SKKN đề tài phân dạng bài toán hoá học lớp 8 ở trường trung học cơ sở

PHÂN DẠNG BÀI TOÁN HOÁ HỌC 8 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.
I. Lí do chọn đề tài
Để bồi dưỡng cho học sinh có năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề,
lý luận dạy học hiện đại khẳng định: cần phải đưa học sinh vào vị trí chủ thể hoạt
động nhận thức, học tập trong hoạt động. Học sinh phải hoạt động tự lực, tích cực
để chiếm lĩnh kiến thức. Quá trình này lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ góp phần hình
thành và phát triển cho học sinh năng lực tư duy sáng tạo.
Tăng cường tính tích cực phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh trong quá
trình học tập là một yêu cầu rất cần thiết, đòi hỏi người học tích cực, tự lực tham gia
sáng tạo trong quá trình nhận thức. Bộ môn Hoá Học ở bậc trung học cơ sở có mục
đích trang bị cho học sinh hệ thống kiến thức cơ bản, bao gồm các kiến thức về cấu
tạo chất, phân loại chất và tính chất của chất.
Để đạt được mục đích trên, ngoài hệ thống kiến thức về lý thuyết thì hệ thống
bài tập hóa học giữ một vị trí và vai trò rất quan trọng trong việc dạy và học Hoá
Học ở trường phổ thông nói chung, đặc biệt là lớp 8 trường trung học cơ sở nói
riêng. Bài tập hoá học giúp giáo viên kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học
sinh, từ đó phân loại học sinh để có kế hoạch điều chỉnh phương pháp phù hợp với
từng đối tượng, phát hiện những học sinh yếu để có kế hoạch phụ đạo cũng như
phát hiện những học sinh có năng khiếu để có kế hoạch bồi dưỡng thi học sinh giỏi.
Qua quá trình giảng dạy và nghiên cứu bài tập Hoá học giúp tôi thấy rõ hơn
nhiệm vụ của mình trong giảng dạy cũng như trong việc giáo dục học sinh. Người
giáo viên dạy Hoá học ngoài việc nắm vững nội dung chương trình, phương pháp
giảng dạy, còn cần phải nắm vững các bài tập Hoá học của từng chương, hệ thống
các bài tập cơ bản nhất và cách giải tổng quát cho từng loại bài tập, biết sử dụng bài
tập phù hợp với từng công việc như luyện tập, kiểm tra, nghiên cứu,…nhằm đánh
giá trình độ cũng như mức độ nắm vững kiến thức của học sinh. Từ đó biết sử dụng
các bài tập ở các mức độ khác nhau phù hợp với từng đối tượng học sinh.
Bài tập Hoá học rất đa dạng, phong phú, song với những nhận thức trên, là
một giáo viên giảng dạy tại địa bàn xã Yên Bái, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hoá.
Tôi đã chọn đề tài: “ Phân dạng bài toán Hoá học lớp 8 ở trường trung học cơ

sở”.
II. mục đích của đề tài:
Phân dạng các bài toán Hoá học lớp 8 ở trường trung học cơ sở nhằm nâng
cao chất lượng học tập bộ môn Hoá học của học sinh khối lớp 8 ở trường trung học
cơ sở.
III. Nhiệm vụ của đề tài:
1. Nêu bật lên được cơ sở lí luận của việc phân dạng các bài toán Hoá học lớp
8 ở trường trung học cơ sở trong quá trình dạy và học.
2. Tiến hành điều tra tình hình nắm vững kiến thức cơ bản bộ môn Hoá học
của học sinh khối lớp 8 ở trường trung học cơ sở.
3. Hệ thống các dạng bài toán hoá học lớp 8 cơ bản theo từng dạng.
4. Bước đầu sử dụng việc phân loại các dạng bài tập Hoá học lớp 8 nhằm
giúp học sinh lĩnh hội các kiến thức một cách vững chắc, rèn luyện tính độc lập
hành động và trí thông minh của học sinh.
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
1
IV. Phương pháp ngiên cứu:
Trong đề tài này tôi đã vận dụng phương pháp nghiên cứu khoa học kiểm tra
trước và sau tác động với hai nhóm tương đương trong hai năm học: 2010 – 2011 và
năm học 2011 – 2012.
V. Phạm vi nghiên cứu: Bài toán Hoá học lớp 8 ở trường trung học cơ sở
VI. Đối tượng nghiên cứu:
Học sinh khối lớp 8 ở trường trung học cơ sở Yên Bái, huyện Yên Định, tỉnh
Thanh Hoá
VII. Giả thuyết khoa học:
Việc phân dạng các bài toán Hoá học lớp 8 ở trường trung học cơ sở sẽ đạt
hiệu quả cao và sẽ là tiền đề cho việc phát triển năng lực trí tuệ của học sinh ở cấp
học cao hơn khi giáo viên sử dụng linh hoạt và hợp lí hệ thống các dạng bài tập Hoá
học theo các mức độ phù hợp với trình độ của từng đối tượng học sinh, tạo điều
kiện để tư duy phát triển, khi giải một bài toán Hoá học bắt buộc học sinh phải phối

hợp các phương pháp suy luận, quy nạp, diễn dịch, loại suy…, giáo dục tư tưởng
cho học sinh vì giải bài tập Hoá học là rèn luyện cho học sinh tính kiên nhẫn, trung
thực trong lao động học tập, tính năng động, sáng tạo khi xử lí các vần đề đặt ra.
Mặc khác, rèn luyện cho học sinh tính chính xác của khoa học và nâng cao lòng yêu
thích môn học.
PHẦN II: NỘI DUNG ĐỀ TÀI.
“PHÂN DẠNG BÀI TOÁN HOÁ HỌC LỚP 8
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ”.
I. Bài toán vận dụng quy tắc hoá trị
1. Dạng 1: Xác định hóa trị của 1 nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử trong hợp chất
khi biết hóa trị của nhóm nguyên tử hoặc nguyên tố còn lại.
1.1. Phương pháp: Xét hợp chất có công thức tổng quát là
n
x
A
m
y
B
Trong đó: A, B: kí hiệu hóa học của nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử.
x, y: lần lượt là chỉ số của A, B.
m, n: lần lượt là hóa trị của A,B.
Ta có mối quan hệ: n.x = my.
Chú ý: Nếu x ,y là hai số nguyên tố cùng nhau thì n = y; m = x
1.2. Vận dụng: Xác định hóa trị của Al và Cu trong các hợp chất
a. AlCl
3
, biết Cl có hóa trị I.
b. CuSO
4
, biết (SO

4
) hóa trị II.
Giải
a.
ClAl
In
31
. Ta có n.1 = I.3 → n = III vậy Al có hóa trị III.
b. Cu
n
(SO
4
)
II
. Ta có n.1 = II.1 → n = II vậy Cu có hóa trị II.
2. Dạng 2: Lập công thức hóa học của hợp chất gồm 2 nguyên tố hoặc hợp chất
gồm 1 nguyên tố với 1 nhóm nguyên tử khi biết hóa trị của chúng.
2.1. Phương pháp: Xét hợp chất có công thức tổng quát là
n
x
A
m
y
B
Trong đó: A, B: kí hiệu hóa học của nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử.
x, y: lần lượt là chỉ số của A, B.
m, n: lần lượt là hóa trị của A,B.
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
2
Ta có mối quan hệ:

n
m
n
m
y
x
′
′
==
(trong đó m
’
, n
’
là hai số nguyên tố cùng nhau)
khi đó x = m
’
, y = n
’
*Chú ý: Nếu n = m ⇒ x = y = 1.
Nếu n , m là hai số nguyên tố cùng nhau ⇒ x = m ; y = n
2.2. Vận dụng: Lập công thức hóa học của hợp chất gồm
a) Ca (II) và Cl (I). b) Cu (II) và (SO
4
) (II). c) S (IV) và O (II).
Giải
a.
II
x
Ca
I

y
Cl
. Ta có n, m là hai số nguyên tố cùng nhau ⇒ x = m = 1 ; y = n = 2
⇒ CTHH của Ca(II) và Cl(I) là CaCl
2
b.
II
x
Cu
(
4
II
SO
)
y
. Ta có n = m = II ⇒ x = y = 1 ⇒ CTHH của Cu(II) và SO
4
(II) là
CuSO
4
c.
IV
x
S
II
y
O
. Ta có
2
1

==
IV
II
y
x
⇒ x = 1, y = 2 Vậy CTHH của S(IV) và O(II) là SO
2
II. Bài toán vận dụng định luật bảo toàn khối lượng
1. Kiến thức cần nhớ: trong 1 phản ứng hoá học tổng khối lượng của các chất
sản phẩm bằng tổng khối lượng của các chất tham gia
2.Vận dụng: Trong 1 phản ứng có n chất, nếu biết khối lượng của (n-1) chất thì
ta tính được khối lượng chất còn lại.
Ví dụ: Sắt cháy trong oxi theo phản ứng hoá học sau: Sắt + Oxi
→
Sắt oxit. Biết
khối lượng sắt là 56g, sắt oxit là 100g. Hãy tính khối lượng oxi đã dùng?
Giải:
Theo định luật bảo toàn khối lượng ta có: m
sắt
+ m
oxi
= m
sắt oxit

⇔ 56 + m
oxi
= 100 ⇒m
oxi
= 100 – 56 = 44 (g).
III. Cân bằng phương trình hoá học.

1. Dạng 1: Cân bằng từng nguyên tố ở 2 vế
1.1. Phương pháp: Cân bằng từng nguyên tố ở 2 vế.
1.2. Vận dụng: Cân bằng các phương trình hóa học sau
a. Na + Cl
2

o
t
→
NaCl b. Fe + O
2

o
t
→
Fe
3
O
4
Giải
a. Na + Cl
2

o
t
→
NaCl
Na + Cl
2

o
t
→
2 NaCl
2 Na + Cl
2

o
t
→
2 NaCl
b. Fe + O
2

o
t
→
Fe
3
O
4
3 Fe + O
2

o
t
→
Fe
3
O

4
3 Fe + 2 O
2

o
t
→
Fe
3
O
4
2. Dạng 2: Cân bằng theo nhóm nguyên tử
2.1. Phương pháp: Cân bằng theo nhóm nguyên tử (không tách các nhóm
nguyên tử ra để cân bằng từng nguyên tố trong nhóm nguyên tử).
2.2. Vận dụng: Cân bằng các phương trình hóa học sau
a. CaCl
2
+ NaOH
→
Ca(OH)
2
+ NaCl
b. Fe
2
(SO
4
)
3
+ NaOH
→

Fe(OH)
3
+ Na
2
SO
4
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
3
Giải
a.CaCl
2
+ NaOH
→
Ca(OH)
2
+ NaCl
CaCl
2
+ 2 NaOH
→
Ca(OH)
2
+ NaCl
CaCl
2
+ 2 NaOH
→
Ca(OH)
2
+ 2 NaCl

b. Fe
2
(SO
4
)
3
+ NaOH
→
Fe(OH)
3
+ Na
2
SO
4
Fe
2
(SO
4
)
3
+ NaOH
→
2 Fe(OH)
3
+ Na
2
SO
4
Fe
2

(SO
4
)
3
+ NaOH
→
2 Fe(OH)
3
+ 3 Na
2
SO
4
Fe
2
(SO
4
)
3
+ 6 NaOH
→
2 Fe(OH)
3
+ 3 Na
2
SO
4
3. Dạng 3: Cân bằng bằng phương pháp chẳn – lẻ
Nếu trong 1 phương trình hóa học, cùng 1 nguyên tố nhưng ở công thức hóa học
này chỉ số là số chẳn còn công thức hóa học kia chỉ số là số lẻ thì ta cân bằng bằng
phương pháp chẳn – lẻ.

3.1. Phương pháp: Đặt hệ số 2 trước công thức của nguyên tố có chỉ số lẻ, sau
đó cân bằng cho những nguyên tố còn lại.
3.2. Vận dụng: Cân bằng các phương trình hóa học sau
a. SO
2
+ O
2

o
t
→
SO
3
b. FeS
2
+ O
2

o
t
→
Fe
2
O
3
+ SO
2
Giải
a. SO
2

+ O
2

o
t
→
SO
3
SO
2
+ O
2

o
t
→
2 SO
3
2 SO
2
+ O
2

o
t
→
2 SO
3
b. FeS
2

+ O
2

o
t
→
Fe
2
O
3
+ SO
2
FeS
2
+ O
2

o
t
→
2 Fe
2
O
3
+ SO
2
4 FeS
2
+ O
2

o
t
→
2 Fe
2
O
3
+ SO
2
4 FeS
2
+ O
2

o
t
→
2 Fe
2
O
3
+ 8 SO
2
4 FeS
2
+ 11 O
2

o

t
→
2 Fe
2
O
3
+ 8 SO
2
4. Dạng 4: Cân bằng bằng phân số
4.1. Phương pháp: Dùng phân số để cân bằng sau đó qui đồng bỏ mẫu.
4.2. Vận dụng: Cân bằng các phương trình hóa học sau
P + O
2

o
t
→
P
2
O
5
Giải
P + O
2

o
t
→
P
2

O
5
2 P + O
2

o
t
→
P
2
O
5
2 P + 5 O
2

o
t
→
P
2
O
5
2P +
5
2
O
2

o
t

→
P
2
O
5

(Qui đồng bỏ mẫu)4 P + 5 O
2

o
t
→
2 P
2
O
5
IV. Bài toán về Mol và chuyển đổi qua lại giữa lượng chất (Mol) – Khối lượng
chất và thể tích chất khí
1.Phương pháp: cần nắm vững các công thức tính số mol, khối lượng chất, thể tích
chất khí. Đồng thời nắm vững ý nghĩa cũng như đơn vị của từng đại lượng trong
công thức.
1.1. Tính số mol:
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
4
1.1.1. Theo khối lượng chất:
m
n
M
=
1.1.2. Theo thể tích chất khí:

1.1.2.1. Ở điều kiện tiêu chuẩn (ở 0
0
C và áp suất 1 atm):
22,4
V
n =
1.1.2.1. Ở điều kiện thường (ở 20
0
C và áp suất 1 atm):
24
V
n =
1.2. Tính khối lượng chất: m = n.M.
1.3. Tính thể tích chất khí:
1.3.1. Ở điều kiện tiêu chuẩn: V = n.22,4.
1.3.2. Ở điều kiện thường: V = n.24.
1.4. Tính tỉ khối chất khí:
1.4.1. Khí A so với khí B: d
A/B
=
A
B
M
M
1.4.2. Khí A so với khí không khí: d
A/KK
=
29
A
M

2. Vận dụng:
2.1. Dạng 1: Tính số mol của:
a. 5,6g Fe. b. 2,24 l CO
2
ở đktc. c. 4,8 l O
2
ở điều kiện thường.
Giải
a. n
Fe =
Fe
Fe
m
M
=
5,6
56
= 0,1 (mol).
b. n
CO
2
=
2
22,4
CO
V
=
2,24
22,4
= 0,1 (mol).

c. n
O
2
=
2
24
O
V
=
4,8
24
= 0,2 (mol).
2.2. Dạng 2: Tính khối lượng của:
a. 0,5 mol Cu. b. 2,24 l CO
2
ở đktc.
Giải
a. m
Cu
= n
Cu
.M
Cu
= 0,5.64 = 32(g).
b. n
CO
2
=
2
22,4

CO
V
=
2,24
22,4
= 0,1 (mol) ⇒ m
CO
2
= n
CO
2
.M
CO
2
= 0,1.44 = 4,4 (g).
2.3. Dạng 3: Tính thể tích của:
a. 0,1 mol H
2
ở đktc. b. 0,2 mol SO
2
ở điều kiện thường c. 16g O
2
ở đktc.
Giải
a. V
H
2
= n
H
2

.22,4 = 0,1.22,4 = 2,24 (l).
b. V
SO
2
= n
SO
2
.24 = 0,2.24 = 4,8 (l) .
c. n
O
2
=
2
2
O
O
m
M
=
16
32
= 0,5 (mol). ⇒ V
O
2
= n
O
2
.22,4 = 0,5.22,4 = 11,2 (l).
2.4. Dạng 4: Tính tỉ khối của khí O
2

so với:
a. Khí H
2
. b. Không khí.
Giải
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
5
a. d
O
2
/ H
2

=
2
2
O
H
M
M
=
32
2
= 2 b. d
O
2
/ KK
=
2
29

O
M
=
32
29
.
V. Tinha theo công thức hoá học
1. Dạng 1: Tính thành phần phần trăm theo khối lượng của các nguyên tố trong
hợp chất.
1.1.Phương pháp:
Nếu biết công thức của hợp chất ta có thể tính thành phần phần trăm theo khối
lượng của các nguyên tố trong hợp chất đó theo các bước sau:
- Bước 1: Tính khối lượng mol của hợp chất.
- Bước 2: Xác định số mol nguyên tử của từng nguyên tố có trong 1 mol hợp
chất (là chỉ số ở chân của mỗi nguyên tố trong công thức của hợp chất).
- Bước 3: Tính phần trăm theo khối lượng của từng nguyên tố theo công thức:
%A =
.
.100%
A A
HC
n M
M
.
*Chú ý: Ta có thể tính phần trăm của nguyên tố còn lại bắng cách lấy 100% - % các
nguyên tố kia.
1.2. Vận dụng: Tính thành phần phần trăm theo khối lượng của các nguyên tố
trong hợp chất sau: a. SO
2
. b. Fe

2
(SO
4
)
3
.
Giải
a.Khối lượng mol của SO
2
là: 32 + 16.2 = 64 (g).
Trong 1 mol SO
2
có 1 mol S và 2 mol O.
Thành phần phần trăm theo khối lượng của các ngyên tố trong hợp chất là:
%S =
2
.
.100%
S S
SO
n M
M
=
1.32
.100%
64
= 50%.
%O =
2
.

.100%
O O
SO
n M
M
=
2.16
.100%
64
= 50%. Hoặc %O = 100% - %S = 100% - 50% =
50%.
b. Khối lượng mol của Fe
2
(SO
4
)
3
là: 56.2 + (32 + 16.4).3 = 400 (g).
Trong 1 mol Fe
2
(SO
4
)
3
có 2 mol Fe, 3 mol S và 12 mol O.
Thành phần phần trăm theo khối lượng của các ngyên tố trong hợp chất là:
%Fe =
2 4 3
( )
.

.100%
Fe Fe
Fe SO
n M
M
=
2.56
.100%
400
= 28%.
%S =
2 4 3
( )
.
.100%
S S
Fe SO
n M
M
=
3.32
.100%
400
= 24%.
%O =
2 4 3
( )
.
.100%
O O

Fe SO
n M
M
=
12.16
.100%
64
= 48 %.
Hoặc %O = 100% - (%Fe + %S) = 100% - (28% + 24%) = 48 %.
2. Dạng 2: Lập công thức hóa học của hợp chất khi biết phần trăm khối lượng của
từng nguyên tố trong hợp chất và khối lượng mol của hợp chất.
2.1. Phương pháp:
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
6
Khi biết phần trăm về khối lượng của các nguyên tố trong hợp chất và khối
lượng mol của hợp chất, ta có thể lập công thức hóa học của hợp chất theo các bước
sau:
-Bước 1: Tính khối lượng của từng nguyên tố có trong 1 mol hợp chất theo
công thức: m
A
=
.%
100%
HC
M A
-Bước 2: Tính số nguyên tử của từng nguyên tố có trong 1 mol hợp chất theo
công thức: Số nguyên tử A =
A
A
m

M
-Bước 3: Lập công thức hóa học của hợp chất dựa vào số nguyên tử của từng
nguyên tố vừa tìm được.
*Chú ý: nếu đề không cho khối lượng mol của hợp chất thì ta thực hiện như sau:
: : : :
X Y z
a b c
x y z
M M M
=
.
Trong đó:
2.2. Vận dụng: Lập công thức hóa học của các hợp chất :
a. A gồm 80% Cu và 20% O, biết khối lượng mol của A là 80g.
b. B gồm 40% Cu, 20% S và O, biết khối lượng mol của B là 160g.
c. C gồm 45,95% K; 16,45% N và 37,6% O.
Giải
a.Khối lượng của Cu và O có trong 1 mol A là:
m
Cu
=
.%
100%
A
M Cu
=
80.80%
100%
= 64 (g). m
O

=
.%
100%
A
M O
=
80.20%
100%
= 16 (g).
Hoặc m
O
= 80 – 64 = 16(g).
Số nguyên tử Cu và O có trong 1 mol A là:
Số nguyên tử Cu =
Cu
Cu
m
M
=
64
64
= 1 Số nguyên tử O =
O
O
m
M
=
16
16
= 1

Vậy công thức của A là CuO.
b. Phần trăm khối lượng của O là:
%O = 100% -(%Cu + %S) = 100% - (40% + 20%) = 40%.
Khối lượng của Cu, S và O có trong 1 mol B là:
m
Cu
=
.%
100%
B
M Cu
=
160.40%
100%
= 64 (g). m
S
=
.%
100%
B
M S
=
160.20%
100%
= 32 (g).
m
O
=
.%
100%

B
M O
=
160.40%
100%
= 64 (g). Hoặc m
O
= 160 – (64 + 32) = 64 (g).
Số nguyên tử Cu, S và O có trong 1 mol B là:
Số nguyên tử Cu =
Cu
Cu
m
M
=
64
64
= 1 Số nguyên tử S =
S
S
m
M
=
32
32
= 1
Số nguyên tử O =
O
O
m

M
=
64
16
= 4 Vậy công thức của B là CuSO
4
.
c. Vì %K + %N + %O = 100% nên C chỉ chứa K, N, O.
Gọi công thức của C là K
x
N
y
O
z
ta có:
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
7
x, y, z: lần lượt là số nguyên tử của các nguyên tố trong hợp chất.
a, b, c: lần lượt là phần trăm về khối lượng của các nguyên tố trong hợp chất.
M
X
, M
Y
, M
Z
: lần lượt là khối lượng mol của các nguyên tố trong hợp chất.
% % % 45,95 16,45 37,6
: : : : : :
39 14 16
K N O

K N O
x y z
M M M
= =
= 1,17:1,17:2,34 ≈ 1:1:2.
Vậy công thức hoá học cần tìm là KNO
2
.
VI. Tính theo phương trình hoá học
1. Cách tính cơ bản giành cho học sinh trung bình:
1.1. Phương pháp: thực hiện theo các bước sau
-Bước 1: Viết phương trình hóa học.
-Bước 2: Đổi khối lượng hoặc thể tích chất đề cho số liệu ra số mol theo công
thức:
m
n
M
=
hoặc
22,4
V
n =
hoặc
24
V
n =
-Bước 3: Lí luận theo phương trình hóa học, sử dụng qui tắc tăng suất (qui
tắc đường chéo) để tìm số mol chất đề yêu cầu tính khối lượng hoặc thể tích.
-Bước 4: Tính khối lượng hoặc thể tích chất đề yêu cầu tính dựa vào số mol
vừa tìm được theo công thức:

+ Khối lượng: m = n.M.
+ Thể tích chất khí: V = n.22,4 (đktc) hoặc V = n.24 (điều kiện thường).
1.2. Vận dụng: Nung 50 g CaCO
3
thu được CaO và CO
2
. Tính:
a) Khối lượng CaO thu được? b) Tính thể tích CO
2
ở đktc thu được?
Giải
a.Phương trình hóa học: CaCO
3

o
t
→
CaO + CO
2
3
CaCO
n
=
m
M
=
50
100
= 0,5 (mol).
Theo phương trình: 1 mol 1mol

Theo đề bài: 0,5 mol x?mol.
Số mol CaO thu được:
CaO
n
= x =
0,5.1
1
= 0,5 (mol).
Khối lượng CaO thu được là: m
CaO
= n.M = 0,5.56 = 28 (g).
b. CaCO
3

o
t
→
CaO + CO
2
Theo phương trình: 1 mol 1mol
Theo đề bài: 0,5 mol y?mol.
Số mol CO
2
thu được:
2
CO
n
= y =
0,5.1
1

= 0,5 (mol).
Thể tích CO
2
thu được là: V
CO
2
= n
CO
2
.22,4 = 0,5. 22,4 = 11,2 (l).
2.Cách tính giành cho học sinh khá – giỏi
2.1. Phương pháp:
-Bước 1: Viết phương trình hóa học.
-Bước 2: Dựa vào số liệu chất đề cho và chất đề yêu cầu tính, lí luận theo
phương trình hóa học (sử dụng qui tắc tăng suất) để tính số mol hoặc khối lượng
hoặc thể tích chất đề yêu cầu tính.
*Chú ý: - Lí luận dựa vào chất đề cho số liệu và chất đề yêu cầu tính.
- Số liệu chất nào thì đặt ngay bên dưới chất đó trong phương trình hóa
học.
2.2. Vận dụng:
2.2.1. Dạng 1: Tính số mol
2.2.1.1. Tính số mol theo số mol:
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
8
Ví dụ: Đốt 0,1 mol C trong khí oxi thu được khí CO
2
. Tính:
a. Số mol khí Oxi cần dùng? b. Số mol khí CO
2
thu được?

Giải
C + O
2

o
t
→
CO
2
Theo phương trình ta có
2 2
= 0,1 ( )
O CO C
n n n mol= =
2.2.1.2. Tính số mol theo khối lượng:
Ví dụ: Cho 5,6g Fe tác dụng với HCl thu được FeCl
2
và khí H
2
. Tính :
a. Số mol HCl cần dùng? b. Số mol H
2
thu được?
Giải
Fe + 2HCl
→
FeCl
2
+ H
2

Theo phương trình ta có
a. n
HCl
= 2n
Fe
= 2.
5,6
2. 0,2
56
Fe
Fe
m
M
= =
(mol).
b.
2
5,6
0,1( )
56
H Fe
n n mol= = =
2.2.1.3. Tính số mol theo thể tích chất khí:
Ví dụ: Phân hủy CaCO
3
thu được CaO và 4,48 l CO
2
(ở đktc). Tính:
a.Số mol CaCO
3

đã dùng? b.Số mol CaO thu
được?
Giải
CaCO
3
o
t
→
CaO + CO
2
Theo phương trình ta có
2
3 2
CO
4,48
n 0,2( )
22,4 22,4
CO
CaCO CaO
V
n n mol= = = = =
2.2.2. Dạng 2: Tính khối lượn:
2.2.2.1. Tính khối lượng theo số mol:
Ví dụ: Cho 0,5 mol Fe tác dụng với khí Clo thu được FeCl
3
. Tính:
a.Khối lượng khí Clo cần dùng? b.Khối lượng FeCl
3
thu
được?

Giải
2Fe + 3Cl
2

o
t
→
2FeCl
3
Theo phương trình ta có
a.
2
3 3
.0,5 0,75( )
2 2
Cl Fe
n n mol= = =
⇒
2
0,75.71 53,25( )
Cl
m g= =
.
b.
3
0,5( )
FeCl Fe
n n mol= =
⇒
3

0,5.106,5 53,25( )
FeCl
m g= =
.
2.2.2.2. Tính khối lượng theo khối lượng
Ví dụ: Cho phương trình hoá học sau: CaCO
3
+ 2 HCl
→
CaCl
2
+ CO
2
+ H
2
O.
Nếu thu được 4,4g CO
2
. Hãy tính khối lượng:
a. CaCO
3
đã dùng? b. CaCl
2
thu được?
Giải:
CaCO
3
+ 2 HCl
→
CaCl

2
+ CO
2
+ H
2
O.
Theo phương trình ta có:
a.
3 2
4,4
0,1( )
44
CaCO CO
n n mol= = =
⇒
3
0,1.100 10( )
CaCO
m g= =
.
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
9
b.
2 2
4,4
0,1( )
44
CaCl CO
n n mol= = =
⇒

2
0,1.111 11,1( )
CaCl
m g= =
.
2.2.2.3. Tính khối lượng theo thể tích chất khí:
Ví dụ: Đốt khí mêtan (CH
4
) cần 2,24 l khí oxi thu được khí CO
2
và hơi nước. Tính
khối lượng: a.CH
4
đã dùng? b.CO
2
thu được?
Giải:
CH
4
+ 2O
2

o
t
→
CO
2
+ 2H
2
O.

Theo phương trình ta có:
a.
4 2
1 1 2,24
. . 0,05( )
2 2 22,4
CH O
n n mol= = =
⇒
4
0,05.16 0,8( )
CH
m g= =
.
b.
2 2
1 1 2,24
. . 0,05( )
2 2 22,4
CO O
n n mol= = =
⇒
2
0,05.44 2,2( )
CO
m g= =
.
2.2.3. Dạng 3: Tính thể tích chất khí
2.2.3.1. Tính thể tích chất khí theo số mol
Ví dụ: Cho phản ứng: CuO + CO

o
t
→
Cu + CO
2
Nếu có 0,5 mol CuO phản ứng. Hãy tính thể tích (các thể tích đo ở điều kiện tiêu
chuẩn):
a.CO cần dùng? b.CO
2
thu được?
Giải:
CuO + CO
o
t
→
Cu + CO
2
Theo phương trình ta có:
a.
0,5( )
CO CuO
n n mol= =
⇒
0,5.22,4 11,2( )
CO
V l= =
.
b.
2
0,5( )

CO CuO
n n mol= =
⇒
2
0,5.22,4 11,2( )
CO
V l= =
.
2.2.3.2. Tính thể tích chất khí theo khối lượng
Ví dụ: Cho phản ứng: FeO + CO
o
t
→
Fe + CO
2
.
Nếu thu được 5,6g Fe. Hãy tính thể tích (các thể tích đo ở điều kiện thưòng):
a. CO đã dùng? b. CO
2
thu được?
Giải:
FeO + CO
o
t
→
Fe + CO
2
Theo phương trình ta có:
a.
5,6

0,1( )
56
CO Fe
n n mol= = =
⇒
0,1.24 2,4( )
CO
V l= =
.
b.
2
5,6
0,1( )
56
CO Fe
n n mol= = =
⇒
2
0,1.24 2,4( )
CO
V l= =
.
2.2.3.3. Tính thể tích chất khí theo thể tích:
Ví dụ: Cho phản ứng: CO + O
2

o
t
→
CO

2
Nếu có 11,2 lít CO phản ứng. Hãy tính thể tích (các thể tích đo ở điều kiện tiêu
chuẩn):
a. O
2
cần dùng? b. CO
2
thu được?
Giải:
2 CO + O
2

o
t
→
2CO
2
Cách 1: Theo phương trình ta có:
a.
2
1 1 11,2
. 0,25( )
2 2 22,4
O CO
n n mol= = =
⇒
2
0,25.22,4 5,6( )
O
V l= =

.
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
10
b.
2
11,2
0,5( )
22,4
CO CO
n n mol= = =
⇒
2
0,5.22,4 11,2( )
CO
V l= =
.
Cách 2:Ở cùng điều kiện về nhiệt độ và áp suất, tỉ lệ mol bằng tỉ lệ thể tích nên theo
phương trình ta có:
a.
2
1
2
O CO
n n=
⇒
2
1 1
. .11,2 5,6( )
2 2
O CO

V V l= = =
.
b.
2
CO CO
n n=
⇒
2
11,2( )
CO CO
V V l= =
.
2.2.4. Dạng 4: Lấy dữ liệu của phản ứng này để tính cho phản ứng kia
Ví dụ: Dùng khí hiđro khử 8g CuO theo phương trình: CuO + H
2

o
t
→
Cu + H
2
O.
Để có lượng hiđro dùng cho phản ứng trên người ta điều chế bằng phản ứng: 2H
2
O
dp
→
2H
2
+ O

2
.
Hãy tính (các thể tích đo ở điều kiện tiêu chuẩn)
a.Khối lượng nước cần dùng? b.Thể tích oxi thu được?
Giải:
CuO + H
2

o
t
→
Cu + H
2
O
Theo phương trình: 80g 1 mol
Theo đề bài: 8g x?mol
Số mol H
2
cần dùng khử 8 g CuO là:
2
8.1
x = 0,1( )
80
H
n mol= =
.
a. 2H
2
O
dp

→
2 H
2
+ O
2
Theo phương trình ta có:
2 2
0,1( )
H O H
n n mol= =
⇒
2
0,1.18 1,8( )
H O
m g= =
.
b. 2H
2
O
dp
→
2 H
2
+ O
2
Theo phương trình ta có:
2 2
1 1
.0,1 0,05( )
2 2

O H
n n mol= = =
⇒
2
0,05.22,4 1,12( )
O
V l= =
.
2.2.5. Dạng 5: Bài toán về lượng chất dư
2.2.5.1. Cách nhận dạng:
-Trường hợp 1: Đề bài yêu cầu xác định chất dư và dư bao nhiêu.
-Trường hợp 2: Đề bài cho số liệu của cả 2 chất tham gia thì có thể có
chất dư.
2.2.5.2. Phương pháp:
-Lấy số liệu của 1 trong 2 chất, dựa vào phương trình lí luận để tìm số
liệu cần
dùng của chất còn lại.
-So sánh số liệu vừa tìm được với số liệu đề cho. Nếu:
+ Số vừa tìm được < số đề cho thì chất đó dư.
+ Số vừa tìm được > số đề cho thì chất kia dư.
*Chú ý:
- Tính lượng dư bằng cách: Lượng dư = Lượng đề cho – Lượng cần
- Khi đã xác định được chất dư thì nếu đề yêu cầu tính các chất khác thì ta lí
luận dựa vào chất không dư.
2.2.5.3. Vận dụng:
2.2.5.3.1. Dạng 1: Đề yêu cầu xác định và tính lượng chất dư
Ví dụ: Cho 11,2 lít khí hiđro tác dụng với 10g khí oxi. Hãy: (các thể tích đo ở điều
kiện tiêu chuẩn)
a.Xác định xem khí hiđro hay khí oxi dư? b.Tính lượng dư?
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá

11
Giải:
a. 2H
2
+ O
2

o
t
→
2H
2
O
Theo phương trình: 2.22,4 l 32g
Theo đề bài: 11,2 l x?g
Khối lượng O
2
cần dùng để phản ứng với 11,2 lít H
2
:
2
11,2.32
8( )
2.22,4
O
m x g= = =
.
Để phản ứng với 11,2 lít H
2
thì cần dùng 8g O

2
, mà đề cho 10g O
2
. Vậy khí O
2
dư.
b.Khối lượng O
2
dư là: 10 – 8 = 2 (g).
2.2.5.3.2. Dạng 2: Đề cho số liệu của 2 chất tham gia.
Ví dụ: Đốt 3,1g photpho trong 3 lít khí oxi ở điều kiện tiêu chuẩn. Hãy tính khối
lượng điphotpho pentaoxit thu được?
Giải:
4P + 5O
2

o
t
→
2P
2
O
5
Theo phương trình: 4.31g 5. 22,4 l
Theo đề bài: 3,1g x? l
Thể tích O
2
cần dùng để phản ứng với 3,1g photpho là:
2
3,1.5.22,4

2,8( )
4.31
O
V x l= = =
.
Để phản ứng với 3,1g photpho cần dùng 2,8 lít O
2
, mà đề cho 3 lít O
2
. Vậy Oxi dư.
4P + 5O
2

o
t
→
2P
2
O
5
Theo phương trình: 4.31g 2.142g
Theo đề bài: 3,1g y?g
Khối lượng P
2
O
5
thu được là:
2 5
3,1.2.142
7,1( )

4.31
P O
m y g= = =
.
VII. Bài toán về hiệu suất phản ứng
1.Phương pháp: cần nắm vững công thức tính hiệu suất phản ứng
.100%
LTT
H
LLT
=
. Trong đó:
2.Vận dụng
2.1. Dạng 1: Tính hiệu suất phản ứng
Ví dụ: Nung 10g CaCO
3
thu được 4,76g CaO. Tính hiệu suất của phản ứng nung
vôi?
Giải:
CaCO
3

o
t
→
CaO + CO
2
.
Theo phương trình: 100g 56g
Theo đề bài: 10g x?g

Lượng CaO thu được khi nung 10g CaCO
3
(lượng lý thuyết) là:
10.56
5,6( )
100
CaO
m x g= = =
.
Mà thực tế khi nung 10g CaCO
3
chỉ thu được 4,76g CaO (lượng thực tế).
Vậy hiệu suất của phản ứng nung vôi là:
4,76
.100% .100% 85%
5,6
LTT
H
LLT
= = =
.
2.2. Dạng 2: Tính theo phương trình hoá học mà đề cho hiệu suất phản
ứng
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
12
H: hiệu suất phản ứng.
LTT: lượng thực tế.
LLT: lượng lý thuyết.
Ví dụ: Dùng khí hiđro khử 8g CuO. Tính khối lượng kim loại thu được (giả sử hiệu
suất phản ứng khử đạt 80%)?

Giải:
CuO + H
2

o
t
→
Cu + H
2
O
Theo phương trình: 80g 64g
Theo đề bài: 8g x?g
Khối lượng Cu thu được (lượng lý thuyết) khi khử 8g CuO là:
8.64
6,4( )
80
CuO
m x g= = =
.
Mà hiệu suất phản ứng khử chỉ đạt 80%. Nên khối lượng Cu thu được là:
. 80%.6,4
5,12( )
100% 100%
Cu
H LLT
m g= = =
.
VIII. Các laọi phản ứng hoá học
1.Loại 1: Phản ứng hoá hợp
1.1. Cách nhận dạng dạng: Phản ứng hoá học từ 2 hay nhiều chất tạo ra 1

chất.
1.2. Ví dụ:
2H
2
+ O
2

o
t
→
2H
2
O
CaO + H
2
O
→
Ca(OH)
2
2. Loại 2: Phản ứng phân huỷ
2.1. Cách nhận dạng: Phản ứng hoá học từ 1 CHẤT tạo ra 2 HAY NHIỀU
CHẤT.
2.2. Ví dụ:
CaCO
3

o
t
→
CaO + CO

2
2KMnO
4

o
t
→
K
2
MnO
4
+ MnO
2
+ O
2
.
*Chú ý: Phản ứng hoá hợp và phản ứng phân huỷ là 2 phản ứng trái ngược nhau.
3. Loại 3: Phản ứng thế
3.1. Cách nhận dạng: Phản ứng hoá học
-Giữa đơn chất và hợp chất.
-Nguyên tử đơn chất thay thế nguyên tử của 1 nguyên tố trong
hợp chất.
3.2. Ví dụ:
Zn + 2HCl
→
ZnCl
2
+ H
2
.

Fe + CuSO
4

→
FeSO
4
+ Cu.
4. Loại 4: Phản ứng oxi hoá – khử
4.1. Cách nhận dạng: Phản ứng hoá học trong đó xảy ra đồng thời sự oxi hoá
và sự khử (hay có sự chuyển dịch electron giữa các chất trong phản ứng).
-Sự oxi hoá: là sự tác dụng của 1 chất với oxi (hay sự nhường
electron).
-Sự khử: là sự tách oxi ra khỏi hợp chất (hay sự nhận electron).
-Chất khử: là chất chiếm oxi của chất khác (hay chất nhường electron).
-Chất oxi hoá: là chất nhường oxi (hay chất nhận electron).
4.2. Ví dụ: Xét các phản ứng sau
a. Sự khử CuO
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
13
CuO + H
2

o
t
→
Cu + H
2
O
Chất oxi hoá Chất khử
Sự oxi hoá H

2
b. Sự khử CO
2
CO
2
+ Mg
o
t
→
C + MgO
Chất oxi hoá Chất khử
Sự oxi hoá Mg
c. Sự nhường e (sự oxi hoá)
2Na + Cl
2

o
t
→
2NaCl
Chất khử Chất oxi hoá
Sự nhận e(Sự khử)
*Chú ý:
-Một phản ứng hoá học có thể thuộc nhiều loại phản ứng hoá học.
Ví dụ: CuO + H
2

o
t
→

Cu + H
2
O: vừa là phản ứng thế vừa là phản ứng oxi hoá
khử.
2Na + Cl
2

o
t
→
2NaCl: vừa là phản ứng hoá hợp, vừa là phản ứng oxi hoá
khử.
-Cách xác định số oxi hoá, sự nhường e, sự nhận e, chất khử và chất oxi hoá:
+ Xác định số oxi hoá:
Đơn chất: số oxi hoá là 0.
Trong hợp chất: Số oxi hoá của O là 2-; H là +.
Một số nguyên tố chỉ có 1 hoá trị thì hoá trị là số oxi hoá và thông thường thì
số
oxi hoá của kim loại là dương (+) và phi kim là âm(-).
Những nguyên tố có nhiều hoá trị thì xác định số oxi hoá dựa vào nguyên tắc
“Tổng số oxi hoá của các nguyên tố trong hợp chất phải bằng 0
+ Xác định sự nhường e, sự nhận e:
Xác định số oxi hoá của từng nguyên tố trong phản ứng.
Dựa vào sự thay đổi số oxi hoá, nếu:
Số oxi hoá sau phản ứng giảm là sự nhận e.
Số oxi hoá sau phản ứng tăng là sự nhường e.
+ Xác định chất khử, chất oxi hoá:
Chất có số oxi hoá giảm là chất khử.
Chất có số oxi hoá tăng là chất oxi hoá.
Ví dụ: Xét phản ứng 2Na + Cl

2

o
t
→
2NaCl. Hãy xác định:
a.Số oxi hoá của các chất trong phản ứng?
b.Sự oxi hoá, sư khử, chất oxi hoá, chất khử?
Giải:
a.
0 0
2
2 Na Cl+

o
t
→
2 NaCl
+ −
b Sự nhường e (sự oxi hoá)
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
14

0
2 Na
+
0
2
Cl

o
t
→
2 NaCl
+ −
Chất khử Chất oxi hoá
Sự nhận e(Sự khử)
IX. Bài toán về nồng độ dung dịch
1. Nồng độ phần trăm của dung dịch
1.1. Phương pháp: cần nắm vững công thức tính nồng độ phần trăm, khối
lượng dung dịch và chuyển đổi giữa chúng.
Trong đó:
1.2. Vận dụng:
1.2.1. Dạng 1: Tính nồng độ phần trăm của dung dịch.
Ví dụ: Hoà tan 15g HCl vào 45g nước. Tính nồng độ phần trăm của dung dịch thu
được?
Giải:
Khối lượng dung dịch HCl thu được là: m
ddHCl
= 15 + 45 = 60 (g).
Nồng độ phần trăm của dung dịch HCl thu được là:
15
% .100% 25%
60
C = =
.
1.2.2. Dạng 2: Bài toán liên quan đến nồng độ phần trăm của dung dịch.
Ví dụ 1: Tính khối lượng H
2
SO

4
có trong 150g dung dịch H
2
SO
4
14%?
Giải:
Khối lượng dung dịch H
2
SO
4
có trong 150g dung dịch H
2
SO
4
14 % là:
tan
% .100%
c
dd
m
C
m
=
⇒
2 4
%.
14%.150
21( )
100% 100%

dd
H SO
C m
m g= = =
Ví dụ 2: Hoà tan 25g đường vào nước được dung dịch nồng độ 50%. Hãy tính:
a. Khối lượng dung dịch đường pha chế được?
b. Khối lượng nước cần dùng cho sự pha chế?
Giải:
a. Khối lượng dung dịch đường pha chế được là:
tan
% .100%
c
dd
m
C
m
=
⇒
tan
25
.100% .100% 50( )
% 50%
c
dd
m
m g
C
= = =
b. Khối lượng nước cần dùng cho sự pha chế là:
m

dd
= m
ctan
+ m
dmôi
⇒ m
nước
= m
dd
– m
ctan
= 50 – 25 = 25(g).
2. Nồng độ mol của dung dịch
2.1. Phương pháp: cần nắm vững công thức tính nồng độ mol, khối lượng
dung dịch theo khối lượng riêng và chuyển đổi giữa chúng

Trong đó:
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
15
C%: nồng độ phần trăm của dung dịch (%).
m
ctan
: khối lượng chất tan (g).
m
dd:
khối lượng dung dịch (g).
m
dmôi
: khối lượng dung môi (g).
tan

% .100%
c
dd
m
C
m
=
m
dd
= m
ctan
+ m
dmôi
C
M
: nồng độ mol của dung dịch (Mol/l hay M).
n: số mol chất (mol).
V
dd
: thể tích dung dịch (lít).
m
dd
: khối lượng dung dịch (g).
d: khối lượng riêng của dung dịch (g/ml).
M
dd
n
C
V
=

m
dd
= d.V
dd
2.2. Vận dụng:
2.2.1. Dạng 1: Tính nồng độ mol của dung dịch:
Ví dụ: Trong 200ml dung dịch NaOH có hoà tan 4g NaOH. Tính nồng độ mol của
dung dịch?
Giải:
Số mol NaOH có trong 4g NaOH là:
4
0,1( )
40
NaOH
m
n mol
M
= = =
.
Nồng độ mol của dung dịch NaOH là:
M
dd
n
C
V
=
⇒
0,1
0,5
0,2

M
C M= =
.
2.2.2. Dạng 2: Bài toán có liên quan đến nồng độ mol của dung dịch.
Ví dụ 1: Hãy tính khối lượng chất tan có trong 1 lít dung dịch NaCl 0,5M?
Giải:
Số mol NaCl có trong 1 lít dung dịch NaCl 0,5M là:
M
dd
n
C
V
=
⇒ n
NaCl
= C
M
.V
dd
= 0,5.1 = 0,5 (mol).
Khối lượng NaCl có trong 0,5 mol NaCl là: m
NaCl
= n.M = 0,5.58,5 = 29,25 (g).
Ví dụ 2: Trộn 2 lít dung dịch đường 0,5M với 3 lít dung dịch đường 1M. Tính nồng
độ mol của dung dịch đường sau khi trộn?
Giải:
Số mol đường có trong 2 lít dung dịch đường 0,5M là: n
1
= 0,5.2 = 1 (mol).
Số mol đường có trong 3 lít dung dịch đường 1M là: n

2
= 1.3 = 3 (mol).
Thể tích dung dịch được sau khi trộn là: V = 2 + 3 = 5 (l).
Nồng độ mol của dung dịch đường sau khi trộn là:
1 3
0,8
5
M
dd
n
C
V
+
= = =
(M).
3. Pha chế dung dịch
3.1. Dạng 1: Pha chế 1 dung dịch theo nồng độ phần trăm cho trước
3.1.1. Phương pháp: thực hiện theo các bước sau
-Bước 1: Tìm khối lượng chất tan theo công thức:
tan
%.
100%
dd
c
C m
m =
-Bước 2: Tìm khối lượng dung môi theo công thức: m
dmôi
= m
dd

– m
ctan
.
-Bước 3: Sau đó tiến hành pha chế.
3.1.2. Vận dụng: Từ muối NaCl, nước cất và những dụng cụ cần thiết.
Hãy tính toán và
giới thiệu cách pha chế 60g dung dịch NaCl 20%.
Giải:
Khối lượng NaCl có trong 60g dung dịch NaCl 20% là:
%.
20%.60
12
100% 100%
ddNaCl
NaCl
C m
m = = =
(g).
Khối lượng nước cần dùng để pha chế là: m
nước
= m
dd
– m
ctan
= 60 – 12 = 48 (g).
Cách pha chế:
Cân lấy 12g NaCl khan cho vào cốc có dung tích 100ml.
Cân lấy 48g (hoặc đong lấy 48ml) nước cất đổ dần vào cốc và khuấy nhẹ.
Được 60g dung dịch NaCl 20%.
3.2. Dạng 2: Pha chế 1 dung dịch theo nồng độ mol cho trước.

3.2.1. Phương pháp: thực hiện theo các bước sau
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
16
-Bước 2: Tìm số mol chất tan theo công thức: n = C
M
.V (V đơn vị là lít).
-Bước 2: Tìm khối lượng chất tan dựa vào số mol vừa tìm được theo công thức: m =
n.M
-Bước 3: Sau đó tiến hành pha chế.
3.2.2.Vận dụng: Từ muối CuSO
4
, nước cất và những dụng cụ cần thiết. Hãy
tính toán và giời thiệu cách pha chế 60 ml dung dịch CuSO
4
nồng độ 2M.
Giải:
Số mol chất tan CuSO
4
có trong 60 ml dung dịch CuSO
4
nồng độ 2M là:
4
.
CuSO M
n C V=
= 2.0,06 = 0,12 (mol).
Khối lượng CuSO
4
có trong 0,12 mol CuSO
4

là:
4
.
CuSO
m n M=
= 0,12.160 = 19,2 (g).
Cách pha chế:
Cân lấy 19,2 g CuSO
4
cho vào cốc thuỷ tinh có dung tích 100ml. Đổ dần dần
nước cất vào cốc và khuấy nhẹ cho đủ 60 ml dung dịch. Ta được 60 ml dung dịch
CuSO
4
nồng độ 2M.
3.2.3 Bài tập tự luyện tập:
Từ muối CuCl
2
, nước cất và những dụng cụ cần thiết. Hãy tính toán và giời thiệu
cách pha chế 100 ml dung dịch CuCl
2
nồng độ 1M.
3.3. Dạng 3: Pha loãng 1 dung dịch theo nồng độ phần trăm cho trước.
3.3.1. Phương pháp: thực hiện theo các bước sau
-Bước 1: Tìm khối lượng chất tan có trong dung dịch sau pha chế theo công thức:
tan
%.
100%
dd
c
C m

m =
-Bước 2: Tìm khối lượng dung dịch ban đầu dựa vào khối lượng chất tan vừa tìm
được theo công thức:
tan
.100%
%
c
dd
m
m
C
=
-Bước 3: Tìm khối lượng nước cần dùng pha chế theo công thức: m
nước
= m
dd sau
–
m
dd đầu
.
-Sau đó giới thiệu cách pha chế.
3.3.2.Vận dụng: Từ nước cất và những dụng cụ cần thiết. Hãy tính toán và
giới thiệu cách pha chế 150g dung dịch HCl 4% từ dung dịch HCl 20%.
Giải:
Khối lượng HCl có trong 150g dung dịch HCl 4% là:
%.
4%.150
6
100% 100%
ddHCl

HCl
C m
m = = =
(g).
Khối lượng dung dịch HCl 20% có chứa 6g HCl là:
.100%
6.100%
30
% 20%
HCl
ddHCl
m
m
C
= = =

(g).
Khối lượng nước cần dùng là: m
nước
= m
dd sau
– m
dd đầu
= 150 – 30 = 120 (g).
Cách pha chế:
Cân lấy 30g dung dịch HCl 20% ban đầu, đổ vào cốc dung tích 200ml.
Cân lấy 120g (hoặc đong lấy 120 ml) nước cất, sau đó đổ vào cốc đựng dung
dịch HCl nói trên. Khuấy đều, ta được 150g dung dịch HCl 4%.
3.4. Dạng 4: Pha loãng 1 dung dịch theo nồng độ mol cho trước.
3.4.1. Phương pháp: thực hiện theo các bước sau

-Bước 1: Tìm số mol chất tan có trong dung dịch sau pha chế theo công thức:
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
17
n = C
M
.V ( V đơn vị là lít).
-Bước 2: Tìm thể tích dung dịch ban đầu dựa vào số mol vừa tìm được theo công
thức:
M
n
V
C
=
(V đơn vị là lít, sau đó ta đổi sang ml).
-Bước 3: Sau đó giới thiệu cách pha chế.
3.4.2.Vận dụng: Từ nước cất và những dụng cụ cần thiết. Hãy tính toán và
giới thiệu cách pha chế 100 ml dung dịch NaOH 0,5M từ dung dịch NaOH 2M.
Giải:
Số mol NaOH có trong 100 ml dung dịch NaOH 0,5M là: n = C
M
.V = 0,5.0,1 = 0,05
(mol).
Thể tích dung dịch NaOH 2M trong đó có chứa 0,05 mol NaOH là:
0,05
0,025
2
ddNaOH
M
n
V

C
= = =
(l) = 25 (ml).
Cách pha chế:
Đong lấy 25 ml dung dịch NaOH 2M cho vào cốc chia độ có dung tích 200
ml.
Thêm từ từ nước cất vào cốc đến vạch 100 ml và khuấy đều, ta được 100 ml
dung dịch NaOH 0,5M.
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
18
PHẦN III: KẾT LUẬN
Hoá học nói chung và bài tập Hoá học nói riêng có vai trò rất quan trọng
trong việc học tập bộ môn Hoá học, nó giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo,
đồng thời nó góp phần quan trọng trong việc ôn luyện kiến thức cũ, bổ sung thêm
những phần thiếu sót về lý thuyết và thực hành trong Hoá học.
Qua quá trình giảng dạy môn Hoá học tại trường, tôi đã gặp không ít khó
khăn trong việc giúp các em học sinh làm được các dạng bài tập Hoá học. Song với
lòng yêu nghề, sự tận tâm trong công việc cùng với một số kinh nghiệm ít ỏi của
bản thân và sự giúp đỡ của các bạn đồng nghiệp, tôi đã luôn biết kết hợp giữa hai
mặt “Lý luận dạy học Hoá học và thực tiễn đứng lớp của giáo viên”. Chính vì vậy,
không những làm cho đề tài hoàn thiện hơn về mặt lý thuyết cũng như mặt lý luận
dạy học mà còn làm cho nó có tác dụng rất lớn trong việc dạy và học môn Hoá học
ở trường trung học cơ sở.
I. KẾT QUẢ CỦA ĐỀ TÀI:
Sáng kiến kinh nghiệm này được áp dụng trong việc dạy môn Hoá học khối
lớp 8 tại trường trung học cơ sở Yên Bái, Yên Định, Thanh Hoá. Tôi đã thu được
một số kết quả như sau:
- Đa số học sinh hiểu bài và thao tác thành thạo các dạng bài tập Hoá học
ngay tại lớp.
- Giáo viên tiết kiệm được thời gian, học sinh tự giác, độc lập làm bài, phát

huy được tính tích cực của học sinh.
- Dựa vào sự phân loại bài tập, giáo viên có thể dạy nâng cao được nhiều đối
tượng học sinh.
*Kết quả cụ thể như sau:
Năm học
Khối
Lớp
Số học sinh hiểu bài và làm tốt các dạng bài tập
Loại
Yếu
Loại Trung
Bình
Loại
Khá
Loại
Giỏi
2006- 2007
Khi chưa áp dụng
sáng kiến kinh
nghiệm.
8 10,5% 51% 29% 9,5%
2007- 2008
Khi đã áp dụng sáng
kiến kinh nghiệm.
8 4,5% 20,5% 50% 25%
2008- 2009
Khi đã áp dụng sáng
kiến kinh nghiệm.
8 2% 20% 48% 30%
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá

19
NHỮNG TÀI LIỆU THAM KHẢO TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ
TÀI.
1. Sách giáo khoa Hoá học lớp 8 của Lê Xuân Trọng – NXB Giáo Dục-Bộ Giáo
Dục Và Đào Tạo.
2. Sách Bài Tập Hoá học lớp 8 của Lê Xuân Trọng – NXB Giáo Dục-Bộ Giáo
Dục Và Đào Tạo.
3. Bài tập nâng cao Hoá học 8 của Nguyễn Xuân Trường – NXB Giáo Dục.
4. Chuyên đề bồi dưỡng Hoá học 8-9 của Nguyễn Đình Độ - NXB Đà Nẵng.
5. Kiến thức cơ bản Hoá học trung học cơ sở của Đoàn Thanh Sơn – NXB Đà
Nẵng.
6. 340 bài tập trắc nghiệm Hoá học 8-9 của Hoàng Vũ – NXB Đà Nẵng.
7. 500 bài tập Hoá học trung học cơ sở của Lê Đình Nguyên, Hoàng Tấn Bửu,
Hà Đình Cẩn – NXB Đại học quốc gia Thành Phố Hồ Chí Minh.
Giáo viên thực hiên: Phạm Thị Nga – Trường THCS Yên Bái, Yên Định Thanh Hoá
20