Bàn về công tác quản lí thuế giái trị gia tăng ở khu vực kinh tế cá thể trên địa bàn quận Ba đình

Website: Email : Tel : 0918.775.368
LỜI NÓI ĐẦU
Thuế là khoản thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nước, là công cụ quan trọng
để phân phối và phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân. Như
vậy, có thể thấy rằng Thuế là một biện pháp kinh tế của mọi Nhà nước. Song để
biện pháp đó đạt hiệu quả sẽ rất cần đến một bộ phận chuyên trách, chất lượng
trong quá trình quản lý và hành thu.
Nhận thức được điều này, đồng thời để bắt nhịp được với bước chuyển biến
về cơ cấu, thành phần kinh tế, Đảng và Nhà nước ta đã thực thi cải cách hệ thống
Thuế bước hai. Trong đó, nổi bật nhất là việc thay thế 2 sắc thuế Doanh thu và thuế
Lợi tức bằng thuế Giá trị gia tăng và thuế Thu nhập doanh nghiệp được thông qua
tại kỳ họp thứ 11 và có hiệu lực thi hành từ 1/1/1999. Đây là bước đi vô cùng quan
trọng, thể hiện sự mạnh dạn của Đảng ta trong công cuộc đổi mới nền kinh tế. Tuy
nhiên sự khởi đầu nào cũng đều có những chắc trở không thể tránh khỏi, nhất là ở
khu vực kinh tế cá thể cả nước nói chung và đặc biệt ở Quận Ba Đình nói riêng. Để
có thể tháo gỡ được những khó khăn này và tìm ra hướng đi mới là cả một vấn đề
nan giải đối với Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế và các cơ quan hữu quan.
Quận Ba Đình là một trong 7 Quận nội thành của thành phố Hà Nội. Quận
Ba Đình không rộng về diện tích nhưng có nhiều trụ sở, cơ quan Trung Ương của
Đảng, Chính phủ, các cơ quan Ngoại giao, Đại sứ quán. Tuy nhiên hoạt động sản
xuất kinh doanh ở đây cũng rất phong phú. Qua thời gian thực tập ở Chi cục Thuế
quận Ba đình, được sự giúp đỡ tận tình của các thầy, cô giáo và các cán bộ công tác
tại Chi cục, tôi đã đi sâu nghiên cứu và phân tích tình hình thực tế quản lí thu thuế
giá trị gia tăng ở khu vực kinh tế cá thể trên địa bàn Quận Ba Đình trong những
tháng đầu triển khai luật thuế mới này. Từ đó cũng xin được đưa ra một số phương
Trang 1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
hướng nhằm tăng cường công tác quản lí thu thuế giá trị gia tăng ở khu vực kinh tế
cá thể, góp phần tăng thu cho Ngân sách Nhà nước.
Bắt nguồn từ những lí do trên nên đề tài có tên gọi là: “Bàn về công tác
quản lí thu thuế giá trị gia tăng ở khu vực kinh tế cá thể trên địa bàn quận Ba

Đình" .
Toàn bộ đề tài được trình bày theo kết cấu sau:
Chương I: Sự cần thiết phải quản lý thuế giá trị gia tăng đối với thành
phần kinh tế cá thể hiện nay.
Chương II: Tình hình quản lý thu thuế giá trị gia tăng ở khu vực kinh tế cá
thể trên địa bàn quận Ba Đình trong quý I năm 2003
Chương III: Một số phương hướng tăng cường quản lý thu thuế giá trị gia
tăng ở khu vực kinh tế cá thể ở quận Ba Đình
Vì thời gian thực tập và trình độ hạn hẹp nên bài viết không thể tránh khỏi
khiếm khuyết, sai sót. Rất mong được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy cô, các cán bộ
thuế và những người quan tâm.
Xin chân thành cảm ơn.


Trang 2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
CHƯƠNG I
SỰ CẦN THIẾT PHẢI QUẢN LÝ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI
VỚI THÀNH PHẦN KINH TẾ CÁ THỂ
I. THUẾ VÀ VAI TRÒ CỦA THUẾ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG
1. Khái niệm, đặc điểm của Thuế
Thuế xuất hiện cùng với sự xuất hiện của Nhà nước và sự phát triển tồn tại
của nền kinh tế hàng hoá tiền tệ. Nhà nước sử dụng thuế như một công cụ để phục
vụ cho việc thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của mình. Lịch sử càng phát
triển, các hệ thống thuế khoá, các hình thức thuế khoá và pháp luật thuế ngày càng
đa dạng và hoàn thiện cùng với sự phát triển của kinh tế thị trường, các khoản đóng
góp của người dân cho Nhà nước được xác định và được quy định công khai bằng
luật pháp của Nhà nước .
Các khoản thuế đóng góp của dân tạo thành quỹ tiền tệ của Nhà nước. Cùng

với sự hoàn thiện chức năng của Nhà nước, phạm vi sử dụng quỹ tiền tệ của Nhà
nước ngày càng mở rộng. Nó không chỉ đảm bảo chi tiêu để duy trì quyền lực của
bộ máy Nhà nước, mà còn để chi tiêu cho các nhu cầu phúc lợi chung và kinh tế.
Như vậy gắn liền với Nhà nước, thuế luôn là một vấn đề thời sự nóng bỏng đối với
các hoạt động kinh tế xã hội và với mọi tầng lớp dân cư.
Có rất nhiều các quan điểm nhìn nhận thuế dưới nhiều hình thức khác nhau,
nhưng đứng trên góc độ tài chính, có thể xem xét thuế dưới khái niệm như sau:
Thuế là một trong những biện pháp tài chính bắt buộc nhưng phi hình sự của
Nhà nước nhằm động viên một số bộ phận thu nhập từ lao động, từ của cải, từ vốn,
từ các chi tiêu hàng hoá và dịch vụ, từ tài sản của các thể nhân và pháp nhân nhằm
tập trung vào tay Nhà nước để trang trải các khoản chi phí cho bộ máy nhà nước và
Trang 3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
các nhu cầu chung của xã hội. Các khoản động viên qua thuế được thể chế hoá
bằng luật.
Với nhận thức như vậy, có thể thấy rõ sự khác nhau giữa thuế với các hình
thức phân phối khác dựa trên những đặc điểm chủ yếu sau đây:
Đặc điểm thứ nhất : Thuế là một biện pháp tài chính của
Nhà nước mang tính quyền lực, tính cưỡng chế, tính pháp lý cao nhưng sự
bắt buộc này là phi hình sự.
Quá trình động viên nguồn thu từ thuế của Nhà nước là quá trình chuyển đổi
quyền sở hữu một bộ phận thu nhập của các pháp nhân và thể nhân thành quyền sở
hữu của Nhà nước. Do đó Nhà nước phải dùng quyền lực để thực hiện quyền
chuyển đổi. Tính quyền lực tạo nên sự bắt buộc là một tất yếu khách quan, nhưng
vì các hoạt động thu nhập của thể nhân và pháp nhân không gây cản trở cho xã hội
nên tính bắt buộc này là phi hình sự. Vì vậy có thể nói việc đánh thuế không mang
tính hình phạt.
Đặc điểm này được thể chế hoá trong hiến pháp của mọi quốc gia, việc đóng
góp thuế cho nhà nước được coi là một trong những nghĩa vụ bắt buộc đối với công
dân. Mọi công dân làm nghiã vụ đóng thuế theo những luật thuế được cơ quan

quyền lực tối cao quy định và nếu không thi hành sẽ bị cưỡng chế theo những hình
thức nhất định.
* Đặc điểm thứ hai: Thuế tuy là biện pháp tài chính của Nhà nước mang tính
bắt buộc, song sự bắt buộc đó luôn luôn được xác lập trên nền tảng kinh tế-xã hội
của người làm nhiệm vụ đóng thuế, do đó thuế bao giờ cũng chứa đựng các yếu tố
kinh tế xã hội.
+ Yếu tố kinh tế thể hiện : Hệ thống thuế trước hết phải kể đến thu nhập bình
quân đầu người của một Quốc gia, cơ cấu kinh tế, thực tiễn vận động của cơ cấu
kinh tế đó, cũng như chính sách, cơ chế quản lý của Nhà nước. Cùng với yếu tố đó
Trang 4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
còn phải kể đến phạm vi, mức độ chi tiêu của Nhà nước nhằm thực hiện các chức
năng kinh tế của mình.
+ Yếu tố xã hội thể hiện : Hệ thống thuế phải dựa trên phong tục, tập quán
của quốc gia, kết cấu giai cấp cũng như đời sống thực tế của các thành viên trong
từng giai đoạn lịch sử. Mặt khác thuế còn thực hiện phân phối lại thu nhập xã hội
đảm bảo công bằng xã hội.
Như vậy mức động viên qua thuế trong GDP của một quốc gia phụ thuộc vào
nhu cầu chi tiêu của Nhà nước và các vấn đề kinh tế, xã hội của quốc gia đó.
* Đặc điểm thứ ba: Thuế là một khoản đóng góp không mang tính chất hoàn
trả trực tiếp. Nghiã là khoản đóng góp của công dân bằng hình thức thuế không đòi
hỏi phải hoàn trả đúng bằng số lượng và khoản thu mà nhà nước thu từ công dân đó
như là một khoản vay mượn. Nó sẽ được hoàn trả lại cho người nộp thuế thông qua
cơ chế đầu tư của Ngân sách nhà nước cho việc sản xuất và cung cấp hàng hoá
công cộng.
Đặc điểm này làm nổi rõ sự khác nhau giữa thuế và lệ phí. Lệ phí được coi là
một khoản đối giá giữa Nhà nước với công dân, khi công dân thừa hưởng những
dịch vụ công cộng do nhà nước cung cấp phải trả một phần thu nhập của mình cho
nhà nước. Tuy nhiên việc trao đổi này thường không tuân thủ theo hình thức trao
đổi ngang giá dựa trên quy luật của thị trường.

Tóm lại, Thuế là một biện pháp kinh tế của mọi Nhà nước, nó được thực thi
khi hoạt động kinh tế tạo ra thu nhập hoặc sử dụng nguồn thu nhập tạo ra. Đặc biệt,
trong nền kinh tế thị trường vai trò của Nhà nước ngày càng trở nên quan trọng thì
vai trò của thuế cũng chiếm vị trí không thể thiếu được trong công tác quản lý và
điều tiết vĩ mô nền kinh tế.
2. Vai trò của Thuế trong nền kinh tế thị trường
Trang 5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Sử dụng cơ chế thị trường để giải quyết 3 vấn để cơ bản của nền kinh tế (sản
xuất cái gì, như thế nào, cho ai) là phát kiến vĩ đại của nhân loại, cơ chế thị trường
thông qua những yếu tố của nó đã tạo ra động lực thúc đẩy sản xuất phát triển, kích
thích tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng hiệu quả, thúc đẩy quá trình xã
hội hoá sản xuất, đẩy nhanh quá trình tích tụ và tập trung hoá sản xuất.
Bên cạnh những ưu điểm đó, cơ chế thị trường có nhược điểm là gây cho xã
hội những lãng phí về lao động, tài nguyên, vốn dẫn đến độc quyền thủ tiêu cạnh
tranh. Với cơ chế phân phối qua thị trường thường khoét sâu hố ngăn cách giữa
người giầu và người nghèo, tạo sự bất ổn định về kinh tế xã hội.
Từ những ưu, nhược điểm đó cần thiết phải có sự can thiệp của Nhà nước
vào quá trình kinh tế -xã hội để phát huy những mặt tích cực của cơ chế thị trường
và hạn chế tối đa những nhược điểm của chúng. Để quản lý, điều hành vĩ mô nền
kinh tế xã hội, Nhà nước sử dụng nhiều công cụ như: Kế hoặch hoá, pháp luật, các
chính sách tài chính tiền tệ..vv.. Trong các công cụ trên thì chính sách tài chính tiền
tệ đóng vai trò quan trọng nhất và Thuế là một công cụ quan trọng trong chính sách
tài chính tiền tệ, thuế được nhà nước sử dụng để thực hiện vai trò quản lý vĩ mô
kinh tế xã hội.
Có thể thấy rõ vai trò của Thuế nổi bật ở các mặt sau:
* Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách Nhà nước:
Một nền tài chính quốc gia lành mạnh phải dựa chủ yếu vào nguồn thu từ
nội bộ nền kinh tế quốc dân.Tất cả các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước đều được đáp
ứng qua các nguồn thu từ thuế, phí và các hình thức thu khác như: vay mượn, viện

trợ nước ngoài, bán tài nguyên quốc gia, thu khác..vv.. Song thực tế các hình thức
thu ngoài thuế đó có rất nhiều hạn chế, bị ràng buộc bởi nhiều điều kiện. Do đó
thuế được coi là khoản thu quan trọng nhất vì khoản thu này mang tính chất ổn
định và khi nền kinh tế càng phát triển thì khoản thu này càng tăng. Ở nước ta,
Trang 6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Thuế thực sự trở thành nguồn thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nước từ năm 1990.
Điều này được thể hiện qua tỷ trọng số thuế trong tổng thu ngân sách .
Biều 1: Tình hình tỉ lệ thuế và phí trong tổng thu ngân sách nhà nước ta
trong thời gian qua ( Tài liệu của Tổng cục thuế ).
Năm Tổng số thuế và
phí ( tỷ đồng)
% So với tổng thu
NSNN
% So với GDP
1990 5906 73.7 14.0
1991 9844 92.7 12.83
1992 18514 88.0 16.75
1993 28695 90.5 21.0
1994 36629 89.6 21.51
Qua biểu trên ta thấy số thu thuế và phí đã chiếm phần chủ yếu trong tổng
thu NSNN và tăng nhanh qua các năm, đã bảo đảm về cơ bản yêu cầu chi thường
xuyên ngày càng tăng của NSNN, giảm bội chi ngân sách, giảm lạm phát, từng
bước góp phần ổn định trật tự xã hội, giành một phần để tăng chi cho tích luỹ. Như
vậy, chứng tỏ thuế là nguồn thu quan trọng nhất của NSNN.
* Thuế, một công cụ góp phần điều chỉnh các mục tiêu kinh tế vĩ mô của Nhà
nước:
Chính sách thuế được đặt ra không chỉ nhằm mang lại số thu đơn thuần cho
ngân sách mà yêu cầu cao hơn là qua thu góp phần thực hiện chức năng việc kiểm
kê, kiểm soát, quản lý hướng dẫn và khuyến khích phát triển sản xuất, mở rộng lưu

thông đối với tất cả các thành phần kinh tế theo hướng phát triển của kế hoạch nhà
Trang 7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nước, góp phần tích cực vào việc điều chỉnh các mặt mất cân đối lớn trong nền kinh
tế quốc dân.
Ngày nay, hướng vào việc xử lý các mục tiêu của kinh tế vĩ mô là nhiệm vụ
trọng tâm của mọi chính phủ. Sự thành công hay thất bại của việc quản lý Nhà
nước, nền kinh tế là giải quyết các mục tiêu của kinh tế vĩ mô. Trong nền kinh tế
thị trường hiện đại, người ta thường xác định 4 mục tiêu cơ bản của kinh tế vĩ mô
mà mọi chính phủ phải theo đuổi. Bốn mục tiêu đó là:
- Đảm bảo thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế một cách hợp lý .
- Tạo được công ăn việc làm đầy đủ cho người lao động.
- Ổn định giá cả, tiền tệ, chống lạm phát.
-Thực hiện sự cân bằng cán cân thanh toán quốc tế.
Với 4 mục tiêu trên ta có thể thấy rõ Thuế là một công cụ hết sức quan trọng
nhằm biến 4 mục tiêu đó thành hiện thực.
1. Thuế kích thích sự tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm
Để thực hiện các mục tiêu này, một trong những công cụ quan trọng mà nhà
nước sử dụng là chính sách thuế. Nội dung điều tiết của thuế gồn hai mặt: Kích
thích và hạn chế. Nhà nước đã sử dụng chính sách thuế một cách linh hoạt trong
từng thời kỳ nhất định, bằng việc tác động vào cung-cầu nhằm điều chỉnh chu kỳ
kinh doanh- một đặc trưng vốn có của nền kinh tế thị trường.
Khi nền kinh tế suy thoái, tức là khi đầu tư ngừng trệ, sản xuất và tiêu dùng
đều giảm thì nhà nước dùng thuế để kích thích đầu tư và khuyến khích tiêu dùng.
Bằng việc giảm thuế đánh vào sản xuất, giảm thuế đối với hàng sản xuất ra
để khuyến khích tạo lợi nhuận, kích thích việc đầu tư vào sản xuất.
Bằng việc giảm thế đánh vào tiêu dùng nhằm khuyến khích tiêu dùng.
Trang 8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Để hạn chế và gây áp lực đối với việc lưu giữ vốn không đưa vào đầu tư, có

thể tăng thuế đánh vào thu nhập về tiền gửi tiết kiệm và thu nhập về tài sản dự trữ,
từ đó sẽ khuyến khích việc đưa vốn vào đầu tư, sản xuất kinh doanh.
Khi nền kinh tế hưng thịnh, để ngăn chặn nguy cơ một nền kinh tế “nóng”
phát triển dẫn đến lạm phát và khủng hoảng thừa thì nhà nước dùng thuế để giảm
tốc độ đầu tư ồ ạt và giảm bớt mức tiêu dùng của xã hội. Song việc tăng thuế phải
được xem xét trong một giới hạn cho phép để đảm bảo vừa tăng nguồn thu cho
NSNN vừa điều chỉnh cơ cấu ngành nghề hợp lý.
Như vậy, có thể thấy sự tác động của thuế có ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh
tế, đến việc điều tiết kinh tế thị trường của Nhà nước. Thông qua thuế, Nhà nước
thực hiện định hướng phát triển sản xuất. Chính sách thuế có định hướng phân biệt,
có thể góp phần tạo ra sự phát triển cân đối hài hoà giữa các ngành, các khu vực,
các thành phần kinh tế, làm giảm bớt chi phí xã hội và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Trong nền kinh tế thị trường xảy ra các chu kỳ kinh doanh đó là chu kỳ dao động
lên xuống về mức độ thất nghiệp và tỷ lệ lạm phát, sự ổn định nền kinh tế với tình
trạng có đầy đủ công ăn việc làm, lạm phát ở mức thấp để thúc đẩy nền kinh tế tăng
trưởng bền vững là hướng phấn đấu nỗ lực của mọi chính phủ nhằm san bằng chu
kỳ kinh doanh, đưa giá cả về mức ổn định.
2. Thuế thực hiện vai trò tái phân phối các nguồn tài chính, góp phần đảm
bảo công bằng xã hội
Kinh tế thị trường làm ra tăng sự phân hoá giàu nghèo, sự phân hoá này có
những khi bất hợp lý và làm giảm tính hiệu quả kinh tế-xã hội. Do vậy, cần phải có
những biện pháp phân phối lại của cải xã hội nhằm hạn chế sự phân hoá này, làm
lành mạnh xã hội.
Nhà nước dùng thuế để điều tiết phần chênh lệch giữa người giàu và người
nghèo, thông qua việc trợ cấp hoặc cung cấp hàng hoá công cộng. Thông qua thuế
Trang 9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
thu nhập, Nhà nước thực hiện vai trò điều chỉnh vĩ mô trong lĩnh vực tiền lương và
thu nhập, hạn chế sự phân hoá giàu nghèo và tiến tới công bằng xã hội. Một khía
cạnh khác của chính sách thuế nhằm điều chỉnh thu nhập là các khoản thuế đánh

vào tiêu dùng: Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế Giá trị gia tăng.
Với những hàng hóa dịch vụ thiết yếu việc giảm thuế sẽ có lợi cho người
nghèo hơn và sự chênh lệch về thu nhập cũng được giảm bớt. Trái lại những mặt
hàng xa xỉ, cao cấp việc tăng thuế sẽ góp phần phân phối lại một bộ phận thu nhập
của người giàu trong xã hội. Tuy nhiên, khi sử dụng công cụ thuế để điều chỉnh
thu nhập, mức thu nên xây dựng hợp lý tránh tình trạng điều tiết quá lớn làm giảm
khát vọng làm giàu của nhà kinh doanh và giảm khả năng tăng trưởng kinh tế của
đất nước.
3. Thuế là công cụ kiềm chế lạm phát
Nguyên nhân của lạm phát có thể do cung cầu làm cho giá cả hàng hoá tăng
lên hoặc do chi phí đầu vào tăng. Thuế được sử dụng để điều chỉnh lạm phát, ổn
định giá cả thị trường. Nếu cung nhỏ hơn cầu thì nhà nước dùng thuế để điều chỉnh
bằng cách giảm thuế đối với các yếu tố sản xuất, giảm thuế thu nhập để kích thích
đầu tư sản xuất ra nhiều khối lượng sản phẩm nhiều hơn. Đồng thời tăng thuế đối
với hàng hoá tiêu dùng để giảm bớt cầu. Nếu lạm phát do chi phí tăng, gia tăng thất
nghiệp, sự trì trệ của tốc độ phát triển kinh tế, giá cả đầu vào tăng, nhà nước dùng
thuế hạn chế tăng chi phí bằng cách cắt giảm thuế đánh vào chi phí, kích thích tăng
năng suất lao động.
4. Thuế góp phần bảo hộ sản xuất trong nước và tạo điều kiện hoà nhập
nền kinh tế thế giới
Bảo hộ hợp lý nền sản xuất trong nước tránh khỏi sự cạnh tranh khốc kiệt từ
bên ngoài được coi là hết sức cần thiết đối với các nước. Điều này được thể hiện rõ
nét thông qua thuế xuất nhập khẩu. Để kích thích sản xuất trong nước phát triển,
Trang 10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
kích thích sản xuất hàng hoá xuất khẩu, nhà nước đánh thuế rất thấp hoặc không
đánh thuế vào hàng xuất khẩu. Khuyến khích xuất khẩu hàng hoá đã qua chế biến,
hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô. Đánh thuế nhập khẩu thấp đối với hàng hoá
máy móc thiết bị trong nước chưa sản xuất được và đánh thuế nhập khẩu cao đối
với hàng hoá máy móc thiết bị trong nước đã sản xuất được hoặc hàng hoá tiêu

dùng xa xỉ.
Hiện nay, xu hướng hội nhập kinh tế đang phát triển mạnh mẽ ở trong khu
vực và trên thế giới. Sự ưu đãi, các hiệp định về thuế, tính thông lệ quốc tế của
chính sách thuế có thể làm gia tăng sự hoà nhập kinh tế giữa một số quốc gia với
khu vực và cộng đồng quốc tế.
Trước sự đổi mới mạnh mẽ của cơ chế thị trường đòi hỏi hàng loạt các chính
sách kinh tế, tài chính phải thay đổi cho phù hợp, trong đó có chính sách thuế khoá.
Kỳ họp thứ XI Quốc hội khoá IX nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam đã
thông qua hai luật thuế quan trọng là Luật thuế Giá trị gia tăng và Luật thuế thu
nhập doanh nghiệp có hiệu lực từ ngày 01/01/1999 thay thế cho Luật thuế doanh
thu, lợi tức. Vấn đề đặt ra là ngành thuế cũng như các đối tượng sản xuất kinh
doanh phải nắm vững và thực hiện nghiêm chỉnh 2 luật thuế này giúp cho Thuế
ngày càng có sức khả thi, hiệu quả hơn trong nền kinh tế thị trường.
II. SỰ CẦN THIẾT PHẢI ÁP DỤNG THUẾ THUẾ GIÁ TRỊ GIA
TĂNG Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
1. Sự cần thiết phải áp dụng thuế Giá trị gia tăng thay cho thuế Doanh
thu
Chỉ có sản xuất mới tạo ra của cải vật chất cho xã hội và nguồn thu cho
NSNN. Do đó, Nhà nước có trách nhiệm quan tâm, tạo môi trường thuận lợi cho
sản xuất phát triển, lưu thông được thông suốt. Một môi trường đầu tư được coi là
thuận lợi nếu trong đó, những cơ chế chính sách được quy định phù hợp, rõ ràng,
Trang 11
Website: Email : Tel : 0918.775.368
ổn định, ít có biến động để tạo cho doanh nghiệp yên tâm bỏ vốn đầu tư phát triển
sản xuất, kinh doanh.
Ở nước ta, đến thời điểm này, Nhà nước thấy cần thiết phải áp dụng thuế Giá
trị gia tăng để thay thế cho thuế doanh thu vì các lý do sau:
Với Việt Nam, Thuế doanh thu đã được áp dụng từ rất lâu, trước đây có tên
là Thuế doanh nghiệp, từ khi cải cách thuế bước một (từ năm 1990) được đổi tên là
Thuế doanh thu. Thuế doanh thu có đặc trưng cơ bản là có nhiều mức thuế suất,

phân biệt theo nghành hàng và mặt hàng. Thuế thu hàng tháng và tính trên tổng
doanh thu bán hàng, không có khấu trừ thuế đã nộp ở khâu trước. Thuế suất được
quy định thấp.
Thuế doanh thu có ưu điểm là tính toán đơn giản, thu dứt điểm từng lần bán
hàng mà không phải theo dõi thoái trả số thuế đã nộp ở khâu trước. Vì vậy, nguồn
thu của các cấp ngân sách và giữa các địa phương cũng tương đối ổn định.
Tuy nhiên, thuế doanh thu có nhiều nhược điểm, trong đó, nhược điểm lớn
nhất là thu thuế trùng lắp. Thuế doanh thu quy định cứ mỗi lần bán hàng là một lần
phải nộp Thuế doanh thu nên càng chuyên môn hoá sâu thì càng phải nộp nhiều
thuế. Ngược lại, nếu tổ chức sản xuất khép kín kiểu tự cấp tự túc thì phải nộp ít
thuế hơn. Do đó, thuế doanh thu không phù hợp với yêu cầu Công nghiệp hoá-
Hiện đại hoá. Mặt khác, cơ chế thuế có nhiều mức thuế suất để bảo hộ đến từng
ngành hàng, mặt hàng chỉ phù hợp với thời kỳ kế hoặch hoá, thời kì mà giá cả đại
bộ phận hàng hoá đều do Nhà nước thống nhất quản lý.Việc quy định quá nhiều
thuế suất làm cho sắc thuế phức tạp, tạo kẽ hở để trốn thuế, lách thuế. Mặt khác
thuế Doanh thu quy định quá nhiều các trường hợp miễn giảm thuế, nhiều khi
không đúng tính chất của thuế gián thu, gây phức tạp cho quá trình thực hiện, quản
lý.
Trang 12
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Sang cơ chế kinh tế thị trường, giá cả hàng hoá do cung- cầu trên thị trường
quyết định, nếu vẫn duy trì cơ chế nhiều thuế suất thì chỉ làm tăng thêm khó khăn,
phức tạp trong quản lý và tạo nhiều kẽ hở cho trốn lậu thuế... Chính vì vậy, trong
cải cách thuế bước II này, Quốc hội đã quyết định ban hành thuế Giá trị gia tăng để
áp dụng từ 1/1/2003 thay thế cho thuế doanh thu.
2. Thuế Giá trị gia tăng và những ưu điểm nổi bật
Thuế Giá trị gia tăng là thuế tính trên khoản giá trị tăng thêm của hàng hoá,
dịch vụ phát sinh ở từng khâu trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.
Vì chỉ tính trên khoản giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ ở từng khâu
bán hàng, không đánh vào phần giá trị đã chịu thuế ở khâu trước, cho nên cách tính

thuế Giá trị gia tăng là rất khoa học, rất cần thiết đối với phát triển sản xuất theo
hướng Công nghiệp hoá- Hiện đại hoá và phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế.
Với bản chất đó, Thuế Giá trị gia tăng có nhiều ưu điểm hơn so với thuế
doanh thu, như sau:
+ Thuế Giá trị gia tăng không thu trùng lắp cho nên góp phần khuyến khích
chuyên môn hoá, hợp tác hoá để nâng cao năng suất, chất lượng, hạ giá thành sản
phẩm.
+ Thuế Giá trị gia tăng chỉ tính trên phần giá trị tăng thêm, không tính vào
vốn, nên góp phần khuyến khích các tổ chức, cá nhân bỏ vốn ra đầu tư phát triển
sản xuất, kinh doanh, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế ở nước ta trong
thời gian tới.
+ Thuế Giá trị gia tăng góp phần khuyến khích mạnh mẽ việc sản xuất hàng
xuất khẩu, vì hàng hoá xuất khẩu chẳng những không phải chịu thuế Giá trị gia
tăng ở khâu xuất khẩu mà còn được thoái trả lại toàn bộ số thuế đã thu ở các khâu
trước.
Trang 13
Website: Email : Tel : 0918.775.368
+ Thuế Giá trị gia tăng được thu tập trung ngay ở khâu đầu tiên là khâu sản
xuất hoặc khâu nhập khẩu hàng hoá và thu ở mỗi khâu đều có thể kiểm tra được
việc thu nộp thuế ở khâu trước, cho nên hạn chế được thất thu hơn so với thuế
doanh thu.
+ Thuế Giá trị gia tăng được thực hiện thống nhất và chặt chẽ theo nguyên
tắc căn cứ vào hoá đơn mua, bán hàng để khấu trừ số thuế đã nộp ở khâu trước.
Điều đó có nghĩa là, nếu không có hoá đơn mua hàng ghi rõ số thuế Giá trị gia tăng
đã nộp ở khâu trước thì không được khấu trừ thuế. Vì vậy, Thuế Giá trị gia tăng
khuyến khích các cơ sở sản xuất, kinh doanh khi mua hàng phải đòi hoá đơn, và khi
bán hàng phải có hoá đơn theo đúng quy định. Với nguyên tắc thuế thu ở khâu sau
được khấu trừ số thuế đã nộp ở khâu trước, Thuế Giá trị gia tăng sẽ góp phần hạn
chế được những sai sót, gian lận trong việc ghi chép hoá đơn. Hoạt động mua-bán
hàng hoá, cung ứng lao vụ, dịch vụ có hoá đơn, chứng từ được đưa vào nề nếp

thành thói quen trong nền kinh tế sẽ là tiền đề cho việc tin học hoá quá trình quản
lý sản xuất kinh doanh, hạn chế bớt những sai sót, tiêu cực và mang lại nhiều lợi
ích cho nền kinh tế.
+ Thuế Giá trị gia tăng phù hợp với thông lệ quốc tế, tạo điều kiện cho Việt
nam hội nhập kinh tế với các nước trong khu vực và trên thế giới.
Rõ ràng, thuế Giá trị gia tăng có nhiều ưu điểm nổi trội hơn thuế doanh thu.
Mục đích chủ yếu của việc áp dụng thuế Giá trị gia tăng là tạo thêm thuận lợi cho
các cơ sở sản xuất, kinh doanh phát triển, chứ không nhằm tăng mức động viên,
càng không phải là làm cho doanh nghiệp khó khăn.
Nội dung cơ bản của Luật thuế Giá trị gia tăng:
Theo luật thuế Giá trị gia tăng đã được quốc hội khoá IX thông qua tại kỳ
họp thứ 11.
Nghị định số 28/2003/NĐ-CP.
Trang 14
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Thông tư số 89/2003/TT-BTC.
Phạm vi áp dụng :
Đối tượng chịu thuế : Hàng hoá, dịch vụ dùng cho sản xuất, kinh doanh và
tiêu dùng ở Việt nam là đối tượng chịu thuế Giá trị gia tăng, trừ các đối tượng
không thuộc diện chịu thuế đã quy định trong luật.
Do những mục tiêu kinh tế xã hội nhất định trong từng thời kỳ, luật thuế Giá
trị gia tăng quy định 26 nhóm, mặt hàng không thuộc diện chịu thuế Giá trị gia
tăng. Đặc điểm của những hoạt động không phải chịu thuế Giá trị gia tăng là:
Những hoạt động nhà nước cần khuyến khích phát triển nhưng đang gặp khó
khăn. Ví dụ: Nhà ở thuộc sở hữu nhà nước do nhà nước bán cho người đang thuê.
Những hoạt động liên quan đến vốn đầu tư. Ví dụ: Dịch vụ tín dụng và quỹ
đầu gồm hoạt động cho vay vốn, cho thuế tài chính..
Những hoạt động sản xuất hàng hoá dịch vụ thiết yếu. Ví dụ: Sản phẩm trồng
trọt, chăn nuôi chưa qua chế biến hoặc chỉ sơ chế..
Những hoạt động không mang tính kinh doanh. Ví dụ: Vũ khí, khí tài phục

vụ quốc phòng an ninh..
Những hoạt động cần ưu đãi nhưng ở mức độ vừa phải. Ví dụ: Hàng miễn
thuế bán tại cảng, ga, sân bay..
Những hàng hoá mang tính chất xử lý về mặt kĩ thuật đánh thuế. Ví dụ: Hàng
hoá dịch vụ thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Những hàng hoá không mang tính chất gia tăng, tiêu dùng tại Việt nam hoặc
theo những quan hệ kinh tế đối ngoại. Ví dụ: Hàng chuyển khẩu, quá cảnh..
Những hàng hoá thuộc diện chịu thuế Giá trị gia tăng không phải nộp thuế
Giá trị gia tăng đầu vào, nhưng không được khấu trừ, hoàn thuế GTGT đầu ra.
Đối tượng nộp thuế: Các tổ chức cá nhân, sản xuất kinh doanh hàng hóa
dịch vụ chịu thuế Giá trị gia tăng (gọi chung là cơ sở kinh doanh) và tổ chức cá
Trang 15
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nhân khác nhập khẩu hàng hoá chịu thuế Giá trị gia tăng ( gọi chung là người nhập
khẩu) là đối tượng nộp thuế Giá trị gia tăng.
Căn cứ tính thuế và phương pháp tính thuế:
Căn cứ tính thuế Giá trị gia tăng : là giá tính thuế và thuế suất:
- Giá tính thuế :
Nguyên tắc chung: Giá tính thuế là giá chưa có thuế Giá trị gia tăng
+ Đối với hàng hoá dịch vụ do cơ sở sản xuất kinh doanh bán ra hoặc cung
ứng cho đối tượng khác, giá tính thuế Giá trị gia tăng là giá bán chưa có thuế Giá
trị gia tăng.
+ Đối với hàng hoá nhập khẩu là giá nhập tại cửa khẩu cộng với thuế nhập
khẩu.
+ Đối với hàng hoá dịch vụ để trao đổi sử dụng nội bộ biếu tặng, giá tính
thuế Giá trị gia tăng được xác định theo giá tính thuế của từng hàng hoá dịch vụ
cùng loại hoặc tương đương tại thời điểm phát sinh các loại hoạt động này.
+ Đối với hoạt động cho thuê tài sản, giá tính thuế Giá trị gia tăng là tiền cho
thuê trong từng kỳ.
+ Đối với gia công hàng hoá, giá tính thuế Giá trị gia tăng là giá gia công

chưa có thuế bao gồm: Tiền công, tiền nhiên liệu, động lực vật liệu phụ và chi phí
khác để gia công.
+ Đối với hoạt động xây dựng, lắp đặt giá tính thuế Giá trị gia tăng là giá xây
dựng, lắp đặt chưa có thuế Giá trị gia tăng.
+ Đối với hoạt động kinh doanh dịch vụ hưởng tiền công hoặc tiền hoa hồng,
giá tính thuế Giá trị gia tăng là tiền công hoặc tiền hoa hồng đựơc hưởng chưa trừ
khoản phí tổn nào.
+ Đối với hoạt động vận tải, bốc xếp giá tính thuế Giá trị gia tăng là giá cước
vận tải, bốc xếp chưa có thuế Giá trị gia tăng.
Trang 16
Website: Email : Tel : 0918.775.368
+ Đối với hàng hoá, dịch vụ đặc thù được xác định như sau:
Giá tính Giá thanh toán
thuế = -------------------------------------
giá trị gia tăng 1+ Thuế suất(%) thuế GTGT
Thuế suất :
Luật thuế Giá trị gia tăng quy định 4 mức thuế suất: 0%,5%,10%,20%.
Mục đích của việc quy định 4 mức thuế suất này là nhằm khắc phục nhược
điểm của thuế Doanh thu, là một bước giảm bớt đáng kể sự phức tạp và kém hiệu
quả của cơ chế đa thuế suất. Đồng thời thể hiện chính sách điều tiết thu nhập và
hướng dẫn tiêu dùng đối với hàng hoá, dịch vụ của nhà nước.
+ Mức thuế suất 0% áp dụng đối với hàng hoá xuất khẩu.
+ Mức thuế suất 5% áp dụng đối với hàng hoá và dịch vụ thiết yếu,
phục vụ trực tiếp cho sản xuất và tiêu dùng.
+ Mức thuế suất 10% là thuế suất phổ thông áp dụng đối với hàng hoá
dịch vụ thông thường nhằm đảm bảo số thu cho NSNN.
+ Mức thuế suất 20% áp dụng đối với hàng hoá dịch vụ không thiết
yếu mà nhà nước cần điều tiết:
Vàng bạc đá quý do cơ sở kinh doanh mua vào bán ra.
. Khách sạn du lịch ăn uống

. Xổ số kiến thiết.
. Đại lý tàu biển.
. Dịch vụ môi giới.
Phương pháp tính thuế:
Có 2 phương pháp tính thuế Giá trị gia tăng:
Phương pháp khấu trừ và phương pháp tính trực tiếp trên Giá trị gia tăng.
@ Phương pháp khấu trừ thuế
Trang 17
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Đối tượng và điều kiện áp dụng: Phương pháp khấu trừ thuế được
áp dụng cho tất cả các cơ sở kinh doanh đã thực hiện đầy đủ các yêu cầu về mở và
ghi sổ kế toán, chấp hành đầy đủ các quy định của chế độ hoá đơn, chứng từ.
- Cách tính thuế GTGT phải nộp:
Thuế Giá trị gia tăng Thuế GTGT Thuế GTGT
phải nộp = đầu ra - đầu vào
Thuế Giá trị gia tăng Giá tính thuế của Thuế suất thuế
đầu ra = HH,DV bán ra x gtgt HH,DV đó.
Thuế Giá trị gia tăng Tổng thuế GTGT đã thanh toán ghi trên
= hoá đơn GTGT mua hàng hoá dịch vụ
đầu vào hoặc chứng từ nộp thuế GTGT hàng hoá,
nhập khẩu
@ Phương pháp tính trực tiếp trên GTGT
Đối tượng và điều kiện áp dụng: Là các cá nhân, tổ chức kinh doanh chưa
thực hiện đầy đủ các điều kiện về kế toán, hoá đơn, chứng từ để làm căn cứ tính
thuế theo phương pháp khấu trừ, các cơ sở kinh doanh mua bán vàng, bạc, đã quý,
ngoại tệ. Giá bán hàng hoá, dịch vụ ghi trên hoá đơn bán hàng là giá đã có thuế
GTGT.
- Cách tính thuế :
Số thuế GTGT GTGT của hàng hoá Thuế suất GTGT
phải nộp = dịch vụ chịu thuế x của hàng hoá DV

Trong đó:
GTGT của hàng hóa Giá thanh toán của Giá TT của hàng hoá
Trang 18
Website: Email : Tel : 0918.775.368
= -
dịch vụ hàng hoá DV bán ra DV mua vào tương ứng
Khấu trừ thuế Giá trị gia tăng đầu vào:
+ Thuế đầu vào của hàng hoá, dịch vụ dùng cho sản xuất kinh doanh
hàng hoá dịch vụ chịu thuế Giá trị gia tăng thì được khấu trừ toàn bộ .
+ Thuế đầu vào của hàng hoá dịch vụ dùng đồng thời cho sản xuất
kinh doanh hàng hoá dịch vụ chịu thuế Giá trị gia tăng và không chịu thuế giá trị
gia tăng thì chỉ được khấu trừ số thuế đầu vào của hàng hoá dịch vụ dùng cho sản
xuất kinh doanh hàng hoá dịch vụ chịu thuế Giá trị gia tăng.
+ Thuế đầu vào phát sinh trong tháng nào được kê khai khấu trừ khi
xác định số thuế phải nộp của tháng đó.
+ Thuế đã trả cho hàng hoá, vật tư, tài sản cố định, dịch vụ mua vào
để sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ không thuộc diện chịu thuế Giá trị gia
tăng thì không được khấu trừ.
+ Riêng với tài sản cố định, nếu có số thuế đầu vào được khấu trừ
lớn thì được phép khấu trừ dần hoặc được hoàn thuế.
Hoàn thuế:
Việc hoàn thuế Giá trị gia tăng chỉ áp dụng cho các đối tượng nộp thuế theo
phương pháp khấu trừ thuế trong các trường hợp sau:
+ Được xét hoàn thuế khi cơ sở kinh doanh có số thuế Giá trị gia
tăng đầu vào được khấu trừ lớn hơn số thuế Giá trị gia tăng đầu ra phát sinh 3 tháng
liên tục.Việc hoàn thuế Giá trị gia tăng đầu vào được thực hiện trong đầu quý tiếp
theo.
Trang 19
Website: Email : Tel : 0918.775.368
+ Được hoàn thuế Giá trị gia tăng theo từng kỳ hoặc theo tháng khi

cơ sở kinh doanh xuất khẩu mặt hàng theo thời vụ hoặc xuất khẩu theo từng lần với
số lượng lớn phát sinh số thuế đầu vào được khấu trừ lớn.
+ Cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp
khấu trừ thuế có đầu tư, mua sắm tài sản cố định có số thuế Giá trị gia tăng đầu vào
được khấu trừ lớn thì được xét hoàn thuế:
. Cơ sở đầu tư mới, đã đăng ký nộp thuế Giá trị gia tăng nhưng
chưa có phát sinh doanh thu bán hàng để tính thuế Giá trị gia tăng đầu ra. Nếu thời
gian đầu tư từ một năm trở lên, thuế Giá trị gia tăng đầu vào sẽ được xét hoàn thuế
theo từng năm. Trường hợp cơ sở kinh doanh xác định số thuế phải hoàn có số thuế
Giá trị gia tăng đầu vào của tài sản đầu tư được hoàn lớn, thuế Giá trị gia tăng đầu
vào sẽ được xét hoàn thuế theo từng quý.
. Cơ sở kinh doanh đầu tư mở rộng, đầu tư theo chiều sâu, có số
thuế Giá trị gia tăng đầu vào của tài sản đầu tư đã được khấu trừ trong 3 tháng ( kể
từ tháng phát sinh thuế đầu vào của tài sản đầu tư) mà vẫn chưa được khấu trừ hết
thì số thuế Giá trị gia tăng đầu vào chưa được khấu trừ sẽ được hoàn lại.
+ Cơ sở kinh doanh quyết toán thuế khi sát nhập, chia tách, giải thể,
phá sản có số thuế giá trị gia tăng nộp thừa.
+ Cơ sở kinh doanh có quyết định xử lý hoàn thuế của cơ quan có
thẩm quyền theo quy định của pháp luật.
Miễn giảm thuế:
Đơn vị những cơ sở sản xuất, vận tải, xây dựng, thương mại, du lịch, ăn uống
trong những năm đầu áp dụng thuế Giá trị gia tăng mà bị lỗ do số thuế GTGT phải
nộp lớn hơn số thuế tính theo mức thuế doanh thu trước đây thì được xét giảm thuế
GTGT phải nộp. Mức thuế được xét giảm đối với từng cơ sở kinh doanh tương
Trang 20
Website: Email : Tel : 0918.775.368
ứng với số lỗ do nguyên nhân nêu trên nhưng tối đa không quá số thuế GTGT mà
cơ sở kinh doanh phải nộp của năm được xét giảm thuế.
Cơ sở kinh doanh hàng hoá, dịch vụ dưới đây khi tính thuế
GTGT đầu ra được giảm 50% mức thuế quy định:

Than đá.
Máy cày, máy kéo, máy bơm nước, máy công cụ, máy động lực.
Một số chất hoá học được quy định rõ tại Thông tư 175/1998 TT-BTC.
Hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt của các cơ sở kinh doanh thương mại nộp
thuế theo phương pháp khấu trừ thuế mua vào, bán ra.
Khách sạn, du lịch, ăn uống.
Dịch vụ, phần mềm và sản phẩm phần mềm
Cơ sở kinh doanh khi bán hàng hoá, dịch vụ phải ghi thuế GTGT của hàng
hoá, dịch vụ này trên hoá đơn GTGT theo mức thuế đã được giảm.
Thực hiện giảm ngay 50% mức thuế GTGT phải nộp khi nhập khẩu đối với
các sản phẩm nhập khẩu:
Than đá.
Máy kéo, máy bơm nước, máy công cụ, máy động lực.
Một số chất hoá học được quy định rõ tại Thông tư số 20/1999 TT/BTC.
Dịch vụ phần mềm và sản phẩm phần mềm.
Thuế GTGT phải nộp kê khai trên tờ khai hải quan và thông báo thuế của cơ
quan HảI quan là số thuế GTGT tính theo mức thuế đã giảm 50%.
III. Ý NGHĨA CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ GIÁ TRỊ GIA
TĂNG ĐỐI VỚI KHU VỰC KINH TẾ CÁ THỂ
1. Vị trí, vai trò của kinh tế cá thể trong nền kinh tế thị trường
Nền kinh tế nước ta trong thời kỳ tiến lên chủ nghĩa xã hội đã được Đại hội
lần thứ VI chỉ rõ: “ Nền kinh tế có cơ cấu nhiều thành phần, kinh tế xã hội chủ
Trang 21
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nghĩa bao gồm khu vực quốc doanh, kinh tế tập thể, kinh tế gia đình và các thành
phần kinh tế khác gồm kinh tế tiểu sản xuất hàng hoá, kinh tế tư bản tư nhân”. Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ VII tiếp tục khẳng định “ Thành phần kinh tế chủ yếu
trong thời kỳ quá độ ở nước ta là kinh tế quốc doanh, kinh tế tập thể, kinh tế cá thể,
kinh tế tư bản tư nhân, kinh tế tư bản Nhà nước”. Trong đó, kinh tế cá thể gồm
những đơn vị kinh tế và những hoạt động sản xuất kinh doanh dựa vào vốn và sức

lao động chủ yếu.
Hộ kinh tế cá thể kinh doanh cố định là những hộ sản xuất kinh doanh dịch
vụ ( những hoạt động kinh doanh mà pháp luật cho phép ) có địa điểm kinh doanh
cố định ở một nơi nào đó, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, kinh tế cá thể phát
triển rất nhanh trong cả nước, hoạt động trong mọi ngành nghề sản xuất, giao thông
vận tải, thương nghiệp, ăn uống, dịch vụ..
Đặc điểm của kinh tế cá thể là tính tư hữu về tư liệu sản xuất người chủ kinh
doanh tự quyết định từ quy trình sản xuất kinh doanh đến phân phối tiêu thụ sản
phẩm. Do đó hoạt động của kinh tế cá thể mang tính tự chủ cao, tự tìm kiếm nguồn
lực, vốn, sức lao động, tự lo về phương án sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Kinh tế cá
thể rất linh hoạt, nhạy bén trong kinh doanh, tuy nhiên nó cũng bộc lộ nhiều hạn
chế gây lộn xộn cho thị trường như: Kinh doanh trái phép, làm hàng giả, buôn lậu,
trốn thuế nhằm thu lợi nhuận cao.
Nếu như thành phần kinh tế quốc doanh chiếm vai trò chi phối nền kinh tế,
thì thành phần kinh tế cá thể nói riêng và thành phần kinh tế ngoài quốc doanh nói
chung, tuy chiếm tỷ trọng nhỏ hơn nhưng càng ngày càng phát triển và chiếm một
vị trí xứng đáng trong nền kinh tế quốc dân. Khu vực kinh tế này không những
chiếm một khối lượng sản phẩn tương đối trong tổng sản phẩm xã hội mà nguồn
thu từ thành phần kinh tế này cũng chiếm một tỷ trọng tương đối lớn trong tổng thu
Ngân sách Nhà nước. Đồng thời còn thu hút một lực lượng lao động lớn mà thành
Trang 22
Website: Email : Tel : 0918.775.368
phần kinh tế quốc doanh chưa đảm bảo hết. Kinh tế cá thể đã tận dụng được lực
lượng dồi dào, nhất là lao động có tay nghề cao, đồng thời giải quyết được công ăn
việc làm cho nhiều lao động dư thừa, tạo thu nhập và từng bước góp phần nâng cao
đời sống của các tầng lớp dân cư. Phương pháp kinh doanh của hộ cá thể cũng rất
phong phú và đa dạng, thu hút nhiều thành phần xã hội tham gia, do đó trình độ
chuyên môn, tay nghề của họ cũng rất đa dạng.
Ở nước ta hơn 10 năm mở cửa phát triển kinh tế thị trường theo định hướng
xã hội chủ nghĩa đã khẳng định được vai trò của thành phần kinh tế ngoài quốc

doanh nói chung và kinh tế cá thể nói riêng.Thành phần kinh tế ngoài quốc doanh
bổ sung hỗ trợ cho thành phần kinh tế quốc doanh, nhất là khu vực thành phần kinh
tế chưa thực sự chiếm vị trí chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân.
Thực tế, trong những năm gần đây số thuế thu được từ kinh tế cá thể có tỷ
trọng theo xu hướng tăng lên trong tổng thu ngân sách Nhà nước. Theo số liệu của
Tổng cục Thuế thì:
+ Năm 1992 tổng thu nộp vào ngân sách Nhà nước là 21.023 tỷ thì
thuế đạt 16.074 tỷ đồng; trong đó thu từ thành phần kinh tế cá thể là 589 tỷ (chiếm
2,8% trong tổng thu Ngân sách và chiếm 3,7% so với tổng thu thuế).
+ Năm 1993 tổng thu nộp vào ngân sách Nhà nước là 31.840 tỷ thì
thuế đạt 25.572 tỷ đồng; trong đó thu từ thành phần kinh tế cá thể là 893 tỷ(chiếm
2,8% trong tổng thu Ngân sách và chiêm 3,5% so với tổng thu thuế).
Tóm lại, hoạt động kinh tế ngoài quốc doanh nói chung và hoạt động kinh tế
cá thể nói riêng là hoạt đọng tồn tại khách quan do đòi hỏi của sản xuất và đời sống
xã hội. Với quan điểm đó hoạt động của thành phần kinh tế này ngày càng trở nên
quan trọng trong nền kinh tế quốc dân cả trong hiện tại và trong tương lai.
2. Ý nghĩa của việc tăng cường quản lý thuế Giá trị gia tăng đối với khu
vực kinh tế cá thể
Trang 23
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Thuế GTGT là một sắc thuế quan trọng trong hệ thống thuế nước ta. Việc áp
dụng thuế GTGT thay cho thuế doanh thu sẽ đảm bảo tập trung một số thu lớn cho
NSNN. Hơn nữa, trong điều kiện kinh tế nước ta hiện nay, do nhu cầu chi tiêu phát
triển kinh tế rất lớn nên đã xẩy ra tình trạng thiếu hụt ngân sách. Do vậy chúng ta
phải tìm mọi biện pháp để tăng thu ngân sách Nhà nước.Với đường lối đổi mới
kinh tế tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế cùng phát triển, cùng bình đẳng
trước pháp luật thì việc quản lý khu vực kinh tế nào cũng quan trọng. Thành phần
kinh tế ngoài quốc doanh nói chung và kinh tế cá thể nói riêng lại đang phát triển
cả về qui mô và số lượng, khả năng thu nhập tăng nhanh thì việc tăng cường quản
lý thu thuế khu vực kinh tế này là rất cần thiết.

Mặt khác, đảm bảo sự công bằng xã hội là một yêu cầu đặt ra với chính sách
thuế và bản thân với chính sách thuế cũng phải đảm bảo sự công bằng xã hội, vì có
công bằng xã hội thì mới có thể động viên số thu lớn nhất trong thời gian ngắn
nhất.Tăng cường quản lý thuế Giá trị gia tăng đối với kinh tế cá thể một cách chặt
chẽ chính là biện pháp để đảm bảo tính công bằng xã hội, từ đó sẽ giảm tối đa hiện
tượng trốn lậu thuế, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh giữa các thành phần kinh tế.
Ngoài ra, thông qua quản lý thuế GTGT đối với hộ kinh doanh cá thể sẽ tạo
điều kiện cho Nhà nước quản lý vĩ mô nền kinh tế thông qua:
+ Kiểm tra, kiểm soát các ngành nghề, mặt hàng kinh doanh, từ đó
giúp cho các cơ quan quản lý kinh tế có định hướng phát triển ngành nghề phù hợp.
+ Nắm được mức độ tiêu dùng, cơ cấu tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ,
từ đó giúp Nhà nước có cơ sở định hướng tiêu dùng trong dân cư phù hợp với từng
thời kỳ phát triển kinh tế cá thể.
Trong những năm qua, việc quản lý thu thuế nói chung và thuế Doanh thu
nói riêng đối với khu vực kinh tế cá thể còn rất nhiều thiếu sót, dẫn đến kết quả
cuối cùng là thất thu thuế, Nhà nước bị chiếm dụng vốn gây tác động xấu đối với
Trang 24
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nền kinh tế. Việc áp dụng thuế GTGT thay thế cho thuế Doanh thu sẽ tạo ra khả
năng kiểm tra, kiểm soát tốt hơn đối với công tác quản lý. Tuy nhiên sẽ gây khó
khăn :
Do thuế GTGT đòi hỏi phải thay đổi một thói quen vốn đã ăn sâu trong cách
nghĩ và cách làm của mỗi người. Một trong những thói quen đó là: Mua bán hàng
không cần hoá đơn, linh hoạt đến mức tuỳ tiện trong ghi chép chứng từ, sổ kế toán,
tính thuế trên tổng doanh thu, không phân biệt giữa doanh nghiệp có nhiều và
doanh nghiệp có ít giá trị tăng thêm..mà thay đổi một thói quen thì bao giờ cũng hết
sức khó khăn.
Do thuế GTGT chỉ tính trên phần giá trị tăng thêm nên để bảo đảm mức
động viên ngang bằng với Thuế doanh thu thì thuế suất thuế GTGT phải cao hơn
thuế suất thuế doanh thu. Điều này dễ gây tâm lý cho rằng Nhà nước tăng thuế và

dẫn đến tác động làm tăng giá, cho nên cùng với việc giải thích, cần áp dụng biện
pháp quản lý chặt chẽ và phải có các biện pháp kinh tế để kiềm chế, ngăn ngừa lợi
dụng tăng giá.
Thành phần kinh tế cá thể phần lớn là những hộ quy mô nhỏ, hoạt động phân
tán rất khó khăn cho công tác quản lý.
Cũng bởi những lý do đó mà bài viết sau đây xin đề cập đến thực trạng quản
lý công tác thu thuế Giá trị gia tăng ở khu vực kinh tế cá thể trên địa bàn quận Ba
đình. Từ đó, nghiên cứu tìm ra nguyên nhân của mặt yếu, cũng như ưu điểm của
mặt mạnh để đưa ra một số biện pháp tăng cường công tác quản lý thu thuế Giá trị
gia tăng nhằm làm cho bộ máy hành thu của quận ngày càng có hiệu quả hơn.

Trang 25