Nghiên cứu phát triển phương pháp vi chiết kết hợp với sắc kí khí phân tích hợp chất hữu cơ bay hơi

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN



TRẦN MẠNH TRÍ




NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN PHƢƠNG PHÁP VI CHIẾT
KẾT HỢP VỚI SẮC KÍ KHÍ PHÂN TÍCH HỢP CHẤT
HỮU CƠ BAY HƠI



LUẬN ÁN TIẾN SĨ HOÁ HỌC






HÀ NỘI-2010
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN



TRẦN MẠNH TRÍ

NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN PHƢƠNG PHÁP VI CHIẾT
KẾT HỢP VỚI SẮC KÍ KHÍ PHÂN TÍCH HỢP CHẤT
HỮU CƠ BAY HƠI

Chuyên ngành: Hoá hữu cơ
Mã số:62 44 27 01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ HOÁ HỌC


Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
GS-TSKH: NGUYỄN ĐỨC HUỆ
PGS-TS: TRẦN THỊ NHƢ MAI


HÀ NỘI-2010

1
DANH MC NHNG KÍ HIU VÀ CH VIT TT DÙNG
TRONG LUN ÁN

ASTM: American Society for Testing and Material
BTNMT: B ng
BTEX: Benzene, Toluene, Ethylbenzene, Xylene (m-Xylene)
BYT: B y t
CI: Ion hoá hóa hc (Chemical Ionization)
CLSA: Phân tích loi b theo chu trình kín (Closed Loop Stripping
Analysis)
D-LPME: Vi chit pha lng (Dynamic Liquid Phase Microextraction)

EI: p electron trc tip (Electron Impact)
GC: Sc kí khí (Gas Chromatography)
GC-ECD: Sc kí khí- ng kn t (Gas Chromatography 
Electron Capture Detector)
GC-FID: Sc kí khí- n la (Gas Chromatography 
Flame Ionization Detector)
GC-MS: Sc kí khí khi ph (Gas Chromatography  Mass Spectrometry)
HF-LPME: Vi chit pha lng si rng (Hollow Fiber Liquid Phase
Microextraction)
HNF-ME: Vi chit màng kim rng (Hollow Needle Film Microextraction)
HPLC: Sc kí lng hiu High Performance Liquid
Chromatography)
HS: Headspace)
HS-SPME: Vi chit pha r-Phase
Microextraction)
KGH: Không gian 
LOD(s): Gii hn phát hin (Limit(s) of Detection)

2
LOQ: Gii hng (Limit of Quantitative)
LPE: Chit pha lng (Liquid Phase Extraction)
LPME: Vi chit pha lng (Liquid Phase Microextraction)
MIMS: Màng lng ghép khi ph (Membrane Inlet Mass Spectrometry)
NCI: Ion hoá hoá hc âm (Negative Chemical Ionization)
PA: Polyacrylate
PAT: By lc và loi tr (Purge and Trap)
PDMS: Polydimethylsiloxane
PMPS: Polymethylphenylsiloxane (OV-17)
PT: By lc và loi tr (Purge and Trap)


PT1: Poliacrylat
PT2: Bis (2-etylhexyl) sebasat
glycol succinat polieste

PT5: Polimetylphenylsiloxan
PT6: siloxan
QCVN: Quy chun Vit Nam
SDE: Chit (Single drop extraction)
SEM: Kính hin t quét (Scan Electron Microscopy)

SPDME: Vi chit pha rng (Solid Phase Dynamic Microextraction)
SPE: Chit pha rn (Solid Phase Extraction)
SPE-DI: Chit pha rc tip (Solid Phase Extraction Direct
Injection)
SPME: Vi chit pha rn (Solid Phase Microextraction)
S-LPME: Vi chit pha lStatic Liquid Phase Microextraction)
TCVN: Tiêu chun Vit Nam

3
p mng (Thin-layer headspace)
US-EPA: T chc bo v ng Hoa k (United States Environmental
Protection Agency)
VOCs: Hp cht h (Volatile Organic Compounds)

DANH MC CÁC BNG TRONG LUN ÁN

Bng 1.1: Công thc và mt s tính cht ca các cht nhóm BTEX
Bng 1.2: Quy chun Vit Nam v ch    ng vi các cht
nhóm BTEX
Bng 1.3: Quy chun Vit Nam v phát thi ca các cht nhóm BTEX

Bng 1.4: Quy chun Vit Nam cho phép ca các cht nhóm BTEX trong
không khí xung quanh
Bng 1.5: Quy chun Vit Nam cho phép ca các cht nhóm BTEX trong khí
thi công nghip
Bng 1.6: Công thc và mt s tính cht vt lí ca các cht nhóm cch
ngn
Bng 1.7: Quy chun Vit Nam v ch    ng vi các cht
 clo mch ngn
Bng 1.8: Quy chun Vit Nam v phát thi ca các chch
ngn
Bng 1.9: Quy chun Vit Nam cho phép ca các ch    ch
ngn trong không khí xung quanh
Bng 1.10: Quy chun Vit Nam cho phép ca các ch ch
ngn trong khí thi công nghip



4
Bng 2.1: Kt qu xây dng chu
cht nhóm BTEX
Bng 2.2: Kho sát ng cn hiu qu vi chit các cht
nhóm BTEX
Bng 2.3: Kho sát thi gian tht cân bng phân b khi vi chit các
cht nhóm BTEX trong KGH mc
Bng 2.4: ng t l th tích KGH/th tích mu khi vi chit n hiu
qu vi chit các cht nhóm BTEX trong KGH mc
Bng 2.5: ng ca t khuy dung dn kh hiu qu vi chit
các cht nhóm BTEX trong KGH mc
Bng 2.6: ng ca mun hiu qu vi chit các cht nhóm BTEX
trong KGH mc

Bng 2.7: ng ca n mui thêm vào dung dn hiu qu vi
chit các cht nhóm BTEX trong KGH mc
Bng 2.8: ng ca nhi n hiu qu vi chit các cht nhóm BTEX
trong KGH mc
Bng 2.9:  ng c  n hiu qu vi chit các cht nhóm BTEX
trong KGH mc
Bng 2.10: Kt qu xây d ng chun phân b khi vi chit các cht
nhóm BTEX trong KGH mc
Bng 2.11: Kho sát thi gian t cân bng phân b khi vi chit các cht
nhóm BTEX trong mu khí
Bng 2.12: ng ca t n hiu qu vi chit các
cht nhóm BTEX trong mu khí
Bng 2.13:  ng ca nhi  n hiu qu vi chit các cht nhóm
BTEX trong mu khí
Bng 2.14: Kt qu xây d ng chun phân b khi vi chit các cht
nhóm BTEX trong mu khí

5
Bng 2.15: Kt qu xây dng chua các
chch ngn
Bng 2.16: Kho sát t các ch
mch ngn
Bng 2.17: Kho sát thi gian t cân bng phân b khi vi chit các cht
 clo mch ngn trong KGH mc
Bng 2.18: ng ca t l th tích KGH trên th tích mn hiu qu
vi chit các chch ngn trong KGH mc
Bng 2.19: ng ca t khuy dung dn hiu qu vi chit các
chch ngn trong KGH mc
Bng 2.20: ng ca mun hiu qu vi chit các ch
mch ngn trong KGH mc

Bng 2.21: ng ca n mui thêm vào dung dn hiu qu vi
chit các chch ngn trong KGH mc
Bng 2.22: ng ca pH n hiu qu vi chit các ch 
mch ngn trong KGH mc
Bng 2.23: ng ca nhi n hiu qu vi chit các ch
clo mch ngn trong KGH mc
Bng 2.24: Kt qu xây d ng chun phân b khi vi chit các cht
ch ngn trong KGH mc
Bng 2.25: Kho sát thi gian t cân bng phân b khi vi chit các cht
ch ngn trong mu khí
Bng 2.26: ng ca t n hiu qu vi chit các
chch ngn trong mu khí
Bng 2.27: ng ca nhi n hiu vi chit các ch
mch ngn trong mu khí
Bng 2.28: Kt qu xây d ng chun phân b khi vi chit các cht
nhóm p trong mu khí

6

Bng 3.1: Tính cht vt lí cu trong lun án
Bng 3.2: Hng s McReynolds cu trong lun án
Bng 3.3: ng c n
hiu qu vi chit các cht nhóm BTEX
Bng 3.4: ng c n hiu
qu vi chit các chch ngn
B dày màng ph lên thành trong ca kim tiêm rng
Bng 3.6: N ca các cht nhóm BTEX chi
Bng 3.7: N ca các cht nhóm BTEX còn li trong mu khí
Bng 3.8: Các thông s ng hc cho quá trình ht
vi chit HNF-ME.

B tan ca mt s mui trung hoà s dng trong lun án
Bng 3.10: Kt qu nh các thông s   
ca các cht nhóm BTEX trong mc.
Bng 3.11: Kt qu nh các cht nhóm BTEX trong mt s mc
tht
Bng 3.12: Kt qu nh các thông s  
ca các chch ngn trong mc.
Bng 3.13: Kt qu nh các chch ngn trong mt s
mc tht
Bng 3.14: Kt qu nh các thông s  
ca các cht nhóm BTEX trong mu khí.
Bng 3.15: Kt qu phân tích các cht nhóm BTEX trong mu khí tht
Bng 3.16: Kt qu nh các thông s  phân tích
ca các chch ngn trong mu khí
Bng 3.19: Kt qu phân tích các chch ngn trong mu khí
tht

7
Bng 3.20: Kt qu t nhóm BTEX
trong mc
Bng 3.21: Kt qu t nhóm BTEX
trong mu khí
Bng 3.22: Kt qu 
mch ngn trong mc
Bng 3.23: Kt qu 
mch ngn trong mu khí


DANH MC CÁC HÌNH TRONG LUN ÁN

Hình 1.1: t chic s dng
(mu rn, lng và mu khí)
c tip
Hình 1.3: Mô hình t vi chit pha lng 
Hình 1.4: Mô hình cu to cvi chit pha rn
Hình 1.5: t chit màng lng ghép khi ph
 khi thit b sc kí khí
 cu to cn la
 cu to mng kn t
Hình 1.9: Sa m

/MS
 t ion hoá hoá hc
 t ion hoá hoá hc âm


Hình 2.1: S các cht nhóm BTEX
Hình 2.2: S ca 4 chch ngn

8


t vi chit màng kim rng ph trong
Hình 3.2: Thit b vi chit màng kim rng ph trong
Hình 3.3:ng ca lon hiu qu vi chit các cht nhóm
BTEX
Hình 3.4: ng ca lon hiu qu vi chit các ch
clo mch ngn
Hình 3.5 mt ct c







Hình 3.6: T hp thu chc mô t bng hc
bc nht và bc không
Hình 3.7: ng ca thi gian n hiu qu vi chit các cht nhóm
BTEX trong KGH mc
Hình 3.8: ng ca thi gian n hiu qu vi chit các cht ch
ngn trong KGH mc
Hình 3.9: ng ca t l th tích KGH trên dung dn hiu qu vi
chit các cht BTEX
Hình 3.10: ng ca t l th tích KGH trên dung dn hiu qu vi
chit các cht ch ngn
Hình 3.11: ng ca t khuy dung dn hiu qu vi chit các
cht BTEX
Hình 3.12: ng ca t khuy dung dn hiu qu vi chit các
cht ch ngn
Hình 3.13: ng ca loi mun hiu qu vi chit các cht BTEX
trong mc
Hình 3.14: ng ca loi mun hiu qu vi chit các ch
mch ngn trong mc

9
Hình 3.15: ng ca n mun hiu qu vi chit các cht
BTEX
Hình 3.16: ng ca n mun hiu qu vi chit các cht 
mch ngn

Hình 3.17: ng cn hiu qu vi chit các cht BTEX
Hình 3.18: ng cn hiu qu vi chit các cht ch
ngn
Hình 3.19: ng ca nhi n hiu qu vi chit các cht BTEX
Hình 3.20: ng ca nhi n hiu qu vi chit các cht 
mch ngn
Hình 3.21: Bình thu ly mu khí
Hình 3.22: ng ca thi gian n hiu qu vi chit các cht BTEX
trong mu khí
Hình 3.23: ng ca thi gian n hiu qu vi chit các cht 
mch Ngn trong mu khí
Hình 3.24: ng ca t n hiu qu vi chit các
cht BTEX trong mu khí
Hình 3.25: ng ca t n hiu qu vi chit các
cht ch ngn trong mu khí
Hình 3.26: ng ca nhi n hiu qu vi chit các cht BTEX
trong mu khí
Hình 3.27: ng ca nhi n hiu qu vi chit các cht 
mch ngn trong mu khí





10
MC LC

M U 13
NG QUAN 16
P CHT H 16

1.1.1. Khái nim v hp cht h 16
n b mu 17
1.1.3. 









33
1.2. GII THIU HAI NHÓM CHT HC HI NGHIÊN
CU TRONG LUN ÁN 39
 39
1.2.2. ch ngn 43
NG HN CA QUÁ TRÌNH PHÂN B T
HNF-ME 48
1.3.1. Quy lut phân b các ch 48
nh hng s t hp thu 49
1.3.3. Hng s cân bng phân b u kin ca quá trình vi chit 49
 52
1.4.1.Gii hn phát hin 52
1.4.2. Gii hng 53
1.4.3. Khong tuyn tính 53
 nhy 53
  54
 chn lc 55
2: 




 57
2.1. HOÁ CHT VÀ THIT B 57
2.1.1. Hoá cht 57
2.1.2. Thit b 57
2.2. CH TO THIT B VI CHIT MÀNG KIM RNG PH TRONG 58
2.2.1. 







 58
2.2.2. 





 58
2.2.3. h ph 

 59
  59
2.3. XÂY DNG QUY TRÌNH PHÂN TÍCH CÁC HP CHT NHÓM BTEX
TRONG MU NC 60

u kin phân tích sc kí ca các cht nhóm BTEX 60
2.3.2. Kho sát la ch vi chit các cht BTEX 62
2.3.3. Kho sát ng c  62
2.3.4. Kho sát các yu t n hiu qu vi chit các cht BTEX trong
mc 63
2.3.5. Xây dng chun phân b các cht nhóm BTEX trong KGH mu
c 68
nh các hp chm nhóm BTEX trong mt s mc tht 69

11
2.4. XÂY DNG QUY TRÌNH PHÂN TÍCH CÁC CHT NHÓM BTEX TRONG
MU KHÍ 70
2.4.1. Kho sát các yu t n hiu qu vi chit các cht BTEX trong
mu khí 70
2.4.2. Xây dng chun phân b ca các cht nhóm BTEX trong mu khí
72
t s mu khí tht 73
2.5. XÂY DNG QUY TRÌNH PHÂN TÍCH CÁC HP CH
MCH NGN TRONG MC 74
u kin phân tích sc kí ca các chch ngn 74
2.5.2. Kho sát la chch ngn 75
2.5.3. Kho sát la ch ch ngn . 76
2.5.4. Kho sát các yu t n hiu qu vi chit 77
2.5.5. Xây dng chun phân b ca các chch ngn 81
ch ngn trong mt s mc tht 82
2.6. XÂY DNG QUY TRÌNH PHÂN TÍCH CÁC HP CH
MCH NGN TRONG MU KHÍ 83
2.6.1. Kho sát các yu t n hiu qu vi chit 83
2.6.2. Xây dng chun phân b vi chit các chch ngn
trong mu khí 85

nh các hp chch ngn trong mt s mu khí tht 86
3: 









 87
3.1. THIT B VI CHIT MÀNG KIM RNG PH TRONG 87
 DNG TRONG THIT B VI CHIT MÀNG KIM RNG
PH TRONG 89
3.2.1. Nguyên t la chn lo lên thành trong ca kim
tiêm rng 89
3.2.2. Nguyên tc la ch phân cc 90
3.2.3. La ch vi chit các cht nhóm BTEX. 91
3.2.4. La ch vi chit các chch ngn 93
  TRONG KIM VI CHIT 94
 t các cht nhóm BTEX 94
3.3 t các chch ngn 96
3.3.3. Kh dày màng ph và quan sát trên kính hin t quét
(SEM) 97
NG HC CA QUÁ TRÌNH HP THU 100
3.4.1. Thông s ng hc ct HNF-ME 100
3.4.2. Tính toán hng s t ca quá trình hp thu 102
3.5. QUÁ TRÌNH GII HP CÁC CHT KH 105
3.6. VI CHIT TRONG KHÔNG GIC. 106

3.6.1. Tht cân bng phân b trong vi chit 107
3.6.2. ng ca t l KGH/dung dn hiu qu vi chit 108
3.6.3. ng ca t khuy trn dung dn cân bng lng- 109
3.6.4. ng s có mt ca mui thêm vào dung dch mn hiu qu vi
chit 109
3.6.5. ng ca n mun hiu qu vi chit 111

12
3.6.6. ng ca s i pH trong dung dch mn hiu qu vi chit.
112
3.6.7. ng ca nhi n hiu qu vi chit 113
3.6.8. Phân tích các hp cht nhóm BTEX trong mc 114
3.6.9. Phân tích các hp chch ngn trong mc 117
3.7. VI CHIT TRONG MU KHÍ 120
3.7.1. Th tích bình cha mu khí 120
3.7.2. Tht cân bng phân b khi vi chit trong mu khí 121
3.7.3. ng ca t n tht cân bng phân b
122
3.7.4. ng ca nhi n hiu qu vi chit trong mu khí 123
3.7.5. 














124
3.7.6. Phân tích các hp chmch ngn trong mu khí 127
3.8. NHNG CI TIN CT HNF-ME SO VT SPME
129
 THNG KÊ PHÂN TÍCH C
THUT HNF-ME VT TÁCH CHT KHÁC 130
3.9.1. Phân tích các cht nhóm BTEX trong mc 130
3.9.2. Phân tích các cht nhóm BTEX trong mu khí 132
3.9.3. Phân tích các chch ngn trong KGH mc 133
3.9.4. Phân tích các chch ngn trong mu khí 134




 136
DANH MC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HC CA TÁC GI LIÊN
N LU 138
 139

13
M U

           c kí nói
riêng, vic la chn, s dng  t chun b mu phù hp là mt trong
nhc tin hành quan trng có  ng trc tin kt qu phân
tích. Các k thut chun b mu ngày nay càng quan tâm n các yu t 
n, gim thi gian chun b mu, hn ch s dng ln
c hi, tit kic v gim ng mu cn dùng và gim
    t này vn phi  ng c các yêu cu
chung là   lp li tt, kh  chn lc cao và kt hp
vi các công c phân tích c kí khí  c gii hn phát hin phù
hp theo các tiêu chun, ch tiêu cho phép trong tng hp c th. Vic
chun b mu  quan trng nghiêm ng  cho các thit b
 chính xác cao và gii hn phát hin th
phân tích sc kí [31, 46, 65, 89, 101, 102].
Ngay t              t
chun b mu không ngc nghiên cu, phát trin và ng d
thut ly mu trc tit pha lng, chit pha r
u thp k a th k t vi chic quan
tâm, nghiên cu, áp dng cho phân tích sc kí ti nhiu phòng thí nghim trên
th gii [5, 34, 69, 85]. Tu theo cách thc thc hin chit tách và bn cht
c mà chia thành vi chit pha rn và vi chit pha lng. Nh
góp cho s phát trin hoàn thit vi chit nói chungt vi chit
màng kim rng (Hollow Needle Film Microextraction: HNF-ME)  c

quan tâm nghiên cu và ng dng trên thit b sc kí khí nhm xây dng quy
trình phân tích mt s nhóm hp cht h

14
Nguyên tc ct vi chit màng kim rng ph trong là s ci tin
ct vi chit pha rng (s dng si cáp quang hoc kim loi ph
. Quá trình vi chit da vào cân bng phân b ca các cu t cht t
ng cha cht phân tích lên mc ph lên
thành bên trong ca mt kim tiêm bng hng kính nh (c 0,2-
ng là các hp cht cao phân t có tính cht hoá, lí n
c bit là bn nhit HNF-ME, vic la ch,
 dày màng ph c to màng ph chính là nhng yu t có
th mang li hiu qu t. So v
thut vi chit pha rng, s ci tin này nhm khc phc mt s
 lên si nh là có gii hn, g
phân tích trc tip vi m bn ca thit b kém do si nh d gy,
ph d b hng [4, 25, 49, 67, 72].
Vi  lí thuyt và thc tii mt chun b mu mi có
nhin ch c nhm ct thông
   HNF-  ut c c nghiên cu lí thuyt, hoàn
thin vic ch to thit b, xây dng và áp dng quy trình phân tích trên tng
ng mng c th. Trên kt qu   khoa hc nhm
 sung thêm mt chun b mu mi cho g pháp phân
tích sc kí. Vi mong mun la chn và ch tc thit b vi chit chun b
mu mi có th kt hp vi sc kí khí phân tích tt các mng phc
ti dng v tài luc hin vi n
cu phát trin t kt hp vi sc kí khí phân tích hp cht
h
ghiên cu ch to mt thit b vi chit mi (NHF-ME) vi pha
 ph ng dùng trong ct

sc kí mao qun. Trên  thit b t ch to và kt hp vi sc kí khí nhm
ng vt các hp cht hc tip trong các mu môi

15
c và không khí.  c thc hin vc c th

- Nghiên cu la ch dày màng
ph t HNF-ME
- Khu kin tm xây dng quy trình vi chit các cht nhóm
ch ngn trong KGH mc và mu khí.
- Kho sát, tính toán các thông s thng kê phân tích 
xây dc và áp d phân tích trc tip mt s mu môi
ng.
- Kho sát, so sánh nhm ct chun b mu mi là
HNF-ME vt chun b m

16
TNG QUAN

1.1. P CHT H

1.1.1. Khái nim v hp cht h 
Hp cht h là các hp
cht hnhi sôi thp (i 100
0
C) i dng
khí t cht rn hoc cht lng nhnh, chúng có mt áp su
c thp. Trên thc t có nhi VOCs khác nhau,
v            nh ng nh
ng ca VOCs, a t chc bo v ng M (US-
EPA), VOCs là các cht hng quang hoá ca
tng ozôn. Mt cách khác, VOCs i tính ch
áp su  n nhi. Theo Kennes và Veiga [22]  
t a nguyên t cacbon và có nhi
   ng th       m tra
ASTM: D3960). Theo tiêu chun dung môi c
các hp cht h 20
0
C [14, 27, 31, 46].
Mt s VOCs có th có trong t nhiên t nm. mc, tot s khác
phát thng là kt qu các hong ci nhm phc
v cuc sng hoc c hai. Tuy nhiên, cm t c quan nim là
hn hp các hp cht h  c hi bay lên không khí làm ô nhim môi

ng. VOCs v các hoá cht nhân to hoc t nhiên, chúng
c sn xut và s dng trong nhiu ngành công nghip khác nhau 
cht kt dính, c phm, m phm, cht làm lnh, công nghip hoá cht
ng là dung môi công nghibenzen, toluen, xilen,
hay các sn phm sn xut bng clo trong x c là

17
thành phn ca nhiên liu, cht lng thu lc, dung môi ,
thuc tr sâu
VOCs bao gm mt lot các hoá cht, mt trong s  có tác hi
c mt hon sc kho i. Tác hi tc thi khi tip xúc
vi các VOCs có th là gây kích ng m   ng hô hp  u,
chóng mt, ri lon th giác, mt mi, mi, bun nôn và suy gim trí
nh. Khi tip xúc lâu ngày vi các cht VOCs có th gây n gan,
thn và h th Theo kt qu kha cht Hoa k 
2005, ô nhim VOCs t các ngun cung cc ung là mt mi quan tâm
ti sc kho i vì nhic hi cc bit hoc nghi ng
là chi. Nói chung, VOCs vi quan nim là các
hp cht h c hc phân tí lí và
kim soát các cht VOCs phát thng sc và không
khí  cp bách cho các nhà khoa h
chc hong ng trên toàn th gii.
1.n b mu
1.1.2.1. Gii thiu chung
Chun b mu (tin x lí, tách, chit, tinh ch cht ra khi mu thô ban
u) là mt công vic chi phi nhiu thi gian và công sc nht trong thành
công c [1, 5, 46, 53]. S la cht chun b
mu ph thuc chính vào dng mu, kh c n ca các
cht cnh. Mng tn ti  ba dng chính: mu khí,
mu lng và mu rn.

t chun b mc áp dng rng rãi trong phân tích mu khí là
dùng cht hp ph ng t 
mt dùng cht hp ph c coi tr. 
cu t c gii hp ra khi cht hp ph nh nhit hoc dung môi chit.
c t chc bo v ng Hoa K (U.S.EPA)

18
gii thi x lí m
nhi gii hp các cht hi ct cha cht hp ph [46].
i vi mu lng, vic chun b m phc tn so vi
mu khí, bán rn, mu rn hoc mu sinh hc bi thành phnh và tính
ng nht ca mu lng t ng hp mc, nguyên t
b y mu trong bình ch) và
gi mu  khong 4
0
C chn khi phân tích [5, 46]. t chun b mu
ng trong phân tích mu lt hp ph,
dùng dung môi chit và chit màng.  i thi 
chun b mc bt chit pha lng và
 ng trên GC-MS. Nhìn chung, c t chun b mu lc
phân loi thành các nhóm  nhóm t chit dung môi gm chit
t (SDE) và vi chit dung môi (SME) (c u dùng vi
ng nh dung môi); t chit pha rn gt t ng và vi chit
pha rt chit khí g
màng mng (TLHS), by lc và loi tr (PT), phân tích loi b theo chu trình
t chit màng bao gt màng lng ghép khi ph
(MIMS) và chit màng .
ng hp là mu rn hoc bán rn, s làm giàu ca mng
th tích mu cn mc ti thiu. Nguyên t bo qun mu
dng này là cn cha trong mt h thng kín và tránh tip xúc vi pha khí

trong th phân tích vi mu dng rn và bán
rng tht bc dùng
ng thi v t vi chit pha rn (SPME) hoc vi chit pha lng
(LPME).
Vic chun b mu vi các mu sinh hc cho phân tích sc kí khí nói
chung là rt phc tp, mt trong nhng yêu cu c
ngun gc ca mu t a chn h thng phân tích và ct tách sc

19
 có th c gii hn phát hin phù hp cc
t hai dng mu là dch sinh hc-c tic s quan tâm ln nht
ca các nhà phân tích. Vi các mu d     không KGH 
khong 4
0
C và tin hành phân tích trong 24 gi sau khi ly mu. Các k thut
chun b mu dng dch sinh h     ng,
dùng ct hp ph và màng chit. Tuy nhiên vic chun b mu dng này vn
thc s là mt thách thc ln cho các nhà nghiên cc phân tích
[1, 5, 46].



Hp ph mu: Gii hp:
- ng trc tip - Nhit
-t t ng - Chit dung môi
-t làm lnh
M

-HS, HS/SPME
- CLSA

Mu rn
t chit dung môi:
- SDE, SME
t chit pha rn
-t t ng
-SPME
Mu lt chit khí
- HS, TLHS, PAT, CLSA
t chit màng
- MIMS, chit màng


Thu mu, vn chuyn X lí mnh tính
bo quu ng

Hình 1.1: t chic s dng trong phân tích sc kí
(mu rn, lng và mu khí)

20
1.1.2.2. t chun b mu 




* Kĩ thuật trực tiếp
Ly mu trc tip là mn nht chun b
mu c s dng. Không cn qua c x lí phc tp, mu sau khi
c thu thp v và có th c tip vào thit b  phân tích ngay i
dng lng hoc m ct này là ch cn các thao tác x lí thô

n, lc, thêm tác nhân phn n các thit b ph tr
cho quá trình tách, chig cc bit không s dng ti dung môi
c ht x lí mu trc tip nên nó s có nhng hn
ch nh n lc kém, phép phân tích có th b sai do nh
ng ca các tp cht không mong mun, và gii hn phát hin khi s dng
ng thp [46, 77, 87].
* Kĩ thuật chiê
́
t lỏng-lỏng
Chit lng-lng là mt tách cht n và trung thc nh
thu c s d làm sch ho tách mt cu t riêng
hoc mt lot các cu t khi mu m. Mu rn hoc lc chit bng
dung môi h   p [5, 6] i vi các m c, dung môi phi
c. S la chn dung môi chit ph thuc vào tính tan ca
cht phân tích   d c cht cn tách
ra khi mu. S làm giàu cht và hiu qu ct ph thuc
vào t s th tích ca mu, dung môi chit và vào h s phân b. T l th tích
mu/dung môi không th quá rng vì nó có  chính xác khi
ng. H s phân b có th c ci thin nh i pH ca dung
dch mu, kh mui hoc s dCác quá trình chit lng-lng bao
gm: Chit không liên tn), chit liên tc, chit lng-lng trên ct
và chii dòng.

21
+ Chit không liên tc thc hin bng cách lc mu cùng vi dung
môi chic dùng trong nhng hp có h s phân b ln và có
th b qua s mt mát ch
+ Chit liên tcc áp dng cho nhng hp có h s phân b nh,
buc phi chin lp nhiu ln, nên tn hành chit liên tc,
i vi nhng ng hp không th b c s mt mát cht

(chit phân tích)
+ Chit lng-lng trên ct: Là mt lng-lc
s dng nhiu gây, chit lng-lng trên cnh lut phân
b ca cht tan gia hai pha không trn ln vào nhau. Trong phân tích các
chu (k c)  trong các mu phc t, các mu
ng, phân tích tng, vic chun b mu bt
ng (dùng phu ching gp nhu bt li: s hình thành
 tách pha ti, tiêu tn nhiu dung môi và tht
lng-lng trên c  ng hp    ra hiu qu   c
nhnu bt li nêu trên, không c thu
hi cao.
+ Chii dòng: Chii dòng cho phép tách các cht có h s phân b
gn nhau, tuy nhiên hin nay ít dùi thit b chuyên dùt tin
và không cho phép tách nhng hn hp phc tp [5].
* Kĩ thuật chiết lỏng-rắn
Chit lng-rn dù tách các cht phân tích ra khi vt rn (thc vt,
t, các mu sinh hng dung môi thích hp. Cht phân tích trong mu
vt rng nm  thành nang nh hoc phân tán trong cht rn, vì vy cn
nghin nh    mt tip xúc gia dung môi và cht phân tích. Tu
thuc vào tính phân cc ca cht cn tách ta la chn dung môi chit, bu
t nh vi nhng cht ít phân cn nhng
dung môi phân c        c  i vi

22
nhng cht phân cc. Quá trình chit lng-rn có th ti
pháp chin hoc chit liên tc tu theo yêu cu ca vic chit.
+ Chin: Quá trình chin có hiu qu th i quá trình
chit liên tc. Trong quá trình này mu rc ngâm vào dung môi trong
ci nghin, trong bình tam giác hoc trong cc mt th    ch
chic tách ra bng lng gn hoc lc hoc quay li tâm. Cn còn li có th

c chit tip mt hai ln na bng dung môi mi. Các dch chic gp
l thu sn phm và x lí tip.
+ Chit liên tc: Quá trình chit liên tc thc hin trong mt thit b
riêng, tt nht là s dng b chit Soclet ci tin thân máy
cha ng ging m c ci ti     c lên bao
 c  ng mu, nh   c chit bng dung môi nóng,
không phi bnh [5].
* Kĩ thuật chiê
́
t pha ră
́
n
Chit pha rn (solid phase extraction: SPE)  m mt


 () và m

 (



 

). Các cu t cn
quan tâm và các cht cn tr nm trong pha lng. Khi cho mu lng chy qua
ct nhi cht hng hng, các cu t cn
i trên cht ht cn tr không b 
c thi loi ra khi ct theo dòng cht cc ra
gii ra khi ct nh dung môi thích hp, hoc li các cht cn tr c
 trên cht hu t cn quan tâm không b  chy

ra khi ct.
Chit pha rn làm vic da trên nguyên tc ca sc kí lng. Nh nhng
t thun nghch gia cht phân tích và b mt ca pha
     c (lc Van-der-Waals), phân cc (c  c
ng cc) hot cn tr
trong mu có th không xy ra hoc xy ra  m khác vi cht cn quan

23
tâm do s khác nhau trong tính cht hoá hc và vt lí gia cht phân tích và
các cht cn tr  nhng phu
 c nh i pH hoc lc ion ca dung dch mu.
u kiy, chit
gii hc ra gii chn lc ra khi c dung
môi thích hp.
 m ca k thut chit pha rn này là hiu sut thu hi cao, kh
ch và làm giàu cht phân tích ln. Là mt k thui an
n d s dng, có th tin hành hàng lot và t t
kic thi gian. Gi n thng khác, chit
pha rn vm là cng mu ln (c 100 1000 






 1000



 ) i s d


 a gii
còn 

 c tính cao , 



 u kin phân
tích phc t  chính xác nh và ph thông trong các
phòng thí nghim hin là k thut rt t làm mu kim
chng cho các k thut nghiên cu mi [2, 3, 5, 6, 53, 89].
1.1.2.3. Mt s k 

 chun b mu 




* Kĩ thuật không gian hơi trực tiếp
 (headspace: HS) là mt k thut chun b mu cho phân
tích sc kí rn và hiu qu. Nguyên tc ct này là da vào
kh  d a các cht cn phân tích trong mu m u. Hiu
qu cng vic gia nhit, thêm mui, thay
i pH cho mu hoc gim áp trên phn KGH mu.
Cách thc tin hành (hình 1.2): M ng mu v  (có th là lng
hoc rc cho vào l có np kín. Tin hành gia nhi cho cân bng
lng-c rn-ca các cht c thit ldùng kim tiêm ly
phn kc tip vào cng u a
máy s tim c ng