
nhau tao
nen
su
phong phü da dang
cho
cdng ddng dän tdc. Tuy nhien, xet dudi gde dg
qude gia, cdng ddng de dän tdc Viet Nam cd cäc däc diem

co bin
sau:
1.
Viet Nam
lä möt quoc
gia da dän
töc
thong nhat, doän ket gan
bö
vöi
nhau
lau döi
trong qua trinh dung nudc vä
giür
nudc; cö
truyen thong yeu nudc nong nän, kien
cuöng,
bat
khuä't, nhän äi
Tfl
thüa
Hüng
Vuong
dung nudc, Viet Nam da lä mdt qude gia da
dän tdc. Nudc
Vän
Lang (the ky VII Tr. CN) ra ddi tren co sd
lidn
minb 25 bg
lac

vflng
Ble
Bg,
Bic
Trung Bg thude
luu vue
sdng Hdng,
sdng Mä, sdng Ca. Nudc Äu Lac sau dd (The ky HI Tr. CN) lä su hgp
nhat hai khdi cu dän gän
güi
ve nhän ebüng vä van hol lä Lac Viet vä
Äu Viet.
Trong
qua
trinh tdn tai vä
phlt
trien, nudc ta thudng xuyen tiep
nhän them cäc bg phan cu dän tfl noi khäc den, ehü yeu lä tfl phia Bä'C
den vä phia
Tay
sang. Hien nay, Viet Nam cd 54 thänh phän dän tdc
(khdng ke ngudi Viet Nam dinh cu d nudc
ngoli),
täp trung väo 4 ngfl
he chinh: Nam Ä, Nam Däo,
Thii vi Hin
Tang.
Ve ngudn gde lieh sfl, cd nhflng tdc ngudi
bin
dia nhu Viet,

Mudng,
Cham;
cd tdc ngudi di cu den tren dudi mdt ngän
näm
nhu
314
Tay, Thai; cd tdc ngudi mdi tdi Viet Nam 500-700 nam nbu Mdng,
Dao,
hoäc chi 200-300 näm nhu Päthen, Läo,
Sin
Diu, Cao Lan
Ve nhän ebüng, de dän tdc nudc ta thude hai
loai
hinh nhän
cbüng: loai hinh Nam Ä chiem sd
lugng
ehü ydu nbu Viet Mudng,
Tay
Tbii,
Mdng, Dao ; loai hinh Anbddnedieng cd sd lugng it, täp
trung väo mäy dän tdc thieu sd d vüng Trudng San-
Tay
Nguyen nhu
Ede,
Raglai. Däc diem nhän cbüng chi tinh thd'ng nhat vä
gin
güi
buyet thd'ng cüa de dän tdc nudc ta.
Ngudi Viet lä cu dän da sd. Hg lä ehü nhän cüa nen vän minb sdng
Hdng vä vän boä Ddng Son ndi tieng. Hg ddng vai trd ndng cot vä trung

täm doän ket cäc thänh phän dän tdc khäc trong
qui
trinh dung nudc
vi
gifl nudc. Ngudi Viet cd trinh dg phlt trien kinh te - xä bdi cao, lä nen
täng cho viec hinh thänh vä phät trien dän tdc Viet Nam.
Cäc dän tdc thieu sd cu trü ehü yeu d mien nui vä
bidn
gidi häi
dio.
Hg sdng xen ke nhau
Qua trinh tdc ngudi nudc ta didn ra trong bdi dnh lieh sfl cd nbieu
bien ddng vä phflc tap. Trong bdi dnh dä't nudc thudng
xuydn
bi
xäm
luge,
nen hai xu hudng chinh cüa
qua
trinh tdc ngudi
II doln
ket vä
phän
ly
didn ra manh me. Xu hudng ehü dao cüa
quI
trinh tdc ngudi d
nude ta hien nay lä doän ket, boä hgp dän tdc trong cdng ddng dän tdc
thd'ng nhat.
CIc

thänh phän dän tdc Viet Nam sdng tren mdt
länh
tbd
chung,
cüng chung mdt vän
menh
trong su ngbiep dung nude vä gifl nudc,
nen
deu cd y
tbfle
qude gia dän tdc
säu sie
ben
canh
y thflc tdc ngudi.
Tuy cd diem khäc nhau ve ngudn
gde
lieh sfl, phong
tue
täp quän,
noi cu trü nhung
de
dän tdc Viet Nam
ludn
doän ket, kien cudng
bat khuä't trong cbd'ng ngoai xäm,
chäm
chi thdng minh trong
lao
ddng

sing
tao. Truyen thd'ng yeu nude thuong ndi, nhän äi doän ket da trd
thänh truyen thd'ng dao ly trong cdng ddng dän tdc Viet Nam.
Hiem cd mdt dän tdc näo tren the gidi
lai
phäi cbd'ng ngoai xäm
trong didu kien gian khd, keo däi nhu Viet Nam. Mgi thänh phän dän
tdc khdng ke giä tre gäi trai, tdn
gilo
deu cd y thflc trieb nhiem bäo
ve dä't nudc. Ngudi Viet Nam da
läm
nen huyen thoai vd sflc sdng
315
manh
liet
cüa mdt dan tdc dä't khdng rdng, ngudi khdng ddng
da dInh
thing de
the lue xäm luge trong häng ngän näm lieh sfl däy thfl
thäch.
Viet Nam cdn lä mdt dän tdc
yeu
chudng boä binh, giäu
Idng
vi
tha. Dieu dd khdng chi the hien d tinh
thin
doln ket
tuong

trg trong
nudc mä cdn d chinh säch ddi ngoai mem deo nhung kien quydt khdn
kheo de gifl vflng boä binh, ddc
läp
2.
Cäc dän töc cu trü dan xen,
khöng
cö länh tho rieng, khöng
dong deu ve so
luong
dän cu
Do vi tri dia ly
nim
gifla ngä ba dudng cüa khu vue Ddng Nam A
vä do nhflng bien ddng
lieh
sfl
lien tue
didn ra,
nen
trong
qua
trinh
dung nudc vä gifl nudc dän tdc Viet Nam da tiep nhän nbieu thänh
phän dän tdc khäc nhau.
Qude gia da dän tdc thd'ng nbä't lä däc diem xuyen sudt mäy nghin
näm
lieh
sfl Viet Nam. Theo cäc sd
lieu

thdng ke hien nay nudc ta cd
54 dän tdc, trong dd ngudi Viet (Kinh) lä dän tdc da so, chiem 87%
dän so d nudc, 53 dän tdc thieu so chiem 13%. Ty
le
dän sd gifla de
dän tdc rät khdng ddng deu.
Su phän bd dän cu d Viet Nam cd su
chenh lecb Idn
gifla cäc vüng,
de mien Ddng
bing Bic
Bg
II
noi täp trung dän sd ddng nbä't, trung
binh 500-600
ngudi/km^,
d biet cd de vüng nhu Ha Ndi, Nam Dinh,
ThIi
Binh con so
len
tdi tren dudi 1000 ngudi/
km^.
Mät dg dän sd d
mien nüi rät
thlp,
d
Tay Bic
chi 13 ngudi
/km'^.
53 dän tdc thieu sd

chiem
13%
sd lugng dän cu lai phän bd tren 2/3 länh tbd Viet Nam
Do nhflng bien ddng
Idn
cüa lieh sfl xä bdi vä
qua
trinh tdc ngudi
nen
thänh
phln
dän tdc Viet Nam cu trfl xen ke, khdng cd länh tbd
rieng Tuy cdn bäo luu ky flc lieh sfl ve cgi ngudn nhung cäc dän tdc
khdng cdn y thflc ve länh tbd tdc ngudi rieng biet.
Ngudi Viet cu trü ehü yeu d trung du, ddng bang vä ven bien ,
de dän tdc it ngudi thudng sinh sd'ng d mien nui
vi
nhflng noi cd vi tri
chie'n luge quan trgng ve kinh te, chinh tri, qude phdng, an ninh
Do sflc ep dän sd, do lieh sfl hinh
thinh,
do täp
quin
du canh, du
cu nen lieh sü cu trü tdc ngudi Viet Nam thudng xuyen cd nhflng
thay ddi. Du canh, du cu
gäy
tieu
cue
ddi vdi mdi trudng sd'ng cüa

Viet Nam hien nay.
Ding
vä Nhä nudc
da
vä dang cd nbieu chinh säch
316
giüp ddng bäo de dän tdc it ngudi dn dinh noi cu tru vä
sin
xuä't
Nhä nudc da thuc hien ke hoaeh di dän di khai phä dä't dai d mien nüi,
däy cüng lä yeu td
läm
täng tinh dan xen gifla cäc dän tdc d mien nüi,
d cäc tinh phia Nam.
Däc diem cu trü phän tän, dan xen cäc thänh phln dän tdc
da
thflc
däy
SU
doän ket, gan bd, boä hgp gifla cäc dän tdc, täng cudng su giao
luu kinh te, vän boä, gifla de thänh phän cu dän. Mät khäc, nd cd the
din
den va cham, mäu thuän do su
khIc
biet ve phong
tue
täp quän,
Idi
sd'ng, ngdn ngfl, quyen
Igi

kinh te. Däy cüng lä diem mä ke dich
bay Igi
dung,
chia
re su doän ket dän tdc
nbim
phuc vu cho muu dd
cüa cbüng.
Ngäy nay,
trude yeu
du
xäy
dung vä
blo
ve dä't nudc,
Ding
vä
Chinh phü cd ke hoaeh, chinh
sich
quan täm den vüng säu, vüng xa de
giup mien nüi tien kip ddng bang ve kinh te, vän boä, xä bdi, cüng cd
an ninh qude phdng
3.
Cäc dän töc deu cö ngön ngü vä
bän säe
vän hoä rieng cüng
tao dung möt nen vän hoä Viet Nam thong
nhä't
trong da dang,
phong phü vä dam

da bän
sac dän töc
Tinh da dang bieu hien trude het d su da dang vd ngdn ngfl cüa
de dän tdc,
bau
het de dän tdc deu cd ngdn ngfl rieng. Trong Dän tdc
hgc,
ngdn ngfl lä tieu chi quan trgng häng däu de phän dinh tdc ngudi.
Nhung do dieu kien sd'ng xen ke
nen
cd nhidu dän tdc sfl dung song
ngfl hay da ngfl de tien cho viec giao tiep
Do dieu kien lieh su, kinh te - xä bdi vä mdi trudng sinh sdng
khäc nhau
ndn de
tdc ngudi cd
bin sie
vän hoä rat ddc
dIo
rieng biet.
Su khäc biet dd the bien tren nhidu mät: ve kien
true
vä thidt ke nhä
cfla, vd trang phuc, ve td ehfle xä bdi vä thidt chd truyen thd'ng, ve cäc
loai hinh vän hoä dän gian vä phong tue täp
quin
Tinh da dang cüa vän hoä cdn the hien qua cäc
sie tbIi
vän hol
dia pbuong (cdn ggi

II
vän hoä vüng). Hien nay,
hlu
het
de
y kien
thd'ng nbä't phän dinh Viet Nam thänh 7 vüng vän hoä
Idn:
Tay
Bic,
Viet
Bic,
vüng ddng
bang
vä trung du Ble Bd, Bäc Trung Bg, Nam
Trung Bg, Trudng Son -
Tay
Nguyen vä ddng
bang
cbäu thd Nam Bd
Trong qua trinh dung nudc vä gifl nudc, cäc dän tdc Viet Nam da
cüng nhau sang tao
nen
mdt nen vän hoä chung thdng nhä't, dam
da
317
bän säe dän tdc - mdt ndn vän hoä ndng ngbiep vflng nhiet ddi gid
mfla. CIc
sie thIi
rieng chi

II
bieu hien phong phü da dang cüa nen
vän hol chung thdng
nhlt
dd.
Nen vän hol Viet Nam lä nen vän hoä phät trien lien
tue
tfl thdi do
da
cü den thdi dai kim khi. Nen vän hoä Viet Nam cd sflc tiep bien
Idn,
nen
khi tiep xue vdi nen vän hoä cao hon
da
khdng bi ddng hoä mä cdn
tiep thu,
sang Ige lä'y
nhflng yeu td tinh hoa, hgp ly de phät trien.
Träi qua
quI
trinh phlt trien
lau
däi, ndn van hoä dän tdc
da
hun
düc nen
dien mao vä tinh cäch con ngudi Viet Nam:
gilu Idng yeu
nude, düng dm kien cudng, vi tha nhän
li

Nhän dän Viet Nam, dudi su länh dao cüa
Dang
(däc biet the hien
qua Nghi quyet Trung
uong lln
thfl V, khoä VIII) dang xäy dung mdt
nin vän hoä tien
tun
dam dd bdn säe dän tdc.
4.
Cäc dän töc cö trinh dö phät trien khöng dong deu ve kinh te,
vän hoä, xä höi nhung dudi su quän ly chung thong nhat cüa
nhä nudc vä cö su giao luu buön bän, hoä dong
giüra
cäc dän töc
vä khu vuc
Do hoän dnh tu nhien noi cu trfl, cüng vdi de
nguydn
nhän lieh
sfl - xä bdi
nen
de dän tdc nudc ta cd trinh dg phät trien kinh te, xä
bdi khdng ddng deu.
Trude
CIch
mang
thIng Tim
-
1945,
ve xä bdi, de dän tdc cu trü

d ddng
bIng vi
trung du da cd su phän hoä giai dp säu
sie.
CIc dän
tdc d mien nüi cd dieu kien thuän
Igi
vd tu nhien (cho phät trien ndng
ngbiep) cüng
da
cd su phän hol giai dp nhung d mflc dg thlp hon.
CIc dän tdc thieu sd d mien nüi, dieu kien tu nhien
khIc
nghiet, heo
llnh,
thi su phän hoä giai dp - xä bdi ehua rd
rang
(nhu d khu vue
Trudng San
Tay
Nguydn,
d mien nüi Trung Bd,
Tay
Ble )
Ve kinh td, d mdt sd tdc ngudi, kinh te chiem doat tu nhien cdn
gifl vai trd nbä't dinh trong ddi sd'ng nhu ngudi Labü, Chflt, Ruc vä
mflc dg it hon nhu ngudi Bana, M'ndng, Kotu, Xinbmun d
hau
hdt
de tdc ngudi thieu sd, ndn kinh te cdn näng tinh chät tu dp tu

tue.
Ddi sd'ng kinh te - xä bdi ca bän lä khep
kln,
song da cd su giao luu
kinh te gifla cäc tdc ngudi, cäc vüng, cäc mien trong cä nudc
Trinh dg kinh te, cäch thflc sän xuä't cüa
de
tdc ngudi lä khäc
318
nhau, song trong dieu kien khi
hau
nhiet ddi gid
müa,
de
tdc ngudi
sdm cd ket, hgp lue tren quy md
Idn
cüng nhau tri thuy, läm
thuy
Igi,
phlt trien
sin
xuä't
Tuy de hinh
thIi
kinh te tien tu
bin
cd nhidu han che nhung tfl xa
xua de dia pbuong läng xä, cäc vüng mien trong cä nudc da cd su trao
ddi kinh te vdi nhau. Nhu du giao luu läm cho ndn kinh td häng hol

phlt trien tuong ddi thuän
Igi,
tao ra mdt he thd'ng ehg läng, ben bäi,
thänh thi
ra
ddi
Ngäy nay, dudi su länh dao cüa Dang, su quän ly vä dieu hänb cüa
Nhä nudc, nudc ta dang day manh nen kinh td thi trudng theo dinh
hudng XHCN.
Tfl
näm 1986
(bit diu
tien
hinh
cdng cudc Ddi mdi dä't
nudc) den nay
da
thu dugc nhidu thänh tun to
Idn.
Kboäng cäch chenh
lecb vd kinh te gifla cäc vüng mien dang dän dugc thu bep, ddi sd'ng
cüa ddng bäo cäc dän tdc it ngudi
da
dugc di tbien. Ndn kinh td nude
ta dang
tham
gia
ticb
cue väo träo luu khu vue hoä, qude te hol tren
the gidi, tfl dd näng cao dugc vi the ve kinh td - chinh tri - vän boä - xä

hdi cüa Viet Nam tren trudng
qude
td.
Tren däy lä 4 däc diem co bän cüa cdng ddng dän tdc Viet Nam,
tuy trinh bäy mdt cäch khai
quit
so
luge
nhung phln näo dl läm rd d-
ugc
SU
phong phü da dang cüa dän tdc Viet Nam ve thänh phän, ngudn
gde phät sinh,
qua
trinh tdn tai vä phät trien cüa cdng ddng de dän
tdc dd.
Cd the ndi däy lä mdt vän de chien luge quan trgng vä mdt trong
nhflng yeu td quan trgng de giäi quyet vän dd dän tdc lä
phli
tdn trgng
ngudi dän. Cbflng
nio
su tdn trgng dd ehua dugc thi
banh
thi chflng dd
mdi quan he dän tdc
ehua
giäi quyet dugc. Vi väy, van de binh
dang
dän tdc lä phäi läm

lau
däi, nhung khdng the tri hoän hay ndng vdi
dugc.
Neu läm tot van de dän tdc thi Viet Nam se hung thinh, vflng
ben vä ngugc lai, vi the
nen
Dang vä Nhä nudc cüng nhu mdi nhä
nghien cflu deu da vä dang tich cue tim
Idi
giäi däp sao cho van de
näy dugc xfl ly ven toän vä
tieh cue
hon d.
319
Tai
Neu tham khäo
1.
Gido trinh
Dan
tdc hgc (Düng cho de trudng Dai hgc vä Cao
dang),
Nxb. Chinh tri Qude gia, H, 1997.
2.
GS. Trän
Ngge
Them: Dgi cuang vän hod Viet Nam, Nxb.
Chinh tri Qude gia, H, 1998.
3.
GS, Nguydn Phan Quang (cb): Lieh sd Viet Nam td ngudn gde
di'n näm 1884, Nxb. TP Hd Chi Minh, 2000.

320