Nghệ thuật múa dân gian người mèo

NGHỆ THUẬT MÚA
NGHỆ THUẬT MÚA
DÂN GIAN NGƯỜI MẠ Ở ĐỒNG NAI
DÂN GIAN NGƯỜI MẠ Ở ĐỒNG NAI


Môn học: Văn hóa dân gian Nam Bộ
Môn học: Văn hóa dân gian Nam Bộ




Giáo viên: TS. Mai Mỹ Duyên
Giáo viên: TS. Mai Mỹ Duyên




Học viên: Phạm Thị Hằng
Học viên: Phạm Thị Hằng




Lớp: Cao học Văn hóa học K2
Lớp: Cao học Văn hóa học K2

LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Nghệ thuật múa là một hiện tượng Văn hóa được hình
Nghệ thuật múa là một hiện tượng Văn hóa được hình
thành từ thuở bình minh của xã hội loài người, tồn tại và phát
thành từ thuở bình minh của xã hội loài người, tồn tại và phát
triển theo tiến trình lịch sử phát tiển của văn hóa. Nghệ thuật múa
triển theo tiến trình lịch sử phát tiển của văn hóa. Nghệ thuật múa
của người Mạ nằm trong quy luật này.
của người Mạ nằm trong quy luật này.
Nghệ thuật Múa của người Mạ đang bị mai một và có
Nghệ thuật Múa của người Mạ đang bị mai một và có
phần lãng quên, để hệ thống lại những nét đẹp về nghệ thuật múa
phần lãng quên, để hệ thống lại những nét đẹp về nghệ thuật múa
dân gian người Mạ tôi chọn đề tài “ Nghệ thuật Múa dân gian
dân gian người Mạ tôi chọn đề tài “ Nghệ thuật Múa dân gian
người Mạ” để tìm hiểu
người Mạ” để tìm hiểu
.
.


MỞ ĐẦU
MỞ ĐẦU
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TỘC NGƯỜI MẠ
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TỘC NGƯỜI MẠ
* Tên gọi, dân số và địa bàn cư trú:
* Tên gọi, dân số và địa bàn cư trú:

Người Mạ có nhiều tộc danh để phân biệt từng
Người Mạ có nhiều tộc danh để phân biệt từng
nhóm người ở các vùng khác nhau: Mạ xộp, Mạ Tô, Mạ
nhóm người ở các vùng khác nhau: Mạ xộp, Mạ Tô, Mạ


Blao, Mạ Dagui, mạ ĐạĐơng, Mạ ngăn, Mạ Klị, mạ
Blao, Mạ Dagui, mạ ĐạĐơng, Mạ ngăn, Mạ Klị, mạ
Krung…
Krung…


Ở Đồng Nai, nhóm cộng đồng người mạ tự
Ở Đồng Nai, nhóm cộng đồng người mạ tự
nhận tộc danh của mình là Mạ Krung, Mạ klị tức là
nhận tộc danh của mình là Mạ Krung, Mạ klị tức là
nhớm người mạ sống ở vùng bình nguyên, phía dưới so
nhớm người mạ sống ở vùng bình nguyên, phía dưới so
với nơi cư trú chính.
với nơi cư trú chính.
Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở ở năm
Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở ở năm
2009, Đồng Nai có 2.436 người phân lớn sống tập trung
2009, Đồng Nai có 2.436 người phân lớn sống tập trung
ở huyện Tân Phú, Định Quán.
ở huyện Tân Phú, Định Quán.

* Cấu trúc xã hội và gia đình:
* Cấu trúc xã hội và gia đình:
Xưa kia Người Mạ cư trú
Xưa kia Người Mạ cư trú
thành từng làng (palây), mọi người
thành từng làng (palây), mọi người
trong làng đều có huyết thống với nhau.
trong làng đều có huyết thống với nhau.
Người Mạ theo chế độ mẫu hệ,
Người Mạ theo chế độ mẫu hệ,
vai trò người phụ nữ được đánh giá
vai trò người phụ nữ được đánh giá
cao trong cộng đồng.
cao trong cộng đồng.
Nay do ảnh hưởng của
Nay do ảnh hưởng của
nhiều yếu tố khác nhau chế độ
nhiều yếu tố khác nhau chế độ
đại gia đình tan rã,
đại gia đình tan rã,
hình thành những tiểu gia đình vốn
hình thành những tiểu gia đình vốn
xuất thân từ gia đình hạt nhân.
xuất thân từ gia đình hạt nhân.


* Đời sống kinh tế:
* Đời sống kinh tế:
Nương rẫy, trồng lúa nước đóng vai trò chủ đạo,

Nương rẫy, trồng lúa nước đóng vai trò chủ đạo,
ngoài ra còn săn bắn hái lượm, nghề thủ công như: Rèn, đan lát,
ngoài ra còn săn bắn hái lượm, nghề thủ công như: Rèn, đan lát,
dệt phát triển.
dệt phát triển.




* Tín ngưỡng, lễ hội
* Tín ngưỡng, lễ hội
- Tín ngưỡng thờ đa thần với
- Tín ngưỡng thờ đa thần với
quan niệm vạn vật đều có linh hồn
quan niệm vạn vật đều có linh hồn
Họ tin vào một thế giới siêu
Họ tin vào một thế giới siêu
hình tồn tại song song với thế giới
hình tồn tại song song với thế giới
thực mà họ đang sống
thực mà họ đang sống
- Vị thần tối thượng mà
- Vị thần tối thượng mà
người Mạ thờ là thần Yang N’du
người Mạ thờ là thần Yang N’du
- Với quan niệm các thần
- Với quan niệm các thần
có mặt ở khắp mọi nơi nên người
có mặt ở khắp mọi nơi nên người
Mạ tổ chức lễ cúng rất nhiều.

Mạ tổ chức lễ cúng rất nhiều.


PHẦN 1 – LOẠI HÌNH MÚA DÂN GIAN
PHẦN 1 – LOẠI HÌNH MÚA DÂN GIAN
1.1 – Múa sinh hoạt
1.1 – Múa sinh hoạt
-Múa hái hoa (Plể Kào)
-Múa hái hoa (Plể Kào)
-Múa đội phèng la (Choong tùng)
-Múa đội phèng la (Choong tùng)
-Múa đáng phèng la (Tur tùng)
-Múa đáng phèng la (Tur tùng)
- Múa chim bay ( Klàng per)
- Múa chim bay ( Klàng per)
Múa chim hót (Yat Klàng Drao)
Múa chim hót (Yat Klàng Drao)
Múa chim bay (Yat Ka làng Per)
Múa chim bay (Yat Ka làng Per)
Múa chim lươn (Klàng Drơm)
Múa chim lươn (Klàng Drơm)
Múa chim quanh vòng tròn (Klàng Grax)
Múa chim quanh vòng tròn (Klàng Grax)
Múa chim đậu (Klàng rớp)
Múa chim đậu (Klàng rớp)
- Múa kèn bầu: Tay chân kết hợp, có ba tổ hợp động tác
- Múa kèn bầu: Tay chân kết hợp, có ba tổ hợp động tác


1.2 – Múa lao động:

1.2 – Múa lao động:


Lao động của người Mạ khá phong phú, đa dạng với nhiều
Lao động của người Mạ khá phong phú, đa dạng với nhiều
phương thức, nhiều dụng cụ và môi trường lao động khác
phương thức, nhiều dụng cụ và môi trường lao động khác
nhau. Từ môi trường lao động như chăm sóc cây lúa, khi phát
nhau. Từ môi trường lao động như chăm sóc cây lúa, khi phát
nương rẫy, chặt cây rừng, bắt cá, săn thú, dệt may… và các
nương rẫy, chặt cây rừng, bắt cá, săn thú, dệt may… và các
động tác tác động lên công cụ lao động, phương thức lao
động tác tác động lên công cụ lao động, phương thức lao
động… mà người Mạ đã sáng tạo, mô phỏng, cách điệu thành
động… mà người Mạ đã sáng tạo, mô phỏng, cách điệu thành
loại múa lao động, phù hợp với thẩm mỹ, tâm lý của người Mạ.
loại múa lao động, phù hợp với thẩm mỹ, tâm lý của người Mạ.
- Múa tuốt lúa (Kas Koói)
- Múa tuốt lúa (Kas Koói)
- Múa Hái rau (Tic Biap)
- Múa Hái rau (Tic Biap)
- Múa Bổ củi (Toh long)
- Múa Bổ củi (Toh long)
- Múa bắt cá ( Gir ka)
- Múa bắt cá ( Gir ka)
- Múa phát rừng (Peh mir)
- Múa phát rừng (Peh mir)
- Múa cô gái đi rẫy (Ur Ruh lót mir)
- Múa cô gái đi rẫy (Ur Ruh lót mir)

- Múa lên đồi cỏ tranh ( Kas pét đăng ja)
- Múa lên đồi cỏ tranh ( Kas pét đăng ja)
- Múa đi chăn trâu (Lót ê rpu)
- Múa đi chăn trâu (Lót ê rpu)
- Múa quay tơ (ruồi Koòi)
- Múa quay tơ (ruồi Koòi)
- Múa xay lúa ( Pỉa phe)
- Múa xay lúa ( Pỉa phe)
- Múa sang gạo (Gum Koòi)
- Múa sang gạo (Gum Koòi)
- Múa chọc lỗ tra hạt (Srốp chtrum, tụt koòi)
- Múa chọc lỗ tra hạt (Srốp chtrum, tụt koòi)


1. 3 – Múa tín ngưỡng:
1. 3 – Múa tín ngưỡng:


Với tín ngưỡng nguyên thủy xem mọi vật đều có linh
Với tín ngưỡng nguyên thủy xem mọi vật đều có linh
hồn, những hiện tượng xẩy ra trong đời sống không phải
hồn, những hiện tượng xẩy ra trong đời sống không phải
ngẫu nhiên mà do thần linh hay ma quỷ điều khiển, nên,
ngẫu nhiên mà do thần linh hay ma quỷ điều khiển, nên,
người mạ đã thực hiện những nghi lễ thờ cúng để cầu
người mạ đã thực hiện những nghi lễ thờ cúng để cầu
mong sự bình an che chở.
mong sự bình an che chở.

Từ tục thờ thần linh, kiêng kỵ ma quỷ mà đã nảy sinh
Từ tục thờ thần linh, kiêng kỵ ma quỷ mà đã nảy sinh
nghệ thuật múa trong cộng đồng người Mạ mỗi khi tiến
nghệ thuật múa trong cộng đồng người Mạ mỗi khi tiến
hành nghi lễ tín ngưỡng
hành nghi lễ tín ngưỡng




- Múa cúng thần (Hồi Yàng)
- Múa cúng thần (Hồi Yàng)
- Múa Lễ hội đâm Trâu
- Múa Lễ hội đâm Trâu
- Múa mừng thần lúa
- Múa mừng thần lúa
- Múa mừng thần mặt trời (Gòn Más Ngại).
- Múa mừng thần mặt trời (Gòn Más Ngại).




PHẦN 2. ÂM NHẠC TRONG MÚA DÂN GIAN MẠ
PHẦN 2. ÂM NHẠC TRONG MÚA DÂN GIAN MẠ
2.1. Vai trò của âm nhạc trong múa dân gian Mạ
2.1. Vai trò của âm nhạc trong múa dân gian Mạ
- Múa phải được bắt nhịp từ âm thanh mới tạo cảm
- Múa phải được bắt nhịp từ âm thanh mới tạo cảm
hứng, từ lâu, múa và nhạc có mối quan hệ hữu cơ, không

hứng, từ lâu, múa và nhạc có mối quan hệ hữu cơ, không
thể chia cắt. Chúng hỗ trợ cho nhau phát triển, trong múa
thể chia cắt. Chúng hỗ trợ cho nhau phát triển, trong múa
đã có yếu tố, tiết tấu nhịp điệu của âm nhạc.
đã có yếu tố, tiết tấu nhịp điệu của âm nhạc.
- “Âm nhạc là linh hồn của Múa”. Âm nhạc là “hồn”
- “Âm nhạc là linh hồn của Múa”. Âm nhạc là “hồn”
là “người điều khiển” mọi hoạt động múa, động tác múa.
là “người điều khiển” mọi hoạt động múa, động tác múa.


- Âm nhạc múa của người Mạ có nhiều loại nhạc cụ
- Âm nhạc múa của người Mạ có nhiều loại nhạc cụ
bài bản khác nhau: Kèn bầu (5 ống), Đàn tre (6 dây), còn
bài bản khác nhau: Kèn bầu (5 ống), Đàn tre (6 dây), còn
có tên gọi là Ding K’la, đàn đá B’Lao, Sáo bè (5 ống), Tù
có tên gọi là Ding K’la, đàn đá B’Lao, Sáo bè (5 ống), Tù
và (sừng trâu), đặc biệt là dàn Chiêng.
và (sừng trâu), đặc biệt là dàn Chiêng.
- Tùy từng bài múa để sử dụng nhạc cụ cho phù hợp
- Tùy từng bài múa để sử dụng nhạc cụ cho phù hợp
với bài múa.
với bài múa.
- Nhiều tên bài nhạc, bài chiêng đồng thời là tên của
- Nhiều tên bài nhạc, bài chiêng đồng thời là tên của
điệu múa, động tác múa. Bởi trong quá trình diễn tấu
điệu múa, động tác múa. Bởi trong quá trình diễn tấu
ching thường có kết hợp với yếu tố múa, điệu bộ múa,
ching thường có kết hợp với yếu tố múa, điệu bộ múa,
động tác múa.

động tác múa.


2.2. Nhạc cụ diễn tấu cho Múa dân gian Mạ
2.2. Nhạc cụ diễn tấu cho Múa dân gian Mạ




Các nhạc cụ diễn tấu cho múa của người Mạ
Các nhạc cụ diễn tấu cho múa của người Mạ
khá phong phú, nhiều loại, mỗi loại có tính năng,
khá phong phú, nhiều loại, mỗi loại có tính năng,
cấu tạo riêng, chất liệu cấu tạo và phương pháp
cấu tạo riêng, chất liệu cấu tạo và phương pháp
tác động âm thanh riêng (hơi, gãy, gõ)
tác động âm thanh riêng (hơi, gãy, gõ)
Trong các nhạc cụ diễn tấu cho múa, quan sát
Trong các nhạc cụ diễn tấu cho múa, quan sát
và phổ biến là chiêng. Mọi sinh hoạt nhảy múa của
và phổ biến là chiêng. Mọi sinh hoạt nhảy múa của
người Mạ nhất thiết phải có sự tham gia của
người Mạ nhất thiết phải có sự tham gia của
chiêng và phải được tổ chức thành dàn gồm 6
chiêng và phải được tổ chức thành dàn gồm 6
chiếc, mỗi một chiếc chiêng trong dàn chiêng đều
chiếc, mỗi một chiếc chiêng trong dàn chiêng đều
được xác định ý nghĩa, vai trò, kích thước cảu
được xác định ý nghĩa, vai trò, kích thước cảu
từng chiếc với tên gọi và ngôi thứ trong gia đình

từng chiếc với tên gọi và ngôi thứ trong gia đình
ứng với từng chiếc chiêng. Múa và chiêng gắn bó
ứng với từng chiếc chiêng. Múa và chiêng gắn bó
mật thiết với nhau cùng tồn tại và phát triển, có
mật thiết với nhau cùng tồn tại và phát triển, có
múa là có chiêng và có chiêng là có múa.
múa là có chiêng và có chiêng là có múa.


Cái tạo ra “ linh hồn” trong múa là các vật liệu cấu
Cái tạo ra “ linh hồn” trong múa là các vật liệu cấu
tạo, phương pháp cấu tạo, phương pháp tác động âm
tạo, phương pháp cấu tạo, phương pháp tác động âm
thanh và chính là tài năng, và sự cảm xúc của con người,
thanh và chính là tài năng, và sự cảm xúc của con người,
tính năng nhạc cụ diễn tấu cho múa, và một vấn đề cần
tính năng nhạc cụ diễn tấu cho múa, và một vấn đề cần
thiết và là mối quan hệ hữu cơ giữa nghệ thuật múa mà
thiết và là mối quan hệ hữu cơ giữa nghệ thuật múa mà
nghệ thuật âm nhạc
nghệ thuật âm nhạc




PHẦN 3.
PHẦN 3.
HỆ THỐNG MÚA CƠ BẢN
HỆ THỐNG MÚA CƠ BẢN
VÀ ĐẶC ĐIỂM MÚA DÂN GIAN MẠ

VÀ ĐẶC ĐIỂM MÚA DÂN GIAN MẠ


3.1. Hệ thống múa cơ bản
3.1. Hệ thống múa cơ bản


* Hướng và thế cơ bản:
* Hướng và thế cơ bản:


- Hướng cơ bản
- Hướng cơ bản


Trước
Trước


Trước chéo phải
Trước chéo phải


Trước chéo trái
Trước chéo trái


8 hướng cơ bản
8 hướng cơ bản
Phải

Phải


Trái
Trái


Sau
Sau


Sau chéo phải
Sau chéo phải


Sau chéo trái
Sau chéo trái




Tay thế 1:
Tay thế 1:
Hai tay song song
Hai tay song song
đưa sang bên lên cao,
đưa sang bên lên cao,
uốn cổ tay, ngửa bàn tay
uốn cổ tay, ngửa bàn tay
* Thế múa tay cơ bản

* Thế múa tay cơ bản




Tay thế 2:
Tay thế 2:
Hai tay song song đưa sang bên
Hai tay song song đưa sang bên
Hạ thấp, uốn cổ tay, ngửa bàn tay
Hạ thấp, uốn cổ tay, ngửa bàn tay




Tay thế 3
Tay thế 3
Hai tay chắp trước ngực
Hai tay chắp trước ngực


và bắt tay chéo trước ngực
và bắt tay chéo trước ngực




Tay thế 4
Tay thế 4

Hai tay hạ xuống chếch
Hai tay hạ xuống chếch


chéo hai bên
chéo hai bên




Tay thế 5
Tay thế 5


Hai tay đưa chéo,
Hai tay đưa chéo,
chếch trước sau cao thấp
chếch trước sau cao thấp




Tay thế 6
Tay thế 6
Một tay để sau lưng,
Một tay để sau lưng,
một tay uốn phía dưới
một tay uốn phía dưới
rồi đưa tay lên cao

rồi đưa tay lên cao


* Thế chân múa cơ bản
* Thế chân múa cơ bản


Chân thế 1
Chân thế 1
Một chân trước hơi khuỵu,
Một chân trước hơi khuỵu,
một chân sau kí rộng
một chân sau kí rộng




Chân thế 2
Chân thế 2
Một chân hơi khuyụ,
Một chân hơi khuyụ,
một chân co cao
một chân co cao




Chân thế 3
Chân thế 3
Ngồi cao chân trước sau

Ngồi cao chân trước sau




Chân thế 4
Chân thế 4
Ngồi quỳ hai gối
Ngồi quỳ hai gối




Chân thế 5
Chân thế 5
Hai chân khuỵu rộng
Hai chân khuỵu rộng