Giáo trình dự toán dễ hiểu full

www.dutoan.com
Tủ sách Kinh tế Xây dựng thực hành


Ks. Trần Chiến Thắng
www.dutoan.com – 094.233.1972
Tp. HCM tháng 4 năm 2014
Giáo trình

Dự toán Xây dựng thực hành

2 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04




Cuốn sách này là tổng kết những kinh nghiệm gần 20 năm làm dự toán –
viết phần mềm dự toán – giảng dạy – va chạm các tình huống đấu thầu, thanh
quyết toán … của tôi, với mong muốn đem lại cho độc giả những kiến thức thực
tế khi làm dự toán, đấu thầu, thanh quyết toán, áp dụng các văn bản pháp luật và
những việc liên quan.
Tôi viết dưới dạng hỏi đáp, mỗi câu hỏi là một tình huống cụ thể, tập
trung vào các vấn đề thường gặp khi làm dự toán thực tế. Với nhịp sống gấp gáp
hiện nay, tôi cố gắng viết ngắn gọn và cô đọng nhất có thể. Những vấn đề
vướng mắc, các bạn có thể tra khảo trên mạng internet hoặc liên hệ với tôi.
ĐT: 094.233.1972
Email:
Website: www.dutoan.com
Facebook: www.facebook.com/thangdutoan72

Phiên bản online trên blog: www.dutoanonline.blogspot.com

Bố cục cuốn sách này như sau:
Chương 1 Từ bài 1 - bài 3 Khái niệm dự toán Trang 3

Chương 2 Từ bài 4 - bài 9 Tính khối lượng Trang 7

Chương 3 Từ bài 10 - bài 15 Đơn giá thực tế Trang 18

Chương 4 Từ bài 16 - bài 22 Cách quản lý của nhà nước trong
dự toán
Trang 27

Chương 5 Từ bài 23 - bài 32 Đơn giá nhà nước Trang 36

Chương 6 Từ bài 33 - bài 48 Sử dụng máy tính Trang 50

Chương 7 Từ bài 49 - bài 59 Dự toán dự thầu & tiến độ Excel Trang 76

Phụ lục 1 Một số lưu ý khi sử dụng đơn giá, định mức Trang 97

Tài liệu này và tất cả các file định mức – đơn giá và các văn bản liên quan
tới dự toán có thể download tại địa chỉ
/>7cU5xd2RqZDZZMkk&usp=sharing
3 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM VỀ DỰ TOÁN
Bài 1: Dự toán là gì?
Dự toán, đơn giản chỉ là các bảng tính chi phí cần thiết để xây dựng công trình
hoặc hạng mục công trình.

Thông dụng nhất là cách bóc tách khối lượng cho từng công việc một.
VD: Một chủ đầu tư muốn tính dự toán một sân bê tông. Họ sẽ đưa cho bạn bản
vẽ (hoặc các mô tả cần thiết). Trong ví dụ này, sân dài 500m, rộng 300m, gồm
các lớp: Đệm cát đầm chặt dày 600, BT lót đá 4x6 M100 dày 100, BT nền đá
1x2 M200 cắt joint 6x6m. Bảng dự toán như sau:
STT

MÃ
HIỆU
TÊN CÔNG VIỆC
ĐƠN
VỊ
KHỐI
LƯỢNG

ĐƠN
GIÁ
THÀNH
TIỀN
1 AB.1234

Đắp cát đầm chặt
300x500x0.6
M3 9.000

150.000

1.350.000.000

2 AB.1234

BT lót đá 4x6 M100
300x500x0.1
M3 1.500

600.000

900.000.000

3 AB.1234

BT nền đá 1x2
M200
300x500x0.2
M3 3.000

1.200.000

3.600.000.000

4 AB.1234

Cắt joint 6m x 6m
300x83+500x49
M 49.400

12.000

592.800.000

T
ỔNG CỘNG

6.442.800.000

Bạn thấy rằng về hình thức, dự toán cũng tương tự một bảng tính tiền (quán ăn,
siêu thị …).
Bạn sẽ tính khối lượng cho từng công việc một, áp giá tương ứng và cộng tổng
lại là xong. Trường hợp các bạn làm dự toán những công trình lớn hơn, phức tạp
hơn (tòa nhà chung cư, cây cầu, nhà máy …) cũng tương tự, tất nhiên là số
lượng công việc và cách tính toán sẽ nhiều và rắc rối hơn.
Lưu ý: Thường càng bóc tách thành nhiều công tác thì dự toán càng chính xác.
Nhưng ta cũng có thể cân nhắc để gộp những công việc liên quan cho thuận tiện
tính toán và kiểm soát hơn.
VD: Ta có thể gộp công tác BT nền và cắt joint lại. Đương nhiên, lúc này
đơn giá sẽ không còn là 1.200.000đ/m3 nữa mà sẽ phải cộng thêm chi phí cắt
joint. Thậm chí có thể gộp cả 4 công việc lại và tính trên cơ sở m2 sân hoàn
thiện (trường hợp này là 6.442.800.000/15.000=429.520đ/m2)
4 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

 Với các công trình nước ngoài hoặc tư nhân, họ rất hay gộp các công việc lại
cho gọn. Chẳng hạn công tác cọc khoan nhồi D1000: Nếu bóc tách sẽ có rất
nhiều công việc như khoan cọc, hốt bùn, chở đi, bentonite, cốt thép, bê tông,
vận chuyển máy nhưng người ta có thể gộp chung và dự toán theo md cọc
(tất nhiên phải dựa trên cơ sở số liệu từ thực tế để tính ra đơn giá tổng hợp là
bao nhiêu tiền/md cọc).
 Nhưng với các công trình có yếu tố nhà nước thì bắt buộc phải bóc tách chi
tiết để áp đúng đơn giá theo quy định của nhà nước.
 Nhà dân là trường hợp đặt biệt vì dự toán bóc tách chi tiết là quá phức tạp
với cả chủ nhà và nhà thầu nên thường tính theo m2 xây dựng, dù rằng cách

đó không được chính xác và dễ nảy sinh những tranh cãi khi thực hiện.
Bài 2: Dự toán nhà nước
Rất nhiều học viên hỏi: Thày nói thấy rất đơn giản, nhưng dự toán ở công ty em
làm thấy rắc rối và phức tạp hơn nhiều?
Đúng là như vậy. Nhưng việc phức tạp nên tách thành 2 nguyên nhân
1. Phức tạp do công trình lớn, quá nhiều công việc nên tính toán khó khăn.
VD: Một tòa nhà văn phòng hay chung cư có tới cả ngàn đầu công việc. Có
những công việc phải tính toán từ vài trăm cấu kiện (VD: BT dầm mỗi tầng mấy
chục loại nhân với 20 tầng).
2. Phức tạp thứ 2 do cách làm dự toán theo quy định nhà nước hiện nay khá rắc
rối. Những công trình có yếu tố nhà nước đều phải tuân thủ quy định này.
Dự toán (theo đơn giá nhà nước) gồm các bước sau:
2.1. Áp giá theo bộ đơn giá của Sở XD (tỉnh, thành phố) công bố. Công trình
nằm trên địa bàn tỉnh nào thì áp bộ đơn giá tỉnh đó.
2.2. Phân tích vật tư: Áp định mức dự toán do Bộ Xây dựng công bố để tính
xem mỗi công việc sử dụng hết bao nhiêu vật tư.
3.3. Tổng hợp vật tư: Cộng tổng vật tư sử dụng cho toàn bộ công trình rồi áp giá
thực tế để tính tổng giá trị vật tư thực tế (hoặc tính bù giá vật liệu).
3.4. Tổng hợp dự toán: Nhân giá trị nhân công và máy theo đơn giá với hệ số
điều chỉnh theo mức lương mới nhất. Sau đó tính thêm một số chi phí theo quy
định như: chi phí chung, thu nhập chịu thuế tính trước, thuế GTGT, lán trại
để được tổng chi phí xây dựng.
3.5. Tổng dự toán: Tính thêm các chi phí thiết bị (nếu có) và chi phí tư vấn -
quản lý dự án. Thường thì chỉ Chủ đầu tư và dự toán thiết kế mới phải làm bước
này. Nhà thầu thì chỉ quan tâm tới tổng hợp dự toán (ở bước 3.4)
Nói chung, dự toán nhà nước phức tạp hơn dự toán thực tế rất nhiều.
5 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

Dự toán thực tế (với CĐT là tư nhân hoặc nước ngoài) chỉ cần xong khối lượng
là xong, còn đơn giá là đơn giá thực tế thị trường. CĐT cũng chỉ cần đơn giá

tương đối để kiểm soát, còn giá chính xác được xác định thông qua đấu thầu.
Nhưng đối với công trình nhà nước thì tất cả phải tuân thủ quy định nhà nước.
Phê duyệt phải qua rất nhiều cấp (tư vấn thẩm tra, CĐT, các cơ quan quản lý
khác …) và chỉ cần sai chút xíu là phải chỉnh sửa rất mệt mỏi.
Bài 3: Tại sao phải rắc rối như vậy, tại sao không làm theo kiểu lum-sum
cho nhanh
Đúng là làm dự toán và quản lý theo kiểu nước ngoài (lump-sum) như ở trong ví
dụ của bài 1 rất nhanh, chỉ khối lượng x đơn giá là xong. Thực tế thì các công
trình tư nhân và nước ngoài hiện nay cũng thường tính theo cách này cho đơn
giản và dễ quản lý.
Nhưng với các công trình của nhà nước (vốn ngân sách) hoặc “có yếu tố nhà
nước”, thì chủ đầu tư (và có thể sau này được thụ hưởng) chỉ là người quản lý
vốn của nhà nước, vì vậy nhà nước phải ra rất nhiều quy định để kiểm soát tránh
thất thoát (nhưng thực tế vẫn thất thoát như thường !!!)
Thực ra năm 2007 nghị định 99 và thông tư 05 đã có quy định về việc nhà nước
không quản lý định mức và đơn giá nữa (định mức đơn giá giờ chỉ là công bố
chức không phải ban hành như trước nữa), CĐT là người quyết định và chịu
trách nhiệm, kỹ sư định giá sẽ là người tư vấn giúp CĐT về định mức và đơn
giá Nhưng trong thực tế thì cách quản lý "nguyễn y vân", đơn giản là vì
những người thực hiện thà cứ làm đúng theo định mức đơn giá như cũ, nếu có
gì sai sót thì đó là do định mức đơn giá sai, chứ nếu tự mình quyết định nếu xảy
ra cái gì thì mình lại phải chịu trách nhiệm.
VD: Một vài thay đổi về hình thức định mức, đơn giá sau năm 2007:
2005: Ban hành định mức 24 (phần xây dựng), định mức 33 (phần lắp đặt)
2007: Bãi bỏ định mức 24, định mức 33. Công bố định mức 1776 (phần xây
dựng), 1777 (phần lắp đặt) nhưng nội dung y chang ĐM 24 và ĐM 33 (tức là
chỉ thay hình thức ban hành bằng công bố mà thôi)
Ở thành phố HCM, năm 2008 công bố đơn giá 1297, 1298, 1299 thay thế cho
bộ đơn giá xây dựng (103), lắp đặt (104) và khảo sát đã ban hành năm 2006
nhưng do nội dung không có gì thay đổi nên vẫn sử dụng lại các cuốn đơn giá

cũ.
Ở các tỉnh khác tương tự. Một số tỉnh "siêng" tính lại và công bố đơn giá mới,
các tỉnh khác làm giống Tp. HCM, bình mới rượu cũ cho nhanh.
Tóm lại, về đơn giá định mức và cách quản lý của nhà nước, các bạn chỉ cần
nhớ 2 điểm:
6 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

1. Cách quản lý của chúng ta hiện nay vẫn theo nguyên tắc của thời bao cấp
(kinh tế kế hoạch, nhà nước kiểm soát mọi chi phí của công trình thông qua các
bộ định mức, đơn giá và các văn bản khác)
2. Về nguyên tắc sau NĐ 99 và TT 05 năm 2007 thì nhà nước đã không quản lý
nữa. Nhưng mọi người vẫn làm theo đúng kiểu cũ cho an toàn, dễ giải trình.
7 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

CHƯƠNG 2: TÍNH KHỐI LƯỢNG
Bài 4: Làm sao để bóc tách không bị sót công việc
Khi mới đi làm, tôi cũng được các bậc đàn anh đàn chị đi trước truyền cho
nhiều kinh nghiệm, ví dụ:
- Bóc khối lượng từ dưới lên (từ móng đến mái).
- Bóc theo danh mục cuốn định mức đơn giá.
Nhưng theo tôi, cách làm đúng nhất và tránh được sai sót nhất là: Bóc tách theo
trình tự thi công, tức là làm cái gì tính cái đó.
Với các công trình sửa chữa thì cách này gần như là cách duy nhất hiệu quả, nếu
không bạn sẽ rối tung lên và không biết bắt đầu từ đâu và kết thúc thế nào.
Như vậy, khi được giao tính dự toán một công trình, bạn cứ bình tĩnh:
- Đọc toàn bộ bản vẽ để nắm tổng thể công trình.
- Tìm hiểu những sai sót, những chi tiết bị thiếu trong bản vẽ để mình tính cho
đúng.
- Tìm hiểu về trình tự thi công, biện pháp, tổ chức và kỹ thuật thi công.
- Lập danh sách công việc.

- Cuối cùng mới là bóc tách chi tiết.
Kinh nghiệm của tôi là cứ bình tĩnh làm từng bước như trên, ghi chép bóc tách
ra giấy trước rồi mới nhập vào máy thì lúc đầu sẽ hơi chậm nhưng tổng thời
gian sẽ nhanh hơn và tránh được sai sót hơn so với việc cứ bóc và nhập ngay
vào máy.
Bài 5: Làm thế nào để bóc tách không bị thiếu khối lượng
Bạn nên tính dự toán trên bản vẽ in, và chuẩn bị một số bút chì, bút chì màu, bút
dạ quang.
Nhiều người thích bóc trực tiếp trên bản vẽ CAD, và coi như vậy mới là chuyên
nghiệp. Nhưng thực tế thì ngược lại. Cách bóc trực tiếp trên bản vẽ chỉ phù hợp
với những công trình không lớn lắm, bản vẽ đơn giản, người bóc có thể nhớ
được hầu hết các chi tiết. Còn với những bản vẽ lớn, phức tạp thì bắt buộc phải
tính trên bản vẽ giấy, nếu không sẽ dễ sai sót.
Các bạn nên bóc tách, ghi ra giấy trước, sau đó mới nhập vào máy. Thực ra, với
những bộ bản vẽ lớn, phải lật đi lật lại nhiều thì bắt buộc phải ghi ra giấy chứ
không thể gõ trực tiếp vào máy được.
Bạn có thể sử dụng mẫu sau để bóc tách:

8 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

STT

TÊN CÔNG VIỆC/DIỄN
GIẢI
ĐV

SL DÀI RỘNG

CAO

K.LG




Bạn hãy in hoặc photo, đóng thành tập (có thể sử dụng giấy nháp cho tiết kiệm).
Các bạn nên bóc ra giấy trước rồi mới nhập vào máy vì khi bóc ra giấy, phát
hiện ra sai sót gì mình có thể quay lại sửa ngay (gạch xóa sửa trên giấy giúp ta
nhớ được ta đã sai và sửa chữa thế nào chứ sửa trên máy thì chỉ còn số cuối
cùng thôi). Vả lại, khi bóc ra giấy rồi nhập vào máy gần như sẽ thành bước kiểm
tra lại khối lượng đã bóc nên số liệu đảm bảo hơn.
Bạn bóc tách, ghi ra giấy, bóc xong cấu kiện nào thì đánh dấu lại (bằng bút chì
hay bút dạ quang) để tránh nhầm lẫn (tính thiếu hay tính trùng)
Chỉ cần ghi kích thước hoặc công thức tính, khi nhập vào máy máy sẽ tính khối
lượng và cộng tổng

Bạn để ý, bản vẽ A2 không rõ chi tiết, tôi phải in thêm một số mặt bằng khổ A1.
Khối lượng bóc tách được ghi ra giấy nháp nhưng chỉ ghi kích thước, sau này
nhập vào máy thì máy tự nhân. Cái này tôi đã quen nên không cần kẻ bảng như
trên mà làm trên giấy nháp trắng.
Mỗi khi tính xong một mảng tường, tôi dùng bút dạ quang đánh dấu. Như vậy
sẽ tránh được sai sót hoặc tính trùng lắp.
9 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

Bài 6: Kiểm tra khối lượng tính toán
Một số mẹo giúp bạn kiểm tra khối lượng đã tính hoặc kiểm khối lượng người
khác tính toán.
1. Chú trọng những khối lượng có giá trị lớn: Những công việc có giá trị lớn
nếu bị sai thì sai số sẽ lớn nên cần chú ý kiểm tra kỹ hơn. Tất nhiên những công
việc có giá trị nhỏ vẫn phải cẩn thận nhưng lỡ có sai thì sai số cũng nhỏ hơn.

2. Kiểm tra bằng cách so sánh tương quan các khối lượng: Hầu hết các công
việc có mối tương quan với nhau. Chẳng hạn khối lượng đà và sàn thường hơn
kém nhau không nhiều. Trường hợp bạn thấy khối lượng BT đà lớn gấp vài lần
sàn hoặc ngược lại thì phải kiểm tra lại (có thể làm sàn căng cáp thì sàn lớn hơn
đà nhiều, hoặc làm dầm ô vuông thì KL dầm lớn hơn sàn nhiều vẫn hợp lý)
3. Kiểm tra bằng cách so sánh giá trị các công tác: Chỉ kiểm tra được sau khi
đã áp giá. Tương tự như trên, các công tác có mối tương quan với nhau và dựa
vào việc so sánh giá trị của chúng có thể tìm được sai sót. VD: giá trị ván khuôn
đà và sàn thường tương đương với giá trị BT đà, sàn. Trường hợp bạn thấy giá
trị ván khuôn sàn lớn hơn BT sàn rất nhiều thì có khả năng bạn chưa chia diện
tích ván khuôn cho 100 (vì đơn giá nhà nước là 100m2).
4. Kiểm tra bằng cách so sánh tổng giá trị hạng mục: Cũng kiểm tra sau khi
đã áp giá. Các hạng mục cũng có mối tương quan với nhau, chẳng hạn giá trị
phần móng bằng khoảng 20-30% tổng giá trị công trình, phần BTCT thân
khoảng 30-40%, phần hoàn thiện khoảng 30-50% tùy công trình. Nếu có những
bất thường, bạn kiểm tra lại có thể có sai sót.
5. Kiểm tra dựa trên suất đầu tư: Chẳng hạn nhà văn phòng hiện nay khoảng
8tr-10tr/m2XD, nhà chung cư khoảng từ 6tr-8tr/m2XD, chung cư cao cấp từ
10tr-18tr/m2XD, sân đường BT khoảng 500.000-700.000đ/m2XD v v Sau khi
tính được tổng giá trị công trình, bạn tính suất đầu tư (trên mỗi m2, md ) để so
sánh xem giá trị đó đã hợp lý chưa.
Bài 7: Một số lưu ý khi tính khối lượng
1. Lưu ý tách các khối lượng đơn giá khác nhau: Các công tác có tính chất
khác nhau thì đơn giá cũng khác nhau. VD: Tô tường dày 2cm thì đơn giá cao
hơn tô dày 1,5cm. Khi tính khối lượng, bạn phải tách ra để sau áp giá cho đúng.
Hoặc có nhiều công tác phân chia theo chiều cao – càng lên cao đơn giá càng
tăng. Hồi đầu mới làm tôi cũng không để ý, tính gộp khối lượng các công tác
mà không chia theo chiều cao, sau áp giá không được lại phải loay hoay tách ra,
rất mất thời gian.
Bạn hãy căn cứ vào cuốn định mức hoặc đơn giá để biết cách chia tách cho hợp

lý.
10 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

Đối với công trình nhà nước thì bạn phải tuân thủ cách chia tách theo bộ ĐG
ĐM, nhưng với công trình tư nhân và nước ngoài thường người ta không chia
tách quá chi tiết như vậy mà gộp những công tác đơn giá không khác biệt nhiều
lắm cho dự toán đỡ dài dòng. VD: ĐG nhà nước tách BT cột, dầm, sàn, cầu
thang, lanh tô nhưng với dự toán thực tế, họ có thể gộp chung tất cả khối lượng
BT toàn công trình tính 1 đơn giá cho giản tiện và dễ kiểm soát (tất nhiên, đơn
giá sẽ là đơn giá trung bình).
2. Chú ý đơn vị tính: ĐGĐM nhà nước có nhiều công việc có đơn vị rất
“buồn cười”: Ván khuôn đơn vị là 100m2 (tại sao không là m2 hay 1000m2),
đào đắp đất bằng máy đơn vị là 100m3, lợp mái tôn đơn vị cũng là 100m2, đóng
cừ tràm đơn vị là 100md. Với những công việc này, khi tính khối lượng bạn
phải nhớ tính cho phù hợp với đơn vị. Chẳng hạn, ván khuôn thường tính ra m2,
sau đó phải chia cho 100 để được đơn vị là (100m2). Cừ tràm sau khi tính ra số
cây thì phải nhân (*) với chiều dài mỗi cây rồi chia (/) cho 100 thì mới được
đơn vị là 100md
Những người mới làm dự toán hay bị sai ở chỗ này, làm giá trị dự toán tăng vọt
và thường loay hoay không biết tại sao để điều chỉnh cho đúng.
3. Sai số: Trong xây dựng, sai số tương đối lớn, hơn nữa do ảnh hưởng của
điều kiện thi công nên nhiều khi khối lượng thi công có khác biệt với khối
lượng hình học.
Tất nhiên, nếu tính được khối lượng chính xác là tốt nhất, nhưng nhiều khi phải
chấp nhận sai số hoặc tính trừ hao cho thi công
VD1: Bạn phải tính khối lượng xây bậc tam cấp hình uốn lượn rất đẹp. Nếu
muốn tính chính xác thì phải sử dụng các kiến thức vi phân, tích phân v v
Nhưng thực ra việc đó không cần thiết lắm, vì giá trị phần này so với tổng công
trình không lớn, khi thi công chưa chắc người thợ đã làm được chính xác như
bản vẽ (xây rồi phải đẽo gọt …) nên thường tôi tính theo đường trung bình,

chấp nhận sai số và nên tính dư một chút so với kích thước hình học.
VD2: Ở trên tường, có để thêm các lỗ thông gió 150x150. Về nguyên tắc, chỗ
nào không xây thì phải trừ đi. Nhưng trong trường hợp này, nếu để các lỗ thì
chưa chắc đã giảm được chi phí, so với việc xây thẳng qua. Vì khi để lỗ, người
thợ không những không giảm được công xây mà còn tăng lên do phải đo đạc,
chặt gạch … Vì vậy, trường hợp để các lỗ nhỏ, có thể không cần thiết phải trừ.
VD3: Tính khối lượng lót nền.
Trường hợp các cột ở giữa nhà và cạnh nhà, có thể không cần trừ, tương tự
trường hợp xây tường ở trên vì khi cắt gạch để lót thì công tốn hơn, gạch hao
hụt hơn mà viên cắt ra phải bỏ chứ ít khi dùng lại được vào chỗ khác.
11 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

Nếu nền có cạnh xéo hoặc bo tròn thì cũng không cần áp dụng công thức hình
học chính xác mà có thể tính với cạnh lớn nhất, vì chỗ gạch cắt ra cũng không
thể sử dụng lại được
Bài 8: Trăm nghe không bằng một thấy/Trăm thấy không bằng một sờ
Lý thuyết bao nhiêu cũng không bằng làm thực tế. Bạn làm ví dụ sau, và qua ví
dụ này, bạn có thể hiểu thêm được cụ thể cách tính toán.
Tính khối lượng dự toán hệ thống móng như sau.

12 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04


13 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04


14 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

Bạn có thể download file bản vẽ này tại
Hướng dẫn:
Bạn hãy làm từng bước như sau:
1. Đọc bản vẽ: Thực ra với công trình nhỏ xíu này thì bạn lướt qua là nhớ.
Nhưng bạn nên tập làm theo bài bản để sau gặp những công trình lớn bạn sẽ làm
nhanh hơn.
Ở bước này, bạn đọc để hiểu các thông số bản vẽ, ghi chú những điểm cần lưu ý
để lúc tính khối lượng cho nhanh và chính xác.
2. Tìm hiểu các sai sót: Các thiết kế lớn thường có sự kết hợp rất nhiều bộ
phận nên sai sót gần như không tránh khỏi. Chúng ta phải tìm hiểu để điều
chỉnh các sai sót đó nếu không dự toán sẽ sai.
Trong ví dụ này, tôi cố tình đưa vào một vài sai sót, ví dụ như kích thước móng
M1, chi tiết thép, cổ cột, cốt đất tự nhiên bạn phải tìm hiểu và ghi chú để tính
cho đúng.
3. Tìm hiểu về trình tự thi công và biện pháp tổ chức thi công có ảnh hưởng
tới khối lượng. Với những công trình lớn thì biện pháp thi công sẽ ảnh hưởng
nhiều tới khối lượng và giá. Với công trình này thì có lẽ chỉ lưu ý là phải đào
đất thì mới làm được móng (liệu có ai quên tính khối lượng đào đất không nhỉ)
4. Lập danh sách công việc: Bạn sẽ liệt kê các công việc cần làm. Thường tôi
lập theo trình tự thi công (làm cái gì tính tiền cái đó) là dễ kiểm soát và đỡ sai
sót nhất.
Danh sách công việc bạn xem ở file bài giải.
5. Tính khối lượng: Bạn áp dụng công thức tính diện tích và thể tích. Khối
lượng xem ở file bài giải.
Bài 9: Bài giải
Lười định gõ nhưng cuối cùng vẫn phải viết tay cho thật hơn. Nắn nót mãi. Dễ
phải hơn chục năm gõ phím chứ không viết gì bằng bút rồi.
15 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

16 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04


Bạn để ý ở phần 5 (tính khối lượng), tôi chỉ bóc tách kích thước từ bản vẽ thôi.
Vì trong phần mềm đã có chức năng tính khối lượng và chỉ cần nhập kích thước
mà thôi.
Ngoài ra, tôi chỉ ghi kích thước chi tiết cho công việc đào đất. Các công việc
sau sử dụng lại các kích thước trên, và trong Excel thì chỉ cần link công thức là
xong (đó là một lợi thế rất lớn của phần mềm Excellent! chạy trực tiếp trong
Excel của chúng tôi).
Ở bảng này, tôi làm quen rồi nên chỉ ghi vắn tắt đủ để hiểu. VD: BT cổ cột, mỗi
móng có 1 cột, cao 1.1m và kích thước là 0.3x0.3 nên tôi ghi như trên cho ngắn
gọn.
Bảng tính khối lượng sau khi đã nhập vào máy. Chúng tôi đã xóa kết quả, bạn
có thể tự tính lại nếu muốn.
17 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04


Các bạn cũng lưu ý là chúng tôi tận dụng tối đa khả năng link công thức của
excel. Ở công thức tính ván khuôn, tôi link công thức tới kích thước móng, rồi
kích thước móng lại link với các ô ở trên nữa. Nếu kích thước móng thay đổi,
bạn chỉ cần đổi ở ô trên cùng, tất cả các con số khác sẽ nhảy theo.
18 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

CHƯƠNG 3: ĐƠN GIÁ THỰC TẾ
Bài 10: Áp giá
Vậy là bạn đã tính được khối lượng. Xin chúc mừng. Nhưng đoạn đường phía
trước vẫn còn dài lắm.
Bây giờ chúng ta sẽ áp giá.
1. Nếu bạn làm dự toán tư nhân hoặc nước ngoài, hãy áp giá thực tế. Tuyệt

đối không được áp giá theo kiểu nhà nước, có thể bạn sẽ rớt từ vòng gửi xe vì
dự toán nhà nước vô cùng lằng nhằng và rắc rối, họ sẽ không đủ thời gian để
tìm hiểu đâu.
Ngoài ra, bạn có thể cân nhắc gộp những công việc liên quan lại cho dự toán
ngắn gọn và dễ theo dõi hơn.
Vẫn ví dụ móng, tôi làm theo kiểu dự toán báo giá theo đơn giá thực tế.

Kinh nghiệm khi báo giá các công trình tư nhân hoặc nước ngoài, càng ngắn
gọn và dễ hiểu càng dễ trúng thầu. Ngược lại, công trình nhà nước thì phải in
thật hoành tráng, nhiều bảng biểu, cataloge thì mới là ngon (nhưng thực ra
bên trong chẳng có gì)
2. Nếu bạn làm công trình có yếu tố nhà nước, sẽ phải áp giá theo đơn giá
nhà nước và gồm các bảng biểu:
- Bảng dự toán chi tiết (áp đơn giá tỉnh hoặc thành phố nơi đặt công trình)
- Bảng phân tích vật tư (phân tích theo định mức nhà nước)
- Bảng tổng hợp vật tư (áp giá theo đơn giá vật tư thực tế)
- Bảng tổng hợp dự toán (tổng VL, NC, M và tính thêm CPC, TNCTTT, VAT,
lán trại)
- Bảng tổng dự toán (tổng các hạng mục, tính thêm CP thiết bị, CP quản lý và tư
vấn, CP dự phòng)
19 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

Chi tiết về dự toán nhà nước vui lòng xem từ bài 16
Bài 11: Đơn giá lấy ở đâu vậy thày? Làm sao biết giá đó làm có lời? Làm
sao biết giá đó có quá cao không?
Biết ngay là sẽ hỏi câu đó mà. Câu trả lời là: KINH NGHIỆM. Và để có kinh
nghiệm, các bạn sẽ phải trả giá nhiều.
Nhưng tôi sẽ chỉ cho các bạn cách tính toán để việc trả giá ít đi. Nhớ mời tôi bia
nhé?
Đầu tiên, các bạn sẽ phải tính được giá thành công việc. Thành phần hao phí của

các công việc là:
a. Vật liệu: Bạn sẽ phải sử dụng kinh nghiệm (lại kinh nghiệm!) để xác định
hao phí vật tư cho công việc. Nếu chưa biết, có thể tham khảo những người có
kinh nghiệm hoặc sử dụng định mức nhà nước (nói chung sử dụng định mức
nhà nước thì phải điều chỉnh nhiều vì định mức nhà nước được lập từ lâu, theo
tiêu chuẩn Liên xô và ít/chậm được thay đổi)
VD: Xây tường gạch ống dày 10cm VXM M75 sẽ phải sử dụng (1m2):
+ 70 viên gạch
+ 8 kg xi măng
+ 0.03 m3 cát
(Lưu ý, định mức này tôi dựa theo định mức nhà nước nhưng tăng lên nhiều
theo thực tế)
b. Nhân công: Theo kinh nghiệm hoặc đơn giá khoán. VD: Đơn giá khoán hiện
nay trên thị trường (tp. HCM) khoảng 45.000đ/m2, tương đương với 0.2
công/m2
c. Máy thi công: Tương tự, tính hao phí máy cho mỗi đơn vị khối lượng. Tuy
nhiên, trong thực tế, việc tính toán chi li ca máy cho mỗi đơn vị cũng tương đối
khó khăn, ví dụ khi đưa máy tới nhưng vướng mặt bằng thi công được một hai
ngày rồi ngưng, để máy đó Vì vậy, nhiều loại máy không tính theo định mức
cho từng công việc mà lập bảng cho cả công trình sau đó phân bổ vào công việc
theo tỷ lệ %.
d. Chi phí chuẩn bị thi công: Cổng hàng rào, văn phòng, điện nước, đồng phục
Sẽ tính cho toàn bộ công trình và phân bổ theo tỷ lệ %
e. Chi phí quản lý: Lương cán bộ công trường, phân bổ chi phí quản lý công
ty, văn phòng phẩm, chi phí tài chính, tiếp thị Cũng tính cho toàn công trường
và phân bổ theo tỷ lệ %
Cộng tổng các chi phí trên sẽ được giá thành công việc.
Sau đó bạn tính thêm lợi nhuận để được giá dự thầu.
20 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

Vậy lợi nhuận tính như thế nào là hợp lý? Câu trả lời là không có con số nào là
hợp lý cả mà hoàn toàn phụ thuộc vào thị trường, cạnh tranh
Chẳng hạn, công ty bạn đang có nhiều công trình và có dấu hiệu hơi vượt quá
năng lực đáp ứng về nhân lực, tài chính thì có thể bạn tính lợi nhuận cao.
Trúng thì lời nhiều, trượt thì cũng không sao.
Nhưng nếu công ty đang dần bàn giao các công trình và chưa có công trình gối
đầu, có thể bạn phải chấp nhận một tỷ suất lợi nhuận thấp để lấy công trình nuôi
lính. (nhiều khi phải chấp nhận lợi nhuận là 0%)
Bài 12: Thấy mông lung quá thày? Thày cho ví dụ được không?
Chúng ta làm với công việc đóng cừ tràm cho đơn giản:
a. Vật liệu:
+ Mua cừ: 20.000đ/cây
+ Hao hụt (chặt, gẫy ) 5%: 1.000đ
+ Vật tư phụ (giáo, ván, dây ) 5%: 1.000đ
b. Nhân công: Khảo sát giá bên ngoài họ nhận đóng: 10.000đ/cây (họ phải
mang vồ đóng, rìu chặt và những dụng cụ cầm tay khác)
c. Máy: Không
Cộng chi phí trực tiếp: 32.000đ/cây
d. Chi phí chuẩn bị: Bạn tính ở bảng khác rồi phân bổ, ví dụ là 5%: 1.600đ/cây
e. Chi phí quản lý: Cũng tính ở bảng khác rồi phân bổ, ví dụ là 10%:
3.200đ/cây
Giá thành: 36.800đ/cây
Lợi nhuận: Tùy bạn cân nhắc, ví dụ lấy là 10%: 3.680đ/cây
Như vậy, tổng đơn giá: 40.480đ/cây
Lưu ý, khi bạn đấu thầu công trình tư nhân hoặc nước ngoài, ít khi họ yêu cầu
giải trình tính toán đơn giá. Việc tính toán này chỉ để bạn biết và kiểm soát chi
phí - lợi nhuận mà thôi.Bạn hoàn toàn có thể tăng giảm giá trị này. Chẳng hạn,
có thể tính 40.000đ/cây cho chẵn.
Ghi chú: Thường công trình nhà nước thì tính thuế VAT vào đơn giá. Công
trình tư nhân và nước ngoài hay tính đơn giá trước thuế, sau khi cộng tổng rồi

mới tính thêm VAT.
Thường người ta dùng Excel hoặc sử dụng phần mềm và lập bảng tính cho
nhiều đơn giá.
21 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04


Bài 13: Chi phí chuẩn bị là gì? Cách tính như thế nào?
Các công trình nhà nước thường áp dụng một tỷ lệ cứng nhắc cho các chi phí
gián tiếp, ví dụ lán trại là 1%, chi phí chung (quản lý) là 6.5% và thu nhập chịu
thuế tính trước (lợi nhuận) là 5.5% [với công trình dân dụng, loại công trình
khác thì tỷ lệ sẽ khác]
Việc này sẽ dẫn đến tình trạng là công việc có giá trị vật tư cao thì các chi phí
gián tiếp này cao ngất. Chẳng hạn cùng là lắp bồn cầu, nhưng lắp loại 2tr thì
CPGT chỉ vài trăm ngàn, nhưng lắp loại 20tr thì CPGT là vài triệu mà tính chất
công việc không khác nhau nhiều.
Các công ty tư nhân thường tách chi phí chuẩn bị ra thành bảng riêng. Việc này
sẽ giúp bảng tính toán sát với thực tế nhất. Đồng thời, CĐT cũng dễ dàng kiểm
soát được công việc của nhà thầu.
VD: Trong chi phí chuẩn bị, có tính máy phát điện. Nhưng nhà thầu không thực
hiện thì CĐT có quyền cắt chi phí này hoặc việc không trang bị máy phát điện
làm ảnh hưởng tới tiến độ hoặc chất lượng công trình thì nhà thầu sẽ phải hoàn
toàn chịu trách nhiệm
Mỗi dạng công trình, mỗi chủ đầu tư sẽ có những bảng tính CPCB khác nhau.
Bạn có thể tham khảo ví dụ sau để áp dụng
22 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04


23 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

Lưu ý: Bạn tính bảng này, rồi phân bổ vào đơn giá từng công việc như VD ở bài

12, nhưng bạn cũng có thể không tính chi phí chuẩn bị này ở mỗi công việc mà
tính ở bảng riêng.
Hiện nay một số công ty xây dựng lớn như An Phong, CotecCons, Hòa Bình
đều tách chi phí chuẩn bị và tính trong bảng riêng.
Bài 14: Chi phí quản lý là gì? Cách tính như thế nào
Nói thật, mấy cái này kế toán rành hơn tôi. Bạn có thể hỏi kế toán và nhờ họ liệt
kê các khoản chi phí để tính cho sát (nhưng nếu bạn là nhân viên mới thì có
nhiều khoản chi ABC gì đó bạn sẽ không được biết đâu)
Bảng này tôi liệt kê những chi phí phổ biến, bạn tham khảo để tính toán.

24 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04


Bài 15: Phần mềm dự toán giá thành
Người ta có thể làm bằng Excel (tạo từng công thức) hoặc tận dụng phần mềm
dự toán (nhà nước) rồi chỉnh sửa số liệu để thành dự toán giá thành. Nhưng các
cách này lâu và dễ sai sót.
25 | dự toán xây dựng thực hành 2014.04

Ở đây, tôi giới thiệu với các bạn maxPRO, một phần mềm chuyên dụng tính giá
thành và lợi nhuận công trình. Ở trong phần mềm đã có sẵn định mức thi công
và được lập trình sẵn để tính giá thành nên các bạn có thể làm dự toán giá thành
rất nhanh.
B1: Bạn copy hoặc nhập công việc, khối lượng. maxPRO vẫn mượn mã hiệu
định mức nhà nước để nếu bạn có dự toán nhà nước thì chỉ cần copy vào là
xong.

Nếu công việc nào khoán, bạn nhập vào giá khoán. Nếu không bấm F9 để phần
mềm lấy định mức và tính sang bảng phân tích đơn giá.

Bạn lưu ý, định mức và đơn giá đều là ĐMĐG thực tế.
Trong các bài học trước, tôi chỉ phân chi phí làm 2 loại là chuẩn bị và quản lý.
Nhưng trong phần mềm này phân chia chi tiết hơn thành 5 loại chi phí. Các chi
phí này đều là (dự trù) chi phí thực tế. Sau khi tính được tổng sẽ phân bổ cho
các công việc theo tỷ lệ %