Những cách tân về nghệ thuật của tiểu thuyết Tự Lực Văn Đoàn trên con đường hiện đại hoá

[
DAI HOC QUÓC GIÀ HA
NÓI
rRUÒNG
DAI HOC KHOA HOC XÀ HÒI VÀ NHÀN VÀN
NGUYÉN
HIEN TRANG
NHONG
CÀCH TÀN
VÉ
NGHÉ THUÀT
CÙA
TIEU
THUYÉT
TLT
LLTC
VÀN DOÀN
• •
TRÉN CON
Dir^G
HIÉN
DAI HÓA
Chuyén ngành :
Vàn
hoc Viét Nam
Ma so : 5.04.33
LUÀN VÀN THAC
SÌ
KHOA HOC
NGÙ
VÀN

Ngiròi hiróìig
dàn khoa hoc :
GIÀO
SI/
-
VIÈN SI PHAN
CU DE
€A1 HOC
OJOC
O'A
HA NO!
*
TRUNGTÀ.MTHÓWr.KN THU VIEN ì
V
^
HA NOI-2001
fe
MUC
LUC
PHAN
MÒ
DAU
Trang
1.
Li
do chon
de
tài 5
2.
Muc

dich va
nhiem vu cùa de tài 6
3.
Lich
sir vàn de nghién curu
6
4.
Doi tuang
va
pham vi nghién curu
13
5.
Y
nghia li
luàn
va
thuc tién
14
6. Càc
phucfng
phàp nghién curu
14
7.
Két
càu cùa luàn vàn 15
PHAN
NQI
DUNG
Chuomg
1.

TULUC
VÀN DOÀN VÀ
QUA
TRÌNH HIEN DAI HÓA VÀN HOC
16
LI.
Hoàn cành
va
yéu càu cùa lich su,
xà
hoi doi voi
qua
trình
hién dai hoa vàn hoc
16
1.1.1. Cuòc song dò thj hoa
va
còng chùng dò thj 16
L1.2.
Mòi
tnròng
vàn hoc
mói va
quan niém mai vé vàn hoc 17
1.2. Vai trò cùa Tu
lue
vàn doàn doi vai qua trình •
hién dai hóa vàn hoc 20
1.2.1.
Su ra dòi, td

ehùc,
muc dfch, tòn chi cùa Tu
lue
vàn doàn 20
1.2.2.
Ca quan ngòn luàn cùa Tu lue vàn doàn 22
1.2.3. Giài
thuóng
Tu lue vàn doàn 25
Chuong
2.
MOT BUÒC
TONO
HOP
MÒI
GlOA
NHÙNG ÀNH HUÒNG
CÙA
VÀN
HOC
CHÀU ÀU, VÀN HOC TRUNG QUÓC
VÀ TRUYÉN THÓNG VÀN HOC DÀN TOC 26
2.1.
Ành
huàng
cùa vàn hoc chàu Àu 28
2.2.
Anh
huàng
cùa vàn hoc Trung Quoe

va
truyén thong
vàn hoc dàn
toc
37
•
Chuomg
3. HIÉN
DAI HÓA
NGHÉ THUÀT TIEU
THUYÉT 42
3.1.
Hién dai hóa còt truyén
va
két càu 44
3.1.1.
Hién dai hóa
cocmiyen
45
3.1.2. Hien dai hóa
Jcet^àu
54
3.2. Nghé thuàt miéu tà tàm
li
nhàn
v.àt
60
3.2.1.
Miéu tà
tjmjy

trong tiéu thuyét luàn
de 64
3.2.2. Miéu tà tàm ly trong tiéu thuyét tàm
li
71
3.3.
Hién dai hóa ngonngu
va gi^ngjJiéu
8^
3.3.1.
Hién dai hóa càu vàn xuói 82
3.3.2. Su sàng tao ngòn ngu mói 84
3.3.3.
Giong diéu 89
PHAN KET LUAN 93
TÀI LIÉU THAM KHAO 96
^
PHAN MÒ DAU
1.
LI DO CHON
DE
TÀI
Dàu
thè
ky XX, trong vàn hoc Viét Nam da dién ra mot "su kién"
co
tfnh chàl
buóc ngoat : còng cuóc hién dai hóa vàn hoc. Dòng vàn hoc bàc hoc, chfnh thóng,
chiù
ành

huòng
sàu sàc cùa Nho giào, cùa vàn hoc Trung Quòc,
dà
màt vi trf dòc tòn
trén vàn dàn dàn
toc.
Nén vàn hoc mói
chiù
ành huòng cùa vàn hoc chàu Àu, chù
yéu là vàn hoc Phàp, ngày càng phàt
trién.
Vàn hoc Viét Nam di vào quy dao hién
dai.
Quan niém vàn hoc, quan niém cài dep
va
thi phàp cùa càc the
Ioai
dà thay dói.
Nén vàn hoc mói co
nhiing
tàc phàm,
co
dói ngu tàc già
va
còng chùng vàn hoc
khàc,
co
phuang tién truyén bà, dòi sò'ng vàn hoc khàc vói nén vàn hoc cùa càc nhà
nho
tir

mà'y
thè
ky truóc.
Dùng
trong khoàng thòi gian
co
tfnh
chat
buóc ngoat
dò,
Tu
lue
vàn doàn ra
dòi,
nò dà
"dành
dàu giai doan toàn
thàng"
[72] cùa vàn hoc mói.
Trong vòng muòi nàm
hinh
thành, tón tai
va
phàt
trién.
Tu
lue
vàn doàn dà co
vi
tri

nói bàt trén vàn dàn nhung nàm 32-40
va
dà
co
nhung dóng góp quan
U'ong
dòi
vói nén vàn hoc Viét Nam hien dai.
Thè
nhung,
suòt mot
thòi gian
dai,
Tu lue vàn doàn chua
dugc
xem xét mot
càch
khàch quan, khoa hoc. Nhung dóng góp tfch cuc cùa Tu
lue
vàn doàn bi bò qua
hoàc chua
duge
chù y dùng mùc. Trong nhung nàm dói mói, viéc dành già lai mot
so
hien tugng vàn hoc truóc Càch mang
thàng
Tàm, trong dò
co
Tu lue vàn doàn, dà
khàch quan, khoa hoc han truóc. Chùng ta dà lày tiéu chf vàn hoc

de
thàm dinh lai
càc tàc phàm, càc tàc già chù khòng chi chù y vào thài do chfnh tri cùa hg. Trong
khòng khf dói mói dò, viéc nghién eùu vai trò cùa Tu lue vàn doàn dòi vói
qua trình
hien dai hoà vàn hge dàn
toc
là
mot
viéc làm càn thiét
va
bó fch,
co
y nghìa thiét
thuc.
Vi
vày, chùng tòi dà chgn
de
tài
'Nhùng
càch tàn vé nghé thuàt cùa
tiéu
thuyèt Tu
lue
vàn doàn trén con
duùng
hien dai
hóa'\
vói mong muòn
co thè

góp
mot
tiéng nói,
mot
y kién trong su nghién
eùu
chung.
2.
MUC DÌCH VÀ
NHIÉM
VU
CÙA
DE TÀI
Tu
lue
vàn doàn là
mot
hién tugng vàn hge dòc dào nhung
phùc
tap. Cùng theo
mot
tón
ehi
cùa vàn doàn nhung nhàn sinh quan, quan diém thàm my, phong càch
nghé thuàt cùa càc nhà vàn khòng
gió'ng
nhau;
co
khi cùng
mot

tàc già nhung càc
tàc phàm viét trong nhiing thòi kì khàc nhau
ciing
eó su khàc nhau. Hon nùa, càc
eày bùt chù
ehòt
cùa Tu lue vàn doàn nhu
Nhà't
Linh, Khài Hung, Hoàng Dao thòi
ky dàu
co
nhiéu y tuòng tòt dep, tu tuang tién bó
thè
hién rò
net a nhiìtig
hoat dgng
vàn chuong
va
sàng tàc vàn hge cùa hg. Nhung
tu
nàm 1940 tra di, hg xa dàn con
duòng vàn ehuang
de
di vào hoat dòng chinh tri thàn Nhàt, chóng phà càch mang.
Su kién
dò
dà
gay
khòng ft khó
khan,

phùe
tap cho viéc dành già vàn phàm cùa hg.
Sau han nùa thè ky nghién curu, viéc
nhin
nhàn vàn hge Tu lue vàn doàn dà eó
nhiéu thành tuu, nhung duòng nhu ft di sàu vào màt nghé thuàt.
Vi
vày, thuc hien
de
tài này, chùng tói muón di sàu vào thè giói nghé thuàt cùa tiéu thuyèt Tu lue vàn
doàn. Nhiém vu cùa
de
tài là xem xét, dành già
va
néu lén
nhiJng
dóng góp cùa Tu
lue
vàn doàn vào còng cuóc hién dai hóa vàn hge Viét Nam, cu
thè ò
nhiing màt sau:
2.1.
Tàp hgp dugc
mot
dói ngu vàn nghé sy tài nàng trong
mot
tó ehùc vàn hge
chat che, dàng hoàng,
co
muc dfch, tón chi ro ràng, eó ca quan ngòn luàn riéng biét,

eó nhà in riéng;
co vii
cho su phàt trién cùa vàn hge hién dai, phàt dòng sàng tàc
va
trao giài
thuóng
vàn hge, phàt hién
va
nuói
duong
tài nàng vàn hge, dàu tranh cho
phong trào Tha mói, dua ra dugc
mot
so'
quan diém sàng tàc tièn bò.
2.2.
Bang
thuc tién sàng tàc, nhò tiép thu nhung ành huang cùa vàn
hge
chàu
Au, tiéu thuyét Tu lue vàn doàn dà thuc su khép lai mot thòi ky vàn hge, ma ra mot
thòi ky vàn hge mói vói he thóng thi phàp hoàn toàn dói mói theo huóng hien dai
va
mot thè he
nghé sy mói.
3.
LICH
SU
VÀN DE NGHIÉN
CÙU

Ciing nhu nhiéu hien tugng vàn chuang phùc tap khàc, sé phàn cùa Tu
lue
vàn
doàn dà
trai
qua nhiing buóc thàng
tram.
Vi trf cùa nò trong tién trinh lich
su
vàn
hge dàn
toc cQng
eó
lue
dà
chiù
su thù thàeh, phàn xét, sàng
Igc
eó phàn nghiét ngà
cùa thòi gian
va
du luàn.
Co thè
tam chia qua
trình
dành già Tu lue vàn doàn làm ba thòi ky:
nhiJng
y
kièn truóc nàm 1945, nhung y
kièntìr

1945 dèn 1986
va
nhùng y kièn
tu
1986 dèn
3.L
Ò thòi
ky
thiir
nhàt,
thòi ky Tu lue vàn doàn dang hoat dòng, nhiéu còng
trình, bài phé bình dà quan tàm dén trào luu vàn hge này.
Thàng 5/1939, trong
Duài
mai tói, Truang Chfnh dà eó nhiéu y kién dành già
vé Doan
tuyét,
tank lùng (Nhàt Linh), Hén
buàm ma
tièn,
Nùa chùng
xudn,
Trong
mài,
Già
dinh (Khài Hung), Gành hàng
hoa,
Dui
mua gió (Nhàt Linh
-

Khài Hung).
Nhiing
y kièn cùa óng tuy eó phàn
de
cao Tu lue vàn doàn nhung cho dén nay vàn
con co
già tri. Vf du óng khen "Doan tuyét là
mot
kiét tàc trong vàn hge Viét Nam
hién dai.
Vi
Doan tuyét khòng ehi eó
mot
gid tri xà
hoi,
nò con
eó
mot
già tri tàm
ly
[30, 18], hay Hón buàm ma tién "là quyén truyén thù nhàt eó
sue
càm dò la
lùng"
va
Khài Hung "dà dem vào vàn chuang
mot
nghé thuàt mói, sàc sào
va
huyén

diéu"
[30, 36].
Nàm 1941, trong Viét Nam vàn hoc
su
yéu,
Duang Quàng Hàm nhàn xét
bò'n
tàc phàm cùa Nhà't Linh
va
Khài Hung : Doan tuyét,
Lqnh
lùng, Hón buàm ma tién,
Nùa
chùng
xuàn,
òng dành già:
"Hàu
hèt càc tàc phàm cùa óng (Nhàt Linh) là nhùng
luàn
de
tiéu thuyét
"
[61,454],
con
càc tàc phàm cùa Khài Hung "tuy vàn
co
khuynh
huóng xà hòi nhung lai thién vé màt ly tuang
va
eó thi vi riéng Khài Hung eó mot

càch tà nguòi
va
tà cành xàc thuc
ma
co
mot ve
nhe nhàng, thanh thù khién cho nguòi
dgc thày
càm" [61,455].
Nàm 1942, Vu Ngge Phan trong Nhà vàn hien
dgi
dà dua ra quan diém dành
già vé Nhà't Linh, Khài Hung
rat
gàn vói quan diém phé binh hien nay. Ong nhan
thày su tièn hóa trong tiéu thuyèt cùa Nhàt Linh:
"Tu
cài lòi
con
eó ló nhu Nho
phong, tiéu thuyét cùa óng dà di vào
Ioai
tinh càm, rói di thàng vào lòi tiéu ihuyél
luàn
de "
[108, 837]. Vói Khài Hung, òng nhan xét : "Nhung dù
a
liéu ihuyél ly
tuang, tiéu thuyét phong tue hay tiéu thuyèt tàm ly, cài dac sàc là su xél nhan
rat

dùng vé tàm hón nam nù thanh nién Viét Nam" [108, 780].
Nhin chung, càc nhà phé binh truóc 1945 dành già cao Tu
lue
vàn doàn, nhung
con
chung chung
va
eó phàn dan giàn. Càc còng trinh trén buóc dàu mói chi néu icn
dugc
mot
s6 dóng góp cùa tiéu thuyèt Tu lue vàn doàn vé tu tuang
va
nghé thuàt nhu
dàu tranh giài phóng cà nhàn, nghé thuàt tà cành
va
miéu tà tàm
ly.
^'
3.2.
Ò
thòi ky
thùf
hai (1945 - 1986), Tu lue vàn doàn
thuóng
dugc nhin nhàn
bang
nhàn quan chfnh tri
va
xuàt phàt
tu

làp tnròng chfnh tri,
tu
quan diém giai càp,
nhàt là dói vói Nhàt Linh, Khài Hung, Hoàng Dao nén càc nhàn xét, dành già vé
hoat dóng vàn chuang cùa Tu
lue
vàn doàn
thuóng
tò ra khe khàt, chua thòa dàng.
Mat dóng góp cùa Tu lue vàn doàn eó phàn bi xem nhe, trong khi
mài
liéu cuc lai bi
nhàn
qua
nàng.
Thuc ra, ngay
tu
nàm 1948, trong bàn bào cào
Chù nghTa
Màc
va
vàn hóa Viét
Nam dgc tai Hòi nghi Vàn hóa toàn quó'e làn thù II, dóng chf Tnròng Chinh dà néu
lén nhiing màt han
che
cùa vàn doàn này, nhung dóng thòi cùng khàng dinh ràng:
"Dàu sao, hoat dóng cùa nhóm Tu lue vàn doàn dà
day
manh phong
irào

vàn nghé
nuóc ta tièn tói".
Tuy nhièn, trong càc còng trinh còng bó' ò mién Bàc nhu
Lu<yc
thào lich
su vàn
hoc Viét Nam (1957) cùa nhóm
Le
Quy Dòn, Vàn hoc Viét Nam
1930-1945
(1961)
cùa Bach Nàng Thi - Phan Cu
De,
Sa thào vàn hoc Viét Nam
(1964)
cùa Vién Vàn
hge,
Bàn vé nhùng
cupe
dàu tranh tu tuòng trong lich
su
vàn hoc
(1971)
cùa Vu
Due
Phùe,
mot
so'
bài phé binh cùa Nguyén
Due

Dàn, Vu
Due
Phùc, khi
de
càp dén
vàn ehuang Tu
lue
vàn doàn, nhàt là khi
de
càp dén sàng tàc cùa Nhà't Linh, Khài
Hung, Hoàng Dao, thi ngoài tinh thàn "gan due khai trong", y thùc tìm kiém nhùng
dóng góp cùa Tu
lue
vàn doàn cho tién trinh hién dai hóa vàn hge dàn toc, hàu
hél
nhiing y kién dành già tò ra chat che, thàm chf eó
lue
duòng nhu phù dinh. Do là do
càc nhà phé binh dà lày tiéu chf chfnh tri cùa vàn hge càch mang làm
ihuóc
do
ma
khòng thày ràng vàn hge
làng
man cung eó nhirng dac trung riéng cùa no. Han nùa,
hg dà quan niém vé khài niém "hién thuc"
con qua
hep : dò chi là dòi
song
dàn

nghèo chò'ng lai su àp
bue
cùa dia chù,
de
quó'e,
ma
khòng thày ràng dòi song làm tu
cùa tàng
lòp
trf thùc tiéu tu
san,
thanh nién cùng là
mot
bò phan cùa dòi song xà hgi
nén dà nhàn dinh Tu
lue
vàn doàn "xa ròi thuc tién". Vf du, Vù
Due
Phùc cho ràng
vàn
hge
làng man tiéu cuc theo nhiéu kiéu : "Co khuynh huóng
de
cao càc mal xàu
cùa cuòc
song
: làm giàu,
buon
làu, làm "anh hùng" kiéu du
con,

anh ehi.
Co
khuynh huòng huang lae theo nhiéu kiéu khàc nhau : ham me
ihanh
sàe,
ihich
di
8
giang
ho de
tìm càm giàc mói la, say sua trong tình yéu khòng càn tói hón nhàn, ca
nggi cuòc
song
truy lac ; néu khòng
co
diéu kién
de
thuc hién
mot
cuòc
song day
khoài lac nhu thè thì ma uóc vé eòi tién, vé
qua
khù,
mong tim thày
a
dò rugu, tha,
gài dep" [110, 17]. Vàn hoc Viét Nam
1930-1945,
tàp 1, nhàn xét : "Vàn hge làng

man, tiéu tu
san
cùa giai doan 1930-1945 chù yéu là tiéu cuc
va
eó hai" [47,
11],
"Nói dung tiéu cuc ày lai dién tà
bang mot
nghé thuàt ft nhiéu eó su hàp dàn nhàt
dinh
dà
tàng thém nóng dò cho nhùng dóc
tÓ
eó
san
a nói dung" [47, 87]. Nhàn dinh
vé
hai .tàc
già Nhàt Linh
va
Khài Hung, Nguyén
Due
Dàn viét : "Cài tàc hai rò ràng
nhàt cùa càc tiéu thuyét cùa Khài Hung
va
Nhàt Linh là dà xò
day mot so
dóng
thanh nién vào con duòng àn ehai, làm cho hàu hé't thanh nién trf thùc
va

hge sinh
rao ruc nhùng khàt vgng dugc sò'ng xa hoa
va
phóng dàng, trò'n trành thuc tè dàu
tranh cùa dàn
toc"
[36].
Ben
canh
nhiitig
y kién cuc doan trén
day,
cùng
co
nhirng y
kièn dành già thòa dàng nhu : "Sau 1930, nguòi ta quyét
liét
kéu ggi phà cài "cu",
làp cài "mói", cài "mói" tu
san de
thay thè cho cài "eù" phong kièn, thài dò cùa nhà
vàn
thuóng
dùt khoàt, hinh tugng vàn hge eó y
nghia
làt
dò va
càch tàn ro
rei"
hay

" cài nhàn vàn tu
san
dù sao cùng tié'n bó han là cài tu tuòng phong kién
có
hù, hep
hòi"
[47, 97]. Y kièn dùng dàn trén tièe là dua ra
qua som
nén khòng dugc huòng
ùng kip thòi.
Vé nghé thuàt, cùng eó
mot
so'
y kién dành già nhiing dóng góp cùa Tu lue vàn
doàn vé ngòn ngù, vé miéu tà tàm ly nhung khòng di sàu. Giào su Phan Cu De trong
Tiéu
thuyèt
Viét Nam hien dai (1974) dà nhàn thày còng lao cùa Tu lue vàn doàn:
"Vé phuang dién vàn hge
su,
còng lao chù yéu cùa Nhà't Linh
va
Khài Hung là dà có
nhiing dóng góp trong viéc xày dung
mot
nén tiéu thuyét hién dai" [38, 87].
Nguge lai, a mién Nam thòi ky
1954-1975,
Tu lue vàn doàn duge
de

cao, chù
trgng
qua
mùc, càc nhà nghién eùu khòng thày hél nhirng han
che
thuc su vé
lu
tuòng, nghé thuàt cùa mòl sé làc già, tàc phàm,
day
vàn
de
nghién eùu, dành già Tu
lue vàn doàn dèn
mot
dòi cuc khàc so vói giói nghién eùu a mién Bàc. Su dành già
qua
cao dò khòng
Ioai
trù nhirng dòng ca ngoài vàn chuang. Theo bài Tu
lue
vàn
doàn trén sàch bào a
mién
Nam truàc
day
cùa Dào Vàn A
[21],
vàn ehuang
Tir lire
vàn doàn dà dugc dua vào ehuang trinh day

va
hge a tàt eà càc bàc hge lù bac
de
nhàt (THCS) dén bàc de nhi (THPT) vói khói lugng làe phàm
Iòn.
Ngoài ra, eàe làc
phàm vàn chuang Tu
lue
vàn doàn
con
dugc dua vào càc ioai sàch "luàn
de",
sàch
9
"tran
thuyèt", càc
Ioai
sàch
"luyén
vàn", "thuàt viét vàn" v.v, Iàm tài liéu cho hge
sinh. Càc sàch nùa giào khoa, nùa khào eùu eó: Bình giàng Tu
lue
vàn doàn cùa
Nguyén Vàn Xung, Tu lue vàn doàn cùa Doàn Quó'e Sy, Tu
lue
vàn doàn cùa
Nguyén Duy Dién, Khdo luan vé
Doan
tuyét, Khdo luàn vé Nùa chùng xuàn, Thàn
the va

su
nghiép
cùa
Nhàt
Linh cùa
Le
Hiru Muc v.v Sau khi Nhàt Linh
chéi,
trén
mot sÓ
bào Sài Gòn xuàt hién mot
loat
bài viét vé Nhà't Linh cùa Dàng Tién, Nguyén
Vàn Trung, Nguyén Vàn Xung, Doàn Quó'e Sy, Vù Hanh, Tuòng Hùng, Duang
Nghiém Màu, Nguyén Manh
Con,
Tnrang Bào San, Thè Uyén
Day chi
là nhirng
bài viét ngàn mang tfnh chà't
hói
ky, càm tuòng, nhàn xét vé tàc già hoac làe phàm.
Vé lich
su
vàn hge có eàe
cuón
tiéu biéu : Viét Nam vàn hoc
su giàn
uàc tàn bién
(1960 - Pham Thè Ngù), Bang

luge dò
vàn hoc Viét Nam, quyén ha (1967 - Thanh
Lang),
Vàn hoc Viét Nam the ky
XIX,
tién bàn
théky
XX 1800 - 1945 (1973 - Vù
Hàn),
Luge su vàn
nghé Viét Nam - nhà vdn tién chién (1974 - Thè Phong), Càc y
kièn dành già vé tàc già
va
tàc phàm khòng eó gì mói han y kién cùa càc nhà nghién
eùu truóc 1945, vf du khen Khài Hung "di sàu vào tàm ly vói
mot
ky thuàt viél
truang thành" [109, 27],
"Buàm
trang dà dua ngòi bùt phàn tfch tàm ly vào dia hat
nhàn bàn"[98, 463]
va
cho rang dèn Buàm trang, ky thuàt viét tiéu thuyèt cùa Nhàl
Linh dà dat dèn trinh dò hoàn hào.
Nhin chung, eàe y kién
chi
chung chung ma
ho,
lue
thi vé két càu,

tàm
ly,
lue
thi vé ky thuàt, hinh thùc chù chua nghién eùu tiéu thuyét Tu lue vàn doàn nhu là
mot
chinh
thè de
khàng dinh nhiing dóng góp cùa hg cho nén vàn hge hien dai.
Qua
day
có
thè
thày tinh hinh nghién eùu, dành già Tu lue vàn doàn lù 1985
trò vé truóc tuy dà có nhirng thành tuu quan trgng, nhung eó noi có
lue
chua
ihàu
dào
va
chua dat dèn su thòa dàng càn thiét. Nhirng màt tfch cuc vé nói dung tu tuòng
va nhOng
dóng góp vé hinh thùc nghé
ihual
cùa Tu lue vàn doàn vào lién trình hién
dai hóa nén vàn hge dàn lòc dà dugc ghi nhàn, nhung mói
ehi
là buóc dàu
va
chua
thàt

day
dù. Trong khi dò, nhùng mal han
che,
tiéu cuc cùa Tu
lue
vàn doàn có
lue,
có nai lai bi nhàn manh dèn mùc làm lu mò phàn già tri vàn
hge
khàch quan cùa
nhiéu tàc phàm.
3.3.
Tir nàm
1986 dén nay, duói ành sàng cùa còng cuóc dói mói tu duy,
nhùng dóng góp
va
han
che
cùa tiéu thuyèt Tu
lue
vàn doàn dà dugc nhin nhan
mói
10
càch diém
tinh,
thàu dào, khàch quan
va
khoa hge han. Nhùng già tri vàn hge,
nhùng diém khà thù cùa Tu
lue

vàn doàn dà duge coi trgng.
Su dói mói dàu tién là vào nàm 1988, hàng loat tiéu thuyèt cùa Nhàt Linh
va
Khài Hung dugc NXB Dai hge
va
GDCN tài bàn : Nùa chùng
xuàn,
Hón buàm ma
tién.
Dai
mua gió, Dep, Doan tuyét, Dói ban vói Lòi giói thiéu cùa Giào su Phan
Cu
De,
Ha
Minh
Due.
Già tri cùa Tu lue vàn doàn dà dugc minh dinh
iheo
linh thàn
dói mói tu duy nghién eùu, dói mói càch tiép càn vàn hge, càch nhin nhàn, dành già
lai
càc hién tugng vàn hge eù.
Tièp dò, thàng 5/1989, khoa Ngù vàn tnròng Dai hge Tóng hgp
va
NXB Dai
hge
va
GDCN tó
ehùc
hòi thào Vé vàn chuang

Tu lue
vàn doàn. Trén tinh thàn xù
li
dùng dàn mó'i quan
he
giùa quan diém chfnh tri
va
vàn chuang
va
khòng bò qua thè
giói vò thùc, thè giói tàm linh cùa eon nguòi khi dành già càc hién tugng vàn hge
(Nguyén Dinh Chù)
[31],
càc y kièn déu tàp trung
khàng
dinh lai vai
irò va
vi trf cùa
vàn xuói Tu lue vàn doàn trong tié'n trinh cùa nén vàn hge dàn
toc
: "Vé nghé thuàt
càn phàn tfch ro nhirng dóng góp quan trgng cùa Tu lue vàn doàn vói vàn chuang
dàn
toc,
dac biét ò nhiing buóc ngoat chuyén
tu
thòi ki càn dai sang
ihòi
ki hien dai"
(Ha

Minh
Due)
[50]; "Nhiing nàm 20 là
qua
trinh khàng dinh vàn
hge
mói
va
Tu lue
vàn doàn dành dàu giai doan toàn thàng vói su dóng góp lón, chù dòng
va
tfch cuc"
(Tran
Dinh Hugu) [50]; " Tu lue vàn doàn có vai trò rà't lón irong su phàt trién vàn
hge cùa ta nhiing nàm 30" (Truang Chfnh) [27]; " Tu lue vàn doàn eó nhirng càch
tàn
va
nhirng nhày vgt vé nghé thuàt" (Phong
Le)
[50]; " Tu lue vàn doàn dà eó dóng
góp lón vào nghé thuàt tiéu thuyèt, vào tfnh hién dai cùa tiéu thuyèt, dóng góp vào
tiéng nói
va
càu vàn cùa dàn
toc
vói lòi vàn trong sàng
va
rat Viél Nam" (Huy Càn)
[50].
Cùng nàm 1989, NXB Khoa hge xà hòi cho ra

mài
luyén làp do so (8 tàp)
de
giói thiéu
bue
tranh toàn cành
'*vàn
xuói làng man Viél Nam" vói Lòi giói thiéu cùa
PGS Nguyén Hoành Khung : "Vàn hge làng man vói su chòi bò manh me kiéu tu
duy nghé thuàt eù khuón sào, uóc le, huòng vàn hge di vào eon nguòi cu the dà ma
duòng cho su giài phóng eà tfnh sàng tao
va
góp phàn quyél dinh dem lai sinh khf
cho vàn
hge" [76,25].
11
Nàm
1990,
Nhà xuàt bàn Vàn hge cho ra dòi
euón
Tu lue vàn doàn - con nguài
va
vàn chuang cùa Giào su Phan Cu
De
-
mot
chuyén
già
nghién eùu vé vàn hge
lang man. Trong

mot so
còng trình truóc, òng da
tfimg
nghién eùu, dành già khà toàn
dién vé Tu
lue
vàn doàn nhung dèn thòi diém này, Giào su dà eoi còng viéc cùa
minh là :
"nhin
nhàn lai
mot
hién tugng vàn hge ma truóc
day,
do diéu kién lich
su,
viéc dành già
con
có chó khe khàt hoac chua toàn dién". Theo òng, "Tiéu thuyét Tu
lue
vàn doàn có
mot
vai trò
rat
lón trong viéc dói mói nén vàn
hge
vào nhùng nàm
30 eùa thè ki, dói mói
tu
quan niém xà hói cho dé'n viéc
day

nhanh càc
thè Ioai
vàn
hge
trén con duòng hién dai hoà, làm cho ngòn ngù tra nén trong sàng
va
giàu có
hon" [45, 37].
Bang
phuang phàp phàn tfch, so sành càc tàc phàm eùa vàn hge Phàp
va
vàn hge Viét Nam truóc dò, Giào su dà
ehi
ra nhùng dóng góp cu
thè
cùa tiéu
thuyèt Tu lue vàn doàn trén càc phuang dién xày dung nhàn vàt tiéu thuyét, két càu
tiéu thuyèt
va
ngòn ngù vàn
hge
: "tàm
If
nhàn vàt dà tinh tè han nhiéu so vói nhirng
net
tàm
li con
dan giàn trong
TóTàm
cùa Hoàng Nggc Phàch" [45, 41], "két càu

theo quy luàt tàm
li
chù khòng theo trinh tu thòi gian nhu tiéu thuyèt ehuang hói"
[45,
41], ngòn ngù vàn hge "giàn di, trong sàng, giàu khà nàng dién dal han
va
dac
biét,
rat
gàn gùi vói tàm hón dàn lòc" [45, 58].
PGS Truang Chfnh
va
PGS
Le
Thi
Due
Hanh trong mot loat bài tiéu luàn dàng
trén Tap
chi
Vàn hoc
tu
1988 -1993 dà cung càp thém nhiéu tu liéu
va
càch dành già
Tu lue vàn doàn theo tinh thàn dói mói :
Vàn de
dành già Tu
lue
vàn doàn
(3+4/1988) ; Nhin lai vàn

de
gidi phóng phu nù trong tiéu thuyéì Tu lue vàn doàn
(5/1990) ; Tran Tiéu có phài là thành vién cùa Tu lue vàn doàn khong?
(5/1990)
;
Thém mày y kién dành già vé Tu lue vàn doàn
(3/1991^
; Tu lue vàn doàn
va
phong
tràoTha
mài
(2/1993).
Ngoài ra,
con
nhiéu còng trinh nghién eùu vé Tu lue vàn doàn
irén
nhiéu mal :
vàn
de
con nguòi cà nhàn (Quan niém vé con ngUài cà nhàn trong tiéu thuyét
Tu
lue
vàn doàn -
Le
Thi
Due
Tu,
1997), su dóng góp cùa Nhàt Linh
va

Khài Hung nói
riéng
va
Tu
lue
vàn doàn nói chung dói vói vàn hge {Khài Hung - nhà tiéu thuyét -
Vu
Già,
1994; Nhàt Linh trong tién trình hièn dai hoà vàn hoc - Vu
Già,
1995;
Vé
Tu
lue
vàn doàn - Nguyén
Trac
-
Dai
Xuàn Ninh,
1993
; Mày suy
nghi
vé nhà vàn
Nhàt Linh - Nguyén
Tuàfig
Tam -Nguyén Hiru Hiéu, Tap chf Vàn hge so
4/1994),
12
vàn
de

quan niém thàm
mi
va quan niém triét hge (Vàn hoc Viét Nam - vàn hoc hién
dai giao lua gap
ga.
Tran
Mai Nhi, 1994) Dac biét có
mot so
bài viét
de
càp dèn
via
de
nghién curu, dành già Tu
lue
vàn doàn
tu
truóc dèn nay nhu
mot
qua trình di
tu
nhiing nhàn dinh don giàn, cuc doan dèn nhùng nhàn dinh chfnh xàc han, khoa
hge hon nhu : Vàn
de
dành già vàn hoc lang man Viét Nam
va
su dói mài tu duy
nghién eùu vàn hoc (Tap chf Vàn hge sé 9/1995) ; Cuoi
thè
kì

nhin
lai viéc nghién
eùu,
dành già vàn chuang Tu lue vàn doàn (Tap chf Vàn hge so 2/2000).
Trong phàn Khdi luàn vé vàn xuói làng man Viét Nam thài kì 1930 -
1945
(Khdo luàn vàn chuang, 1998), Giào su
Ha
Minh
Due mot
làn nùa khàng dinh :
^*Tu lue
vàn doàn dà ngu tri trén vàn dàn (thòi ki 1932-1935), dem lai hai tha
va sue
só'ng mói cho vàn hge"
[52,77].
Trong càc sàch giào khoa
va
giào trinh dai
hge
eùa NXB Giào due, phàn vàn
hge làng man dugc dua vào giàng day
ki va
sàu han nhu Vàn 12 (1989), Vàn hoc
11
(2000),
Vàn
hge
Viét Nam 1900 - 1945 (1997) Gàn
day,

NXB Vàn hóa
va
NXB
Giào due dà in Tuyén tàp vé Tu lue vàn doàn, cùng vói
rat
nhiéu euón sàch suu tàm,
tuyén chgn eàe bài phé binh vé Tu lue vàn doàn, vé Nhà't Linh
va
Khài Hung.
Tu lue vàn doàn tuy là mot Irong nhirng hoal dòng vàn chuang dàng chù y eùa
thè ki XX, nhung
"so
phàn" khòng mà'y
suòn
se. Qua trình nghién eùu
va
dành già
hién tugng vàn
hge
này tuy dà dal duge nhirng thành tuu dàng ké nhung chua khép
lai vi mói giai doan lich
su,
mói thòi dai
va
mói thè he còng chùng có
mot
càch
riéng
de
tièp càn

va
khai thac nhùng già tri eùa qua khù.
Chùng tói nhàn thày chua có còng trinh nào di sàu nghién eùu nhùng dóng góp
cùa Tu lue vàn doàn vé hién dai hoà nghé thuàt tiéu thuyét nhu mot
de
lài dòc làp, vi
vày luàn vàn cùa chùng tòi dal ra vàn
de
trén vói mong muòn có nhùng y kién mói
me dóng góp vào su nghién eùu chung, trén ca sa hge hòi, liép thu nhùng kél
qua
nghién
eùu
cùa càc giào su, hge già, càc nhà nghién eùu vé Tu lue vàn doàn.
4.
DÓI
Tl/ONG
VÀ PHAM VI NGHIÉN
CÙXJ
Nghién eùu vàn chuong Tu lue vàn doàn là
mot
vàn
de
ròng lón vi tó ehùc vàn
hge
này bao góm nhiéu tàc già, nhiéu tàc phàm theo nhiéu
ihé Ioai
:
iha,
iruycn

13
ngàn, tiéu thuyèt,
li
luàn phé bình Trong pham vi
luàn
vàn này, chùng tòi chi di
vào
mot thè Ioai
: tiéu thuyèt
va
cùng chi giói han dói tugng khào
sài a
càc tàc già
chù soài : Nhàt Linh
va
Khài Hung, Sa
di
chùng tói chgn hai tàc già này vi nhùng
If
do sau :
Hai tàc già này là nguòi
de
xuòng
va
là nguòi thuc hién
true
liép
iheo
linh thàn,
tón chi cùa Tu lue vàn doàn.

Hai tàc già này có
mot
quan niém thàm
mi
khà thó'ng nhàl vói nhau, có nhùng
net
gàn gùi nhau vé tu tuòng
va
phong càch (Nhiéu tiéu ihuyél dugc viél chung nhu
Dai mua
gió,
Gành hàng
hoa).
Luàn vàn này khòng nghién
eùu mot
sé tiéu thuyèt eùa Nhà't Linh sàng tàc sau
1945.
5.
t NGHIA
LI LUAN VÀ
THlTC
TIÈN
- Phàn tfch tiéu thuyèt Tu lue vàn doàn
de ehi
ra nhirng dóng góp càch tàn
cùng nhung han
che
lich
su
trong thè giói nghé thuàt eùa vàn doàn này. Khàng dinh

vi trf eùa Tu lue vàn doàn trong tièn trinh hién dai hoà vàn hge dàn lòc.
- Xem xét tiéu thuyèt Tu lue vàn doàn nhu
mot
chinh
thè
nghé thuàt,
mot
trào
luu eùa lich
su
vàn hge dàn
toc
ò cà'p dò tàc phàm
va
phong càch eà
nhàn.«
-
De
tài eó
thè
thành tài liéu tham khào hiru fch cho mgi nguòi (nhàt là hge
sinh, sinh vién) quan tàm, tim hiéu su nghiép vàn chuang Tu lue vàn doàn.
6. CÀC PHUONG PHÀP NGHIÉN
CtfU
- Trong
qua
trinh thuc hién luàn vàn, chùng tòi dà
su
dung mot so phuang
phàp nhu

:
phuang phàp
Ioai
hinh, phuang phàp so sành, phuang phàp lich
su,
tue
là
nghién eùu tiéu thuyèt Tu
lue
vàn doàn trong mói
luang
quan giùa lich dai
va
dóng
dai
de
thày duge nhirng dóng góp
va
nhirng han
che
eó tfnh lich
su
eùa
nò.
- Ngoài ra, chùng tòi
con
dùng nhùng bién phàp khàc nhu phàn tfch, tóng hgp,
chùng minh
de
xàc làp luàn diém, luàn

cu va If
giài vàn
de.
14
7.
KÉT CAU
CÙA
LUÀN VÀN
Ngoài phàn mò dàu
va
két luàn, nói dung chfnh cùa luàn vàn dugc trién khai
thành ba chuong :
Chuang 1. Tu lue vàn doàn
va qua
trình hién dai hóa vàn hge
Chuang 2.
Mot
buóc tóng hgp mói giùa nhùng ành huòng cùa vàn
hge chàu Au, vàn hge
Tmng
Quòc
va
truyén thó'ng vàn hge dàn lòc
Chuang 3. Hién dai hóa nghé thuàt tiéu thuyèt
Ngoài ra
con
phàn tài liéu tham khào vói han 100 dcm vi lén sàch.
15
PHAN NOI DUNG
Chuang

1
TU LUC VÀN DOÀN
VÀ
•
•
QUA
TRÌNH HIEN
DAI HÓA
VÀN
HOC
1.1. HOÀN CÀNH
VÀ
YÈU CAU
CÙA
LICH
SlT,
XÀ
HÓI
DOI
VÓI
QUA
TRÌNH HIÈN
DAI
HÓA VÀN
HOC
Vàn
hge là tàm
guang phàn
ành
hién thuc

dòi
song
xà hòi
nhung nguge
lai,
hién thuc
dòi
sò'ng
xà hòi là
nhàn
to'
làm này
sinh chfnh
nén vàn hge ày.
Trong quan
he
bién chùng
này, vào dàu thè ki XX, vói
nhirng tién
de
vé
chfnh
tri,
kinh
tè, vàn
hóa ,
vàn
de
hién
dai hóa vàn hge trò

thành
yéu càu càp
bàch.
1.1.1. Cugc song
dò thi hóa
va
còng chùng
dò thi
Nhùng thàp
ki
dàu thè ki XX là
thòi
ki dàu
tranh
dàn
toc va
giai
cà'p gay
gài,
bào hiéu
su tan rà cùa xà hói
phong kièn ngàn
nàm
va
su
lung
lay cùa
che
do
thuc

dàn. Thuc
dàn
Phàp
ra
sue
cùng
eó
che
do
thuòc
dia a
Viét
Nam.
Chùng tién hành
hai cuóc khai thàc thuòc
dia
va
thuc hién
eàe
chfnh sàch kinh
té mói, tuy làm cho
dàn
ta rai vào
cành
bàn
cùng nhung
lai tao
diéu kién
cho
Viét

Nam
tièp
xùc vói khu
vuc
va
chàu
Àu, di vào quy dao
hién
dai. Càc dò thi mge lén
rat
nhanh theo
dà
phàl
trién
eùa nén
kinh
té tu bàn chù
nghia.
Tàng
lóp
tiéu
tu
san
hinh thành
va
phàt irién
dóng
dào. Lói
song
tu

san
hóa
lan
tran.
Càc
tnròng
tu
ihuc
dua
nhau xuàl hién
de
day
chù
quó'e
ngù
va
chù
Phàp.
Su du
nhàp
eùa
sàch
bào hai
ngoai,
su
Irò
vé cùa du
hge sinh Phàp
vói tu
tuòng

*'muò'n
xày
dung
lai eà
Dòng Duang
bang
nhùng tàng
dà
ehò
lù
Phàp
vé" (98, 426] là
nhùng diéu kién
de
Viél
Nam don
nhàn nhirng
tu
tuòng
làng
man thè
ki XIX
ò
chàu
Au
dang
dòn dàp dèn. Anh
huòng chàu
Au
va

cuóc
song
dò
ihi
hóa là
nhàn
tò
thùc
day
y
thùc
cà
nhàn phàl trién irong làng
lóp
liéu
lu
16
san thành thi. Hg có nhu càu mòi vé món àn tinh thàn, có quan niém hoàn toàn khàc
vói thè
he
cha òng vé cài dep, vé dao
due,
va
dac biét vé nghé thuàt.
TTiuc
trang dò dòi hòi vàn hge phài phàn ành dòi
song
cùng
vói
tàm tu tinh

càm cùa còng chùng dò thj ày.
1.1.2. Mói
truòìig
vàn hoc
mói va
quan niém
mói
vé vàn hoc
1.12.1.
Mói
truang
vàn hoc mài
Nhirng bièn dói vé kinh té', xà hói theo huóng hién dai dà làm xuàt hién mot
mói tnròng vàn hge mói, dù diéu kién
de
tièn hành còng cuòc hién dai hóa vàn hge.
Truóc hé't, dò là viéc dùng chu quòc ngù thay thè chù Hàn
va
chù Nóm. Tu
nhùng nàm 20 vé sau, vàn hge hàu nhu
ehi con
vàn hge quó'e
ngù.[^uó'n
dóng vai
trò tfch cuc trong viéc hién dai hóa vàn hge, chù quó'e ngù cùng phài hien dai hóa
chfnh minh : dói mói
va
làng thém vón lù hién dai tuang ùng vói cuóc
song
hien dai,

nhirng vàn
de
khoa hge -
kl
thuàt, tu tuòng vàn hoà hién dai ngoai nhàp ; eù phàp,
càch dién dal cùng phài mói, nhanh han, rò han. Khi chù quó'e ngù dugc
su
dung
róng rài
Ihi
còng chùng vàn hge thuc su tàng nhanh, nhò thè viéc viél va dich sàch
bào dugc
day
manh, càc
thè Ioai
vàn
hge
mòi, nhàt là vàn xuói, hinh thành
va
phàt
trién.
•
Càc nhà in, nhà xuàt bàn, càc bào quàn, thu quàn dàn dàn xuàl hién nén càc
tàc phàm vàn hge duge in nhanh, nhiéu, phó bién ròng rài han. Nhà vàn phài dàp
ùng yéu càu eùa còng chùng nhiéu lùa
tuoi,
nhiéu ngành nghé. Viél vàn khòng
con
là thù vui
ma

dà là nghé sò'ng, nén
ben
canh tài nàng, nguòi viél
con
càn phài có y
thùc lao dóng,
san
xuàt
va
bàn
san
phàm.
Mày in, nghé in tao ra khòng khf sàng tàc, truyén bà vàn chuang chua
lùiìg
có.
Su ra dòi eùa nghé in dàn dén su phàl trién cùa bào chi. Bào chf là dàu hiéu
cùa xà hòi hién dai. Bào chf dà góp phàn hinh thành nén dòi song vàn hoc hién dai.
Bào chf giùp càc nhà vàn viét
bang
chù quòc ngù làm quen vói càch viél va tu
duy hién dai, khòng
dai
dòng,
le
thè,
dòi ùng nhu lòi vàn bién ngàu ; dóng thòi cung
giùp ban dgc làm quen vói kiéu vàn mói, thay dói thi hiéu thàm
mi.
17
CAI

HOC
::^oc
v.i/-
^^. : ^'
•
TRUNGTÀMTH;;^Ì:TUI
T}\\Ì\Ì:\
_ _ i
Bào
chi
giùp nguòi Viét Nam biét dèn tu tuòng hge thuàt, vàn hge chàu Au qua
càc bàn dich. Diéu này
rat
quan trgng dòi vói viéc hién dai hóa vàn
hge.
Bào chf dàng nhiéu nhùng tàc phàm thuòc nhiéu
thè Ioai
mòi : tha, truyén
ngàn, tiéu thuyèt, phóng su hién dai vói nhiéu eày bùt mòi có phong càch sàng tao
dóc dào.
Bào chf tfch cuc tham
già qua
trinh truyén bà chù
quó'e
ngù, chuàn hóa va làm
giàu kho
tu
vung tié'ng Viét.
Tàt cà cho thày bào chf có vai trò
rat

quan trgng dó'i vói
qua
trình hién dai hóa
vàn hge.
Mot
yéu tó eó y nghìa dac biét nùa là dich thuàt.
Tu
viéc dugc tièp xùc vói
vàn hge có kim Dóng Tày, nhùng trào luu vàn hge, trié't hge thè giói hién dai, nhà't là
cùa vàn hge Phàp, càc nhà vàn Viét Nam dà thay dói càch càm, càch
nghi,
hge tàp
nhirng
thè Ioai
mói, nhirng
kl
thuàt viét mói, hién dai.
Tu
dich thuàt, nhiéu tàc già dà
di dèn mò phong, phóng tàc
va
cuòi cùng là sàng làe. Dóng thòi, dich thuàt cùng
làm thay dói dàn thi hiéu thàm
mi
cùa còng chùng trong giai doan vàn hge Viét
Nam dang hién dai hóa. Vé
mài
ngòn ngù, dich thuàt làm giàu thém ngòn ngù dàn
toc
qua viéc vay mugn kho

tu
vung Hàn Viét
va
hge tàp ngù phàp càu vàn Phàp. Càu
vàn, càu
Iha
nghé thuàt theo lòi mói dà hinh thành.
Dich thuàt có y nghìa lón Irong viéc hién dai hóa vàn hge, the hien rò ò su ành
huang vàn hge chàu Au, vàn hge Trung Quòc trong vàn hge Viél Nam hién dai.
1.12.2.
Quan niém mài
vévàn
hoc
Hién dai hóa là
qua
trinh tàt yéu eùa
mot
nén vàn
hge.
Nò
xuàl phàl lù nhu càu
sàng tao nói lai eùa vàn hge,
tu
tàc dóng cùa hoàn cành xà hói, lù dòi hòi cùa còng
chùng
va tu
két
qua
cùa su giao luu vàn hoà giùa càc quó'e
già,

càc dàn
toc.
Nói dén vàn hge hién dai Viét Nam là nói dèn "vàn hge phàl trién trong mói
truòng kinh tè tu bàn chù nghìa, có su hinh thành giai cà'p tu san, giai càp vò
san,
giai càp tiéu tu
san va
tàng lóp
irf
thùc mói, dóc
làp Ihé
hién tu tuòng dàn chù, tu
tuòng duy
If
trong khoa hge,
de
cao eon nguòi cu
thè,
phong phù, phùc lap, khuyén
khfch mgi tài nàng sàng tao [81, 17].
18
Su dói thay trong vàn hge Viét Nam dàu thè ki XX khòng gió'ng tinh hinh phàt
trién trong vàn hge càc nuóc phuang Tày
tu
giai doan này sang giai doan khàc là su
thay dói nói dung,
thè
Ioai,
su xuàt hién
mot

trào luu vàn hge Buóc ngoat hién dai
hóa trong vàn hge Viét Nam :
tu
vàn, tha, phù, lue phuang Dóng sang tha, kich, lièu
thuyèt phuang Tày biéu hién su thay dói vé quan niém vàn
hge,
thi phàp vàn hge
trung dai duge thay thè
bang
thi phàp vàn hge hién dai.
Vàn hge phong kièn là su thè hién tàm, ehi, dao, vi thè vàn kinh
su,
dao
If
dugc
coi trgng han vàn nghé thuàt. Trong vàn nghé thuàt, vàn Hàn dugc eoi trgng han vàn
Nóm, tha dugc trgng han vàn xuói, tiéu thuyét bi khinh rè. Sàng làe vàn ehuang phài
dùng nhiéu dién tfch, còng thùc
va
uóc
le,
phài tuàn thù chat che thi phàp, thi luàt
dinh
san.
Tuy có
mot
sé tàc phàm dà buóc dàu phàn ành hién thuc,
de
cao nhùng già
tri nhàn vàn nhung vàn khòng thè vugt ra khòi

he
thó'ng quy pham bàt nguón lù y
thùc thàm
mi
cùa thòi dai.
Phài dèn
thèki
XX, vói nhung tién
de
vé chfnh tri, kinh tè, vàn hóa mòi,
mot
quan niém hoàn toàn khàc vé cài dep, dao
due,
nhàn sinh, dac biét là vé vàn hge -
nghé thuàt mói xuà't hién. Nhùng quy pham chat che cùa thi phàp trung dai dà trò
thành
mot
vàt càn trén qua trinh hién dai hóa vàn hge. Nhu càu thàm
mi
mói cùa
thòi dai dòi hòi
mot
su càch tàn manh me trong vàn hge.
Tiéu thuyét là
mot
san phàm ra dòi trong bòi cành này,
*ià
mot thè vàn chuang
thinh hành nhà't thòi nay" (Pham Quynh).
Day

là thè
Ioai
eó khà nàng óm chùa mot
pham vi róng lón dòi sò'ng hién
ihuc
vói tàt eà nói dung phong phù
va
phùc lap eùa
nò.
Diém khàc nhau giùa tiéu thuyèt truyén thóng
va
tiéu thuyèt hiién dai là càch
tiép càn thuc tai eùa thè
Ioai.
Theo Vù
Bang,
mot Ioai
"làm cho ta quén eòi dòi này"
con Ioai
kia - "tiéu thuyèt mói" - "giàng cho ta eoi dòi này". Chùng
ihuòng
"khòng
có chù
de",
"chùng là mòl
bue
chàn dung hay mòl
day
chàn dung hoat dóng" [25,
52].

Tié'n xa han, Thach Lam quan tàm tòi ehò tiéu thuyèt mò tà
ihuc
lai theo càch
nào,
tue
là phuang dién
kl
thuàt cùa nò. Theo òng, tiéu thuyèt có hai
Ioai
: 1) Chay
theo cól truyén, nhàn
vài
phàt ngòn cho dao
due,
luàn
If,
tàm
If
giàn don ; 2) Mó là
hién tugng phùe tap, da dién
va
khòng eó két thùc. Vù
Bang
cùng cho ràng su song
trong tiéu thuyèt "cùng nhu dòi, rà't khó
ma
ké lai, rà't khó
ma
tóm thuàt,
rat

khó
ma
hiéu" [25, 55].
Day
chfnh là cài
nhin thè Ioai
cùa tiéu thuyét hién dai. Càch chicm
19
Hnh va
thè hién dòi
song
cùa tiéu thuyèt da khàc truóc, kéo theo su dói mói ngay
tronè
bàn thàn càu true nghé thuàt tàc phàm ò nhiéu yéu tó nhu nhàn vàt, két càu,
ngòn ngù
Tiéu thuyèt là
mot
thè
Ioai
vàn hge mói
rat
càn thiét cho su dói mòi vàn hge
theo huóng hién dai hóa, nhung 30 nàm dàu thè ki, no dang trong thòi ki tìm tòi
huóng di, tu hoàn thién minh : "Tiéu thuyèt
tu
Qua dua do cùa Nguyén Trgng
Thuàt, qua Kim Anh le
su cùa
Trgng Khiém dén tiéu thuyèt cùa
Ho

Biéu Chành, dén
Tó
Tàm
eùa Hoàng Nggc Phàch, là qua trình
chat vài
khàc phuc lói tiéu
ihuyèt
chuang hói, lói xày dung nhàn vàt thành
he
thó'ng song tuyén tié'n tòi tiéu thuyèt
hién
dai"
[73, 338].
Tu lue vàn doàn,
bang
nhùng sàng tàc, nhiing hoat dóng vàn hge eùa minh,
thuc su dà góp phàn
day
nhanh
qua
trình hién dai hóa vàn hge Viét Nam,
ma dàu
cho tiéu thuyét hièn dai vói
mot he
thó'ng thi phàp mói, hién dai : "Tu lue vàn doàn
dà eó còng mò
mot
ki nguyén mói vé tiéu thuyèt ò nuóc ta" [65, 135], "Có thè nói,
chi vói Tu lue vàn doàn, chùng ta mói bàt dàu eó tiéu thuyèt Viét Nam" [98, 446].
1.2,

VAI TRÒ
CÙA Tir Lire
VÀN DOÀN DOI VÓI
QUA
TRÌNH
HIÈN DAI HÓA VÀN HOC
1.2.1.
SII
ra
dòi,
to
chùrc,
muc dich, tón chi cùa Tu
lue vàn
doàn
Nàm 1933, Tu lue vàn doàn chfnh thùc còng bò thành làp trén bào Phong hóa
so
87 (2/3/1933), vói 7 thành vién (thàt tinh): Nhà't Linh (Nguyén Tuòng Tam), Khài
Hung
(Tran
Khành
Giù),
Hoàng Dao (Nguyén Tuòng Long), Thach Lam (Nguyén
Tuòng Làn), Thè Lù (Nguyén Thù
Le)
,
Tu
Ma
(Ho
Trgng Hiéu)

va
Xuàn Diéu
(Ngó Xuàn Diéu), vé sau eó thém
mot
so thành vién nùa. Ngoài ra, vàn phài
con
dugc su còng tàc cùa nhiéu vàn nghé
si
nói tiéng khàc nhu Doàn Phù
Tu,
Huy Can,
hoa
si
Nguyén
Già
Trf, Nguyén
Cài
Tuòng
Tuy
so
lugng khòng nhiéu nhung eàe thành vién Tu
lue
vàn doàn déu
ire,
có tài
nàng, cùng chf huòng, say
me
su nghiép vàn chuang nén dà gal
hai
dugc nhùng

thành còng ruc ra. Tu lue vàn doàn eó ành huòng manh
me
dòi vói nén vàn hoc mai
vi hg biél càch quy tu nhùng linh hoa xung quanh nhóm, qua viéc in sàch, dàng bào,
tàng giài
thuóng
vàn hge, viét phé binh cho nhùng sàng tàc mai. Tu lue vàn doàn
20
ngày càng dugc
tin
nhiém trong giói vàn hge. Vàn doàn dà tra thành diém hói tu cùa
khuynh huóng sàng tàc lang man. Ca quan ngòn luàn cùa vàn doàn là Phong hóa
va
Ngày
rmy
dà thành noi tuyén tmyén cho cuóc càch tàn vàn hge, cho phong trào Au
hóa chóng lai
le
giào phong kièn.
Muc dfch cùa Tu lue vàn doàn góm 4 diém :
1-
Tu lue vàn doàn hgp nhùng nguòi dóng chf trong vàn giói. Nguòi irong doàn
dèn vói nhau
cÓt
eó lién lac vé tinh
ihàn,
cùng nhau theo duói mòl tón chi, hél sue
giùp nhau
de
dat duge muc dfch chung, hèt

sue
che ehò nhau trong nhùng còng cuòc
vàn ehuang.
2-
Nguòi trong doàn có quyén
de
duói tén minh chù Tu lue vàn doàn
va
bao
nhiéu tàc phàm cùa minh déu dugc vàn doàn nhàn
va
dal dàu hiéu.
3-
Nhùng sàch cùa nguòi ngoài, hoac dà xuàl bàn, hoàc
con
là bàn thào gùi dé'n
de
vàn doàn xét, né'u 2/3 nguòi trong doàn có mal ò Hòi dóng xét là có già tri
va
hgp
vói tón
chi
thi sé nhàn dàt dàu hiéu cùa doàn
va
sé tùy
sue
eó dóng giùp. Tu
lue
vàn
doàn khòng phài là

mot
hói
buon
bàn sàch.
4-
Sau này, néu eó thè dugc, vàn doàn sé dal giài
thuóng
ggi là Giài ihuong Tu
lue
vàn doàn
de thuóng
nhirng tàc phàm eó già tri
va
hgp vói tón ehi cùa vàn doàn.
Dèn 6/1934, tòn chi eùa Tu lue vàn doàn mói duge chfnh thùc
eòng
bò trén
Phong hóa
(so
101), góm 10 dièm:
1-
Tu
sue
minh làm ra nhirng sàch eó già tri vé vàn ehuang chù khòng phién
dich sàch nuóc ngoài néu nhirng sàch này ehi eó tfnh càch vàn chuang
ihòi.
Muc
dfch
de
làm giàu thém vàn

san
trong nuóc.
2-
Soan hay dich nhùng sàch có tu luang xà hói, chù y làm cho nguòi
va
xà hòi
ngày
mot
hay han lén.
3-
Theo chù nghìa binh dàn, soan nhùng euón sàch eó tfnh chat binh dàn
va
eó
dòng cho nguòi khàc yéu chù nghìa binh dàn.
4-
Dùng
mot
lói vàn giàn di,
de
hiéu,
fi
chù nho,
mot
lói vàn
ihài
có tfnh càch
An Nam.
5-
Lue
nào cùng mói,

tré,
yéu dòi, có chf phàn dàu
va
lin a su lién bó.
21
6- Ca nggi
nhihig net
hay, ve dep eùa nuóc nhà
ma
eó tfnh càch binh dàn,
khién cho nguòi khàc dem
long
yéu nuóc
mot
càch binh dàn. Khòng eó tfnh càch
tnrdng già, quy phài.
7-
Trgng tu do cà nhàn.
8-
Làm cho nguòi ta biét ràng dao Khóng khòng hgp thòi nùa.
9- Dem phuang phàp Thài Tày ùng dung vào vàn chuang An Nam.
10-
Theo
mot
diéu trong 9 diéu trén
day
cùng duge mién là dùng trai nguge vói
nhùng diéu khàc.
Tu lue vàn doàn dà mò ra
mot

quan niém vàn chuang nghiéng vé nhàn sinh
va
xà hói theo quan diém chàu Au. Dàu tranh cho su giài phóng cà nhàn,
de
cao cài tói,
chóng lai su
de
nén
tròi
buóc cùa
le
giào phong kièn, dóng thòi muòn dem lai su
trong sàng cho ngòn ngù
va
hién dai hóa càc thè
Ioai
vàn hge, nhàl là tiéu
thuyét.
Tu
lue vàn doàn dà phàn dà'u manh me cho su tié'n bó cùa xà hói
va
vàn hge.
1.2.2. Cu quan ngòn luàn cùa Tu lue vàn doàn
Nàm
1932,
Nhà't Linh mua lai
ià Phong hóa va de
ra tòn chi cùa bào góm 6 diém :
1-
Hàng

hai
theo eon duòng mói, tìm
If
tuòng mói.
2-
Khóng
chiù
khuàt phuc ihành
kién.
3-
Khòng làm nò
le
ai, khóng xu phu
mot
quyén thè nào.
4-
Lày luang tri
ma
xét doàn, theo le phài
ma
hành dòng.
5-
Lày thuc hành làm càn bàn,
6- Lày trào phùng làm phuang phàp, lày tiéng cuòi làm vù khf.
Ngay
tu
nhirng
so
dàu, Phong hóa dà góp nhirng tiéng nói
nhiél

thành có vù
cho phong trào Tha mói, tàn còng
Iha
eù
va
trièn khai tàt cà càc muc
Irén
bào de
thuc hién muc dfch, tón
ehi
eùa minh. Tò bào duge dòc già hoan nghénh
va Irò
nén
nói tié'ng khàp ba mién. Nàm 1936, Phong hóa bi dinh bàn, nói dung cùa Phong hóa
dugc chuyén sang Ngày nay nhung duói
mot
hinh thùc khàc,
Irén
co
so
sàp nhàp
va
dói tén càc muc.
Hoat dòng cùa Phong hóa
va
Ngày nay chù yéu nhàm :
22
122.1,
CSvù
cài càch

xahói
Truóc hèt, dùng tiéng cuòi làm vu
khi,
Tu lue vàn doàn lén tié'ng dà kich dia
chù
va
quan lai phong kièn chuyén
ha
hièp, bóc lòt nhùng nguòi nóng dàn nghèo
khó,
luong thién.
Tu
nhùng vi "tai to màt lón" - nghi vién, tri huyén, tri phù
"beo
xi
nhu con
Ign"
dén nhirng Ly Toét, Xà Xé déu bi dua lén màt bào làm trò cuòi cho
thién ha. Khóng
chi
eó giai cà'p phong kièn Viét Nam, dòi khi tié'ng cuòi dà kfch cùa
Tu lue vàn doàn
con
huòng vào thuc dàn Phàp
mot
càch kfn dào.
Ben
canh dò, cuóc
song
cùa nguòi nóng dàn noi

"bùn
lày nuóc dgng" cùng
dugc trình
bay
trén bào
bang
nhùng bièm hga, nhirng màu chuyén nhò, nhirng bài
tha Còng chùng dà thà'y trén dién dàn vàn hge xuàt hién tiéng nói dóng càm vói
thàn phàn
va
cuóc dòi hg, phé phàn
va
dà kfch giùp hg
nhirng
thè lue xàu xa cùa xà
hói nén
rat
nhiét tình dòn nhàn tò bào.
Phong hóa, Ngày nay muón phai
bay va
phé phàn, dà phà nhirng cài xàu, cài
ló bich cùa xà hói phong kièn, "dà kfch eà nhirng nguòi khàc
ma
hg coi là hù làu
Hg tàn còng manh vào
If lUÒng
vàn hóa eùa thè
he
truóc, nhu
che

Pham Quynh chù
truang thuyèt Trung dung, dung hgp Au A, giéu Hoàng Tàng Bf "màc bénh
chi
thày
cài dep eùa Nho giào" [63].
Phù nhàn, phà bò cài "eù", lòi thòi, bào tfch cuc có vù, tuyén truyén cài "mói"
nhàm làp nén cài mói tu
san
trong dòi
song
vàn hóa xà hòi. Thuc hién dùng tón
chi
cùa mình, Phong hóa, Ngày nay dà dàp ùng duge nhu càu dòi hòi cùa thòi cuóc, nén
dugc còng chùng nhiét
liei
dòn nhàn, nhàt là tàng lóp thanh nién, trf thùc.
Dé'n thòi ki Mal
tran
dàn chù, Tu lue vàn doàn mò thém muc Bùn lày nuàc
dgng
va
ra
sue
tuyén truyén cho Hòi Anh Sàng -
mot
tó ehùc
tu
thién mang tfnh
ehà'l
cài luang tu san do Nguyén Tuòng Tam làm chù tich, dugc thành làp nàm

1937.
Khòng thè tham
già
dà'u tranh giài phóng dàn
toc.
Tu lue vàn doàn chi dàm
góp phàn cài càch xà hòi theo duòng lòi cài luang tu san. Vói y nguyén : "Tói vàn
tha thiét mong cho dàm binh dàn thiét thòi
va
thàp kém trong xà hói có nhùng quyén
song ma
hg thiéu thó'n Là'y tràch nhiém là
mot
nhà vàn cùng vói nhùng nguòi dóng
chf khàc, tay càm tay dùng trong hàng ngù, tòi xin hé't
sue
giùp mot phàn nhò
ingn
vào còng cuóc dòi quyén
song
cùa hé't thày anh em bi thiét :
Mài
tran binh dàn"
[45,
21],
Tir
lue vàn doàn
rat
chàn thành muón góp phàn minh vào viéc cài
Ihicn

dòi
23
song
cho nguòi bình dàn. Y tuòng
va
chuang trình cài càch ày dugc cu thè hóa trong
hai cuón tiéu thuyèt
: Già
dinh (Khài Hung)
va
Con duùng sàng (Hoàng Dao).
1.22.2.
Có
vu
Phong trào Tha
mài
Nhiém vu chinh cùa Phong hóa, Ngày nay là góp phàn làm thay dói dién mao
cùa vàn hge, giói thiéu nhimg tàc phàm eùa Tu lue vàn doàn,
va
vé sau thém cà
nhùng tàc phàm dugc Giài
thuóng
Tu lue vàn doàn hoàc theo khuynh huóng cùa vàn
doàn, nhirng bài phé binh vàn hge Dac biét,
day con
là dién dàn có vù, bénh vuc
Tha mói
va
dà góp phàn dàng kè cho su toàn thàng eùa nò : "Khi nói tói su phàt
trién nhanh chóng

va
ruc rò cùa phong trào Tha mói vào dàu nhùng nàm 30, khóng
thè khóng kè tói
mot
nhàn
tÓ
quan trgng, góp phàn thùc
day
khòng nhò dé'n phong trào,
dò
là nhóm Tu lue vàn doàn, vói ca quan ngòn luàn cùa nò là
tò Phong
hóà'
[64].
Khi Tình già eùa Phan Khói "trinh chành giùa làng tha" (18/3/1932), nò dà tra
thành phàt sùng dàu tién tàn còng vào thành tri tha eù. Phong trào Tha mói bàt dàu
xuàt hién.
Phong hóa ngay
tu so
14 (22/9/1932) da tfch cuc dà kich tha eù, bénh vuc tha
mói,
ho
hào "bò luàt, niém, dói, bò dièn tfch, sào ngù, nghìa là tóm lai dùng
bài
chuòc eó nhàn
mot
càch nò
le.
Tha ta phài mói, mói vàn thè, mói y tuòng".
Tu dò

dèn
qua
nùa nàm 1933, hàu nhu
so
Phong hóa nào cùng có dàm ba bài
che
giéu, chàm ehge càc nhà tha
cu.
Ben
canh dò, hg dàng
rat
nhiéu tha mói cùa vàn
doàn. Dèn 1935, Tu lue vàn doàn,
bang If
luàn chat che, dà tham
già
tranh luàn
Ifeh
cuc vé vàn
de
tha mói - tha eù.
Day
cùng là thòi diém tha mói phàl Irièn manh me,
Phong
hóa bàt dàu sàng
Igc,
phé phàn
nhiing
bài tha mòi dò, khóng dàng ggi là tha.
Nhu vày, viéc eó vù phong trào Tha mói eùa Tu lue vàn doàn là

mot qua
irinh,
vói nhiéu hinh thùc, gigng diéu da dang, dà góp phàn vào su thàng thè eùa Tha mói.
Khòng chi
tran
trgng tàc phàm cùa nhiing nhà tha mói
ma
hg dàc biét mén mg
nhu Xuàn Diéu, Thè Lù, Huy Càn , Tu lue vàn doàn
con rat
quan làm, phàl hien,
bòi
duang nhimg eày bùt mói nhu
Che
Lan Vién, Té Hanh, Anh Tha, Nguyén
Binh
ma
sau này cùng rà't nói tiéng. Nhirng bài phé binh, giói
ihieu
cùa
Tir lue
vàn
doàn khóng nhirng nàng cao trinh dò Ihuong thùc eùa eòng ehùng
ma con
có làc
diing
khuyén khfch, dòng vién nhùng tài nàng vàn hge tre.
24
1.2.3.
Giài thucmg

Tu
lue
vàn doàn
Ngay
tu
khi ra
dòd,
Tu lue vàn doàn dà eó y muÓn tó ehùc càc cuóc thi sàng tàc
vàn hge
va
trao giài
thuóng.
Cùng vói su lón manh eùa vàn doàn, Giài
thuóng
Tu lue
vàn doàn dà dugc trao cho sàng tàc eùa eàe nhà vàn, nhà tha, nhà viét kich xuàt sàc,
có tàc dung khfch
le
phong trào sàng tàc vàn hge.
Trong vòng 10 nàm hoat
dòng.
Tu lue vàn doàn dà tó ehùc ba cuóc thi sàng tàc
vói càc giài
thuóng
:
- Nàm 1935, khóng có giài nhà't, chi có 4 giài khuyén khfch.
- Nàm 1937, khóng eó giài nhàt, giài
nhi
trao cho Kim tièn (kich) cùa Vi
Huyén Dàc

va
Bi vó (tiéu thuyèt) eùa Nguyén
Hong.
- Nàm 1939, có hai giài nhà't : Làm le'(lièu thuyét) eùa Manh Phù Tu
va
Cài
nhà ggch (tiéu thuyét) cùa Kim
Ha.
Hai tàp tha
Bue
tranh qué eùa Anh Tha
va
Nghen ngào
eùa Tè Hanh duge Ban giàm khào dàc biét chù
y.
Giài
thuóng
vàn ehuang cùa Tu lue vàn doàn dà tra thành
mot
dièm sàng trong
dòi
song
vàn hge Viét Nam nhihig nàm 30. Giài dà duge su huòng ùng eùa nhiéu
nhà vàn, nhà tha
va
góp phàn
day
manh phong trào sàng tàc vàn
hge
khàp eà nuóc.

Ben
canh Phong hóa, Ngày nay, NXB Dòi nay cùa Tu
lue
vàn doàn
QÙng
hoat
dóng rà't tfch cuc. Dàu tién, Dòi nay chi xuà't bàn sàch cùa vàn doàn, sau dò mò róng
dé'n nhirng tàc phàm duge Giài
thuóng
Tu lue vàn doàn, eàe làp
Iha
mói, càc tiéu
thuyét mói có già tri
va
có cùng khuynh huóng vói hg. Khóng
chi
eó già tri vàn
ehuang, sàch cùa Dòi nay
con
duge trình
bay rat mi
thuàt "mò ra mot
ki
nguyén mói
cho cuón sàch trong lich
su
vàn hge Viét Nam"
[98,
444], dóng
Ihòi

giùp Tu lue vàn
doàn truyén bà ròng rài nhùng tàc phàm cùng tu tuòng, quan niém cùa minh.
Vói nhiéu hinh thùc, nhiéu hoat dòng trén nhiéu
linh
vuc khàc
nhau.
Tu lue
vàn doàn thuc su dà eó nhiéu dóng góp
rat
hiéu
qua
cho su hién dai xà hói
va
vàn
hge
Viét Nam nhirng nàm 30.
Trò lén là
nhijng
hoat dóng góp phàn hién dai hoà vàn
hge
Viél Nam cùa Tu
lue
vàn doàn. Duói
day,
chùng lòi sé di sàu nghién eùu su hién dai hoà nghé
ihual
tiéu
thuyét trén co sa tiép thu nhùng ành huòng eùa vàn hge chàu Àu, vàn hoc Trung Quòc
va
truyén thóng vàn hge dàn toc trong càc tiéu thuyét eùa Nhà't Linh

va
Khài Hung.
25
Chuong 2
MOT BUÒC TÓNG
HCJP
MÒI
GlCfA
NHQNG
ÀNH HUÒNG CÙA
VÀN HOC CHÀU
ÀU,
VÀN HOC TRUNG
QUÓC
VÀ TRUYÉN THÓNG VÀN HOC DÀN TOC
Khàc vói
qua
trinh hién dai hoà trong nói dung làc phàm, hinh thùc nghé thuàt
chiù
ành huòng rà't manh cùa giao luu vàn hoà. Tuy nhién,
qua
trinh hién dai hoà
cùa vàn hge khóng don giàn là
qua
trình vay mugn nhùng hinh thùc thè hién mói tu
ben
ngoài
ma
là qua trinh
long

hgp, chuyén hoà eàe hinh
ihùc
ày
va
cùng vói su
sàng tao ra nhiing phuang lién bièu hién mói, nò chfnh là qua trinh
su
dung thành
thao
va
sàng tao vói
chat
lugng thàm
mi
cao eàe thù phàp dugc vay mugn. Truóc khi
dat dèn trinh dò này, ehùng eó thè bi lén àn nhu nhùng cài
bài
chuòc, ngoai lai.
1900 dèn
1945
là thòi ki vàn hge Viét Nam tiép xùc vói vàn hge
ehSu
Au mòl
càch sàu róng : "Su gap ga vói phuang Tày là
mot
cuòc bién thién lón nhà't trong
lich
su
Viét Nam
tu

mày muai thè
ki"
[117,15].
Truóc dò,
tu
nhùng nàm
cuòi
thè
ki
XIX, Nam Ki dà là manh dal dàu tién tiép
xùc vói vàn hge chàu Au. Mac dù
con chiù
ành huòng ro
rei
cùa lièu thuyèt Trung
Quó'e, càc nhà vàn Nam Ki dà co
gang
càch tàn theo kiéu liéu thuyèt Phàp vói mong
muón có thè xày dung dugc nhùng tàc phàm hién dai.
Trong gàn nàm muai nàm dàu thè ki XX, eà mot thè he nhà vàn bi hàp dàn bòi
nhùng tàc phàm bàt hù mang dàm già tri nhàn vàn eùa nén vàn
hge
Phàp, vàn
hge
Anh, Nga nhiéu thè ki
ma
truóc do
con
là
mot

dói tugng hoàn loàn xa la : "Mài dén
thè ki XX, nguòi Viét Nam mói dgc càc làe phàm dugc viél lù thè ki
XVI,
the ki
XVII ò phuang Tày, nhung cùng cùng
lue
dò hg dgc cà nhùng tàc phàm vùa in chua
rào muc. Hg làm quen chàm nhung cùng mot
lue
vói cà
Cervantes,
Mohèic.
26