nuôi cấy mô cây phong lan

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
KHOA SINH HỌC
KHOA SINH HỌC
BÀI TIỂU LUẬN MÔN CÔNG NGHỆ
BÀI TIỂU LUẬN MÔN CÔNG NGHỆ
TẾ BÀO THỰC VẬT
TẾ BÀO THỰC VẬT
ĐỀ TÀI:
ĐỀ TÀI:
NUÔI CẤY MÔ CÂY PHONG LAN
NUÔI CẤY MÔ CÂY PHONG LAN
SINH VIÊN THỰC HIỆN: TRỊNH HOÀNG ANH
SINH VIÊN THỰC HIỆN: TRỊNH HOÀNG ANH


NGUYỄN THỊ NGUYÊN
NGUYỄN THỊ NGUYÊN
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: ĐÀO THỊ HẢI LÝ
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: ĐÀO THỊ HẢI LÝ

MỤC LỤC
MỤC LỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
B. NỘI DUNG
B. NỘI DUNG

I. Ý NGHĨA CỦA NUÔI CẤY MÔ CÂY PHONG
I. Ý NGHĨA CỦA NUÔI CẤY MÔ CÂY PHONG
LAN
LAN
II. QUY TRÌNH NUÔI CẤY MÔ CÂY PHONG LAN
II. QUY TRÌNH NUÔI CẤY MÔ CÂY PHONG LAN
III. NHỮNG THÀNH TỰU ĐẠT ĐƯỢC VÀ HƯỚNG
III. NHỮNG THÀNH TỰU ĐẠT ĐƯỢC VÀ HƯỚNG
PHÁT TRIỂN VỀ NUÔI CẤY MÔ Ở VIỆT NAM
PHÁT TRIỂN VỀ NUÔI CẤY MÔ Ở VIỆT NAM
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Theo các chuyên gia về hoa của trường đại học
Theo các chuyên gia về hoa của trường đại học
nông nghiệp I, với khoảng hơn 755 loài hoa
nông nghiệp I, với khoảng hơn 755 loài hoa
lan hiện có, Việt Nam có khả năng trở thành
lan hiện có, Việt Nam có khả năng trở thành
nước xuất khẩu phong lan lớn trong khu vực.
nước xuất khẩu phong lan lớn trong khu vực.
Tuy nhiên giá thành hoa lan còn khá cao do
Tuy nhiên giá thành hoa lan còn khá cao do
chủ yếu lan có nguồn gốc từ rừng hoặc nhập
chủ yếu lan có nguồn gốc từ rừng hoặc nhập
khẩu. Vì thế, các nhà vườn trồng lan đang áp
khẩu. Vì thế, các nhà vườn trồng lan đang áp
dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào quy

dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào quy
trình sản xuất lan trong đó nuôi cấy mô được
trình sản xuất lan trong đó nuôi cấy mô được
áp dụng khá phổ biến
áp dụng khá phổ biến

B. NỘI DUNG
B. NỘI DUNG
I. Ý NGHĨA CỦA NUÔI CẤY MÔ PHONG
I. Ý NGHĨA CỦA NUÔI CẤY MÔ PHONG
LAN
LAN
- Tạo ra hàng loạt cây con giống nhau về mặt di
- Tạo ra hàng loạt cây con giống nhau về mặt di
truyền, đảm bảo sự đa dạng của nguồn lan
truyền, đảm bảo sự đa dạng của nguồn lan
trong tự nhiên
trong tự nhiên
- Nhờ nuôi cấy mô có thể sán xuất nhanh lượng
- Nhờ nuôi cấy mô có thể sán xuất nhanh lượng
phong lan lớn trên quy mô công nghiệp
phong lan lớn trên quy mô công nghiệp
- Nuôi cấy mô là công cụ hữu hiệu để tạo ra
- Nuôi cấy mô là công cụ hữu hiệu để tạo ra
nguồn phong lan sạch bệnh
nguồn phong lan sạch bệnh

II. QUY TRÌNH NUÔI CẤY MÔ
II. QUY TRÌNH NUÔI CẤY MÔ
PHONG LAN

PHONG LAN
Vật liệu nuôi cấy: mô phân sinh ngọn, mô phân
Vật liệu nuôi cấy: mô phân sinh ngọn, mô phân
sinh bên, cuống hoa, đỉnh lá, hạt lan…
sinh bên, cuống hoa, đỉnh lá, hạt lan…
Thông thường người ta nuôi cấy hạt lan tạo ra
Thông thường người ta nuôi cấy hạt lan tạo ra
các chồi mới hoặc nuôi cấy trực tiếp các cơ
các chồi mới hoặc nuôi cấy trực tiếp các cơ
quan của cây
quan của cây
1. Chọn mẫu và khử trùng mẫu cấy
1. Chọn mẫu và khử trùng mẫu cấy
1.1. Khử trùng trái lan
1.1. Khử trùng trái lan
Rửa trái lan bằng xà phòng, rửa lại bằng nước
Rửa trái lan bằng xà phòng, rửa lại bằng nước
sạch
sạch

Cho trái lan vào bình hấp khử trùng và cho vào
Cho trái lan vào bình hấp khử trùng và cho vào
tủ cấy vô trùng
tủ cấy vô trùng
Dùng cồn 70
Dùng cồn 70
° l
° l
ắc qua trong 30s, rửa lại bằng
ắc qua trong 30s, rửa lại bằng

nước cất vô trùng
nước cất vô trùng
Khử trùng trái lan lại bằng cồn 96
Khử trùng trái lan lại bằng cồn 96
º
º
D
D
ùng dao xẻ dọc trái lan để lấy hạt, cho hạt vào
ùng dao xẻ dọc trái lan để lấy hạt, cho hạt vào
môi trường nuôi cấy, quấn xung quanh miệng
môi trường nuôi cấy, quấn xung quanh miệng
hộp nuôi cấy bằng parafin
hộp nuôi cấy bằng parafin
Để hộp vào chỗ tối 2 tuần, sau đó đem ra để
Để hộp vào chỗ tối 2 tuần, sau đó đem ra để
ngoài sáng
ngoài sáng

1.2. Khử trùng mẫu cấy là các cơ quan
1.2. Khử trùng mẫu cấy là các cơ quan
Tách các vảy hành ra từ cây, bóc các lá già cho
Tách các vảy hành ra từ cây, bóc các lá già cho
đến khi xuất hiện các màm chồi bên mang
đến khi xuất hiện các màm chồi bên mang
đỉnh sinh trưởng
đỉnh sinh trưởng
Khử trùng bằng cồn 70
Khử trùng bằng cồn 70
° trong 30s, r

° trong 30s, r
ửa sạch lại
ửa sạch lại
bằng nước cất vô trùng
bằng nước cất vô trùng
Ngâm mẫu trong dung dịch Ca(0cl)
Ngâm mẫu trong dung dịch Ca(0cl)
2 2% trong 5
2 2% trong 5
ph
ph
út
út
Rửa lại bằng nước cất 4-5 lần
Rửa lại bằng nước cất 4-5 lần

Mỗi mầm được đặt trong một đĩa peptri vô trùng,
Mỗi mầm được đặt trong một đĩa peptri vô trùng,
cẩn thận tách các lá non, sau mỗi lần tách phải
cẩn thận tách các lá non, sau mỗi lần tách phải
nhúng mầm vào cồn 70º trong 1s và rửa với
nhúng mầm vào cồn 70º trong 1s và rửa với
nước cất vô trùng, chuyển sang một đĩa peptri
nước cất vô trùng, chuyển sang một đĩa peptri
vô trùng khác.
vô trùng khác.
Tách các lá mầm bằng dao nhọn vô trùng , dùng
Tách các lá mầm bằng dao nhọn vô trùng , dùng
kim nhọn tách các lớp lá, cắt đỉnh sinhtrưởng
kim nhọn tách các lớp lá, cắt đỉnh sinhtrưởng

ra khỏi mô và cấy vào môi trường nhân giống
ra khỏi mô và cấy vào môi trường nhân giống



Cắt và khử trùng mẫu cấy
Cắt và khử trùng mẫu cấy

2. MÔI TRƯỜNG NUÔI CẤY
2. MÔI TRƯỜNG NUÔI CẤY
2.1. Môi trường nuôi cấy hạt
2.1. Môi trường nuôi cấy hạt
Mỗi loại môi trường thích hợp cho từng nhóm
Mỗi loại môi trường thích hợp cho từng nhóm
lan khác nhau: Knudson’s đối với lan
lan khác nhau: Knudson’s đối với lan
Dendrobium, Cattleya; MS1/2 hoặc
Dendrobium, Cattleya; MS1/2 hoặc
Hyponex(20-20-20) đối với lan đơn thân như
Hyponex(20-20-20) đối với lan đơn thân như
Vanda, Phalaenopsis. Đường được bổ sung
Vanda, Phalaenopsis. Đường được bổ sung
vào moi trường nuôi cấy 30g/l và môi trường
vào moi trường nuôi cấy 30g/l và môi trường
được làm đặc bằng agar. Trước khi cấy môi
được làm đặc bằng agar. Trước khi cấy môi
trường được hấp khử trùng ướt ở 121ºC, 1atm
trường được hấp khử trùng ướt ở 121ºC, 1atm
trong thời gian 15 phút(tuỳ vào thể tích của
trong thời gian 15 phút(tuỳ vào thể tích của

môi trường nuôi cấy)
môi trường nuôi cấy)

2.2. Môi trường nuôi cấy đỉnh sinh trưởng
2.2. Môi trường nuôi cấy đỉnh sinh trưởng
. Một số môi trường thường được dùng
. Một số môi trường thường được dùng
là:Knudson’s, Heller, Knop, MS…
là:Knudson’s, Heller, Knop, MS…
Được sử dụng phổ biến nhất là môi trường MS
Được sử dụng phổ biến nhất là môi trường MS
có bổ sung các chất điều hoà sinh trưởng:
có bổ sung các chất điều hoà sinh trưởng:
NAA với nồng độ phần triệu(ppm),hoặc 2,4D
NAA với nồng độ phần triệu(ppm),hoặc 2,4D
với nồng độ 1-2 ppm nồng độ các chất nên
với nồng độ 1-2 ppm nồng độ các chất nên
giảm dần trong các lần cấy chuyển sau đó.
giảm dần trong các lần cấy chuyển sau đó.
Một số dich chiết trái cây cũng được bổ sungvào
Một số dich chiết trái cây cũng được bổ sungvào
môi trường nuôi cấy
môi trường nuôi cấy


Saccarose gây ra sự kích thích mô đối với một
Saccarose gây ra sự kích thích mô đối với một
số loài lan và ngược lạ cũng gây ức chế với
số loài lan và ngược lạ cũng gây ức chế với
một số loài lan khác, cytokynin có hiệu quả

một số loài lan khác, cytokynin có hiệu quả
gây sự mọc chồi với đa số loài và với nhiều bộ
gây sự mọc chồi với đa số loài và với nhiều bộ
phận của cây lan, đối với những loài hoặc
phận của cây lan, đối với những loài hoặc
những bộ phận không chịu ảnh hưởng của
những bộ phận không chịu ảnh hưởng của
cytokynin thì được thay thế bằng axit tranh-
cytokynin thì được thay thế bằng axit tranh-
cinamic
cinamic


Nhiệt độ lý tưởng cho nuôi cấy mô phong lan
Nhiệt độ lý tưởng cho nuôi cấy mô phong lan
là 22ºC±1 đối với đa số các loài lan đa thân và
là 22ºC±1 đối với đa số các loài lan đa thân và
26ºC±3 đối với các loài lan đơn thân.Ánh sáng
26ºC±3 đối với các loài lan đơn thân.Ánh sáng
nhân tạo được cungcấp bởi 2 loại đèn huỳnh
nhân tạo được cungcấp bởi 2 loại đèn huỳnh
quang và đèn nóng sáng, ánh sáng phải được
quang và đèn nóng sáng, ánh sáng phải được
sử dụng liên tục với quang kỳ 16 giờ,18 giờ
sử dụng liên tục với quang kỳ 16 giờ,18 giờ
hoặc 24 giờ, cường độ ánh sáng thay đổi từ
hoặc 24 giờ, cường độ ánh sáng thay đổi từ
1000 lux- 2000 lux tuỳ loài và tuỳ thuộc vào
1000 lux- 2000 lux tuỳ loài và tuỳ thuộc vào
thời kỳ sinh trưởng, các đèn phải đặt cách môi

thời kỳ sinh trưởng, các đèn phải đặt cách môi
trường 0,4-0,5m
trường 0,4-0,5m

Trước khi nuôi cấy,môi trường cấy và nước
Trước khi nuôi cấy,môi trường cấy và nước
cất phải được tiệt trùng trong nồi ở áp suất
cất phải được tiệt trùng trong nồi ở áp suất
1kg/cm² trong 10-30 phút
1kg/cm² trong 10-30 phút

3. Cấy chuyển sang môi trường mới
3. Cấy chuyển sang môi trường mới
3.1. Đối với hạt nảy mầm
3.1. Đối với hạt nảy mầm

- Đối với hạt nảy mầm, sau một thời gian nuôi
- Đối với hạt nảy mầm, sau một thời gian nuôi
cấy sẽ thấy các điểm xanh xuất hiện trên bề
cấy sẽ thấy các điểm xanh xuất hiện trên bề
mặt môi trường, nếu cấy thưa thì vãn để cây
mặt môi trường, nếu cấy thưa thì vãn để cây
phát triển trong môi trường cũ, nếu cấy mau
phát triển trong môi trường cũ, nếu cấy mau
thì phải cấy chuyển sang môi trường mới,môi
thì phải cấy chuyển sang môi trường mới,môi
trường mới như môi trường gieo hạt nhưng có
trường mới như môi trường gieo hạt nhưng có
bổ sung thêm 10% nước dừa
bổ sung thêm 10% nước dừa


Khi chồi lớn lên có thể tiến hành nhân chồi
Khi chồi lớn lên có thể tiến hành nhân chồi
hoặc chuyển sang môi trường cơ bản nhưng có
hoặc chuyển sang môi trường cơ bản nhưng có
bổ sung thêm 50g dịch chiết khoai tây hoặc
bổ sung thêm 50g dịch chiết khoai tây hoặc
50g chuối nghiền
50g chuối nghiền

Hạt lan Mini Dendrobium nảy mầm sau 30 ngày
Hạt lan Mini Dendrobium nảy mầm sau 30 ngày
bằng phương pháp nuôi cấy mô
bằng phương pháp nuôi cấy mô

.Cây con phát triển mạnh trong điều kiện in-
.Cây con phát triển mạnh trong điều kiện in-
vitro
vitro

3.2. Đối với đỉnh sinh trưởng
3.2. Đối với đỉnh sinh trưởng
-Sau 4-8 tuần, đỉnh sinh trưởng chuyển sang màu
-Sau 4-8 tuần, đỉnh sinh trưởng chuyển sang màu
xanh lục và tạo ra các khối tròn gọi là thể chồi,
xanh lục và tạo ra các khối tròn gọi là thể chồi,
thể chồi được lấy ra khỏi môi trường cấy ban
thể chồi được lấy ra khỏi môi trường cấy ban
đầu, dùng dao nhọn cắt thanh 4-6 miếng tuỳ
đầu, dùng dao nhọn cắt thanh 4-6 miếng tuỳ

theo kích thước của thể chồi, lát cắt sẽ được
theo kích thước của thể chồi, lát cắt sẽ được
chuyển vào trong môi trường phát triển chồi,
chuyển vào trong môi trường phát triển chồi,
mỗi đỉnh sinh trưởng sẽ tạo ra được một chồi
mỗi đỉnh sinh trưởng sẽ tạo ra được một chồi
nới sau khoảng 4 tuần, có thể cắt tiếp và
nới sau khoảng 4 tuần, có thể cắt tiếp và
chuyển sang môi trường mới, tất cả việc cấy
chuyển sang môi trường mới, tất cả việc cấy
chuyển phải được thực hiện trong điều kiện vô
chuyển phải được thực hiện trong điều kiện vô
trùng
trùng

Thể chôì lan Hồ điệp phát triển sau 4 tuần nuôi
Thể chôì lan Hồ điệp phát triển sau 4 tuần nuôi
cấy mô
cấy mô

Thể chồi lan Hồ Điệp phát triển sau 8 tuần
Thể chồi lan Hồ Điệp phát triển sau 8 tuần



4. Tái sinh cây hoàn chỉnh
4. Tái sinh cây hoàn chỉnh
Khi đạt đén số cây giống cân thiết, ta chuyển thể
Khi đạt đén số cây giống cân thiết, ta chuyển thể
chồi sang môi trường tạo rễ(môi trường có

chồi sang môi trường tạo rễ(môi trường có
nồng độ auxin tăng lên để kích thích ra rễ) Sau
nồng độ auxin tăng lên để kích thích ra rễ) Sau
4-5 tháng, các thể chồi sẽ phát triển thành cây
4-5 tháng, các thể chồi sẽ phát triển thành cây
con
con



Tạo rễ chuẩn bị đưa ra trồng ngoài tự nhiên
Tạo rễ chuẩn bị đưa ra trồng ngoài tự nhiên

5. Chuyển cây ra vườn ươm
5. Chuyển cây ra vườn ươm
Khi cây con cao 5-7cm, có từ 3-4 lá, có thể
Khi cây con cao 5-7cm, có từ 3-4 lá, có thể
chuyển sang cấy vào bầu đất mùn vô trùng có
chuyển sang cấy vào bầu đất mùn vô trùng có
bổ sung các chất dinh dưỡng.
bổ sung các chất dinh dưỡng.
Khi đem ra khỏi chai, dùng vòi rửa sạch hết môi
Khi đem ra khỏi chai, dùng vòi rửa sạch hết môi
trường nuôi cấy còn bám trên cây con, ngâm
trường nuôi cấy còn bám trên cây con, ngâm
vào nước có pha thuốc trừ nắm trong khoảng 5
vào nước có pha thuốc trừ nắm trong khoảng 5
phút rồi xả sạch nới nước
phút rồi xả sạch nới nước
Giá thể thường được sử dụng để ươm cây con

Giá thể thường được sử dụng để ươm cây con
sau nuôi cấy là vỏ dừa
sau nuôi cấy là vỏ dừa

Gía thể để chuyển lan ra môi Vườn ươm
Gía thể để chuyển lan ra môi Vườn ươm


trường tự nhiên
trường tự nhiên



Lan nuôi cấy mô phát triển trong môi trường tự nhiên
Lan nuôi cấy mô phát triển trong môi trường tự nhiên

III.NHỮNG THÀNH TỰU ĐÃ ĐẠT ĐƯỢC
III.NHỮNG THÀNH TỰU ĐÃ ĐẠT ĐƯỢC
VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN NUÔI CẤY MÔ
VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN NUÔI CẤY MÔ
PHONGLAN TẠI VIỆT NAM
PHONGLAN TẠI VIỆT NAM
Trên thực tế, tình hình sản xuất phong lan hiện nay ở
Trên thực tế, tình hình sản xuất phong lan hiện nay ở
Việt Nam còn chưa tương xứng với tiềm năng. Qua
Việt Nam còn chưa tương xứng với tiềm năng. Qua
khảo sát, hiện mới chỉ có một số công ty lớn, trong đó
khảo sát, hiện mới chỉ có một số công ty lớn, trong đó
có những công ty nước ngoài trồng phong lan tại Đà
có những công ty nước ngoài trồng phong lan tại Đà

Lạt, TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai với diện tích khoảng
Lạt, TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai với diện tích khoảng
50-60 ha/doanh nghiệp. Một vài địa phương khác
50-60 ha/doanh nghiệp. Một vài địa phương khác
cũng tiến hành trồng phong lan nhưng mới dừng ở
cũng tiến hành trồng phong lan nhưng mới dừng ở
quy mô gia đình, trên diện tích từ vài m2 đến vài
quy mô gia đình, trên diện tích từ vài m2 đến vài
nghìn m2, cá biệt có vài hộ trồng trên 1-2 ha chứ
nghìn m2, cá biệt có vài hộ trồng trên 1-2 ha chứ
chưa có các vùng quy hoạch trồng lan tập trung ứng
chưa có các vùng quy hoạch trồng lan tập trung ứng
dụng công nghệ hiện đại.
dụng công nghệ hiện đại.