tiểu luận môn quản lý cơ sở vật chất trong giáo dục

TIỂU LUẬN MÔN QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT
CHẤT TRONG GIÁO DỤC
Câu 1: Những biện pháp cơ bản của Hiệu trưởng
đối với việc quản lý: trường sở, thiết bị giáo dục và thư
viện.
Cơ sở vật chất và thiết bị giáo dục là hệ thống các
phương tiện vật chất và kỹ thuật khác nhau được sử dụng
để phục vụ cho việc giáo dục và đào tạo toàn diện học
sinh trong nhà trường. Đây là một trong những thành tố
cấu thành quá trình dạy học và giáo dục, là yếu tố góp
phần đảm bảo chất lượng dạy học và nâng cao khả năng
sư phạm. Với vị trí và vai trò quan trọng đó, quản lý cơ sở
vật chất và thiết bị dạy học là nhiệm vụ quan trọng mà
Hiệu trưởng – người đứng đầu nhà trường phải thực hiện
nhằm xây dựng, phát triển và sử dụng có hiệu quả hệ
thống cơ sở vật chất-thiết bị giáo dục phục vụ đắc lực cho
công tác giáo dục và đào tạo của nhà trường.
1
Để thuận lợi trong việc quản lý, có thể chia cơ sở vật
chất và thiết bị giáo dục thành 3 loại chính: Trường sở,
thiết bị giáo dục và thư viện. Tương ứng với mỗi loại cơ
sở vật chất và thiết bị giáo dục đó, người Hiệu trưởng phải
thực hiện các biện pháp khác nhau để quản lý hiệu quả.
1. Quản lý trường sở
Trường sở là nơi tiến hành dạy học và giáo dục, đó là
những tòa nhà, sân chơi, vườn trường … và quang cảnh tự
nhiên bao quanh nhà trường. Đây là yếu tố cấu thành nên
cơ sở vật chất- thiết bị giáo dục, là điều kiện đầu tiên để
hình thành nhà trường.
Để quản lý trường sở đáp ứng các yêu cầu theo Tiêu
chuẩn Việt Nam-TCVN 3978-84; điều lệ nhà trường các

cấp và yêu cầu của Bộ Y tế về điều kiện vệ sinh trường
học…Hiệu trưởng cần thực hiện tổng thể các biện pháp
quản lý từ việc lập kế hoạch đến tổ chức, giám sát, kiểm
tra, đánh giá trong việc quản lý trường sở.
- Lập kế hoạch là bước đầu tiên trong quá trình quản
lý trường sở mà Hiệu trưởng cần thực hiện. Trong lập kế
2
hoạch quản lý trường sở, Hiệu trưởng cần lập các loại kế
hoạch: Quy hoạch hiện trạng trường sở, quy hoạch phát
triển trường sở, kế hoạch xây dựng các công trình mới, kế
hoạch nâng cấp, cải tạo trường sở, kế hoạch bảo quản và
bảo vệ trường sở. Việc lập các kế hoạch trên giúp Hiệu
trưởng nắm được tình hình xây dựng, phát triển và sử
dụng trường sở để từ đó có sự phân phối các nguồn lực,
khai thác và sử dụng trường sở hiện có, xây dựng trường
sở trong tương lai nhằm thực hiện được mục tiêu giáo dục
của nhà trường.
- Tổ chức quản lý trường sở:
Để tổ chức quản lý trường sở được tốt, Hiệu trưởng
cần thực hiện các biện pháp dưới đây:
+ Tổ chức bộ máy chuyên trách và cơ chế phối hợp
trong nhà trường về công tác quản lý trường sở: Trước hết
là việc xây dựng được bộ máy quản lý trường sở, nghĩa là
cần phân công, giao trách nhiệm và quyền hạn cho các cá
nhân, bộ phận trong công tác quản lý trường sở. Muốn
vậy, Hiệu trưởng cần xác định rõ phạm vi, quyền hạn và
3
sự phối hợp của các đơn vị trong quản lý trường sở và chỉ
đạo xây dựng hệ thống văn bản quản lý và có cơ chế để
duy trì tính hiệu lực của hệ thống văn bản quản lý đó.

Cùng với tổ chức bộ máy quản lý, Hiệu trưởng cần tổ
chức cơ chế phối hợp –sự phân cấp về trách nhiệm quản
lý nhằm tạo ra hành lang pháp lý để nâng cao hiệu quả sử
dụng trường sở, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dạy
học.
+ Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ phụ
trách các phòng chức năng nhằm nâng cao năng lực sử
dụng trường sở: Để thực hiện điều này, Hiệu trưởng có thể
chọn lựa, cử giáo viên, cán bộ phụ trách các phòng chức
năng tham gia các khóa học, khóa bồi dưỡng, tập huấn;
Hoặc mời chuyên gia đến trường tập huấn, bồi dưỡng cho
cán bộ, giáo viên; Hoặc tổ chức tập huấn tại chỗ. Việc đào
tạo và bồi dưỡng cho cán bộ, giáo viên sẽ góp phần nâng
cao hiệu quả sử dụng trường sở-thiết bị giáo dục.
+ Ban hành các văn bản về định mức tiêu chuẩn, quy
định, quy chế quản lý và sử dụng trường sở: Việc ban
4
hành quản lý này sẽ tạo hành lang pháp lý, gắn trách
nhiệm cho các thành viên trong nhà trường đối với công
tác quản lý và sử dụng trường sở. Hệ thống văn bản quản
lý trường sở gồm các quy định của Nhà nước, của ngành,
và các quy định riêng mang đặc thù cùa nhà trường.
+ Xây dựng các định mức tiêu chí về sử dụng trường
sở để làm tiêu chuẩn thi đua, đánh giá cán bộ, giáo viên:
Để sử dụng hiệu quả trường sở, hiệu trưởng cần nắm được
các tiêu chuẩn thiết kế trường học của nhà nước, chuần cở
sở vật chất-thiết bị giáo dục để từ đó có kế hoạch từng
bước đáp ứng yêu cầu của chuẩn và phù hợp với nhu cầu
sử dụng của nhà trường. Song song với việc xây dựng hệ
thống văn bản quản lý, Hiệu trưởng cũng cần đưa tiêu chí

hiệu quả sử dụng trường sở vào tiêu chí thi đua, đánh giá
cán bộ, giáo viên để khuyến khích và tạo động lực cho cán
bộ giáo viên.
+ Tổ chức hệ thống thông tin trong quản lý trường sở:
Hiệu trưởng cần thường xuyên chỉ đạo việc thu thập và
phân tích thông tin trong lĩnh vực phát triển công nghệ
5
dạy học để cập nhật các công nghệ mới trong dạy học;
khai thác và mở rộng các phương tiện thông tin nhằm khai
thác hiệu quả nguồn thông tin đa dạng trên internet hiện
nay. Đồng thời, Hiệu trưởng cần tiếp cận kịp thời các
nguồn thông tin khác nhau để có cơ sở xây dựng kế hoạch
và điều chỉnh kịp thời trong quản lý trường sở: Phản hồi
từ cán bộ, giáo viên trong trường qua các kênh chính thức
và không chính thức, văn bản chỉ đạo của cấp trên và các
cấp liên quan.
- Kiểm tra, đánh giá, giám sát và rút kinh nghiệm
trong quản lý trường sở. Hiệu trưởng cần kết hợp các hình
thức kiểm tra định kỳ, đột xuất và tự kiểm tra; quy định
chế độ báo cáo, tổ chức thao giảng, dự giờ để đánh giá
khả năng, trình độ sử dụng của giáo viên…Công tác kiểm
tra, giám sát giúp Hiệu trưởng đánh giá được chất lượng
và hiệu quả công tác quản lý trường sở-cơ sở vật chất,
điều chỉnh kịp thời và tư vấn động viên kịp thời đội ngũ
cán bộ giáo viên nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng trường
sở-thiết bị giáo dục.
6
2. Quản lý thiết bị giáo dục.
Cùng với trường sở, thiết bị giáo dục là bộ phận quan
trọng cấu thành cơ sở vật chất-thiết bị giáo dục trong mỗi

nhà trường, bao gồm: Thiết bị phục vụ giảng dạy tại lớp,
thiết bị phòng thí nghiệm, thiết bị thể thao, nhạc họa, thiết
bị trong xưởng trường, vường trường, phòng truyền thống
nhằm đảm bảo nâng cao chất lượng dạy học.
Để sử dụng các thiết bị giáo dục đảm bảo tính phù
hợp, tính khoa học, tính sư phạm, tính kinh tế, Hiệu
trưởng cần thực hiện đồng bộ các biện pháp tương ứng
như quản lý trường sở nhưng cần lưu ý đặc thù của thiết bị
giáo dục.
- Lập kế hoạch
Trước hết, Hiệu trưởng cần lập kế hoạch mua sắm,
trang bị, tiếp nhận, phân phối thiết bị giáo dục theo đúng
các quy định hiện hành của Nhà nước, phù hợp với
chương trình giáo dục. Muốn làm được điều đó, Hiệu
trưởng cần xác định hiện trạng và đánh giá hiện trạng thiết
bị giáo dục, hiệu quả khai thác các thiết bị giáo dục hiện
7
có; Nghiên cứu danh mục các thiết bị giáo dục theo yêu
cầu của Bộ giáo dục và lựa chọn các thiết bị phù hợp với
nhu cầu sử dụng của nhà trường, xây dựng kế hoạch tăng
cường trang bị và nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị giáo
dục.
- Tổ chức quản lý
Cùng với xây dựng kế hoạch, Hiệu trưởng cần tổ
chức quản lý thiết giáo dục, cụ thể cần thực hiện các biện
pháp: Quán triệt nhận thức của toàn thể cán bộ, giáo viên
trong nhà trường về việc sử dụng và khai thác hiệu quả sử
dụng thiết bị giáo dục trong việc nâng cao chất lượng dạy
học. Hiệu trưởng cũng cần phân công trách nhiệm rõ ràng
cho cá nhân, bộ phận trong quản lý thiết bị giáo dục, đặc

biệt phải lựa chọn cán bộ phụ trách công tác thiết bị giáo
dục đảm bảo các tiêu chuẩn về năng lực và đạo đức. Hiệu
trưởng cần giới thiệu cho toàn thể cán bộ, giáo viên trong
trường nắm được danh mục và tính năng của trang thiết
liên quan và đánh giá được hiệu quả sử dụng trang thiết bị
8
của giáo viên, coi đó là một trong các tiêu chuẩn để đánh
giá năng lực của giáo viên.
- Kiểm tra - đánh giá
Cũng như quản lý các hoạt động khác nói chung,
trong quản lý thiết bị giáo dục, Hiệu trưởng cần kiểm tra,
đánh giá nhằm phát hiện và điều chỉnh kịp thời, phục vụ
cho quá trình dạy học. Cụ thể, Hiệu trưởng cần kiểm tra
việc mua sắm (Đã đủ và đúng quy định chưa), kiểm tra
việc sử dụng và bảo quản thiết bị giáo dục, kiểm kê tài sản
theo quy định của nhà nước.
3. Quản lý thư viện
Trong một nhà trường, thư viện là cơ sở vật chất
trọng yếu, là trung tâm sinh hoạt văn hóa và khoa học của
nhà trường. Thư viện là yếu tố quan trọng góp phần nâng
cao chất lượng giảng dạy của giảng viên, học tập của học
sinh, cung cấp tài liệu cho quá trình tự học, tự nghiên cứu
của học sinh và giáo viên. Để phát huy tối đa và sử dụng
hiệu quả thư viện, Hiệu trưởng cần thưc hiện những biện
pháp quản lý dưới đây:
9
- Lập kế hoạch xây dựng thư viện
Hiệu trưởng cần phân công cán bộ có năng lực nghiệp
vụ tốt và có tinh thần trách nhiệm phụ trách quản lý thư
viện. Hiệu trưởng cần xác định được các phương tiện vật

chất cần thiết trong xây dựng thư viện (địa điểm, thiết kế,
xây dựng, các loại tài liệu bắt buộc, tài liệu tham khảo phù
hợp với nhu cầu sử dụng của giáo viên và học sinh trong
trường). Hiệu trưởng cũng cần xây dựng kế hoạch và lựa
chọn biện pháp bổ sung và cập nhật tài liệu.
- Tổ chức quản lý thư viện
Hiệu trưởng cần chỉ đạo bộ phận phụ trách thư viện
thực hiện đúng các nghiệp vụ thư viện, tổ chức khoa học
các hoạt động của thư viện, phát động các phòng trào đọc
sách báo trong nhà trường…
- Thiết lập chế độ kiểm tra, kiểm kê, bảo quản thư
viện:
Hiệu trưởng cần thường xuyên: Kiểm tra công tác
nghiệp vụ của cán bộ thư viện; Kiểm kê và đánh giá hao
10
mòn các sách báo và thiết bị thư viện; Kiểm tra tình trạng
bảo quản thư viện…
- Xây dựng cơ chế động viên khen thưởng:
Hiệu trưởng cần có cơ chế động viên, khen thưởng
đối với người phụ trách thư viện, đối với giáo viên, đối
với tổ trưởng bộ môn nhằm khuyến khích, tạo động lực
cho các đối tượng liên quan sử dụng và phát huy hiệu quả
vai trò của thư viện trong việc nâng cao chất lượng dạy
học-giáo dục.
Tóm lại, quản lý cơ sở vật chất nói chung, quản lý
từng mảng hoạt động trong đó nói riêng là một trong
nhiệm vụ quan trọng mà Hiệu trưởng nhà trường cần thực
hiện. Quản lý tốt trường sở, thiết bị giáo dục, thư viện sẽ
phát huy vai trò của các yếu tố này, phục vụ đắc lực cho
quá trình dạy học.

Câu 2: Những bài học kinh nghiệm của anh/chị
trong công tác quản lý trường sở trong thời gian qua
tại đơn vi.
11
Thực tiễn quản lý nói chung, quản lý nhà trường nói
riêng diễn ra vô cùng đa dạng, phức tạp. Từ thực tiễn quản
lý trường sở nơi em công tác, xin rút ra những bài học
kinh nghiệm dưới đây dựa trên tiếp cận các chức năng
quản lý:
- Trong công tác lập kế hoạch:
Đối với bất kỳ hoạt động quản lý nào cũng cần chú
trọng đúng mức đến khâu lập kế hoạch. Trong công tác
quản lý trường sở, nếu không làm tốt công tác lập kế
hoạch, Hiệu trưởng sẽ không thể quản lý hiệu quả, không
thể có chiến lược phát triển nhà trường hợp lý được. Để
làm tốt công tác lập kế hoạch quản lý trường sở, Ban giám
hiệu cần xây dựng quy chế, quy định về báo cáo, kiểm kê
tài sản định kỳ, kết hợp với kiểm kê đột xuất để nắm được
thực tế điều kiện trường sở của mình. Hiệu trưởng cũng
cần phải có kiến thức rộng và dự đoán được các nhu cầu,
xu hướng về các lĩnh vực liên quan: Dân số, nhu cầu học
tập của nhân dân địa phương…
- Trong công tác tổ chức, chỉ đạo:
12
Hiệu trưởng cần điều chỉnh các biện pháp nhằm nâng
cao hiệu quả quản lý và nội dung các yếu tố cấu thành cơ
sở vật chất - thiết bị giáo dục. Đòng thời, Hiệu trưởng
cũng cần làm tốt công tác tư vấn, động viên và khuyến
khích khen thưởng, phê bình, trách phạt các bộ phận, cá
nhân trong công tác quản lý và sử dụng cơ sở vật chất -

thiết bị giáo dục nhằm thúc đẩy công tác quản lý đạt hiệu
quả tốt hơn.
- Trong công tác kiểm tra-đánh giá:
Hiệu trưởng cần kết hợp tổ chức kiểm tra định kỳ với
kiểm tra đột xuất và tự kiểm tra. Việc kết hợp nhiều hình
thức kiểm tra sẽ giúp Hiệu trưởng đánh giá chất lượng và
hiệu quả công tác quản lý và sử dụng cơ sở vật chất - thiết
bị giáo dục của nhà trường và mỗi cá nhân trong nhà
trường.
Ngoài ra, để nâng cao hiệu quả quản lý trường sở, kinh
nghiệm thức tế cho thấy, nhà trường cần chú trọng đúng
mức đến công tác ổ chức báo cáo chuyên đề trong công
tác quản lý và sử dụng cơ sở vật chất - thiết bị giáo dục,
13
đặc biệt là đối với cơ sở vật chất - thiết bị giáo dục mới
mẻ hiện đại cần phải được tập dượt, thực hành thuần thục
trước khi đưa vào sử dụng.
14