Nhận diện những biểu hiện văn hóa quản lý trong các tổ chức khoa học và công nghệ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


V TH CẨM THANH


NHẬN DIỆN NHỮNG BIỂU HIỆN VĂN HÓA QUẢN LÝ
TRONG CÁC TỔ CHỨC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
(Nghiên cứu trƣờng hợp Trƣờng Đại học Khoa học xã hội và nhân văn,
Đại học quốc gia Hà Nội)


LUẬN VĂN CAO HỌC
Chuyên nga
̀
nh: Quản l Khoa học và Công ngh
Mã số: 60 34 72


Giáo viên hƣớng dẫn: PGS.TS Phạm Ngọc Thanh



Hà Nội, 2011


1
MỤC LỤC
DANH MC  VIT TT 3
DANH MNG 4

PHN M U 5
p thit ca Lu 5
2. Tu : 7
3. Mu: 10
u: 11
5. V u: 11
6. Gi thuyu: 11
p cu: 11
a Lu 13
9 . Kt cu Lu 13
N V T CHC KHOA H 
QU 15
n v t chc KH&CN 15
m t chc KH&CN 15
a t chc KH&CN 19
n chung v  21
 21
 c  26
 chc: 34
 BN C
T CHC KHOA H VIT NAM 38
2.1. Lch s m ca h thng t chc khoa h ca Vit
Nam 38
2.2. T triu hin c th 42
2.2.1. Tri 42
2.2.2. Nhng h  c 45
2.2.3. Nhng biu hin c th: 49
N DI HC KHOA
HI VT T CHC KHOA H
 59

i hc Khoa h 59


2
3.1.1. Biu hin trc quan 62
 ci hc KHXH&NV: 71
u t ng ti hc khoa
hi. 73
c KH&CN 73
c khoa h 74
 qu 76
3.3. Mt s giu qu ca t ch
qui nhp quc t. 79
3.3.1. Nhn ca vi Vit Nam hin nay
80
3.3.2. Nhng gi yi v chc KH&CN Vit Nam: 82
3.3.3. Nhng gii vi hc Khoa h 84
KT LUN 87
DANH MU THAM KHO 88




3
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
 : i hc Khoa h
 : i hc quc gia
KH&CN : Khoa h
KHXH&NV : Khoa h
HN : i

NCKH : u khoa hc
R&D : cn khai


4
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bng 2.1: s n 1960  1990: 40
Bng 2.2: Danh m chc khoa h  C 44
Bng 3.1: s ng nguc c 73
Bng 3.2: S  tu qu 76
Bng 3.3: T l gia v  77



5
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của Luận văn:
Trong s bii ca th gi       
trt hin nhng v mi cc lun gii v m
nic tp, bao gm nhi
n mi mi sng vt chn. Trong mp k tr l
u v t ch d  ng
hay mt thc t t vt
trong nhng yu t thit y c hiu qu ho
chc hou qu.
Lch s ng qui k qu, qu
nghip theo khoa hn  th b ng trong quan h
gia ch th qung qu k i mt vi
bc tranh mi ca th gi tri tht c
nhi th gii phi ci bin m

s  
tr ng ci  - b
c tc v bn cht nh
i tr  th ng nht trong cuc sng, trong lao
ng sn xut.
nh hp dn c hin
 ch  y rng sau nhng biu hin b t sc
m  u khi ng d 
 ch
chy gic mt doanh nghit vi
 ng qu  d 
nhn ra nh             i thy
t rc ri ti c t chc ho nghi
tr ch mang nhc biu hin
  ch


6
 c mt mnh, mt yu c
y nhng truyn thng ti nhng l
o dc li th c
 chc khoa h t lo chc bii
nhm mc hin khai, chuy 
thc hich v khoa h. Lut Khoa h n
mnh ngay t nhng khoa h u,
gi t trong s nghio v T qun tng
lc n vc. 
n ca h th chc khoa h  Vit
Nam gn lin vi s n kinh t i ci bing c
chu s u tit c qut c, t chc

khoa h  chc cc g
nghi tp th nhc
m thc tin ca Vi  chc khoa h
ngh 
Vi hai chu khoa hi hc
c x chu  trin khai trong h th chc khoa
h  nh chc khoa h 
ngh ca Vit Nam. i hc Khoa hi hc Quc gia
t trong nht
nhim v thc hi khoa h i
h i hu ging du khoa h 
i hn, c chi ngh nghip, phc v s nghing
o v c. ch s n tng truyn thng vng
chc, t nh, mi hc Khoa h
n sc truyn th. u
n c ng ci hc 
c hng trong h thi hc   ht, vic
nhn ding i hc Khoa hv
t t chc khoa h nhng tn mt


7
nqu mnh u cp thit cho s n bn vng c
ng.
 la chn vn  v Nhận diện văn hoá quản lý trong các tổ
chức khoa học và công nghệ (Nghiên cứu trường hợp: Trường Đại học Khoa học
xã hội và nhân văn, Đại học quốc gia Hà Nội)" nhm ch ra nhng biu hin c
 chng hp ci hc Khoa hc
ng thn ra bn ch
nc bit qu u ca Lu u qu

hong c chc khoa h ng
a t ch
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu :
Trong nh  ch
 c s    qu    
c.
Đối với các nghiên cứu nước ngoài c 
cp nhiu trong hc thuc t i sn nay. T nhng
a th k n nay,  ci nhi tip
c   nhiu c    
c qu. y nh
th  cn nhng v 
 ch d t g
n Tư duy lại tương lai p),
Thế giới phẳng (Thomas L.Friedman), Bản sắc văn hoá doanh nghiệp (David
H.Maister), Chinh phục các làn sóng văn hoá, Quản lý bằng giá trị, Những thách thức
của quản lý trong thế kỷ 21 (Pt nhiu cuc
 thc tin qu th v  mc,
mt t chc hay mBí quyết hoá rồng u Quang),
Made in Japan: Akio Morita and the Sonny (Akia Morita), My life and work (Henry
T nu th k t ni ch 
 nh chc mang nh


8
cc (The Theory of Social and Economic Organizations, New York, 1947).
Nhng v c ch ct t
chc ca C.I. Barnard (The Functions of the Executive, 1938). Mt s 
n yu t i h ch
 c khoa h n Culture, leadership, and organizations

(Global study); Science and Technology in multiculture world (David J.Jess),… Vic
o trong tc c
th  i quym v i vi mi loi.
Đối với các nghiên cứu trong nướci tho khoa hc v n
c t chc t chu, kht website
v qu   
hu h chc t 
 ch
cu v v u.
u v v p trung nhiu  nh:
-  n v n Văn hoá - một góc nhìn 
ng), Xã hội học Văn hóa 
-  v n thn Làng xã Việt Nam. Một
số vấn đề kinh tế-văn hoá-xã hội 
- Quan nim v qu ng ca
H Về tư tưởng Hồ Chí Minh 
- Lun cng Cng sn Vit Nam v o
quChủ nghĩa Mác và vấn đề văn hoá Việt Nam;
-   chTinh thần
doanh nghiệp – giá trị định hướng của văn hoá kinh doanh Việt Nam (Trn
Qu
Nhng i rt nhiu nh
cnh, biu hi
hc gi n c 


9
chun mo, gn vi vic
  n m
i s quan trng cho vi

qu  i nhp quc t.  na, t
đề tài “Văn hóa quản lý - Truyền thống và Hiện đại”
 cc KX.06) do c n
Hng Phong thc himt tng kn trong
vic tng kch s xu
thng nht gin thng, hi i.
G c  KX03.21/06-20 v Đổi mới văn
hoá quản lý tại Việt Nam do PGS.TS Phm Ngi hc Khoa h
h  i rn cn
  ng mt h thn
 n c
Qua tổng quan tình hình nghiên cứu, ta rút ra được những nhận định như sau:
c gi 
c ququc ti thc
tin qu 
 cn v a Vii vu trong
c, u nh thng khm, ph
qu.
u nhu   u hin
c chc ca Vit Nam;
ng t chc
kinh doanh ho.   chc khoa
h c, m trong thi gian
g chc khoa h xut hiu, v
thc ng , mang li nh i.
 n, n b 
nip cn khoa hc t chc p cn ngh nghip.


10

ng thi, lu c tin cao k
 chc khoa h n gii quyt nhiu v ng mc v
nhn thng x ng qu chc .
3. Mục tiêu nghiên cứu:
 n chung v t chc khoa h n v 
p trung nhn din nhng biu hi
 chc khoa h; t c tr
t chc khoa h qua vic ch ng hn
chm c ng hp c th (i
hc Khoa h) nhng v chung ca Lun
.
 thc hinh ca Lum v n
thc hi
 m qu chc khoa h
; lun ch
n ci vi s tn t
rin ca t chc.
 u hin c chc khoa hc
 bao gm:
+ Tri
+ 
+ H  qu
+ u hin h
 Nhn din a Ti hc Khoa h
h
 ng khuyn ngh cn thi ng
mi v chc khoa h ng
i hc Khoa h

11
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:
- i u: Nhng biu hi chc
khoa h.
- Phm vi nu nhng biu hin c
t chc khoa h Vit Nam .
- Phng hi hc Khoa hi
i hc Qui.
- Phm vi thi gian: tu ch yn ra t 

5. Vấn đề nghiên cứu:
-  chc KH&CN  Vit Nam 
b
- a i hc Khoa h
nhng biu hin ch yu  
6. Giả thuyết nghiên cứu:
- nh nh
chc KH&CN ni bt  h n i v chp) hoc chu s
t ch ci v chp)
caongh nghip, c thit l  m bo s i
vc, chun mc chung ca th gii.
- i hc Khoa h
 nh v tri
qu ng ch ca
mi hu cc khoa h

7. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu:
7.1. Các cách tiếp cận:

12
- Cách tiếp cận hệ thống: p cn phc hu t 
vi nhau mqu to ra chnh th thng nh
bi cnh ca mt t chc khoa h, trong mi quan h gi
thi quan h gia biu hin b i m 
 n cht ca s vic.
- Cách tiếp cận tổ chức học: T nhn ca mt t chc khoa
h, ch ra m gi chc.
- Cách tiếp cận lịch sử: u phu kin lch s c th
v thn ca Vit Nam  
chc khoa h  p c
 chc khoa h  k thc hi.
- Cách tiếp cận văn hoá học: t n m
 n thi ng x  tham chiu hong
qu chc khoa h.
7.2. Phương pháp nghiên cứu:
- Phƣơng pháp phân tích tài liu:

 




c bit, Lu  dng s liu tra kh a
 c  KX03.21/06-20 v Đổi mới văn hoá quản lý tại Việt Nam
hiện nay.
- Phương pháp quan sát:  c vn d t
u, nhm b tr c bit trong vic
n v i vi viu nhng v 
p, hi hng phc, logo, khu hiu

13
- Phương pháp chuyên gia: Lu  v 
luc tri hc
Khoa h, v gigi  c
a mt t chc khoa h.
8. Ý nghĩa của Luận văn:
Ý nghĩa lý luận:
Lu n b n h thm v n
ng h  nhng nhnh v u
hi trong lo chc khoa h.
Ý nghĩa thực tiễn:
Lu   s du tham khn phc v
c quo c c qu
c th;
Kt qu u ca Lu u qu hong ca
 chc khoa h 
ca t chc m  c.
Lu  s d
.
9 . Kết cấu Luận văn
Chương 1: Lý luận về tổ chức KH&CN và văn hoá quản lý
n v t chc KH&CN
m t chc KH&CN
a t chc KH&CN
n chung v 

 c
u t ng t

14
Chương 2. . Những đặc trưng cơ bản của văn hoá quản lý trong các tổ chức
khoa học và công nghệ
2.1.Lch s m ca h thng t chc khoa h
ca Vit Nam.
2.2. T triu hin c th
Chương 3: Nhận dạng văn hoá quản lý của Trường Đại học Khoa học xã hội
và Nhân văn Hà Nội với tư cách là một tổ chức KH&CN
3.1. Nh
3.2u t ng tng
i hc khoa hi.
3.3 Mt s gi u qu ca t chc KH&CN  
trii nhp quc t.


15
CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
VÀ VĂN HÓA QUẢN LÝ
1.1.L luận về tổ chức KH&CN
1.1.1. Khái niệm tổ chức KH&CN
Khái niệm Tổ chức:
 danh t  chc ht, ta phi k n
mt hc chu tn ti ca s
vt. S v tn tt nhu t
thuc ni dung. T cha b v [2, tr.24]. nh
 phn t i.
 ng, t chp hp
ca nhii, nhing trong nhu nht

nh nhm thc hin nhng m    u ch m i hay m 
 thc hic. V
ch mn tc hong.
mi t cht thc th t hp
 thc hin mn sau:
+ T ch c to ra nhm thc hi    a c ng.
 chc phi phc v nh ch  
ng. Ngay c c gia, m hp
nhiu mc n phi chu s chi phi ci,
thng nht vi m cng, chi vi
hong c
u t cht
chng v  phm nh
p vu ca t ch  chc
.


16
mt ban qun phi ding vi
 chc. Ban qum bo s u phi
c hin ma t chc.
+ ng ca t chc: T chc gn ch thng kinh t 
tn ti, ma t chc c hic 
thng kinh t ng ca t chc.
i hi chn ti th
  li: Ai nm quyn s hu t chc? T
chc t ca t chi quan h trong t ch
hiDn vi ch
n ti s a nhiu t chc mi. m Tổ chức và
chuyển đổi xã hội t "T cht sn phm ci 

n s m rng v s u chng   mt
ng quan trng ca s chuyi". S tin ca t chc
n lin vi nhng bii ca trt t kinh t 
t t ch s, s tin trin ca t chc gn v
o ra nhng bic cu.
 chc mp, t
ch,  n ca khoa h, khi
t chc khoa h t lot chc
c gc trong h th chc, th 
trin. n thc v t chc khoa h s m bt
c nhm mnh ca t chy t chc khoa
h c ht, ta cn hiu v hong Khoa h.
Hoạt động Khoa học và công nghệ.
Francis Bacon, trit gia l       c
mnh". Lc th nghii sng ca khoa hi
i, nh  khi cu p b vi nhng
u ca nc c n. Ting cu c
xut hin trong lch s. Khoa h ng t sc mt


17
qua nhu thuyt ving  sng
ca nht. Hou khoa hn
c ct nn tng cho s n ca nh
h ly sn xut i
nhn nhng bii, trong truyn th

Trong gn 3 thu cc KH&CN bt ngun t
thc t ca nn kinh t c thc hin. Hong KH&CN 
tr t s nghi chc, mn kinh t 

quyn tham gia. V bn cht, hom "hoạt động khoa họchoạt
động công nghệ". yi dung ca "hong khoa h
"hot thc rt ln.
Lut Khoa h nh u 2):
Khoa học là hệ thống tri thức về các hiện tượng, sự vật, quy luật của tự nhiên,
xã hội và tư duy. y khoa hn phm ci trong hong sn
xut tri thc.
Công nghệ là tập hợp các phương pháp, quy trình, kỹ năng, bí quyết, công cụ,
phương tiện dùng để biến đổi các nguồn lực thành sản phẩmnh ngha ny nhn
mnh vo dng thc c th ca cng ngh v/hoc vt mang kin thc cng ngh .
 y, hoạt động KH&CN bao gồm nghiên cứu khoa học, nghiên cứu và
phát triển công nghệ, dịch vụ KH&CN, hoạt động phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ
thuật, hợp lý hoá sản xuất và các hoạt động khác nhằm phát triển KH&CN.
  KH&CN           
KH&CN KH&CN 
- Nghiên cứu khoa học 
            




18
- Phát triển công nghệ 
            

- Triển khai thực nghiệm 

M 



 
 - 


 - 


-  



gi
 


 
 







19
Tổ chức Khoa học và công nghệ:

Tổ chức khoa học và công nghệ là tổ chức được thành lập theo quy định của
Luật Khoa học và công nghệ và pháp luật có liên quan để tiến hành hoạt động khoa
học và công nghệ22, tr .29]

KH&CN 
KH&CNKH&CN 
KH&CN.





research park)
a,
             

 [35, tr.5]
 - 
  



1.1.2. Phân loại và đặc trưng của tổ chức KH&CN
u i T chc khoa h  theo
mt s i sau:
Phân loại theo lĩnh vực khoa học và công nghệ  
Khoa hc t  c k thu ); Khoa h  
Khoa hp; Khoa hc.


20
Phân loại theo các khâu của chu trình "Nghiên cứu - sản xuất": T chc khoa
h n; T chc khoa h u ng
d); T chc th nghi p), trm, tri; T chc

dch v KH&CN.
Phân loại theo cấp quản lý: T chc khoa h cp qu
-CN quc gia; T chc khoa h cp b ; T
chc khoa h c.
Phân loại theo chủ thể sở hữu: T chc khoa h thuc khu vc
c; T chc khoa h thuc khu v chc khoa hc
 thuc khu vc tp th; T chc khoa h c gia.
Phân loại theo Luật khoa học công nghệ của Việt Nam: T chu
khoa hc, t chu khoa hn; Tri hc, hc ving
 chc dch v khoa h.
V c ht chc khoa hc  ng hong
vit vng c vng xung quanh
 quy lut vng ca t n quy lut vng c
sau ht vng ca bi, t i sinh hn
i mi, t chc, m r 
k   t, c      bi   ngun lc  n
phm.
 ct c nhng ngng khoa
hc  u thuc  cao, thu tinh hoa ca
ng khoa h. H nm r
i, khu vi
 bn cht kinh t gii u thng nh
t chc KH&CN c, y t  chc phi v li chc
KH&CN ho n,
i nhuc nh m rng phng c
 nh ho rt
nh hong dch v c chi tt c  chc


21

KH&CN c xi "phi v li". Np kinh doanh trong
c KH&CN c x chc kinh t t
ng theo lut Doanh nghip.
KH&CN 

- 
- 
- 


- 
           


- 
- 

1.2. L luận chung về văn hoá quản l
1.2.1. Khái niệm văn hoá quản lý
t ng c mi s d bii sng
h ng x c
  hi 

   t ng   t hi  m. T  
ng (76- t ng 
y t     
 .  
 i sng, t chc cn qui
bp v i lp vng qui bng bo l

22
nay, rt nhi ch gng mt n
 c nhn nh 
  culture
trong tikulturkulturang t n gc Latin
cultus animing trt tinh thy ch nh:
mng trng vi t  o
 hay c h t t ng phm cht tt
p.
 n vi s xut hi  i    t ng   
c s dng ph bin t nh k i ta mi
chp nhn t  n tii gian
 ng
      phc tp gm tri th ng, ngh
thup luc, phong tc, tt c i v
u hc gi 
 gi i t  n tha h chim v
o nht. H cho rng bn cht cng v   
trin t nh nh tinh thn
cng.
 t ng t ng 
Ngay t i M ng
th  nh
Culture: A Critical Review of Concepts and Definition 
m ni tiu v  cn trong nhiu
c hi h
 i h n th m hin nay chc chn rng s n 
dng li  con s i mt


 Vit Nam, Ch tch H “vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích
sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật,
khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về


23
ăn, mặc, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức
là văn hoá” [15, tr.431] i th hi
ng song song vi ch vi   
khoa h  nhc ph thu
 ng 
i tt c nh nhc
 tn tn ci ma
a H y th hin tinh th
 c sng ca c
c  c sng
 ca ct c Tha nhn s 
bit tin bm v 
ra t rn hic nhit cao.
     “văn hoá
hôm nay có thể coi là tổng thể những nét riêng biệt tinh thần và vật chất, trí tuệ và xúc
cảm quyết định tính cách của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội. Văn hoá
bao gồm nghệ thuật và văn chương, những lối sống, những quyền cơ bản của con
người, những hệ thống các giá trị, những tập tục và những tín ngưỡng. Văn hoá đem
lại cho con người khả năng suy xét về bản thân. Chính văn hoá làm cho chúng ta trở
thành những sinh vật đặc biệt nhân bản, có lí tính, có óc phê phán và dấn thân một
cách đạo lí. Chính nhờ văn hoá mà con người tự thể hiện, tự ý thức được bản thân, tự
biết mình là một phương án chưa hoàn thành đặt ra để xem xét những thành tựu của
bản thân, tìm tòi không biết mệt những ý nghĩa mới mẻ và sáng tạo nên những công
trình vượt trội lên bản thân”.[30]

m nh
tr vt ch vt chng di sn vt th n,
ming di s nhng di s
truyn t    bin trong c    
nhc, nhc t h truyn th
Hai phi nhau, lhau, tn t
nhau.


24
n ph thu i
i. Mi th  theo th

nh c t t
tri thng nhn thc ht v nghi l 
ca mi ph ch tinh t 
tr c  i trong t chy,
nh 
Thng t chc tn ti trong mi, nh mt t
ch , chun mc, niVăn hoá in dấu ấn lên
tổ chức và góp phần tạo nên tính đa dạng của tổ chức và sự đa dạng đó cũng được
thể hiện ở cả các thành viên trong tổ chức.
Quản lý là một hoạt động thực tiễn đặc biệt của con người, trong đó các chủ
thể tác động lên các đối tượng bằng các công cụ và phương pháp khác nhau, thông
qua quy trình quản lý nhất định, nhằm thực hiện một cách hiệu quả nhất các mục tiêu
của tổ chức trong điều kiện biến động của môi trường.
Quc hong rc bit ci. C hai
u xut hin ngay t khi con ngi h n t
u sinh ta cuc sng, qu
  con ng    

 vn ci. Nn ca nhn thc con
nga hai yu t n dn nhng
nh v mt chnh th: Văn hoá quản lý.
i ngay t u v  a qu
i ngay t u v  t b phn quan
trng trong h th kt hp din ra nh n tt yu
c ca t
 dng nh mng lu qu hong. Dn
dn, trong hong thc tin c chng bc
trng ch yu ca
c bin trong cuc sng hi