Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và Pháp luật tiếp tục soi sáng trong sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN hiện nay

TUTUONG
HO
CHI MINH VE
NHA
NUOC
VA PHAP LUAT
TIEP
TUC SOI SANG
TRONG SLJ
NGHIEP XAY
DL/NG
NHA
NUOC
PHAP QUYEN VIET NAM XHCN
HIEN
NAY
THS.
CHU
THI
TRANG VAN
Gidng vien Khoa Lugt, DHQG Ha Ngi
Den nay, Nha
nudfc
phap quyen (NNPQ)
khong
con la khai niem
xa la
v6i
cac nha khoa hoc phap
ly
noi rieng va cac nha khoa hoc xa

hoi noi chung. Hoc thuyet ve NNPQ khong nhirng
duac
ban den ke
tilt
khi con mam mong ma da
diroc
ap dung b nhieu
nudfc
tren the
gi6i
tCr
chau Au den
chau
My va sang ca chau A. M6i giai tang trong xa
hoi
(tCr
giai
cap
tu san, tang 16p quy
toe
phong kien tien bo, den nong
dan,
thcf
thu cong va dan ngheo, du la
lao
dong
tri
6c hay
lao
dong

tay
chan )
deu
tim
thay
b
hoc thuyet nay vu khi tinh than trong cuoc
da'u tranh de sinh ton va phat trien.
"Su phdt trien cua
van minh
nhdn
loqi
phdn
l&n duc/c
quy dinh bdi
sit
phat trien cua xa hoi cong ddn va
Nha
nude
phdp
c/uyen"^^\
Tuy nhien, viec nhan
thuc
ve tu
tuong
NNPQ va qua trinh van dung vao thuc
tiln
phai xua't phat
ttr nhiJng
dieu kien

lich sir
cu the. O Viet Nam, chung ta
hudng toi loai
hinh
NNPQ
m6i
- NNPQ XHCN, trong do quyen
luc
Nha
nuoc
thuc su
thuoc ve da so va
Icfi ich
cua dai da so nhan dan. Xay dung NNPQ
XHCN cua dan, do dan va vi dan la va'n de c6 tinh quy
luat a
Viet
Nam, xua't phat
tijr
yeu cau phat trien da't
nude
theo dinh
huong
XHCN, day manh cong nghiep hoa, hien dai hoa, xay dung va hoan
thien nen dan
chii
XHCN.
<"
Vien
Thdng

tin Khoa hoc Xa hoi,
Vifin
Khoa hoc Xa
h6i
Viet Nam (1991), NNPQ va
xa hoi c6ng dan,
Sixu
tap
chuySn
de.
Ha
N6i,
tr. 6.
65
1.
Xay dung Nha
nirdc
phap quyen XHCN Viet Nam
Cac gia tri pho bien cua NNPQ trong su phat trien cua xa hoi ma
da
duoc
thira nhan chung, do la: (1) Nhan dan la chu the
ciia
quyen
luc Nha nu6c; (2) Bo may Nha nuoc
duac
to
chiic
theo nguyen
tdc

phan quyen,
dting
quyen luc kiem tra va giam sat quyen luc, tranh
lam quyen, tranh doc quyen; (3) Ton trong va bao ve
quySn
cong
dan, cac quyen con
nguai;
Bao dam cac dieu kien thiet yeu cho mot
nen
dan chii; Bao dam tu do cho con
ngucfi;
(4) Phap luat giu dia vi
chi phoi doi vdi Nha nuoc va xa hoi, trong do de cao vai tro cua Hie'n
phap va cac dao luat; (5) Trong quan he doi ngoai, uu tien phap luat
quoc te'.
Cong cuoc xay dung NNPQ
a
Viet Nam doi hoi su van dung
nhuan nhuyen phep bien
chiing giQa
tinh pho bie'n va
tinh
dac
thii.
Theo do, cac gia tri pho bie'n noi tren cua NNPQ khi chuyen vao hien
thuc Viet Nam bi
"khiic
xa"
boi

tinh dac thu ciia Viet Nam. Dieu do
CO nghia
la cho du giua cac
nude
XHCN hay cac
nude
phi XHCN
hien nay cd nhirng quan diem khac biet, nhiing tieu chi khac nhau
trong qua trinh xay dung mo hinh NNPQ ciia minh thi ve nguyen
tac,
nhirng gia tri pho bien cua NNPQ da trinh bay d tren ve ca ban van
thong nha't vdi nhau. Tuy nhien, nhirng gia tri pho bien ay se duoc
tiep bie'n trong qua trinh
xay dirng
NNPQ
a
Viet Nam va
duat
chuyen thanh nhirng yeu cau cu the. Van de
dugc
dat ra la chiing ta
cd the
ciing
mot luc xay dung cac tieu chuan can ban noi tren khong.
Dieu dd that khd khan bdi tren thuc te', do dieu kien cua dat
nude,
do
su han che' ve nhan luc, vat luc, tri
thiic
ma qua trinh tiep bie'n,

chuyen hoa nhirng tieu chuan dd vao thuc tien Viet Nam phai duac
tie'n hanh dan dan,
tirng
budc, viia lam vira
th\x
nghiem va dieu chinh
cho
phii
hop. Mat khac con tao dieu kien thuan
Igi
cho xa hoi va
nguai dan thich nghi dan vdi chuan muc mdi. Tim hieu nhirng dac
thii
ciia Viet Nam chinh la tiep can vao mot
ITnh
vuc mdi me va
phiic
tap ciia mdi quan he
giita
nhung dac thu ddn
toe
vdi tien trinh xay
dung
NNPQ
Viet Nam. Xung quanh va'n de nay ciing cd cac nha
khoa hoc nghien cuu nhu cac luat gia Nguyen Van
Nien"*,
Nguydn
'"
PTS.

Nguyin
Van Nien
(1996),
My dicng
NNPQ Viet Nam - Mot so van de ly
hidn
va
thuc tiin (Sach tham khao), Nxb. Chinh tri Quoc
gia.
Ha Noi.
66
Dang Dung'", Hoang Thi Kim
Que<^\
Pham Duy
Nghia''*,
triet gia
Dao Ngoc
Tuan'"'
va cac
sir
gia nhu Phan Huy Le, Vu Minh
Giang*^*.
Trong cac bai vie't, sach chuyen khao cua minh, cac nha khoa hoc
dd da dua ra nhirng tinh chat rat dac
thii ciia
con
ngudi
va xa hoi Viet
Nam, coi dd nhu la nhirng dac thu trong qua trinh xay dung NNPQ
Viet Nam ma chiing ta khong the khong quan tam. Nghien

ciiu
cho
tha'y trong qua trinh xay dung NNPQ Viet Nam cd nhirng dieu kien
dac thii sau:
- 'My dung NNPQ XHCN Viet Nam
Id
nhu cau
ciia
cong cuoc doi
mdi hien nay, dap ling nhu cau thdi dai (hoi nhap va toan cau hoa);
nhu
clu
quan ly nen kinh te' thi trudng trong
nude
theo dinh hudng
XHCN, tie'n hanh CNH va HDH dat
nude
toan dien, dua
nude
ta phan
da'u trd thanh nude cong nghiep vao nam 2020; nhu cau quan ly va
dieu tiet xa hoi theo hudng phat trien ben
viing.
- Dudi gdc do chinh tri, qud trinh xay dung NNPQ dien ra dudi
sU
Idnh
dao cua Ddng Cong sdn. Khac vdi su hinh thanh NNPQ theo con
dudng
tuan tu la giai ca'p tu san
diing len lanh

dao quan chiing
lat
do
che'
do phong kien va xay dung nha nude tu san theo cac tieu chi
NNPQ.
CJ
Viet Nam, cuoc each mang lat do phong kie'n
lai
hoa quyen
khong the tach
rdi
vdi cuoc da'u tranh giai phdng dan
toe
khoi ach dd ho
thuc dan de'
qud'c,
tiic
la cuoc da'u tranh chdng lai chu
nghia
tu ban d
hinh
thiic
chin muoi, va tieu bieu nhat d thdi ky dd. Lich sir doi hoi phai
cd mot chinh dang
dii
kha nang
diing
ra lanh dao quan chiing de cd the
tie'n hanh dong thdi ba nhiem vu: phan de', phan phong,

xay
dung qud'c
gia doc lap cd chii quyen.
O
Viet Nam, chinh dang dd la Dang CSVN,
luc
lugng
duy nhat lanh dao nha
nude
va toan xa hoi. Lich su da'u tranh
each
mang han 75 nam qua dudi su lanh dao
ciia
Dang da chiing minh
*"
PGS.TS.
Nguygn
Dang Dung (Chu
bien)(2004).
The che
tuf
phap trong NNPQ, Nxb. Tu
Phap,
Ha Noi, tr. 178-189.
'^'
TS.
Hoang Thi Kim Que (2002),
Tic tuong Dong
- Tdy ve nha
nude vd

phdp
hidt
- Nhung
nhdn to NNPQ, Tap
chi
NCLP so 03/2002.
<^'
TS. Pham Duy Nghia (2004), Chuyen khao htdt kinh te (Sau dai hoc), Nxb. Dai hoc
Quoc gia Ha Noi, Ha Noi, tr. 3-24.
*"'
Dao Ngoc
fuah
(2002), Tinh pho bien vd tinh dac
thii
trong xdy dung NNPQ Viet
Nam,
Luan an Tien
sT
Triet
hoc.
Hoc vien
CTQG
H6
Chi
Minh, Ha Noi.
*'''
Phan Huy Le va Vu Minh Giang (1996), Cdc gid tri
triiyen
thong vd con ngudi Viet
Nam Men nay, De tai KX 07.02. Tap II, Ha Noi.

67
hung hon rang vdi su lanh dao cua Dang CSVN, nhan dan ta da lap nen
nhiing
thdng Igi vT
dai mang y nghia lich
sir
va thdi dai.
- Xdy dung Nhd
nude
phdp quyen dudi dnh hudng cua truyen
thong van hod Viet Nam. Dudi gdc do nay, hai dieu kien dac thu dd la
the che
lang
- xa Viet Nam (tinh cong dong) va tinh
each
ciia ngudi
Viet (tinh each ca nhan).
Tren ea sd nghien
ciru
ngi dung cac van kien
ciia
Dang ta ve chii
truang xay dung NNPQ Viet Nam, cd the tha'y md hinh NNPQ Viet
Nam XHCN cd nhirng dac trung (tieu chi) de nhan dien. Trong thuc te',
cho den thdi diem hien nay, cd the chiing ta chua tha'y hien dien ta't ca
cac dac trung nay, nhung nhirng gi chua cd se la mong
ude
phan da'u
cua Dang, Nha nude va nhan dan ta ve mot mo hinh Nha
nude

ly
tudng trong tuang lai. Bdi vay, NNPQ Viet Nam XHCN se la mot md
hinh nha
nude
mang trong minh nhiing dac trung
phd
bie'n cua mo
hinh NNPQ
neu
d tren va ben canh dd la nhiing dac trung dac
thii phii
hgp vdi dieu kien kinh
te",
chinh tri va xa hoi Viet Nam sau:
- NNPQ Viet Nam la nha
nude
cua nhan dan, do nhan dan va vi
nhan dan; ia'y lien minh giiia giai ca'p cong nhan vdi giai ca'p ndng dan
va tang
Idp
tri thiic lam
nen
tang, do Dang Cong san lanh dao;
- Trong NNPQ Viet Nam, tat ca quyen
lire
nha
nude
thugc ve nhan
dan; Quyen luc nha nude la thong nhat, cd su phan cong va phdi hgp
va giam sat

lan
nhau giira cac ca quan nha nude trong viec thuc hien
cac quyen lap phap, hanh phap va tu phap.
- NNPQ Viet Nam la nha nude dan nhat, dugc to
chiic
va hoat
dong theo nguyen tac tap trung dan chu.
- NNPQ Viet Nam quan ly xa hoi bang phap luat, mot he tho'ng
phap luat cd tinh nhan van, mang nhiing gia tri dao
diic
truyen tho'ng
va dao
diic
tie'n bg
ciia
con ngudi Viet Nam.
Trong lich
sir
lap hien
ciia
Nude Cong hoa xa hoi chii nghia Viet
Nam, lan dau tien, muc tieu
xay
dung NNPQ da dugc ghi nhan mot
each chinh thiic, nhu mot muc tieu pha'n da'u va doi hoi ta't ye'u phai
the hien trong van ban phap ly nen tang ciia mot qud'c gia la Hie'n
phap:
''Nhd
nude Cong hod xa hoi chu nghia Viet Nam la Nhd nude
phdp quyen xd hoi chu nghia cua

nhdn
ddn, do nhdn ddn vd vi nhdn
68
ddn.
Ta't cd quyen
luc Nhd
nude
thugc
ve nhdn ddn md nen tang
Id
lien minh giita giai cap cong nhdn vdi giai cap ndng ddn vd dpi ngu tri
thiic. Quyen
lue
Nhd nude
Id tho'ng
nha't,
cd
suphdn
cong vd phdi
hgp
giita cac ca quan trong viec thuc hien cdc quyen lap phdp, hanh phdp,
tuphdp."^^\
Nha
nude
Viet Nam khang dinh vdi nhan dan va cac qud'c
gia khac muc tieu xay dung NNPQ khong dan thuan la mot tuyen bd'
chinh tri ma da la mot nhiem vu chinh tri - phap ly. Dieu nay cung phu
hgp vdi thuc tien ciia the' ky XXI hdm nay khi ma hgc thuyet NNPQ
da chuyen thanh thuc tai trong thuc tien qud'c te', hay chinh xac han -
"la hien thuc sinh ddng d rat nhieu nai tren the'

gidi"'^*.
2.
Van dung
tir
tudng Ho Chi Minh trong qua trinh xay
diing
NNPQ
XHCN
Vi§t
Nam
Nghien
ciiu
tu tudng Ho Chi Minh ve Nha
nude
va phap luat
chiing ta nhan tha'y mot dieu la nhiing ngi dung cua NNPQ da dugc
the hien
rd.
Tuy nhien, mdi su vat hien tugng deu cd su phat trien
khong ngirng. Viec nghien
ciiu
tu tudng Ho Chi Minh ve Nha nude va
phap luat chinh la qua trinh chiing ta
linh
hoi va kien giai di san tu
tudng
ciia
Ngudi trong dieu kien cu the cua da't
nude
hien nay. Tuy

nhien, qua trinh van dung tu tudng Ho Chi Minh ve Nha
nude
va phap
luat can phai quan triet mot so va'n de mang tinh nguyen tac nhu quan
diem thuc tien, he tho'ng, phat trien, lich
sir
va
ldgic'''\
Nghien
ciiu
tu tudng Ho Chi Minh ndi chung, tu tudng cua Ngudi
ve Nha
nude
va phap luat ndi rieng, van de dat ra khong chi d ehd la
thiira
nhan va khang dinh nhiing gia tri to
Idn
dd trong cong cuoc doi
mdi theo tinh than Nghi quye't Dai hoi IX
ciia
Dang la Ddng vd nhdn
ddn ta quye't tdm xdy dung dat nude Viet Nam theo con dudng XHCN
tren nen tang Chu nghia Mde-Lenin vd tu tudng Ho Chi Minh. Dieu
"*
Nghi quye't
51/QHX cQa
Quoc hoi khoa X
niidc
cong hoa XHCN Viet Nam ve viec
sufa

ddi
mot so dieu ciia Hie'n phap nam 1992 (Dieu 2).
*^'
PGS.TS. Le Cam, Hoc thuyet NNPQ: Mot
so
van de trong lich su
hinh
thdnh vd phdt
trien.
Tap
chi
NCLP so 10/2002, tr. 16.
"'
PGS. Song Thanh, Ma'y va'n de phuong phap luan nghien
ciiu
tu tuong Ho
Chi
Minh ve
Nha
nu6c
phap quyen, Trong sach Nghien
ciiu
tu tuong Ho
Chi
Minh ve Nha
nude
va
phap luat,
B6
tu phap (1993),

Chuong
trinh khoa hoc c6ng nghe ca'p Nha
nude
KXu02,
De
tai
KX-02-13,
Vidn
nghien
ciiu
khoa hoc phap ly, tr. 37.
69
quan trgng han la tu tudng Ho Chi Minh tiep tuc soi sang cho cuoc song
hdm nay. Tuy nhien, tirng
linh
vuc van dung la ea mot ndi dung
Idn.
Mait
khac, thuc tien da't nude khong ngirng bien doi trong su thay doi
Idn
lao va khd lugng
ciia
the gidi. Vi vay,
each
tot nha't la phai
ndm
virng quan diem
"dl
bat bien
idig

van
bien"
cua
Hd
Chi Minh de xay
dung NNPQ XHCN ngang tam nhiem vu
ciia
giai doan lich sir mdi.
Nam virng nhirng nguyen tac ndi tren, chiing ta nhan tha'y dd'i vdi
va'n de xay dung NNPQ Viet Nam XHCN ma Dang va Nha
nude
da
khang dinh cd the tim thay nhirng nhan to nay, nhan to kia ciia
NNPQ trong tu tudng cua Ngudi. Tuy nhien, nghien
ciiu
nay chi dua
ra mot so va'n de ehd ye'u ma theo quan diem
ciia
tac gia, tu tudng Ho
Chi Minh ve Nha nude va phap luat
vSn
tie'p tuc soi sang trong su
nghiep xay dung mot NNPQ thuc su cua dan, do dan va vi dan d
nude ta hien nay:
2.1.
Nang
cao vai tro lanh dao cua Dang trong NNPQ
Viet
Nam XHCN
Mot trong nhiing dac trung ca ban cua NNPQ Viet Nam XHCN

the hien ban chat khac biet so vdi NNPQ tu san chinh la vai trd lanh
dao
ciia
Dang cong san. Trong tu tudng Hd Chi Minh ve Nha nude va
phap luat, dac biet ve ban chat Nha nude, Hd Chi Minh
ludn
khing
dinh Nha
nude
ta dat dudi su lanh dao cua Dang cong san
nen
viec
khong ngiing doi mdi vai trd lanh dao ciia Dang cong san la dieu can
thiet de thuc hien thanh cong su nghiep doi mdi va xay dung da't nude.
Dang phai giir vai trd lanh dao Nha nude thi Nha nude mdi thuc su
cua dan, do dan va vi dan. Chi cd mot Dang Cong san viing manh ve
chinh tri, tu tudng, to chiic thi mdi dii
siie
lanh dao dugc Nha nude,
xay
dung dugc mot Nha nude virng manh ve mgi mat, du
siic
thuc hien
dudng
Id'i,
ehii
truang do Dang de ra. Dai hoi Dang lan IX da nha'n
manh "Ca/ each to ehue vd
hoqt
dong cua Nhd nude gdn lien vdi xdy

dung, chinh don Ddng, doi mdi
ngi
dung, phuang
thice
lanh dao cua
Ddng doi vdi
Nhd
nude".
De lanh dao su nghiep khang chie'n ciia toan dan di de'n thang
Igi
hoan toan, cong tac xay dung Dang ludn la nhiem vu then chd't.
''Ddng
vi nhu edi mdy phdt dien , may phdt manh thi den
sdng"''^^.
Vi
vay,
*"
H6
Chi
Minh, toan
tap.
Tap 5, Nxb. Chinh tri Quoc
gia.
Ha
N6i,
1995, tr. 551-552.
70
Chii
tich Ho Chi Minh da khong ngirng cham
lo xay

dung Dang ta
thanh mot dang mac
xit-ieninit
doan ket, tho'ng nha't, virng manh ve
chinh tri, tu tudng va to
ehiie,
ddng thdi Ngudi cung khong coi nhe boi
dudng cho can
bg.
Dang vien ve phuang phap cong tac va le
Id'i
lam
viec.
Ngudi da nghiem
khdc
chi ra va phe phan nhirng sai lam, khuyet
diem ciia mot sd can bg, Dang vien cd hai cho su nghiep khang chie'n,
nhu dau dc be phai, dia phuang, hep hoi, quan phiet, vd to
chirc,
vd ky
luat Ngudi
dac biet
chii
trgng giao
due
can bg, dang vien ve tu each
dao
diie
each mang, ve phuang phap va
each

thiic van ddng quan
chiing, nha't la tinh than tu phe binh va phe binh. Ngudi chi ro: "mot
Ddng md gid'u gie'm khuyet diem cua minh la mot Ddng hong. Mot
Ddng cd gan
thiia
nhdn khuyet diem eua minh, vqeh rd nhiing edi dd,
vi ddu md cd khuyet diem dd, xet rd hoan canh sinh ra khuyet diem
dd, rdi tim kiem mgi edeh de
sifa chifa
khuyet diem dd. Nhu
the Id
mot
Ddng
tie'n
bg, manh dan, chdc ehdn, ehdn
chinh^'-^K
Thie't
nghi,
nhiing
dieu nay vin ludn la va'n de "ndng hoi"
ciia
cuoc song hdm nay va can
tiep tuc van dung nhirng tu tudng Hd Chi Minh dd
ciia
Ngudi trong
xay dung Dang. Sinh thdi, Chii tich Hd Chi Minh la Ngudi khong
ngirng quan tam de'n va'n de xay dung Dang "Ddng khong phdi la nai
thdng quan, tie'n chdc, de phdt tai. Vdo Ddng la de
phue
vu nhdn ddn,

phue
vu giai cap, ddng vien phdi trd thdnh ngudi eon hieu thdo
ciia
To
quoc, cua giai cap. Ddng phdi rat manh, rat trong
sgch"^^\
Hgc tap chu nghia,
diii
mai tu tudng, nang cao ly luan, chinh ddn
to chiic - la nhirng viec can kip
ciia
Dang. Ngoai ra, d cac ca quan lanh
dao cac ca'p, ve le
Id'i
lam viec, ve
chii
truang va
each
lanh dao con cd
nhiing khuye't diem kha pho thdng va nghiem trgng, ay la nhiing benh
chii
quan,
quan lieu, menh
lenh,
hep hoi va benh cong than. Dieu nay
doi hoi phai that su thi hanh dan chu trong Dang va trong quan chiing.
Mot trong nhirng nhiem vu quan trong hien nay
ciia
Dang va Nha
nude ta la nang cao vai trd lanh dao cua Dang cong san, doi mdi va

chinh dd'n Dang trong sach virng manh
xiing
dang la luc lugng lanh
dao Nha
nude
va toan xa hoi. Mot sd giai phap dinh hudng sau se tiep
'"
Ho
Chi
Minh, toan
tap.
Tap 5, Nxb. Chinh tri Quoc gia, Ha Noi, 1995, tr. 261.
<^'
H6
Chi
Minh, toan
tap.
Tap 8, Nxb. Chinh tri Quoc gia, Ha Noi,
1995,
tr. 34.
71
tuc giai quye't td't mdi quan he giua Dang va Nha
nude:
- Dang phai khang dinh dugc vai trd lanh dao cua minh thdng qua
viec dinh ra dudng
Id'i
chinh tri, chinh sach, nhiing chii truang eu the'
ciia Dang trong tiing giai doan, lanh dao cac ca quan Nha nude kip
thdi the che hoa dudng
Id'i,

chinh sach
ciia
Dang thanh phap luat, nha't
la chu truang ve thuc hien quyen lam
chii ciia
nhan dan tren cac
ITnh
vuc kinh te, chinh tri, van hoa, xa hoi.
- Giai phap thugc ve su phat trien ndi tai va trudng thanh
ciia
to
chiic Dang va
ciia
doi
ngQ
can bg dang vien. Dieu nay gdn lien vdi
cong tac xay dung, chinh ddn Dang. Dau tien, bg may to chiic Dang,
doi ngii can bg Dang vien phai trong sach, virng manh, nghia la
xiing
dang thuc su vira la ngudi lanh dao, viia la ngudi day td trung thanh
ciia
nhan dan, thi mdi giir dugc mdi quan he td't giira Dang vdi Nha
nude.
Dang phai tang eudng kiem tra to chiic ca sd Dang va Dang vien
trong cac doanh nghiep, cac to chiic su nghiep, cac ca quan quan ly
Nha
nude
dd'i vdi viec thuc hien cac Nghi quyet cua Dang, cac quy
dinh
ciia

Nha nude ve quan ly kinh te, tai chinh,'thu chi ngan sach,
viec sir dung, bao quan vd'n va tai san
ciia
Nha nude. Day la nhiing
hoat ddng cu the, thiet thuc, thudng xuyen nham dam bao tinh nguyen
tac trong hoat ddng va su trong sach
ciia
td chiic Dang va Dang vien,
mot nhan td giai quye't mdi quan he giira Dang va Nha
nude.
- Cung
CO
va nang cao chat lugng hoat ddng
ciia
cac td chiic
Dang
trong cac ca quan Nha
nude.
Nghi quye't Hoi nghi Trung
uong
ba
(Khoa VIII) ciing da quan triet bd'n van de cd lien quan de'n giai phap
nay.
2.2.
Ngu&
can bo trong bg may Nha
nu6c
cua dan, do dan va vi dan
Mud'n xay dung mot bg may Nha nude trong sach virng manh, hay
bat dau

tir
va'n de con ngudi. Mdi con ngudi trong bg may Nha nude
dd
cdn
phai mang trong minh nhiing pham cha't td't dep
ciia
"con ngudi
mdi XHCN" ma Hd Chi Minh da de cap.
Trudc tien, ngudi can bg khong dugc quan lieu.
Cdn
phai "tdy
sach benh quan lieu menh lenh". Benh quan
lieu
- theo Ho Chi Minh,
nguyen nhan eua no
vi
xa each quan chiing, khong hieu bie't dan
72
chiing, khong hgc hoi dan chiing, sg dan chiing phe binh'". Thang
thud'c chiia benh quan lieu, cung theo Ngudi:
- Phai dat
Igi
ich dan chiing len tren het, trudc het.
- Phai gan giii dan, hieu bie't dan, hgc hoi dan.
- Phai that tha thuc hanh phe binh va tu phe binh.
- Phai lam kieu
mdu:
Can, Kiem, Liem, Chinh, Chi cdng vd tu.
Nguyen nhan
ciia

benh nay la: Xa dan, khinh dan, sg dan, khdng tin
cay dan, khdng hieu bie't dan, khdng yeu
thuong
dan. Cach chiia: Dat
Igi
ich nhan dan
len
tren, lien he chat che vdi dan, viec gi cung ban vdi
dan, giai thich cho dan hieu. Cd khuye't diem thi that tha phe
binh
trudc
dan, hoan nghenh dan phe binh minh; San sang hgc hoi dan. Tu minh
phai guang
mlu
can kiem liem chinh de nhan dan noi
theo*^'.
Ngudi can bg khdng dugc ham dia vi. Benh ham dia vi, ham
chiie,
ham quyen cung la dieu can tranh dd'i vdi ngudi can bg, cdng chiic.
Trong dieu kien hien nay, tu tudng nay cua Ngudi can dugc van dung
trong viec doi mdi bg may Nha nude, con ngudi trong bg may Nha
nude. Nha nude
ciia
ta la mot Nha nude
ciia
dan, do dan va vi dan,
khdng phai la dac quyen cho can bg Nha nude, cang khdng phai la nai
de cac can bg phue vu cho muc dich cua ca nhan
minh.
Mdi

ngudi can
bg,
cdng chiic khi dam nhiem mot viec gi deu phai nhan thiic dugc
gidi han cua nhirng viec minh lam. Trong phien hgp cdng khai dau
tien cua Dang ke tit khi mdi thanh lap tir 11-19/02/1951, tai Tuyen
Quang, da thao luan va thdng qua bao cao chinh tri do Chu tich Hd
Chi
Minh (Dang
liic
nay doi ten thanh Dang lao ddng Viet Nam). Khi
td chiic Chinh
phii
1dm thdi, cd nhirng d/c trong Uy ban Trung uong do
Qud'c dan dai hoi bau ra, dang le tham du Chinh phu, song cac d/c ay
tu ddng xin
lui,
de nhudng chd cho nhiing nhan
si
yeu nude nhung con
d ngoai Viet Minh. Dd la mot cir chi vd tu, td't dep, khdng ham chuong
dia vi, dat
Igi
ich ciia dan tgc,
ciia
doan ket toan dan len tren
Igi
ich ca
nhan. Do la mot cir
chi
dang khen, dang kinh ma chiing ta phai

hgc*^*.
Kien quye't ddu tranh chdng tham d, lang phi trong bg may Nha
"*
H6
Chi
Minh, toan
tap.
Tap 6, Nxb. Chinh tri Quoc gia, Ha Noi, 1995, tr. 89.
*^*
Ho
Chi
Minh, toan
tap.
Tap 6, Nxb. Chinh tri Quoc gia, Ha Noi, 1995, tr. 292-293.
<^'
Ho
Chi
Minh, toan
tap.
Tap 6, Nxb. Chinh tri Quoc gia, Ha Noi, 1995, tr. 160.
73
nude.
Thuta
nhan day la mot te nan
ciia
xa hoi cd Nha nude. Sinh thdi,
nam 1952, nhan dip cd phong trao san xuat va tie't kiem, trong mot bai
"Thuc hanh tiet kiem chdng tham d, lang phi, chdng benh quan
lieu""*,
Ngudi da

neu
quan diem
ciia
minh phai tay sach nan tham d,
lang phi va benh quan lieu. Tham d la trdm cudp. Lang phi tuy khdng
lay cua cdng
diit
tiii,
song ket qua cung rdt tai hai cho nhan dan, cho
Chinh
phii.
Cd khi con tai hai han nan tham d. Ma cd nan tham d va
lang phi la vi benh quan lieu. Tham d, lang phi va benh quan lieu la ke
thu cua nhan dan.
Ngudi can
bg.
Dang vien phai bie't phe binh va tu phe
binh'^'.
Day
cung la mot pham ehdt can cd cua ngudi can bg, cdng chirc trong bg
may Nha nude. Tuy nhien, khi van dung dieu nay trong bdi canh xay
dung va doi mdi bg may Nha
nude,
chiing ta can quan triet nguyen
tde:
Phe binh la ed't nhau sira chiia khuyet diem, cho nen thai do
ciia
ngudi phe binh phai thanh khan, nghiem trang,
diing
muc. Phe binh la

quyen
Igi
va nhiem vu eua mgi ngudi, la thuc hanh dan chu. Cap dudi
cd quyen phe binh cdp tren. Nhan dan cd quyen phe binh can bg, phe
binh chinh
quyen.
Dang va cac doan the. Mgi ngudi cd quyen phe
binh nhau de ciing tien bg. Khdng phe binh la tude bd mot quyen dan
chu cua minh. Song phe binh phai dudng hoang, chinh dang, quye't
khdng
nen
Tham Thi Tham Thut. Dd'i vdi can bd lanh dao, uy tin
ciia
ho la d ehd manh dan thuc hien tu phe binh va phe binh, bie't hgc hoi
quan chiing, sira chiia khuye't diem, de dua cdng viec ngay cang tie'n
bd
chii
khdng phai d chd giau giem khuyet diem va e sg quan chiing
phe
binh*^'
(Bai ndi chuyen tai Hdi nghi can bd cao cap ciia Dang va
Nha
nude 24-7-1962).
Mot pham chat td't dep khac eua ngudi can bd cdn phat huy trong
qua trinh
xay
dung NNPQ Viet Nam dd la tinh thdn trach nhiem. Tinh
than trach nhiem, theo Hd Chi
Minh'""
la khi Dang, Chinh phu, hoae

cap tren giao cho ta viec gi, bat ky to hay nhd, khd hay de, ta cung dua
ca tinh than, luc lugng ra lam cho den nai de'n
ehdn,
vugt mgi khd
'"
H6
Chi
Minh, toan tap, Tap 6, Nxb. Chinh tri Quoc
gia.
Ha
N6i,
1995, tr. 484-502.
*^>
Ho
Chi
Minh, toan
tap.
Tap 6, Nxb. Chinh tri Qu6'c
gia.
Ha
N6i,
1995, tr. 241-243.
*^'
Ho
Chi
Minh, toan tap, Tap 10, Nxb.
Chi'nh
tri Qu6c
gia.
Ha Noi, 1995, tr.578.

*"'
H6 Chi Minh, toan
tap.
Tap 6, Nxb. Chinh tri
(Juo'c
gia.
Ha Noi, 1995, tr. 345-347.
74
khan, lam cho thanh cdng. Tinh thdn trach nhiem la ndm virng chinh
sach, di diing dudng
Id'i
quan chiing, lam trdn lam nhiem vu (Bao Nhdn
t/ansd36,
ngay 13/12/1951).
Nhu vay, Hd Chi Minh khi ban ve vai trd can bd la "nhan td quye't
dinh su thanh bai", la "edi gdc
ciia
mgi cdng viec", la "tien vd'n
ciia
doan the", la
"edi
day chuyen ciia bd may", "lam cdn bd
tiic
la sudt
ddi lam ddy td trung thanh ciia nhan dan", "cd can bd td't thi viec gi
cung xong" thi chdc rang nhieu ngudi da nhan thiic
dii.
Nhung rd
rang tir nhan thiic va nghi quye't de'n cuoc song hdm nay la mot
khoang cdch, ma ne'u khdng cd tinh than edeh mang va khoa hgc,

quye't tam va bien phap thi rdt khd vugt qua dugc khoang cdch dd de'
giai quye't tren thuc tien nhirng cdng viec hdm nay. Dang ta da cd
nhiing ddnh gia diing thuc trang ddi ngii cdn bd, xdc dinh tieu chuan
chung vd tieu chuan cu the mot sd loai cdn bd trong thdi ky mdi, cdc
nhiem vu va giai phap
Idn
ve
xay
dung quy hoach va dao tao, bdi
dudng cdn bd, xay dung cdc quy che' cdng tdc cdn bd va ddi mdi, hoan
thien he thdng chinh sach cdn bd. Dai hdi IX khang dinh "tie'p tuc ddi
mdi,
hoan thien he thdng chinh
sdeh
cdn bd", "hoan thien che' do cdng
vu, quy che' can bd, cdng chiic".
Song cung phai manh dan ma nhin thing vao thuc te' la cd nhirng
ban khoan trong qudn chung, nhan dan, cdn nhieu nhiing cau hdi dat
ra md chua cd
Idi
giai ddp. Ddu chi la nhirng "con
sau
lam rau ndi
canh" nhung rd rang la vdi su xud'ng cap ve dao
diic
cdch mang cua
mot so cdn bd Nha nude thdi gian qua da phan nao lam giam long tin
ciia ngudi dan vao ddi ngii "cdng bdc"
ciia
dan. Viec trgng dung

nhiing ngudi cd
diic,
cd tdi hien nay ndi len nhu la mot trong nhirng
van de can quan
tam"\
Hinh nhu chua cd mot ca che'
dii
manh, nhiing
giai phdp
hu"u
hieu de giai quyet van de nay. Vi vay, vdn cdn khd pho
bie'n tinh trang nhu Bde Hd da chi ra cdch day han nam muai nam
"dim
ngudi gidi de giii dia vi va danh tie'ng cua minh la dao
vi"'^'.
Vdn
cdn tinh trang cdn bd khdng dam chiu trach nhiem, thie'u tinh than
trach nhiem trudc nhan dan va chiing ta ciing chua cd ca che' xtr ly
"*
Pham Ngoc Anh va
Bili Dinh
Phong (2003), Tu tuong Ho
Chi
Minh
v6
xay dung nha
nude
phap quyen kieu
m6i b
Viet Nam, Nxb. Lao

dong.
Ha Noi, tr.
158.
'2'
H6
Chi
Minh, toan
tap.
Tap
5^
Nxb. Chinh tri Quoc
gia.
Ha Noi, 1995, tr. 641.
75
diing
miic.
Dgc suy
nghi ciia
ngudi dan thay ho cd nhiing bat binh vi
nhiing dieu dd.
Nghi quye't Dai hdi Dang IX, trong phan "day manh cai cdch td
chiic vd hoat ddng
ciia
Nhd nude, phdt huy dan chu, tang eudng phdp
che"
da ndi rd viec "dinh ky kie'm tra, danh gid ehdt lugng cdn bg,
cdng chiic, kip thdi thay the nhirng cdn bd, cdng chiic yeu kem vd
thodi hod". Day la mot dinh hudng diing va neu 1dm td't dugc dieu nay,
chiing ta se cd dugc mot ddi ngii cdn bd cd
dire

vd tai nhu Hd Chi
Minh mong mud'n mot ddi ngii cdn bd vira "hong" lai vira "chuyen".
2.3. Ket
hgp
phap luat va dao
duflc
trong dieu
chinh
xa hoi
Hd Chi Minh da tirng van dung va ket hgp nhudn nhuyen giira dao
diie
va phdp luat trong tri
nude.
Trong bdi canh hien nay, van dung tu
tudng nay cua Ngudi ddi hdi mdi can bd, cdng chirc, mdi ca quan, bd
may, td chiic, ca nhan trong qudn ly, dieu hanh, trong hanh xir
ludn phai thau tinh, dat ly, nghia
Id
phai hgp ly va hgp phap. Khdng
nen
qud coi trgng, de cao mat nay ma bd qua mat kia. Su phdi hgp
nhip nhang giira tinh va ly cdn la truyen thdng quy bdu eua ngudi A
Ddng, tir phep nhan tri ma xa xua da dugc sir dung. Chiing ta da biet,
trong dieu chinh xa hdi, phdp luat la mot cdng cu cd vai trd dac biet
quan trgng trong mdi quan he vdi nhiing cdng cu, phuang tien khdc
ma Nha nude sir dung. Nhdn manh su quan trgng cua phdp luat khdng
ddng nghia vdi viec tuyet dd'i hod vai trd cua phap luat trong ddi song
cdng ddng. Ben canh phap luat cdn rat nhieu nhiing quy pham xa hdi
khdc nhu dao
diic,

tin dieu ton giao, phong tuc, tap qudn td't dep cua
cdng ddng ma neu nhu chiing biet ket hgp vdi nhau thi dat dugc
hieu qua tdi da
ciia
viec dieu chinh xa hdi. Chang han, ben canh mot
phap luat xir ly nghiem minh nhiing vi pham, mot van de cdn coi trgng
la khau tuyen truyen, van ddng, pho bie'n phdp luat cho ngudi dan de
hg tu nguyen tuan thu phap luat do Nha nude ban hanh. Mud'n vay,
phai lam cho ngudi dan tin tudng vao phdp luat, tu nguyen tuan theo
phap luat. Trudc nhiing sai pham, vi pham ma chiing ta cdn tdn tai
nhiing ea che' gidi quye't theo kieu "ndi bd", "dn bd
tiii",
khdng cdng
khai minh bach thi that khd cd the xay dung dugc long tin tudng
ciia
ngudi dan vao tinh cdng minh, cdng bang eua phdp luat.
Trudc nhiing thay doi
Idn
lao cua ddi sd'ng xa hdi, nhirng bie'n doi
76
ve thang bang gid tri dao
diic,
tinh trang dao dii:c xud'ng cdp, phdp luat
ngay cdng cd vai trd quan trgng de hd trg cho qud trinh bien ddi nay.
De cho nhirng ye'u td dao
diic
dugc dam bao, xa hdi phdi cdn de'n su
bao ve, hd trg ddc luc, hiiu hieu cua phdp luat thdng qua hoat ddng ciia
Nha nude. Phdp luat cua Nhd nude ta la mot trong nhiing hinh thiic
bao ve, phdt huy cdc gid

tri.dao
diic.
Phap luat khdng tao ra ban than
cdc gid tri dao
diie
dd ma "phdp luat chi cd the tde dong, dem lai
nhiing dieu kien thuan
Igi
cho su hinh thdnh nhung quan niem mdi,
nhiing chuan mUc dao ddc mdi
tie'n
bd, loai bd ddn nhung quan niem
dao
dice
cU,
phdn
tie'n
bd"^^\
Ne'u nhu mot trong nhirng nhan td quan trgng
ciia
Nhd nude phdp
quyen la van de con ngudi, dam bao quyen tu do dan
chii ciia
con ngudi
thi
chiing ta da thdy tu tudng dd trong Hd Chi Minh. Chiing ta cd the
tha'y tinh
yeu
thuong con ngudi d Hd Chi Minh rat rdng
Idn

va bao la,
quan niem
ciia
Ngudi ve con ngudi khdng
ehi
bd hep trong pham vi dan
tdc,
qud'c gia ma la ca nhan loai. Chii "ngudi" da dugc Hd Chi Minh
dinh nghia
"ngliTa
hep vd gia dinh, anh em, hg hang, bdu ban. Nghia
rdng
Id
ddng bdo cd nude. Rdng nita
Id
cd
lodi
ngudi"\
Hd Chi Minh la
hien than cua
Id'i
sd'ng tinh nghia, mot truyen thdng td't dep
ciia
cha dng.
Tuy nhien,
tinh
yeu thuong eua Ngudi ddi vdi con ngudi khdng dirng lai
d cau ndi, bai vie't ma no chinh la nhirng hanh ddng cu the cua Ngudi.
Vd chinh Ngudi da bien tinh thuong thdnh viec lam cu the nham thuc
hien nhirng quyen ca ban, nhirng

Igi
ich thiet thuc cho nhan dan. Dd la
van de an, mac, di lai, hgc hanh Dd la "ddn tgc doe lap, ddn quyen tu
do,
ddn sinh hanh
phdc".
Bdi vay, chi cd the tiep tuc van dung vd phdt
huy nhan to con ngudi trong su nghiep xay dung ddt
nude
hien nay ne'u
chiing ta cd tinh yeu thuong ddng loai.
3. Thay cho idi
Itet
Tu tudng Hd
Chi
Minh ve Nha
nude
vd phdp luat la he thdng
nhiing quan diem ly luan todn dien va sau sdc ve mot Nha nude kieu
mdi vd phdp luat kie'u mdi d Viet Nam tren ca sd tiep thu, ke' thira
'"
TS. Hoang Thi Kim Que (2002), Tu tuong Ho
Chi
Minh
ve
phap luat va dao
diic,
Tap
chi
Nghien

ciiu
lap phap, so 8/2002, tr. 71.
' Ho
Chi
Minh, toan
tap.
Tap 5, Nxb. Chinh trj Quoc gia, Ha Noi, 1995, tr. 644.
77
nhiing gid tri tien bd
ciia
truyen thdng phdp luat Viet Nam, nhiing tinh
hoa van hod dan tdc vd nhan loai. Vdi Ngudi, ly luan ve nha
nude
va
phdp luat d Viet Nam dugc nang
len
mot trinh do mdi, ngay cang hod
nhap vdi ddng chay ciia tu tudng nhan loai ve NNPQ.
Ngay nay, trudc nhirng bien ddng khdng ngirng
ciia
tinh hinh
the"
gidi,
su thay ddi tirng ngay cua mot xa hdi dang ddn tirng budc hien dai
hod, cdng nghiep hod, Viet Nam da thu dugc nhieu thanh tuu ddng ke'
tren cdc
ITnh
vuc eua ddi sd'ng kinh te' - xa hdi ma chung ta cdn phdi tu
hao.
Qud trinh xay dung NNPQ Viet Nam da bdt ddu va viec trien khai

ciing dat ra nhirng
thdeh
thirc ma chiing ta da, dang va se cdn phdi dd'i
dien. Diing trudc nhirng ca hdi va thdeh thiic, thdi do cdch mang vd
khoa hgc
ciia
chung ta la phai ndm bdt ca hdi, khdc phue nguy ca, vugt
qua khd khan, thii thdeh, phdt huy tinh thdn
each
mang, tie'p tuc vuan
len manh me. Cd mot dieu chdc ehdn
Id
chiing ta ludn kien dinh vdi
Chii
nghia Mac-Lenin va tu tudng Hd Chi Minh, coi dd la tu tudng, ly
luan nen tang de xay dung va hoan thien NNPQ Viet Nam XHCN.
78