Tải bản đầy đủ (.pdf) (81 trang)

Thiết kế vector chuyển gen biểu hiện kháng nguyên vi rút PRRS trong tế bào thực vật

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.52 MB, 81 trang )

 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 1

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN




Lê Thi ̣ Thanh



THIẾT KẾ VECTOR CHUYỂN GEN BIỂU HIỆN
KHÁNG NGUYÊN VI RÚT PRRS TRONG TẾ BÀO THỰC VẬT


LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC





Hà Nội – 2013
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 2

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN





Lê Thi ̣ Thanh


THIẾT KẾ VECTOR CHUYỂN GEN BIỂU HIỆN
KHÁNG NGUYÊN VI RÚT PRRS TRONG TẾ BÀO THỰC VẬT


Chuyên ngành: Sinh học thực nghiệm
Mã số: 60420114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. Nguyễn Tường Vân
PGS. TS. Võ Thị Thương Lan


Hà Nội – 2013
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 3


Hi chng ri lon sinh s   p  ln (Porcine Reproductive and
nh truyn nhim nguy hi
kh t hi nng n .  Vit Nam bnh
c gn mc bng b xung huyt  tai,

 sa bng sy thai  l
a hou chng bnh v c bi ln con cai sa.
Bn l Hoa K t hin 
nhip: Canada (1987); Nht Bn

T  dch ln  nhic Bc M
n tht ln cho ngh  gii.  M, thit hi
kinh t (trc tip) ca bnh ln tai xanh trong nh
ln nht so vi thit h lc
M phu nhng tn tt do bng 560 triu USD do vi
hu ln chn ng d ng.
 Vit Nam, bn ln
nhp t M . T ch bnh nng ch 
p 17 tnh t hi nng n nh
i. n nay b 








r thc tp  Vit Nam.
  ng bnh ln tai xanh, bi   c s d  
cxin kt hn  t s ng hn ch 
vcxin bt hoc cho bnh ln tai xanh s dng c
hou. cxin dt s cxin bt
hot hiu qu bo v min d


 ng cao, 


m bo v ti vng n
 li. Hin nay  ng Vii vcxin chng
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 4

PRRSV dhiu qu li thp h  
u tr u cho v ng vt min nhim vi vi
.
Vcxin thc v





 c (edible vaccinet trong
nhng sn phm ca   sinh hc hi i. Thc cht vcxin thc v 
vcxin tin v c sn xut d thng thc v 
n. So v thng sn xut vcxin truyn thng, vcxin thc
vt  u  m : d    n xu   i; c
biu hin trong thc vt nh  nhi  bo qu
s dng; c ng mic nt, c;
an; c bit vn xu ca h th
mc rut hiu qu 
T nh n v khoa hc tin
  t k vector chuyn gen biu hi
t c v t d  hc t v KH&CN theo ngh nh

c Vit Nam  c BNghiên cứu biểu hiện gen mã hóa
Glycoprotein vỏ (GP5) của virus gây bệnh lợn tai xanh trong thuốc lá và đậu
tương” n 2011- c tit T 
Thc vt, Vi   sinh hc, Vi   t Nam vi mc
: i) Thit k vector chuyn gen  cho mt s   ca vi 
PRRt thc vu qu s dng c
qua vic  biu hin ca  thu-2.



 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 5

- 
            (PORCINE
REPRODUCTIVE AND RESPIRATORY SYNDROME, PRRS)

Hi chng ri lon sinh s   p  ln (Porcine Reproductive and
Respnh truyn nhim nguy hi
lan kh  i mm b
cht t ln nhim bnh t hi nng n  [54, 59]. 
Vit Nam b c g  n mc bng b
xung huyt   sa bng
sy thai  la hou chng bnh v c bi
 ln con cai sa [61].
B l Bc M  
nh
1998, bn  cc, Nht Bn, Trung Qu [7, 59].
Thc 

nhau [59, 60]:
 Bm  ln (Mystery Swine Disease, MDS)
 Bnh tai xanh (Blue Ear Disease, BED)
 Hi ch    y thai  ln (Porcine Endemic Abortion &
Respiratory Syndrome, PEARS)
 Hi ch       ln (Swine Infertility & Respiratory
Syndrome, SIRS)
i ngh quc t v sc kh chh
gii (OIE) 





 i chng ri lon sinh s
p  l and Respiratory Syndrome, PRRS) [7]. K t
 c ca bnh.
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 6

 Vit Nam, bn nhp t M.
n nay, bkhp  c [28].
1.1.2. Triu chng bnh
B xy ra  tt c a tung biu hin  hai tr:
sinh sp [28, 61, 62]:
 Ri lon sinh s ng l

 t hoc cht trong
-35%), ln con sinh non chim 10% ng thi chng bit sa 

l





n con chc cai sa.
 Ri lop: ln th dc, th dn dp, khi kii cho thy
i, hoi t phi rt nng.
NH LN TAI XANH
lystad, nh
ln tai xanh,  [59, 61] lo
 nh l 


Arterivirus, h Arteriviridae, b Nidovirales,  [18].

PRRSV 
45  55 nm, nucleocapsid  30  35 nm. 
ARN
Arterivirus [18, 60, 61].




1.1. ca  P



 [61].

1.2.2. Cn
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 7

H gen ca  PRRS , c khong 15 kb
c m (ORF - open reading frame): -7. Trong
        protein phi c   replicase, polymerase
n ca -7 u
 g glycoprotein (GP2, GP3, GP4, E) protein mng
i   (N) [18] 

1.2. 

ch gen  [61].
Dt PRRS:
c chng ci ph 
gc chng
Bc M (v-2332) [18, 62]. Gt bin th ca  II 
c lc cxut hin u tn tht   [28, 61]. M
triu ch  
cu cho thy gia hai  t ln v b gen (m ng ch
55-80% ng min dch cc lc  [7, 42]u 
vcxin  mt chng PRRSV s  bo v 
n.
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 8



amin 
 -
76% (ORF2), 72% (ORF3), 80% (ORF4  [7, 54].
Pvi  . Gi

GP2, 3, 4, E, M, N)   
m 
VR-2332 [9, 54].
             
 -

  

-232 
 26, 28, 54].
                 
PRRSV ng: dn 
- 
 [54].
1.2.3
     nh ca PRRSV v  c hi   
u ch thy rng  c bit vi thc bit
i thc ng min dch t  b mt
54, 60]. p,  s sao i thc 
ph to ra nhiu  mng th  
ng min d mi tn t i thi
i th      c n   i
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 9


tht  gm c  [54, 60 cho thy s
i th khi nhim PRRSV.

A
B
: i th nhim PRRSV. i th
ng; i th y [54].
Mi th y, PRRSV hi b h
thng bo v c [54]. u kin thun li cho nhng vi khun
ng h ng
in mc bng b bi nhim v
dch t ln, t huy  bnh do xon khun Leptospira spp,
bnh do Steptococcus spp, Mycoplasma spp, E.coli nh k 
 cht nhiu  ln mc bnh PRRS [7, 18, 54].
1.2.4
Trong nh    n vcxin chng l  c ghi
nhn trong hai thp k qua, vic thit k vcxin ti, vic t ng
min dch t ch th c bi

   
n vic bo v chng lm, lng sn
xu c hii vi protein N. M
bin nh , 

  
ng min dch bo v l




 protein N ch
 chu







cxin ti [15].
n cu to c  protein cu
  (bao g  protein
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 10

   xy ra
mnh v


 thit k v











 . GP5 

 c s
th  lt v then cht ca min dch dch th [19, 23, 39].
u cho tht vi protein mi M
[32, 34, 55]. 



, 







 3 


 , lo













 mc cao [54].
NH L GI VIT NAM

Ma nh bnh song v
   nh c ghi nhn  M vi
nhng triu ch sinh sn kt hp vi chng
 t hin t
kh [61, 62].
 dch ln  nhic Bc
Mn tht ln v kinh t cho ngh 
gii [61, 62]. 

 [59, 62]


 [59].  Mi
t hi kinh t (trc tip) ca bnh ln tai xanh trong
nhn nht so vi thit h lc
c M phu nhng tn tt do bng 560
triu USD do vi ln chn ng d 
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 11

ng [59, 62].  a dch bnh khong 2 triu ln 
cht [59, 62].  t 

- 
 - 73,1% [59].

007 cho 

do nh
 [28]

 amin trong
gen ) [28]
Liaoning, Ji
 [28]


 [28, 34].


 [28]. D
 2007 [59].  
 
  
 [59].

tai xanh c 
[26, 28]. t
 [59].
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 12


 khnh rng Hi chng ri lon sinh sp  ln
t trong nhng ng   ra nhiu tn tht nng n  
n ca nhiu qu gii.

 Vit Nam, bn ln
nhp t M 10 trong s 
v y ngay  [28]. T n
 dn. Vic xy
 dch lu  ch  c
 chc quc tch xy ra
ng  mt s c trong khu vc [59, 62]. T nh xut
hich ti nhi tn tht ln v kinh t i
 th 
  dt hin tc 65 huyn ca 18 t.
Tng s ln mc b ln ch  [1].
  dch xut hin tng, thuc 103 huyn ca 26 tnh,
. Tng s ln mc b ln chc ph
 [2].
  dch xy ra  c 26 huyn ca 13 t: Bn
ng Nai, Ti ng Ninh, Bc
Giang, Qung Nam, Gia Lai, Ba - k Lk vi 7.030
ln mc bn buc ph [3].
  dt hin ti ng, th trn thuc 286 qun,
huyn ca 49 t. Tng s ln mc b ln ch
buc ph  [4].
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 13

 ch ln tai xanh x s  dch  s

ln mc bnh, s ln b y gim rt nhiu (gn 20 ln c v ph
dch  y) so v [5]. C th:
+ t 1: Tng s ln mc b
5.346 con ln thn con; tng s ln ph
n ln thn con [5].
+ t 2: Tng s ln mc ba
ch; tng s ln ph [5].
 dch xy ra ti 453 /ng, th trn ca 95 qun/huyn thuc
28 tnh. Tng s ln mc b90.688, tng s ch14.065 con, tng s ln
ph51.761 con [6].
Bng 1.1. Thng k ch ln tai xanh ti Vit Nam 2012 [1, 2,
3, 4, 5, 6]

Số tỉnh
có dịch
Số huyện
có dịch
Số xã, phường
có dịch
Số lợn
mắc bệnh
Số lợn chết,
tiêu hủy

18
65
324
70.577
20.366


26
103
956
309.586
300.906

13
26
69
7.030
5.847

49
286
1.978
812.947
442.699

15
49
264
42.317
26.519

28
95
453
90.688
51.761


Kt qu a  nh ti Vit Nam cho
thy thuc chng Bc M [28], tt c 
mng cao so vi  PRRS chc lc cao ca Trung Quc ( 99-
99,7%) [18, 28].
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 14

T nhng th thy rng nhng thit hi chng
ri lon sinh sn p  ln. Bnh  t
hi nng n v kinh t c tin  Vit Nam cho th li nhiu
hu qu  i, nhi v
i sng ch yu dn.
1.4. U TR BNH LN TAI XANH
c nhng din bin phc tt hi to li chng ri lon
sinh sn  hp n ca nhiu qu gin
nay nhiu v n dch b.
c bi v  nh, triu chng, b
a dch bnh. Cng ch bnh
ng  nhii hiu qu n.
Mt s     p v 
dng k thun kit ch con ging ch
 nh ln tai xanh, kt qu n ch c thit hp
knh vn tn tu thit hi v
kinh t [54].
Hin nay vc tr bnh ln tai xanh hn ch thit hi
do b ng s dng mt s thu     Enrofloxacine
nhm u tr nh k ng s n bi
thuc tr lc (B.comlex, vitamin ) kt hu tr triu ch
st, chng a chi [61u qu 

Do  ng bnh ln
tai xanh c lc cao, bic s dcxin kt h
bi t s ng hn ch cxin bt hoc
c cho bnh ln tai xanh s dng c hou. Vcxin
d t s  cxin bt hot hiu qu bo v min dch


 ng cao,    

   bo v t i v 
chng  li [18, 21, 24, 38].
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 15

Hin na ng Vii vcxin chng PRRSV d
v(4ng/liu hiu qu ch  
kh u tr  u ch   o v ng vt min
nhim vi  [18]. n nay, th gii duy nhc sn xuc
vcxin chng c lc cao [18], tuy  vn 


xut khu lo.
1.5.  
1.5 
Vic sn xu hn dng ng dng
c sinh h mng trong vic ng bnh
ng vt. Mt h thng biu hin protein hiu qu  tin v
n xut. H thng biu hin trong thc
vn nhm thay th h thng biu hin trong t ng vt hay

vi sinh vt  v n
xut. C th  [18, 25, 38]:
 T c v i sau d
t n bc cao, m bo vcxin i vi
ng vt.
 Vcxin c t   u ki       
sinh hnh.
 T c vm bnh cng v
  hp vi t c cng vt.
Thc cht vcxin thc vcxin ti, c sn xut d
thng thc v n. t xu th 
trin mi c   sinh hc. Nhi        
khun, vc chuyc vu hin vi hiu qu cao. c
vt chuyn gen biu hic s dng trc ticxin
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 16

i hoc ng vng. So vi vcxin truyn thng,
vcxin thc vc t tr [18, 21, 24, 38]:
 u hin trong thc vt nh  nhi 
d o qu dng.
  ng mit, c).
 c sn xut trong thc vcxin ti
kh ng min d h gen ca  
vcxin gic lc hay bt hocxin d

 nh cho
ng vng thm mm b
vcxin sn xut trong t ng vt.

 n xu ca h thc
rut hiu qu c t, hu hu
 qua l nhy ca ng ting tit
niu. 

 

  ng min d
co v ng li nhng vi sinh v
n vcxin trong thc vu mc ngot quan trng 
c sn xut vcxin da  ngun,
r tin  i vn. Rt nhiu quy
n xut vcxin trong thc vc vt chuyn
gen, thc vt mang lc lp chuyn gen, thc vt chuyn gen tm thi, thc vt
nhim  y t c vt [18]. n xut vcxin
thc v   ng cho c, h         ng vt
c ch biu hin v s do qun. nh vic
tng bic sn xut vcxin trong t c v
cy in vitro u ha hi vic s dng
  cht v c cao, nh,
 thuu kim bnh t
 [18].
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 17

y t u dy r ph, khi,
t   u c ch tp
i tn k thuy t ng huy
c kh thi cao nht trong vic t n xu u

khic chuy tii d 
Trong nhing hp, vic sn xut vcxin thc vt gp phi tr ngi ln
khi phi mt vi hing dung nng ming. T min d
nhy cc thit k ng min dch vi th
tiy, mt s loc vng
 c h min dy nh c li, mt
s "th  n ng tc thi hong ming
ng tn ti voxin B subunit - c t u nhit ca
vi khun E. coli) ng min dch v  mc caoy,
 ng c s d   t cho vic chuyn t   
ng ming [20, 31, 37].
1.5.2. S dng t ng BY   thng biu hin
T     c to ra t nhi  c v   
Arabidopsis thaliana, Taxus cuspidate, Catharanthus roseus ng quan
trng          [18]. 
 dng d  BY-2  thng
biu hin. T - 
hc Nht Bn chn lc t Nicotiana tabacum
- ng nht
n, r tin vi t 


100 lt tun. Mi-ng tt
vn gen bng vi khun Agrobacterium [18]. Do vy, t -2
 c vt  t cho vic sn xut nhiu loi
 hp.
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 18


1.6. CHUY   C V    KHUN Agrobacterium
tumefaciens [12, 17]
t A. tumefaciens t s  
n mt phn nh  c vt, o khi u.
Khi u to ng, ng thng hp mt s cht dinh
ng i cho vi khun (opine)y, A. tumefaciens c hi thut
i mo ra i h n ADN
ca A. tumefaciens c ng d gen hii [12, 17].
Vic s dng A. tumefaciens bu t n vi
khu i u  m b c gi
u c r 4). Tng A. tumefaciens to kht plasmid rt
ln vi c khong 200-800 kb. T nhng chng A.
tumefaciens 
cn thit cho vic to khi u. Do vc g-plasmid (tumor
inducing-plasmid) [12, 17].

 .4. Vi khun Agrobacterium tumefaciens  i u. a: Vi khun A.
tumefaciens dn t; b: Khi u   kht hin chi mt
  [12].
Ti-Plasmid gm b            c
chuyn sang t c v-DNA (Transferred DNA). T-DNA mang
2 h gen: Mt h i u cho thc vt 3 gen tng h
phytohormonn vic to 
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 19

  thu ng c gen th hai
t s u khin tng hn xut ca amino acid hay
ng gm kh

n s tip hc (virulence region)
vir, gi ng trong vic chuyn T- gen
a t c vi Ti-
T-i opine cung cp ngu
vi khun [12, 17].

 -plasmid [12].
-c khong 10 kb  20 kb, nm gia 2 tr t lp
li gm 25 bp g   phi (right border  
ng yu t cn thi ng cho s chuyn ADN. S m
c 10 bp cu n s chuyn ca T-DNA.
  n T-DNA b u t v      v    nh
t quan trng, nu thiu yu t c chuyn gen s y ra
hou qu.
Ho ng c       ng cho vic chuyn T-DNA
sang t c vc khom 6 operon:
n thit cho vic tn
vic ti u.  chung, gen virA biu hin  mu kin; gen virC
biu hin  kh u hin mnh  dch chit t 
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 20

 n. Hong ct ch n s 
mt c  p ch  c tit ra t    n c   vt
             p ch  
-hydroxyacetosyringone. Chvt
ng dn d vi khup, lt ch
hovir thuc Ti- cn T-ADN (t
 ph gh gen thc vt.

a gen vir n gc gi
virA t nhn hp cht phenol  t 
 nhn bit chn s hon phm gen virG
l  biu hin ca tt c gen vir. S hoa protein
thuc gen virG  do s vn chuyn nhc
   gen virD2  virE2 quan tr i vi vic chuyn T-DNA. Protein
  t endonuclease, ct s  c hiu  b ph   a T-DNA,
Protein virE2 gn lp tn s gn li vi Ti-
1.6     tng hp sa cha DNA, t s   i trong Ti-
plasmid xut hin li mt T-t protein virD2 g
a T-DNA si c ct ra b. B
to ra mt phc h DNA-c chuy c v ca
  gen
virB tt l hng, qua l nc h DNA-c vn chuy
thc vn t c vt phc h  
virE2 ch nh v c hic h 
gc vt m nhng ch i ca DNA ca
t c v     h   c hiu, bao gm
nh rt ngn 5-t hc thc hin nh 
thc v  tham gia ca protein virD2 [7, 12, 17].
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 21


H minh hn T-DNA ca Ti-plasmid. 1: T-DNA
vi b ph -plasmid; 2: Sc ct ra nh c
i gen virD2; 3: Sa T-c git hp vi protein do
virD2 vvirE2  t  s c tng hp b sung; 4: Ly ch
trng trong Ti-ng gch nm). Si T-DNA t c vn chuy

c vt  dng phc h DNA-protein [12].
T nh thy Agrobacterium tumefaciens t h
thng chuyn gen t . p cho vic ng
d gen  nh:
- Do to kh e mnh t
t n np gen.
- S tng h
cn thit.
- DNA l (ngo --DNA. Nhng
m.
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 22

Khc phc nhc c
s i Ti-  -     c t  
nhc tip theo gen tng hc cthay th bng nhng gen
ch th,  [12, 17, 18]i ta s dng h
th c g    n (binary vector),   ch  a Ti-
c thc hin qua hai plasmid. Plasmid lvir 
mang b   i ca T-   a T-DNA duy nht cn
thit cho vic vn chuyc vt. Gia b pht gen chn lc
ng gen l  [12] cu to ca mt vector hai nguc
minh ha  m c thc hin vi
plasmid nh. Tt c nhc t  thc hin trong
nhng t  E. coli        c chuy  A.
tumefaciens. n bin np c  vi vi khun A. tumefaciens
khuc loi b vnh [12. 17].

7.  minh ha h thng vector hai ngun bin np  c

vt bng vi khun A. tumefaciens. o khng hc loi ra, T-
DNA mang m chn lc trong thc vt A.t
ori: Kh A. tumefaciens; E.c. ori: Kh
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 23

   E. coli; KmR     chn lc trong E. coli  A.
tumefaciens; P1, P2: Promoter; T1, T2: Terminator; vir
1.7. THIT K VECTOR CHUYN GEN THC VT BNG K THUT
GATEWAY
 vector chuyn gen thc vt c rt ln (t 8  15 kb)
bn n ca m hn, v a
m ca enzyme gii hn, gen chn lc/ch th , vector chuyn gen cn mang mt
s   chuyn, biu hin ca gen cn chuyn trong h gen ca t 
vt ch. : (promoter),  ng (enhancer), 
T    t k vector chuy  ng s d 
n phn ng ct ADN nh enzyme gii hn  ni ADN
nh enzyme ni       tn ti mt s c
m sau:
- Do vector chuyn gen thc vc rt li






 (single recognition sides  SRS) ca mt loi enzyme gii hn  ct
ng thng rt, ADN
cha 4 loi nucleotide A, T, G, C. Theo quy lu  t th  t l 6

nucleotide bc 4 lop xp m
6
(ty, c 4069 bp s bt gp mt  lp li gm 6 nucleotide.
Mgii hn s dng ph bin trong chuyn gen 
t nhn bit gm 6 nucleotide [14], a mt s c vi sinh vt s
dng ph bit bt gy, vi nhng
vector chuyn khoc  nhn bit 
ca mt enzyme gii hn  v   r t
thi gian. Mu bi
t.
- S d   t - ni ADN bng enzyme gii h  enzyme
ADN ligase k   c chiu c     vector trong
ng hp s dng mt loi enzyme. S dng hai enzyme gii h
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 24

th khc phc hn ch c hin phc tp, tn thi
gian.
S  p ca him tan ca phage
 n   cho s i k thut chuyn gen bng
 thut GateWay. a k thu dng
c hiu cho phn  hp gi 
ADN (g   [30]:
- Trong phn ng BP, gen cn chuyn mang hai v  hai
 hp mc hiu vi hai v attP2 trong
c cung cp trong b i s a enzyme BP clonase.
 hn chuyu
ng thi mang hai v 1.8).




1.8 minh ha phn ng BP [30].
- Tip theo, gen cn chuy   c chuyn sang
vector chuyn gen (vector nhn  n 
hc hiu gii s a enzyme LR
clonase.  h to ra vector chuyn gen mang gen cn
chuy1.9).

1.9 minh ha phn ng LR [30].
 K20 

Luận văn thạc sĩ 2011 – 2013 25

T nh    thc hi  t k vector chuyn gen
biu hi   c v  
chuy 
       ng BY-    n Agrobacterium
tumefaciens.   d c t v KHCN theo ngh
  a Vit Nam   c B Nghiên cứu biểu hiện gen mã hóa
Glycoprotein vỏ (GP5) của vi rút gây bệnh lợn tai xanh trong thuốc lá và đậu
tương”c thc hin t   T c vt, Ving ngh
sinh hc, Vit Nam.

















×