Chính sách tiền tệ của Việt Nam trong giai đoạn khủng hoảng TCQT hiện nay.doc

Tiểu luận môn Tài chính Quốc tế
LỜI MỞ ĐẦU
Sự thay đổi của các thị trường tài chính cùng với mức độ mở cửa thương mại và
tài chính của các nước và những điều kiện bên trong của mỗi quốc gia đều có thể dẫn
đến nguy cơ khủng hoảng. Sau hơn 25 năm đổi mới, mở cửa và hội nhập, nền kinh tế
Việt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ trên nhiều phương diện. Với thế và lực mới,
trên con đường phát triển của mình, Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng hơn vào hệ
thống kinh tế quốc tế. Đi cùng với quá trình này, Việt Nam cũng phải đối mặt với
những rủi ro tài chính, bất ổn tài chính do quá trình tự do hoá thương mại và tự do hoá
cán cân thanh toán quốc tế đem lại.
Nếu như cuộc khủng hoảng bắt nguồn từ nền kinh tế Mỹ ảnh hưởng ngay lập
tức tới các nền kinh tế hùng mạnh khác, thì cơn bão này đến Việt Nam chậm hơn 1
nhịp. Nếu như sức tàn phá của cuộc khủng hoảng ở hầu hết các nước thể hiện đầu tiên
và rõ nét nhất là hệ thống tài chính, ngân hàng, thì ở Việt Nam lại thể hiện trước hết là
ở lĩnh vực xuất khẩu, nhập khẩu và đầu tư trực tiếp nước ngoài. Sức ảnh hưởng mạnh
nhất lại đè lên vai hàng triệu người nông dân, thợ thủ công tham gia sản xuất hàng xuất
khẩu.
Ngoài ra, trong giai đoạn này Việt Nam còn chịu tác động của lạm phát (trên
20%/năm) dẫn đến Việt Nam vừa phải kiềm chế lạm phát vừa phải chống đỡ để thoát
khỏi khủng hoảng. Cuộc khủng hoảng này tác động đến kinh tế Việt Nam trên một số
mảng cơ bản: Lãi suất cho vay liên ngân hàng quốc tế tăng dẫn đến nợ ngắn hạn của
Việt Nam tại các ngân hàng thương mại và các doanh nghiệp tăng, làm cho người dân
dự đoán đồng USD giảm nên họ đã rút đồng USD ra khỏi ngân hàng hoặc bán USD
mua tiền Việt Nam gửi vào,…
Việt Nam đã làm gì để vực dậy nền kinh tế suy yếu do ảnh hưởng của khủng
hoảng TC-TT hiện nay, chúng ta cùng tìm hiểu đề tài: “Chính sách tiền tệ của Việt
Nam trong giai đoạn khủng hoảng TCQT hiện nay”.
Trang 1
Tiểu luận môn Tài chính Quốc tế
I. Một số khái niệm:
1. Khủng hoảng tài chính - tiền tệ là gì?

Khủng hoảng tài chính là tình trạng tài chính (quỹ) mất cân đối nghiêm trọng có
thể dẫn đến sụp đổ quỹ. Đặc trưng của mỗi quỹ cấu thành nên hệ thống tài chính là các
dòng tiền vào/ ra, nhận thanh toán, hình thành tài sản có/ tài sản nợ. Khi xảy ra hiện
tượng mất cân đối nghiêm trọng giữa tài sản có và nghĩa vụ phải thanh toán về số
lượng, thời hạn, chủng loại tiền thì có thể xảy ra khủng hoảng tài chính.
Như vậy, khủng hoảng tài chính là khái niệm bao trùm được sử dụng chung cho
mọi loại khủng hoảng gắn với mất cân đối về tài chính và thường là gắn với nghĩa vụ
phải thanh toán lớn hơn nhiều phương tiện dùng để thanh toán tại một thời điểm nào
đó. Chính vì vậy, khủng hoảng tài chính có đặc điểm của khủng hoảng “thiếu” chứ
không giống khủng hoảng “thừa” diễn ra trong nền kinh tế thị trường từ nhiều năm nay.
2. Khủng hoảng tài chính tiền tệ hiện nay là gì?
Khủng hoảng tài chính tiền tệ từ 2007- nay là cuộc khủng hoảng bao gồm sự đổ
vỡ hàng loạt hệ thống ngân hàng, tình trạng đói tín dụng, tình trạng sụt giá chứng khoán
và mất giá tiền tệ quy mô lớn ở nhiều nước trên thế giới, có nguồn gốc từ khủng hoảng
tài chính ở Hoa Kỳ. “Bong bóng nhà ở” cùng với giám sát tài chính thiếu hoàn thiện ở
Hoa Kỳ đã dẫn tới một cuộc khủng hoảng tài chính ở nước này từ năm 2007, bùng phát
mạnh từ cuối năm 2008. Thông qua quan hệ tài chính nói riêng và kinh tế nói chung
mật thiết của Hoa Kỳ với nhiều nước. Cuộc khủng hoảng từ Hoa Kỳ đã lan rộng ra
nhiều nước trên thế giới, dẫn tới những đổ vỡ tài chính, suy thoái kinh tế, suy giảm tốc
độ tăng trưởng kinh tế ở nhiều nước trên thế giới. Tình trạng tồi tệ của các tổ chức tài
chính đã khiến cho tình trạng đói tín dụng xảy ra ở nhiều nước, ảnh hưởng nghiêm
trọng tới khu vực sản xuất thực.
3. Chính sách tiền tệ của NHTW là gì?
Chính sách lưu thông tiền tệ hay chính sách tiền tệ là quá trình quản lý hỗ trợ
đồng tiền của chính phủ hay ngân hàng trung ương để đạt được những mục đích đặc
biệt như kiềm chế lạm phát, duy trì ổn định tỷ giá hối đoái, đạt được toàn dụng lao
động hay tăng trưởng kinh tế. Chính sách lưu thông tiền tệ bao gồm việc thay đổi các
loại lãi suất nhất định, có thể trực tiếp hay gián tiếp thông qua các nghiệp vụ thị trường
mở; qui định mức dự trữ bắt buộc; hoặc trao đổi trên thị trường ngoại hối.
Chính sách tiền tệ là một trong những chính sách kinh tế vĩ mô mà trong đó

Ngân hàng Trung ương, thông qua các công cụ của mình thực hiện việc kiểm soát và
điều tiết khối lượng tiền cung ứng (hoặc lãi suất) căn cứ vào nhu cầu tiền tệ của nền
kinh tế, nhằm đạt được các mục tiêu về giá cả, sản lượng và công ăn việc làm.
Trang 2
Tiểu luận môn Tài chính Quốc tế
Luật NHNN VN: “CSTT quốc gia là một bộ phận của chính sách KT- TC nhằm
ổn định giá trị đồng tiền, kiềm chế lạm phát, góp phần thúc đẩy phát triển KT- XH, bảo
đảm QP, AN và nâng cao đời sống nhân dân”.
II. Tóm tắt thực trạng nền kinh tế VN dưới tác động của khủng hoảng kinh tế
thế giới:
Cuối năm 2008 đầu năm 2009 cuộc khủng hoảng tài chính diễn ra trên thế giới
khiến nhiều nền kinh tế lớn như Mỹ, Anh, khối Eurozone, ...lâm vào tình trạng khó
khăn. Về phía Việt Nam, do đã gia nhập WTO nên chúng ta cũng không nằm ngoài ảnh
hưởng từ cuộc khủng hoảng đó, tuy với mức độ không lớn như các nước, khu vực trên
nhưng cũng gặp phải những khó khăn nhất định.
Tuy mức độ liên thông và phụ thuộc giữa thị trường tài chính trong nước với
khu vực và thế giới còn ở mức độ thấp, nhưng độ mở của nền kinh tế nước ta ở mức
cao (kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2008 so với GDP là 153%); tăng trưởng kinh tế
phụ thuộc vào xuất khẩu và thu hút vốn đầu tư nước ngoài; vì thế, kinh tế nước ta chịu
ảnh hưởng tiêu cực lớn của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới. Trước
tình hình này và lạm phát có xu hướng giảm, từ những tháng cuối năm 2008, Chính phủ
đã dự báo sát tình hình, kịp thời chuyển hướng ưu tiên mục tiêu kiềm chế lạm phát sang
chủ động ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý và bền
vững, ngăn ngừa lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội.
Trong 7 tháng đầu năm 2009, mặc dù còn nhiều khó khăn và thách thức, nhưng
tình hình kinh tế - xã hội có chuyển biến tích cực: Tăng trưởng kinh tế quý I: 3,1%, quý
II: 4,5%; kinh tế vĩ mô tiếp tục được kiểm soát và bảo đảm các cân đối lớn (lạm phát là
3,22%, nhập siêu 3,4 tỷ USD và tương ứng 10,5% kim ngạch xuất khẩu, giải ngân vốn
FDI 4,6 tỷ USD và ODA 1,4 tỷ USD, cán cân thanh toán quốc tế thâm hụt ở mức thấp,
thu chi ngân sách nhà nước đạt khá so với dự toán cả năm); hoạt động sản xuất - kinh

doanh giảm dần khó khăn và tiếp tục phát triển; an sinh xã hội được bảo đảm; sức mua
của thị trường nội địa tăng ở mức cao (tổng mức bán lẻ tăng 18,3% so với cùng kỳ
2008); thị trường tiền tệ tương đối ổn định và hoạt động ngân hàng đảm bảo an toàn;
thị trường bất động sản và chứng khoán hồi phục. Tuy vậy, khủng hoảng tài chính và
suy thoái kinh tế thế giới đã ảnh hưởng tiêu cực đối với kinh tế nước ta:
- Tăng trưởng kinh tế chậm lại hai quý liên tiếp (quý IV/2008 tăng 5,5%, quý
I/2009 tăng 3,1%); lạm phát tuy ở mức thấp nhưng có xu hướng tăng do tác động
của các chính sách kích thích kinh tế.
- Giá dầu mỏ và các mặt hàng xuất khẩu giảm, kéo theo thâm hụt ngân sách tăng
lên (năm 2009 dự kiến dưới 7%); kim ngạch xuất khẩu giảm (7 tháng đầu năm 2009
giảm 13,4%); giải ngân vốn FDI, ODA và thu hút kiều hối đều giảm so với cùng kỳ
Trang 3
Tiểu luận môn Tài chính Quốc tế
năm 2008, cùng với việc thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất 4%/năm đã gây áp lực
đáng kể lên thị trường ngoại hối và tỷ giá.
- Khi xảy ra khủng hoảng tài chính, hệ thống ngân hàng có nguy cơ gặp rủi ro về
tiền gửi ở nước ngoài, phải rút trước hạn để chuyển về gửi ở trong nước hoặc
chuyển sang các ngân hàng có uy tín khác, đã làm giảm thu lãi; huy động vốn từ
nước ngoài giảm, chi phí vay vốn tăng lên; nợ xấu tăng hơn so với cuối năm 2008.
III. CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ CỦA NHNN VN TỪ NĂM 2008 ĐẾN NAY
1. Điều hành chính sách tiền tệ năm 2008: CS thắt chặt tiền tệ (đầu năm 2008) +
nới lỏng tiền tệ (cuối năm 2008)
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và căn cứ vào tình hình thực tế,
ngay từ đầu năm, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã điều hành CSTT theo hướng thắt
chặt để kiềm chế tốc độ tăng tổng phương tiện thanh toán và kiểm soát tốc độ tăng
trưởng tín dụng nhằm đảm bảo mức tăng tổng dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng
không vượt quá 30%. Để thực hiện mục tiêu này, NHNN đã thực hiện những giải pháp
và biện pháp cụ thể:
a. Chỉ đạo các TCTD kiểm soát chặt chẽ những lĩnh vực cho vay có rủi ro cao như đầu
tư kinh doanh chứng khoán, bất động sản thông qua việc:

- Siết chặt lại các điều kiện được cho vay và khống chế tổng dư nợ cho vay, chiết
khấu giấy tờ có giá để đầu tư kinh doanh chứng khoán không được vượt quá 20%
vốn điều lệ của TCTD.
- Yêu cầu các TCTD khống chế tỷ trọng và tốc độ tăng trưởng dư nợ cho vay bất
động sản ở mức hợp lý so với tổng dư nợ và nguồn vốn cho vay.
- Ban hành mới cơ chế cho vay bằng ngoại tệ của TCTD theo hướng chặt chẽ hơn
nhằm hạn chế cho vay đối với nhu cầu không nhất thiết phải sử dụng vốn ngoại tệ.
b. Sử dụng các công cụ của CSTT như lãi suất, tỷ giá, dự trữ bắt buộc (DTBB), thị
trường mở để điều tiết lượng vốn khả dụng của các ngân hàng thương mại (NHTM) và
từ đó tác động lên khả năng cung vốn ngân hàng ra thị trường theo mục đích đặt ra và
thu hút mạnh tiền từ lưu thông về, cụ thể:
- Tăng tỷ lệ DTBB (trừ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
và các TCTD hoạt động trên địa bàn nông thôn).
- Tăng khối lượng bán tín phiếu trên nghiệp vụ thị trường mở và phát hành
20.300 tỷ đồng tín phiếu bắt buộc đối với các TCTD có quy mô vốn huy động bằng
VND trên 1.000 tỷ đồng (trừ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Quỹ
tín dụng nhân dân Trung ương).
- Sáu tháng đầu năm 2008, NHNN đã 2 lần thay đổi các lãi suất cơ bản, lãi
suất tái cấp vốn, lãi suất chiết khấu theo hướng tăng lên. Điều này được thực hiện
nhằm tạo hành lang lãi suất phù hợp với định hướng kiểm soát tốc độ tăng trưởng
Trang 4
Tiểu luận môn Tài chính Quốc tế
dư nợ tín dụng và từng bước đảm bảo lãi suất thực dương cho người gửi tiền, cụ
thể:
• Tăng lần 1: lãi suất cơ bản lên 12%/năm, lãi suất tái cấp vốn lên 13%/năm, lãi
suất chiết khấu lên 11%/năm.
• Tăng lần 2: Lãi suất cơ bản lên 14%/năm, lãi suất tái cấp vốn lên 15%/năm, lãi
suất chiết khấu lên 13%/năm.
Khi đặt mục tiêu về kiểm soát mức tăng tổng dư nợ tín dụng thông qua chính
sách lãi suất, NHNN hướng tới việc kiểm soát, hạn chế các đầu tư tín dụng không hiệu

quả. Bởi lẽ, việc tăng lãi suất cho vay sẽ buộc các doanh nghiệp, các chủ đầu tư cân
nhắc, tính toán về hiệu quả kinh doanh và đầu tư. Họ sẽ phải dãn, hoãn hay chấm dứt
những hoạt động kinh doanh kém hiệu quả để tập trung nguồn lực (bao gồm cả tiền
vay) vào các dự án hay hoạt động kinh doanh có hiệu quả. Và ở khía cạnh này thì việc
tăng lãi suất là công cụ hữu hiệu để phân bổ nguồn lực xã hội và sàng lọc giữa việc
kinh doanh hiệu quả và không hiệu quả. Còn đối với các ngân hàng, chính sách siết
chặt nguồn cung tiền trong hệ thống sẽ buộc các ngân hàng phải chọn lọc và thẩm định
kỹ càng các dự án cho vay, đặc biệt là cho vay bất động sản và đầu tư chứng khoán.
Những dự án không đầy đủ về mặt pháp lý hoặc không hiệu quả trong tương lai sẽ
không được ngân hàng tài trợ vốn. Như vậy, chính sách thắt chặt tín dụng của NHNN
chỉ buộc các ngân hàng phải tự điều chỉnh, lựa chọn các dự án vay vốn chứ không áp
đặt hay hạn chế các ngân hàng không được cho vay, đầu tư bất động sản hay chứng
khoán.
Việc áp dụng đồng bộ, linh hoạt các giải pháp trên đã góp phần đưa các chỉ tiêu
tiền tệ biến động theo định hướng đề ra: (i) Tổng phương tiện thanh toán được kiểm
soát ở mức thấp; (ii) Tốc độ tăng trưởng đầu tư cho nền kinh tế chậm dần, từ đó tác
động kiềm chế mức tăng tổng cầu và giá tiêu dùng.
Lạm phát tuy có xu hướng giảm dần, nhưng vẫn ở mức cao và xu hướng giảm
chưa rõ nét, chưa ổn định (CPI các tháng là: tháng 1: 2,38%; tháng 2: 3,56%; tháng 3:
2,99%; tháng 4: 2,2%; tháng 5: 3,91%; tháng 6:2,14%; tháng 7: 1,13%; tháng 8:1,56%;
tháng 9: 0,18%), trong khi đó thì tăng trưởng kinh tế đã có sự suy giảm mạnh so với
năm 2007 (6 tháng đầu năm 2008 tăng trưởng đạt 6,5%, giảm so với mức 7,9% cùng kỳ
năm trước, giá trị sản suất công nghiệp 8 tháng đầu năm 2008 tăng 16,3%, giảm so với
mức 17,1% của 8 tháng 2007). Tình hình này đòi hỏi NHNN phải có những bước đi
thận trọng nhằm tiếp tục kiểm soát lạm phát nhưng đồng thời cũng góp phần tăng đầu
tư sản xuất, kinh doanh để ngăn chặn đà suy giảm kinh tế. Trong bối cảnh này, NHNN
đã thực hiện một loạt các giải pháp sau:
- Đã 4 lần điều chỉnh giảm lãi suất cơ bản từ 14%/năm xuống 13%/năm,
12%/năm, 10%/năm và 8,5%/năm; lãi suất tái cấp vốn từ 15%/năm xuống 14%/năm
Trang 5

Tiểu luận môn Tài chính Quốc tế
13%/năm, 11%/năm và 9,5%/năm; lãi suất chiết khấu từ 13%/năm xuồng 12%/năm
và 11%/năm, 9%/năm và 7,5%/năm, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện
tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt trong thanh toán bù trừ của NHNN
đối với các ngân hàng thương mại từ 15%/năm xuống 14%/năm, 13%/năm,
11%/năm và 9,5%/năm.
- Đã tăng lãi suất tiền gửi DTBB bằng đồng Việt Nam đối với các TCTD từ
5%/năm lên 10%/năm và giảm 1% tỷ lệ DTBB đối với tiền nội tệ và 2% tỷ lệ
DTBB tiền gửi ngoại tệ áp dụng cho các TCTD. Tiếp đến tháng 11 giảm lãi suất
tiền gửi dự trữ bắt buộc xuống 7 % và hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc xuống còn mức 5%
đối với Việt Nam đồng.
- Thực hiện thanh toán trước hạn 20.300 tỷ đồng tín phiếu NHNN dưới hình thức
bắt buộc phát hành ngày 17/3/2008. Thực hiện trả trước hạn tín phiếu này theo yêu
cầu của các TCTD kể từ ngày 21/10/2008. Các động thái nới lỏng CSTT hơn mức
đầu năm vào những tháng cuối năm 2008 là nhằm ngăn chặn đà suy giảm kinh tế có
thể xảy ra trong năm 2009.
- Ngày 6/11/2008, Thống đốc NHNN đã ban hành Quyết định số 2635/QĐ-
NHNN cho phép các TCTD được phép hoạt động ngoại hối ấn định tỷ giá mua, bán
giao ngay giữa VND và USD trong biên độ 3% so với tỷ giá bình quân liên ngân
hàng, tăng 1% so với mức 2% . Biên độ tỷ giá mới sẽ được áp dụng từ ngày
07/11/2008.
Bên cạnh đó, NHNN đã ban hành Chỉ thị số 05/CT-NHNN ngày 09/10/2008,
theo đó yêu cầu các TCTD áp dụng các biện pháp đảm bảo an toàn, hiệu quả hoạt động
kinh doanh, trong đó chú trọng các biện pháp ngăn ngừa rủi ro có thể xảy ra do tác
động của khủng hoảng tài chính và dấu hiệu suy thoái kinh tế toàn cầu, chấp hành đúng
quy định về các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động kinh doanh; đáp ứng vốn tín
dụng cho nền kinh tế trên cơ sở khả năng huy động vốn trong và ngoài nước, đi đôi với
kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng và tiếp tục điều chỉnh cơ cấu tín dụng để tập
trung vốn cho các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu các mặt hàng
thiết yếu, lĩnh vực nông nghiệp nông thôn…

Như vậy, trong năm 2008, NHNN đã tập trung vào 2 mục tiêu chủ yếu là kiểm
soát tổng phương tiện thanh toán ở mức hợp lý và kiểm soát dư nợ tín dụng và tính đến
hết tháng 10/ 2008 các chỉ tiêu này lần lượt đạt là 10,59% (cùng kỳ năm ngoái tăng
32%) và 19,6% (cùng kỳ năm ngoái tăng 37%). Từ việc kiểm soát 2 chỉ tiêu chủ yếu
này, NHNN đã rút về một lượng lớn tiền mặt khỏi lưu thông và từ đó giảm bớt áp lực
của sự tăng lạm phát. Việc rút bớt một lượng tiền mặt khỏi lưu thông được thực hiện
thông qua việc siết chặt các khoản vay không hiệu quả để tập trung tăng trưởng tín
dụng cho sản xuất, xuất khẩu, cho lĩnh vực nông nghiệp, nông dân và nông thôn, cho hộ
Trang 6