Một số dẫn chứng thực tế ở việt nam về vai trò của lực lượng sản xuất đối với sự biến đổi của quan hệ sản xuất

lời mở đầu

Quy lut QHSX phi phù hp vi trình phát trin ca LLSX l quy lut
xuyên sut mi quá trình phát trin ca lch s v nó có th c áp dng rng
khp mi lnh vc nh kinh t, chính tr, xã hi. Chính vì vy ây l quy lut quan
trng nht i vi mi s phát trin. Bng vic phân tích lch s ca 3 PTSX trc
ch ngha t bn, chúng ta s chng minh quy lut QHSX phi phù hp vi trình
phát trin ca LLSX nh th no qua ó vn dng vo tình hình thc t Vit
Nam hin nay .
nội dung
I . Lý luận Kinh tế chính trị :
Trc ht, chúng ta cn tìm hiu v LLSX, QHSX, v quy lut QHSX
phù hp vi trình phát trin của LLSX .
1. L c l ng s n xu t ( LLSX ) :
Con ngi mun sng phi có cm n, áo mc, nh , và các ca ci vt cht khác.
Mun có nhng ca ci vt cht ó thì con ngi phi sn xut ra. Vì vy, sn xut
ra ca ci vt cht l iu kin sng còn ca con ngi, l nn tng ca i sng
xã hi. Mun sn xut ra ca ci vt cht thì con ngi phi lao ng. Lao ng l
hot ng có mc ích ca con ngi tác ng vo thiên nhiên, to ra nhng th
thích ng vi nhu cu ca mình. Không có lao ng thì không có i sng con
ngi.
Con ngi cùng vi các công c sn xut nh dao, búa, cy cuc, máy móc tác
ng vo i tng lao ng (nhng cái m lao ng tác ng vo, ci bin nó
thnh vt phm có ích). Công c sn xut v c nh máy, công xng, xe c hp
1
lại thành tư liệu lao động. Tư liệu lao động và đối tượng lao động hợp thành tư liệu
sản xuất .
LLSX bao gồm tư liệu sản xuất cïng với người lao động với kỹ năng lao động của
họ trong đã tư liệu sản xuất là nh©n tố cơ bản nhất.
2. Quan h ệ s ả n xu ấ t ( QHSX ):
QHSX chủ yếu là nãi tới :

-H×nh thức sở hữu về tư liệu sản xuất.
-Địa vị của c¸c tập đoàn trong sản xuất và quan hệ lẫn nhau giữa c¸c tập đoàn ấy.
-H×nh thức ph©n phối sản phẩm.
Trong hệ thống quan hệ sản xuất th× h×nh thức sở hữu về tư liệu sản xuất đãng vai
trß quyết định.
2
3 . Quy lu t QHSX ph i phù h p v i trình phát tri n c a LLSX:
Ni dung quy lut có th phát biu nh sau:
LLSX v QHSX l hai mt cu thnh ca mi PTSX. Chúng có quan h bin
chng vi nhau. Nhân t quyt nh thuc v LLSX. QHSX đó phi phù hp vi
trình ca LLSX xã hi. ng thi QHSX, l hình thc xã hi ca quá trình sn
xut, có kh nng tác ng tr li i vi LLSX hin có.
Theo Ph.ng ghen thì Ti mt giai on phát trin no đó, các LLSX vt
cht ca xã hi s mâu thun vi nhng QHSX hin có ( C. Mác v Ph.ng ghen
tp 13, trang 607, năm 1993 )
II - Ba PTSX tr ớc chủ nghĩa t bản :
1. Sự phát triển lực l ợng sản xuất trong PTSX công xã nguyên thu và vai trò
đối với sự ra đời của chế độ nô lệ:
a. L c l ng s n xu t ( LLSX ) :
* T li u s n xu t ( TLSX ) :
- T nhng hòn á v cây gy có sn trong thiên nhiên, con ngi nguyên thu dn
dn ã bit ch to ra công c bng á.
- Ngi nguyên thu ã phát hin ra la v bit c cách dùng la. Nh có la,
ngi nguyên thu tách hn khi th gii ng vt .
-Trong khi dùng la, con ngi ã bit cách nung gm dn n ch to các
công c bng t sét nung .
- Loi ngi bit nu qung, trc l ng ri n st.
Cụng c bng kim khí đã nâng cao đợc nng sut lao ng, a LLSX pứat trin
ti mt giai on mi.
- Trng trt các th cây nông nghip dn n ngh nông nguyên thu xut hin.

- Sn bn phát trin nên cn thit phi có mt lng thú nuôi n nh cung cp
ngun tht cho con ngi dn n ngnh chn nuôi nguyên thu ra i.
* Ng i lao ng :
- Có by ngi nguyên thu dn n xã hi loi ngi ra i.
3
- Lao ng l c im ni bt ca xã hi loi ngi. Nó lm cho xã hi loi
ngi khác hn vi by vn.
b. Quan h s n xu t ( QHSX ) :
- Ch s hu công xã v t liu sn xut.
- Không có giai cp v bóc lt.
- Công xã th tc: l mt tp on ngi cùng dòng máu, cùng hng chung
trong mt nn kinh t ly ch công hu v TLSX lm c s .
- Phân phi sn phm bình quân.
2. Sự phát triển lực l ợng sản xuất trong PTSX chi m h u nô
l và vai trò đối với sự ra đời của chế độ phong kiến:
a. L c l ng s n xu t ( LLSX ):
* Ng i lao ng : nô l .
* Các cu c phân công lao ng xã h i l n :
- Ngh chn nuôi tách khi ngh nông.
- Th công nghip tr thnh mt ngnh c lp.
- Giai cp thng nhân xut hin.
* T li u s n xu t :
- Bit luyn st v ch to công c bng st.
- Bánh xe ra i dn n vn chuyn hng hoá n c nhng ni xa xôi.
- K thut xây dng phát trin rt nhanh cng vi lc lng nô l ông o
do ã to c các công trình thu li dn n din tích trng trt tng lên hng
chc ln.
- Vi công c mi dn n ch to c nhng con tu ln i di ngy trên
bin dn n ngnh hng hi ra i v phát trin trong thi gian ny dn n
thng mi, th trng quc t xut hin.

- Ch vit ra i dn n hng lot nhng ngnh khoa hc ó ra i .
b. Quan h s n xu t :
4
- Xut hin ch ngi bóc lt ngi. Xã hi phân thnh 2 giai cp: giai
cp bóc lt v giai cp b bóc lt.
- Xut hin ch s hu t nhân v t liu sn xut .
- Sn xut c tin hnh trên quy mô ln: nô l tp trung thnh nhng n
v ln nh các in trang, xng th công v b n áp, bóc lt mt cách dã man.
- Nô l không có quyn gì c.
- Ton b sn phm do nô l to ra u thuc v ch nô. Chúng ch cho nô l
mt s rt ít t liu sinh hot va sng lm vic cho chúng
- Xut hin Nh nc ca ch nô nhm áp bc nô l v qun chúng nhân
dân, bo v li ích ca giai cp thng tr l giai cp ch nô.
3. Sự phát triển lực l ợng sản xuất trong PTSX phong ki n và vai trò của sự
phát triển đối với sự ra đời của chủ nghĩa t bản:
a. L c l ng s n xu t :
* Ng i lao ng : nông nô.
* T li u s n xu t :
- Vic ci tin cách nu gang v ch bin st dn ti ch ci tin hn na các
công c lao ng.
- Dùng sc gió v nc trong sn xut dn n ci xay gió ra i .
- Dùng súc vt cy, kéo trong nông nghip v sinh hot ( nga ) .
- Nông nghip: K thut canh tác c ci tin hn na do ó xut hin ch
thâm canh, hu canh. Hình thnh nhng vùng chuyên canh.
- Thi k ny ó phát minh ra máy in dn n ngh in ra i.
- Phát minh ra khung ci dn n ngh dt ra i.
- ng h ó c phát minh.
- Thuc n ó c phát minh.
b. Quan h s n xu t :
- Ch chim hu phong kin v rung t: bn chúa phong kin nm ton b

rung t, tc l nhng t liu sn xut ch yu.
5
- Phân phi sn phm: din bin qua 3 giai on
+ a tô lao dch .
+ a tô hin vt .
+ a tô tin t .
- Xã hi phong kin chia lm 2 giai cp ln: a ch phong kin v nông nô.Giai
cp a ch phong kin có quyn s hu không y i vi nông nô.
III - Một số dẫn chứng thực tế ở Việt Nam về vai trò của LLSX đối
với sự biến đổi của QHSX:
1 .Ch ng minh :
Chúng ta có th gii thích nh sau: LLSX nng ng, phát trin liên tc, t thp
lên cao. QHSX phát trin tng bc, nhy cóc, tin vt. Do ó, giai on u ca
mi PTSX, QHSX phù hp vi tính cht v trình phát trin ca LLSX dn n
sn xut phát trin. Nhng cng v sau, do LLSX phát trin liên tc, QHSX tin
không kp nên kìm hãm sn xut. Mun cho sn xut phát trin, QHSX phi tin
vt to s phù hp mi dn n hình thnh mt PTSX mi. Chúng ta có th thy
iu ó qua lch s ba PTSX trc ch ngha t bn. u tiên l PTSX công xã
nguyên thu. Trong PTSX ny, chúng ta thy rng khi xã hi loi ngi mi ra i,
LLSX phát trin t nhng cnh cây, hòn á có sn trong thiên nhiên ri n nhng
công c bng á. Còn v QHSX, các sn phm sn xut ra u c dùng chung v
phân phi bình quân, xã hi không có giai cp v bóc lt. V khi LLSX phát trin
n giai on l ngi lao ng bit luyn st v ch to công c bng st, l giai
on phát trin cao nht ca LLSX công xã nguyên thu, v cng l im xut phát
ca mt ch mi, cao hn, ó l ch chim hu nô l. Vy l QHSX công xã
nguyên thu dn dn tan rã vì nó không còn phù hp vi trình phát trin mi
ca LLSX do ó QHSX mi phi ra i. Trong ch chim hu nô l, chin tranh
xy ra liên miên v ngun b sung nhân công r mt tr nên cn kit. Tình hình
trên dn n: rung t b b hoang, ngh th công suy ồi, thng nghip ình
n. iu ó chng t rng QHSX chim hu nô l ó tr nên li thi, kìm hãm s

6
ph¸t triển h¬n nữa của LLSX. Lịch sử đßi hỏi phải cã một QHSX mới cã thể cải
thiện được LLSX cơ bản của x· hội là quần chóng lao động, đã là QHSX phong
kiến. Dưới chế độ này, QHSX ph¸t triển đến một giai đoạn nhất định đã trở nªn lỗi
thời và k×m h·m sự ph¸t triển của LLSX dẫn đến sự ra đời của một PTSX mới tiến
bộ hơn, đã là chủ nghĩa tư bản.
2.D ẫ n ch ứ ng th ự c t ế ở Vi ệ t Nam
a. Kinh t ế Vi ệ t Nam tr ướ c th ờ i k ỳ đổ i m ớ i ( 1986 ) : LLSX lạc hậu.
Nền kinh tế trong t×nh trạng kÐm ph¸t triển, sản xuất nhỏ là phổ biến và nặng
tÝnh tự cấp tự tóc, năng suất lao động x· hội rất thấp, cơ cấu kinh tế vẫn mang đặc
trưng của một nước n«ng nghiệp lạc hậu, mất c©n đối về nhiều mặt, cơ chế quản lý
tập trung quan liªu bao cấp để lại nhiều hậu quả tiªu cực.
Trong thời kỳ x©y dựng đất nước theo định hướng x· hội chủ nghĩa, do nãng
vội chủ quan tiến hành quốc hữu ho¸, thiếu tÝnh to¸n c©n nhắc dẫn đến t×nh trạng
v« chủ ho¸. Trªn thực tế đã h×nh thành hệ thống QHSX đơn nhất là chế độ c«ng
hữu.
Sai lầm trªn về cơ bản đã k×m h·m LLSX. Cuộc cải c¸ch kinh tế v× thế bị đẩy
lïi. Điều đã đ· vi phạm quy luật QHSX phải phï hợp với tr×nh độ ph¸t triển của
LLSX thể hiện sự gi¸o điều, dập khu©n, thiếu s¸ng tạo khi vận dụng chủ nghĩa M¸c
– Lªnin.
b. Kinh t ế Vi ệ t Nam sau th ờ i k ỳ đổ i m ớ i :
Chuyển từ nền kinh tế tự cung tự cấp sang nền kinh tế hàng ho¸ vận động theo
cơ chế thị trường theo định hướng XHCN cã sự quản lý của Nhà nước.
- Giai đoạn từ 1986 đến 1990 :
Đổi mới tư duy lý luận trước hết là đổi mới tư duy kinh tế. Chóng ta đã x¸c định
được những mục tiªu cụ thể về kinh tế - x· hội, x©y dựng và hoàn thiện thªm một
bước quy luật QHSX phải phï hợp với tr×nh độ ph¸t triển của LLSX. Tuy nhiªn c¸c
7
chÝnh s¸ch mới về kinh tế chưa thể đi ngay vào cuộc sống v× cßn cã nhiều lực cản:
vẫn cßn c¸ch quản lý cũ, trÖ trệ, chậm thÝch nghi.

- Sau năm 1989 :
C¸c biện ph¸p đổi mới như ¸p dụng chÝnh s¸ch l·i suất, xo¸ bỏ chế độ tem
phiếu,loại bỏ một số khoản chi bao cấp, mở rộng quan hệ thị trường đã thực sự đi
vào cuộc sống và tạo sự chuyển biến râ rệt dẫn đến QHSX lạc hậu k×m h·m sự ph¸t
triển của LLSX .
- Giai đoạn từ 1991 đến nay :
QHSX cã sự chuyển biến vượt bậc để phï hợp với LLSX đã ph¸t triển.
KÕt luËn
Kh«ng một PTSX nào cã thể tồn tại l©u dài. Sự chuyển sang một PTSX mới tiến bộ
hơn là một tất yếu lịch sử, khi đã x· hội của PTSX sau lu«n tiến bộ hơn PTSX đầu.
Quy luật QHSX phải phï hợp với tr×nh độ ph¸t triển của LLSX lu«n lu«n đ«ng qua
lịch sử 3 PTSX trước chủ nghĩa tư bản và đ· được chứng minh như trªn. Và nã
cũng giữ được tÝnh đóng đắn trong giai đoạn hiện nay.
8
Mục lục

Lời m u 1
Nội dung
I . Lý lun Kinh t chính tr 2
1. LLSX 2
2. QHSX 2
3. Quy lut QHSX phi phù hp vi trình phát trin ca LLSX 3
II . Ba PTSX trc ch ngha t bn 3
1. Sự phát triển lực lợng sản xuất trong PTSX công xã nguyên thu và vai
trò đối với sự ra đời của chế độ nô lệ 3
2. Sự phát triển lực lợng sản xuất trong PTSX chim hu nô l và vai trò
đối với sự ra đời của chế độ phong kiến 4
3. Sự phát triển lực lợng sản xuất trong PTSX phong kin và vai trò của
sự phát triển đối với sự ra đời của chủ nghĩa t bản 5
III . Một số dẫn chứng thc t ở Việt Nam về vai trò của LLSX đối với sự

biến đổi của QHSX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1. Chng minh 6
2. Dn chng thc t Vit Nam 7
Kt lun 9
9
Tài liệu tham khảo
1. Đề cơng bài giảng môn KTCT (XNBGD)
2. Đề cơng bài giảng môn lịch sử kinh tế quốc dân
3. Giáo trình kinh tế học chính trị Mác Lê Nin NXB KTCT QG
10