SKKN Giáo dục đạo đức học sinh thông qua kể truyện, những tấm gương sáng

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
"GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH THÔNG QUA KỂ
TRUYỆN, NHỮNG TẤM GƯƠNG SÁNG"
I.ĐẶT VẤN ĐỀ
1.Lí do chọn đề tài
1.1.Về mặt lí luận
Trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội hiện nay, sự nghiệp giáo dục
đào tạo có ý nghĩa vô cùng to lớn, giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế
quốc dân. Chính vì vậy việc phát triển sự nghiệp giáo dục đào tạo trong
xu thế hội nhập là một trong những thách thức đang đặt ra đối với nước
ta. Làm thế nào để Giáo dục đào tạo đạt được kết quả vững chắc? Làm
thế nào để Giáo dục đào tạo giữ đúng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế
quốc dân và làm thế nào để nền giáo dục Việt Nam có thể phát triền kịp
với nền giáo dục trên thế giới? Đó là những câu hỏi lớn đang đặt ra và
cần có phương hướng giải quyết. Điều 23 Luật Giáo dục Việt Nam năm
2005 đã xác định: “ Mục tiêu của giáo dục phát triển là giúp cho học
sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ
bản nhằm hình thành nhân cách con người việt nam xã hội chủ nghĩa,
xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân”. Để thực hiện mục tiêu đó,
nền giáo dục Việt Nam đang dần dần thực hiện công cuộc đổi mới
trong giáo dục và một trong những tư tưởng đổi mới giáo dục và đào
tạo hiện nay là tăng cường đổi mới phương pháp dạy và học trong đó
lấy học sinh làm trung tâm của quá trình giảng dạy.Đặc biệt, là ngành
giáo dục Việt Nam luôn chú trọng việc Giáo dục toàn diện đức, trí, thể,
mỹ dục cho học sinh ở tất cả các cấp học, nhất là việc coi trọng giáo
dục đạo đức cho thế hệ tương lai của đất nước. Bởi vì như Hồ Chí
Minh đã từng nói “Đạo đức là cái gốc rất quan trọng. Nếu thiếu đạo
đức, con người sẽ không phải là con người bình thường và cuộc sống
xã hội sẽ không phải là cuộc sống xã hội bình thường, ổn định”. Do
vậy, học phần Công dân với đạo đức trong giáo dục công dân 10 càng

có ý nghĩa quan trọng góp phần nâng cao giáo dục đạo đức cho học
sinh
1.2 Về thực tiễn
Quá trình giao lưu hội nhập kinh tế thế giới một mặt giúp cho đất nước
có nhiều cơ hội, thuận lợi để phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
Nhưng mặt khác nó còn làm phát sinh những vấn đề đặt ra cho xã hội
mang tính cấp thiết như: bản sắc văn hóa dân tộc bị đe dọa, nhiều sản
phẩm đồi trụy xuất hiện reo rắc lối sống tự do tư sản làm sói mòn
những giá trị đạo đức, thuần phong mĩ tục của dân tộc. Đặc biệt điều
này lại đang ảnh hưởng trực tiếp đến một bộ phận không nhỏ là thanh
thiếu niên- những chủ nhân tương lai của đất nước. Hiện nay trong xã
hội đã có một bộ phận không nhỏ thanh thiếu niên có dấu hiệu sa sút về
về đạo đức, nhu cầu cá nhân phát triển lệch lạc, kém ý thức trong quan
hệ cộng đồng, thiếu niềm tin trong cuộc sống, ý chí kém phát triển,
không có tính tự chủ trong mọi công việc. Ở đâu đó trong xã hội ta đã
xuất hiện số học sinh phổ thông nói chung và THPT nói riêng, số lượng
học sinh vi phạm đạo đức có chiều hướng gia tăng, tình trạng học sinh
kết thành băng nhóm bạo hành trong trường học, tình trạng học sinh
yêu trước tuổi vị thành niên và đáng báo động hơn là xuất hiện cả
những clip sex của các em được tung lên mạng. Về phía khác, 1 số cán
bộ quản lí, giáo viên chưa thực sự là tấm gương sáng cho học sinh, chỉ
chăm lo dạy tri thức khoa học, xem nhẹ môn Giáo dục công dân, thờ ơ
không chú ý đến việc giáo dục đạo đức cho học sinh. Hơn nữa bản thân
những giáo viên dạy giáo dục công dân có nhiều giáo viên dạy không
tâm huyết với bộ môn, không tìm mọi biện pháp để kích thích giờ học
sôi nổi. Vì thế nhiều giờ công dân diễn ra trong sự buồn tẻ.
1.3. Về cá nhân
Xuất phát từ lí luận và thực tiễn, đồng thời để góp phần vào công tác
giáo dục đạo đức cho học sinh trong giai đoạn hiện nay và xuất phát từ
việc giảng dạy học sinh ở trường THPT, việc trang bị kiến thức môn

giáo dục công dân phần đạo đức sẽ giúp các em nâng cao ý thức đạo
đức của mình, thiết nghĩ điều này thật sự rất cần thiết. Song, làm thế
nào để học sinh thật sự hứng thú với mỗi giờ học đạo đức lại là vấn đề
cần giải quyết. Bởi vì đa số các em học sinh coi môn học giáo dục công
dân là môn học phụ và trong suy nghĩ của các em, phần đạo đức là
phần các em đã được làm quen từ môn GDCD cấp THCS, không cần
học cũng biết. Do đó phần đạo đức nếu chỉ học nguyên trong sách giáo
khoa mà không cần liên hệ với thực tiễn cuộc sống, với các thông tin,
sự kiện từ cuộc sống hay những tấm gương sáng từ trong cuộc sống
đời thường thì sẽ không kích thích được lòng say mê học tập của học
sinh. Rồi từ đó sẽ làm cho môn giáo dục công dân đúng như trong suy
nghĩ của mọi học sinh, gia đình và toàn xã hội từ trước đến nay chỉ là 1
môn học phụ “ Khó, Khô và Khổ”. Đó chính là lí do vì sao tôi chọn đề
tài “ Sử dụng truyện kể, thông tin cùng những tấm gương điển hình
trong thực tiễn đời sống để giảng dạy phần Công dân với đạo đức -
Giáo dục công dân 10” làm đề tài nghiên cứu của mình.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
1.Thực trạng
Qua điều tra, thăm dò và dự giờ đồng nghiệp trong trường và 1 số
trường THPT trong huyện Hà trung, đồng thời qua quá trình giảng dạy
tại trường THPT Hà trung trong những năm qua cho thấy thực trạng
quá trình dạy và học phần Công dân với đạo đức - GDCD 10 của giáo
viên và học sinh còn nhiều hạn chế. Điều này xuất phát từ 1 số nguyên
do.
Lý do đầu tiên cần phải nhìn nhận đó là về phía giáo viên dạy môn
giáo dục công dân. Có 1 thực tế hiện nay, nhiều giáo viên dạy bộ môn
chưa nhận thức được hết tầm quan trọng của phần học Công dân với
đạo đức 10, cho rằng đây là phần dễ giảng, chỉ cần truyền đạt kiến thức
trong sách giáo khoa là đủ và học sinh cũng đã được làm quen từ cấp 2
nên không cần giảng nhiều, khắc sâu nhiều kiến thức học sinh cũng sẽ

nắm được. Hơn nữa giáo viên vẫn suy nghĩ Giáo dục công dân không
phải là môn học chính, không thi tốt nghiệp nên dù cố gắng đến đâu
thì học sinh cũng chỉ có thái độ thờ ơ, xem nhẹ. Một số giáo viên nhận
thức được tầm quan trọng của phần học có tác động lớn và có ý nghĩa
giáo dục trực tiếp đạo đức cho học sinh. Nhưng trong quá trình giảng
dạy của mình, giáo viên chỉ giảng kiến thức trong sách giáo khoa, thậm
chí nếu có lấy ví dụ minh họa thì giáo viên chỉ lấy những ví dụ ở phần
in nghiêng trong sách. Vì vậy giờ học công dân đối với học sinh trở nên
nhàm chán, tẻ nhạt.
Về phía học sinh, do nhận thức và quan niệm về bộ môn Giáo dục
công dân chưa đúng, coi môn Giáo dục công dân là môn học phụ nên
thường dành ít, thậm chí không dành thời gian cho việc học bộ môn.
Những giờ học ở trên lớp có những em còn lấy các môn học được xem
là quyết định đến tương lai các em như: Toán, lí, hóa… để tranh thủ
học trong giờ giáo dục công dân. Rõ ràng một giờ học mà giáo viên
không kích thích được sụ hứng thú từ người học, một giờ học mà học
sinh không tập trung và chú ý học thì làm sao giờ học đó có hiệu quả
thiết thực?
Lí do thứ hai khiến cho việc dạy và học môn Giáo dục công dân
gặp nhiều khó khăn nữa là từ cách nhìn nhận của phụ huynh học sinh
với môn học này.
Đối với mỗi phụ huynh khi cho con em mình học lên THPT họ chỉ
quan tâm, đầu tư cho các môn học phục vụ cho việc thi cử, định hướng
nghề nghiệp trong tương lai như : Toán, lí hóa, văn…Một điều thực tế
cần nhìn nhận đúng vấn đề là trong số 12 môn học THPT chỉ có Giáo
dục công dân, thể dục, công nghệ là môn học không thi tốt nghiệp và
thi vào đại học. Điều này càng gây tâm lí coi thường và có thái độ phủ
nhận vai trò môn học như 1 lẽ đương nhiên. Nhiều phụ huynh có suy
nghĩ rất đơn giản rằng đối với môn giáo dục công dân khi học không
cần tập trung học ở nhà, không cần suy nghĩ, không cần đến trí tuệ,

không cần dành quá nhiều thời gian mà chỉ cần tranh thủ đọc sơ qua, có
mặt trên lớp đầy đủ là tốt rồi.
Lí do thứ ba là về phía xã hội. Đã từ lâu môn học công dân trong
cách nhìn nhận của xã hội là môn học phụ nên xã hội vẫn chưa có sự
quan tâm, đầu tư đúng mức cho người dạy và người học bộ môn này.
Chính vì sự xem nhẹ của học sinh, giáo viên, phụ huynh, xã hội
đối với môn giáo dục công dân mà dẫn đến sự buông lỏng trong quá
trình dạy và học môn học này nên hiện nay chất lượng và hiệu quả của
giờ học về giáo dục đạo đức không cao. Cũng có lẽ vì thế mà tình trạng
xuống cấp về đạo đức của học sinh diễn ra càng phổ biến
Trong khi đó, việc giáo dục tư tưởng, đạo đức khó hơn giáo dục tri
thức vì nó không chỉ giáo dục bằng giáo án có sẵn mà còn phải bằng
nhân cách và những tấm gương sống động (điển hình mẫu). Giáo dục
đạo đức không đứng độc lập mà được lồng ghép vào từng mảng, từng
vấn đề, từng lĩnh vực, bài giảng thấm sâu vào học sinh mỗi ngày. Cái
khó của giáo dục đạo đức ở học sinh không chỉ lựa chọn nội dung, cách
thức giáo dục mà còn ở nghệ thuật giáo dục nhằm tạo ra cho các em
niềm hứng khởi và xúc cảm thẩm mỹ. Đặc biệt việc giáo dục đạo đức
thành công sẽ góp phần trực tiếp trong việc giáo dục và rèn luyện giá trị
sống, kỹ năng sống cho học sinh hiện nay- vấn đề mang tầm vóc thời
đại. Để làm được điều này, một trong những biện pháp hữu hiệu chính
là phải biết dựa vào các thông tin chính xác, các tấm gương điển hình,
các câu chuyện có thực và sống động trong thực tế cuộc sống. Như Hồ
Chí Minh đã từng khẳng định’’Một tấm gương sống có giá trị hơn cả
ngàn lần bằng diễn thuyết”.Điều này đồng nghĩa với việc trong quá
trình giảng dạy tri thức và giáo dục đạo đức có hiệu quả phải tìm ra một
phương thức tích cực và thích hợp.
2. Kết quả của thực trạng trên
Để tìm hiểu thực trạng vấn đề đang nghiên cứu, tôi đã tiến hành
khảo sát chất lượng đối với học sinh các lớp 10B, C, K, H của trường

THPT Hà trung trong năm học 2011-2012 trước khi chưa sử dụng các
thông tin, tấm gương, các câu truyện kể sống động trong quá trình
giảng dạy. Nhưng chất lượng môn học chưa thực sự đáp ứng được mục
tiêu giáo dục đề ra. Do vậy bản thân tôi nhận thấy ngoài việc sử dụng
phương pháp truyền thống như trước đây, để mỗi bài học đạo đức trở
nên hấp dẫn, sôi nổi, lôi cuốn sự say mê của học sinh thì có một giải
pháp cực kì quan trọng là giáo viên nên vận dụng các thông tin, truyện
kể và các tấm gương điển hình trong thực tế đời sống để giảng dạy và
nâng cao chất lượng phần Công dân với đạo đức trong Giáo dục công
dân 10.
III.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Xây dựng nội dung cần lồng ghép, tích hợp
Để xây dựng nội dung cần tích hợp, lồng ghép vào bài học thì:
Thứ nhất, giáo viên phải xác định rõ đặc điểm của từng bài học, tiết
học, của từng nội dung có những yêu cầu gì và yêu cầu nào là trọng
tâm Xác định những nội dung cần truyền đạt, nội dung nào cần khắc
sâu, nội dung nào phù hợp với phương pháp nào, từ đó mới xác định và
xây dựng nội dung lồng ghép cho hợp lí.
Thứ hai, việc tích hợp phải mang tính lồng ghép không tràn lan và
chiếm chỗ các kiến thức khác của bài. Do vậy nên chắt lọc 1 cách có
trọng tâm
Thứ ba, việc tích hợp phải đảm bảo 2 yêu cầu: nguồn tích hợp là
nguyên liệu để dạy và sau khi tích hợp, lồng ghép thì nội dung đó phải
phục vụ rã ràng mục đích là nhắm tới giáo dục đạo đức cho học sinh và
kích thích sự say mê môn học
2. Các bước chuẩn bị lồng ghép
- Khi sưu tầm tài liệu cần bảo đảm nguồn tài liệu phải phong phú và có
độ tin cậy cao( như vậy mới có tính thuyết phục)
- Cần xác định nội dung lồng ghép cơ bản trong 1 bài dạy để định
hướng tìm nguồn tích hợp.

3. Cách thức lồng ghép
- Với môn Giáo dục công dân, áp dụng phương pháp giảng giải, thuyết
trình, thảo luận, liên hệ, nêu vấn đề, cho học sinh tham gia là thường
xuyên.
- Tuy nhiên, việc dẫn dắt, lồng ghép các câu truyện, tấm gương từ thực
tế đời sống phải mang tính đúc kết
- Dẫn dắt, nêu vấn đề sẽ gây hứng thú cho môn học. Đặc biệt cách dùng
câu từ nhẹ nhàng, bình thường, dễ hiểu thay thế những cụm từ mang
tính “ hàn lâm” để dễ cho các em tiếp thu. Một điểm đáng lưu ý nữa là,
đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay thường gắn liền với thiết bị
dạy học, thay đổi căn bản tình hình dạy chay, vì vậy cần chú trọng loại
hình gắn tích hợp các thông tin, truyện kể sinh động với tranh ảnh phần
mềm dạy học phù hợp với mục tiêu bài dạy.
4.Thực hiện bài dạy có nội dung lồng ghép
4.1 Một số yêu cầu:
- Về phía giáo viên:
+ Chuẩn bị nội dung cần lồng ghép vào bài học
+ Thiết lập hệ thống câu hỏi, chuẩn bị các phương tiện dạy học và
phương tiện hỗ trợ
+ Phải dành thời gian phù hợp cho các em chuẩn bị câu trả lời
+ Khi giải quyết tình huống, học sinh sẽ hiểu và có những ý kiến trái
chiều do tiếp nhận những tin từ nhiều nguồn khác nhau. Do vậy giáo
viên phải có kiến tức chắc chắn và bản lĩnh vững vàng, đồng thời phải
lường trước được hướng trả lời của học sinh để không mất thời gian tiết
dạy và làm lệch trọng tâm bài học.
- Về phía học sinh:
+ Xem xét trước nội dung Sách giáo khoa
+ Rút ra nội dung bài học và kết luận
+ Vận dụng và liên hệ với thực tiễn xung quanh
4.2 . Áp dụng bài dạy có nội dung lồng ghép

Ở phạm vi bài 10 “Quan niệm về đạo đức”, trong quá trình giảng tôi
đưa ra câu chuyện“ Bác Hồ trong đời thường”
Câu chuyện “Bác Hồ trong đời thường” kể về sự dung dị thanh cao
của Bác Hồ. Bao nhiêu năm bôn ba khắp năm châu, bốn biển không
bao giờ Người quên những bữa cơm đạm bạc nơi quê nhà. Dù làm gì, ở
đâu Bác cũng chỉ ăn uống thanh đạm, tiết kiệm và nhường nhịn. Bác
sống rất gần gũi, thân mật với những người xung quanh. Một lần tình
cờ cố vấn Vĩnh Thụy - cựu hoàng bảo đại tới gặp đúng lúc Bác đang
ăn, bữa ăn như thường lệ làm việc nhiều, đôi mắt trũng sâu, má hóp.
Ngài cố vấn Vĩnh Thụy xin phép được mang thức ăn lại để Bác dùng.
Nhưng Bác trả lời tự nhiên “Cảm ơn ngài cố vấn, tôi cùng anh em đã
quen lệ rồi”. Không chỉ ở việc ăn uống mà trong cả sinh hoạt hàng
ngày ở Bác đều toát lên sự giản dị, thanh cao.
Ngoài câu chuyên trên, tôi có thể đưa ra thêm thông tin như: Trong
những ngày tháng sau cách mạng tháng 8-1945, Bác Hồ ra lời kêu gọi
nhân dân cả nước lập các hũ gạo cứu đói “cứ 10 ngày nhịn ăn 1 bữa,
mỗi tháng nhịn ăn 3 bữa, đem gạo đó để cứu dân nghèo”. Đồng thời
Bác cũng thực hiện như vậy, 1 tháng 3 lần đến bữa không ăn, Bác lấy
phần gạo của mình tự tay bỏ vào hòm gạo cứu đói và Bác cũng nhịn
như mọi người.
(Trong sách tư tưởng Hồ Chí Minh về Đạo Đức, NXB
Giáo dục)
Qua các câu chuyện và thông tin trên tôi có thể đặt ra câu hỏi:
Câu 1: Việc làm trên đây đã thể hiện phẩm chất đạo đức gì của
Bác Hồ để chúng ta học tập?
Câu 2: Em có thể kể thêm gì về tấm gương đạo đức của Bác?
Mục đích tôi đưa ra câu chuyện và thông tin trên để làm rõ nội dung
”Vai trò của đạo đức đối với cá nhân, gia đình và xã hội”
Học sinh: Trả lời
Giáo viên kết luận: Rõ ràng chúng ta thấy ở Bác có rất nhiều phẩm chất

đạo đức cần thiết và quan trọng mà không phải ai cũng có. Trọn đời Hồ
chí Minh là 1 cuộc đời giáo dục mọi người, lấy đức làm gốc. Đạo đức
của người luôn là tấm gương sáng để chúng ta noi theo. Và qua đó
chúng ta có thể thấy rõ được đạo đức góp phần hoàn thiện nhân cách
con người, giúp cá nhân có ý thức và năng lực sống thiện, sống có ích,
tăng thêm tình yêu đối với Tổ quốc, đồng bào và rộng hơn là toàn nhân
loại.
Ở bài 11“Một số phạm trù cơ bản của đạo đức học” khi giảng
đơn vị kiến thức “Nhân phẩm và danh dự”, Giáo viên có thể đưa ra câu
chuyện ” Không chịu nhục”. Câu chuyện kể về Đời vua Trang Công
nước Tề, có một người tên la Tân Ti Tụ đêm nằm mơ thấy một người
to lớn mặc quần gai, áo vải, đội mũ trắng, đi giầy mới, đeo thanh gươm
tự dưng vào tận nhà mắng, rồi nhổ vào mặt. Tân Ti Tụ giật mình sực
tỉnh dậy, tuy biết là chiêm bao nhưng vẫn tức vô cùng, ngồi suốt đêm,
lấy làm bực dọc khó chịu lắm.
Sáng hôm sau, ông ta mời một người bạn thân đến và nói rằng:
- Bác ơi, từ trước đến giờ, tôi vẫn là người hiếu dũng, đến nay đã 60
tuổi, chưa hề phải đứa nào tỏa nhục bao giờ. Thế mà đêm qua phải một
đứa nó làm nhục. Tôi định tìm đứa ấy để báo thù cho hả giận. Nếu tôi
tìm thấy nó thì hay mà nếu không tìm thấy thì tôi chết mất. Rồi từ hôm
đó cứ sáng nào ông ta cũng cùng người bạn ra đứng ngoài đường mà
rình. Rình 3 ngày không thấy đâu, ông ta về nhà uất lên mà chết.
Lời bàn
Xem chuyện này, không cho là phải được, là vì tức ai chứ
tức một người gặp trong lúc chiêm bao mơ ngủ thì là tức hão huyền,
tức cái không đáng tức. Nhưng tựu chung câu chuyện lại có 1 điều
đáng phục, đó là muốn nâng cao cái lòng biết nhục, biết lấy liêm sỉ làm
trọng. Bởi trong khi giấc ngủ còn mơ màng, bị người ta làm nhục còn
không chịu được thì trong khi thật tỉnh táo mà bị người ta làm nhục thì
thế nào?

Thế mà lạ thay, ở đời có lắm kẻ hoặc mê ham danh lợi, hoặc
quen thói tôi đòi, chôn hết cả liêm sỉ, chịu hết nỗi nhục nhằn đè nén,
không bút nào tả xiết được mà vẫn hớn hở như không. Đối với những
người không biết nhục, Tân TI Tụ thực sự đáng là một cái gương soi
sáng sâu vào tâm não họ vậy.
( Theo cổ học tinh hoa, NXB Văn học, Hà Nội 2002)
Hoặc khi giảng phần “ Nhân phẩm và danh dự”, giáo viên cũng có
thể sử dụng câu chuyện “Không nhận lụa” trích trong “Kho tàng giai
thoại Việt nam tập 1- nxb Văn học 1994” để minh họa cho học sinh
thấy được đức độ cao thượng, liêm khiết của quan Tả thị lang bộ hình
Vũ Tụ - người được vua Lê Thánh Tông ban cho 2 chữ “Liêm khiết”
đính vào cổ áo mỗi lúc vào triều Quan Tả thị Lang bộ hình Vũ Tụ,
dưới thời vua Lê Thánh Tông, khi có người đến nhà ông kính cẩn xinh
ông nhận cho tấm lụa quý để tỏ lòng biế ơn của anh ta khi anh ta vừa
thắng kiện, mà anh ta nghĩ rằng chắc là nhờ quan Vũ Tụ có phần chiếu
cố. Vũ Tụ trả lời: Ta không biết anh là ai, việc xử án là theo luật lệ.
Người khách trả lời, tập tục bây giờ đều thế, tấm lụa có đáng là bao, chỉ
gọi là một chút lòng thành. Còn đi vào lúc này là để tránh điều dị nghị.
Vũ Tụ trừng mắt: Ngươi cũng biết nói đến điều dị nghị à? Tránh dị
nghị sao lại còn lén lút? Tập tục thì ta mặc, ta há phải theo tập tục để
làm ô danh như bao kẻ khác hay sao? Dứt lời ông bảo người nhà đuổi
khách ra khỏi cửa.
Qua 2 tình huống trên, giáo viên có thể đặt câu hỏi:
Thông qua 2 câu chuyện trên, em học tập được gì?
Mục đích của việc đưa ra 2 câu chuyện trên để tích hợp giáo viên
nhằm khắc sâu thêm kiến thức cho học sinh về nhân phẩm và danh dự,
đồng thời thông qua 2 tấm gương đó sẽ tác động đến việc giáo dục ý
thức cho học sinh tôt hơn.
Đối với bài 13 “Công dân với cộng đồng” , ở đơn vị kiến thức
“Cộng đồng và vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống con người”

,giáo viên có thể đưa ra 2 thông tin sau:
- Năm 1920 ở Ấn độ có em gái Amala 8 tuổi và Camala nhỏ hơn đã
bị lạc vào bầy sói. Khi phát hiện người ta đã đưa 2 em gái trở về với
cộng đồng. Chúng vẫn còn giữ lại những thói quen bò 4 chân, ban đêm
lang thang với những tiếng hú
- Năm 1989, một cô bé 8 tuổi đi vào rừng và lạc. 18 năm sau, cô
được tìm thấy và đưa về làng. Sự trở về đầy gian nan bởi cô gần như đã
bị “rừng hóa”.
Đó là cô bé Rơ Châm H’Pnhiên, một Việt kiều ở Campuchia. Anh Ksor
Lu, cha của Rơ Châm H’Pnhiên, kể: Gia đình anh thuộc dân tộc Giơ-
rai, quê gốc ở xã Ia Do, huyện Đức Cơ (Gia Lai), hiện đang sống ở thị
trấn Ô-da-đao, tỉnh Ra-ta-na-ki-ri.
Ngày 12/4/1989, lúc đó H’Pnhiên lên 8 tuổi, đang học lớp 2. Mải đi
tìm bò lạc, em đã đi sâu vào rừng rồi không tìm được đường về. Dân
làng đã đi tìm 3 ngày, 3 đêm nhưng không thấy. Vợ chồng anh đành gạt
nước mắt khổ đau và đinh ninh con gái mình đã bị thú dữ ăn thịt.
Đầu tháng 1/2007, một nhóm người địa phương ở khu vực làng Xom,
huyện Ô-da-đao đi phát cây làm rẫy, phát hiện hằng ngày phần cơm họ
nấu để dành bữa trưa luôn có dấu một bàn tay nào đó bốc ăn vụng. Và
nhóm người này quyết định rình để bắt cho được “thủ phạm”… Hai, ba
lần họ phát hiện đuổi theo nhưng “người rừng” chạy nhanh quá nên
trốn vào rừng mất Cho đến trưa ngày 13/1/2007 thì họ đã bắt được
“người rừng”.
Lúc bắt gặp, ai nấy đều sợ hãi như không còn tin vào mắt mình:
Một hình hài con gái đen đúa, không mảnh vải che thân, tóc dài chấm
gót rối bù, miệng chỉ ú ớ giống tiếng người, lại cả giống tiếng thú mà
không rõ nghĩa. Nhóm người địa phương liền đưa “người rừng” về làng
Xom cạnh đó và báo cho cơ quan Công an huyện Ô-da-đao.
Được tin, anh Ksor Lu (Công an huyện Ô-da-đao) đã có mặt.
Anh không cầm được nước mắt khi phát hiện “người rừng” đó chính là

con gái mình đã bị lạc cách đây 18 năm. Ksor Lu định ôm con vào
lòng, nhưng nó sợ quá cào anh rách cả mặt, chỉ chực chạy trốn. Phải vất
vả lắm vợ chồng anh Ksor Lu mới “làm quen” và giữ được con gái để
cắt tóc, cắt móng chân, móng tay và tắm gội. H’Pnhiên còn nhất quyết
không chịu mặc quần áo… Cuối cùng, chị Rơ Châm H’Thía, mẹ của
H’Pnhiên, vuốt ve và nựng mãi, “người rừng” mới chịu để yên.
H" Pnhiên không thể đi vừa dép vì bàn chân và ngón dài quá,
ngón tay cũng dài và lóng ngóng như tay vượn, cứ co co như sắp nhảy
và trèo. “Người rừng” đặc biệt thích ăn trái cây và thức ăn sống… Có
thể thấy, Rơ Châm H’Pnhiên gần như đã bị “rừng hóa”. Đến nay, sau
mấy ngày tách khỏi rừng rú và sống trong tình yêu thương của gia đình
“bản tính người” trong cô mới hồi phục dần dần…
( Việt Báo. Vn thứ 5, ngày 18 - 1-2007)
Từ các thông tin trên giáo viên có thể đặt ra câu hỏi:
- Qua các thông tin trên, theo em nếu con người sống tách rời
cộng đồng thì cuộc sống của con người sẽ như thế nào?
- Cộng đồng có tác dụng như thế nào đối với mỗi người trong cuộc
sống?(liên hệ bản thân)
Đưa ra các thông tin trên, mục đích của giáo viên là muốn nhấn
mạnh cho các em hiểu rõ và khắc sâu kiến thức vai trò của cộng đồng
đối với cuộc sống của con người.
Ở đơn vị kiến thức 2 “ Nhân nghĩa “ giáo viên có thể sử dụng thông
tin từ trong lịch sử để giúp học sinh thấy rõ được truyền thống nhân
nghĩa của dân tộc việt nam.
Trong lịch sử của dân tộc việt nam, khi giải quyết những vấn đề
liên quan đến chính trị cha ông chúng ta luôn lấy nhân nghĩa làm gốc,
với tinh thần “ Đem đại nghĩa để thắng hung tàn, lấy chí nhân mà thay
cường bạo”. Khi đất nước ta lâm nguy cả dân tộc đứng lên diệt giặc bảo
vệ đất nước, nhưng khi kẻ thù quy hàng thì hành xử khoan dung, vị tha:
là khi Vua Trần Nhân Tông dùng áo ngự bào đắp vào thủ cấp của Toa

Đô ( tướng giặc nguyên ) và lệnh cho các quan mang đi mai táng tử tế,
lại sai các quan đưa bọn tướng bị bắt là Tích lệ và Cơ Ngọc về nước,
còn Phàn Tiếp do bị bệnh chết thì được hỏa táng và cấp người ngựa cho
vợ con đem hài cốt về nước, là quan điểm và thái độ của Lê Lợi và
Nguyễn Trãi sau khi đánh bại giặc Minh:”…người ta đã hàng mà lại
còn giết thì không hay. Nếu mình muốn thỏa cơn giận một lúc, mà lại
chịu tiếng muôn đời giết kẻ hàng, thì sao bằng để cho muôn vạn con
người sống mà khỏi được các mối tranh chiến về đời sau, lại để tiếng
thơm lưu truyền thiên cổ trong sử xanh”. Đó là những biểu hiện sinh
động truyền thống nhân từ Thương người như thể thương thân, đánh kẻ
chạy đi chứ không đánh kẻ chạy lại…của cha ông chúng ta.
Và khi nói đến nhân nghĩa, giáo viên không thể không lấy tấm
gương Hồ Chí Minh làm dẫn chứng trong quá trình giảng dạy, bởi vì
Hồ Chí Minh là tấm gương lớn về nhân nghĩa và ở người luôn có tình
thương bao la với tất cả mọi kiếp người.Chia sẻ với mỗi người những
nỗi đau, Người nói” Mỗi người, mỗi gia đình đều có một nỗi đau khổ
riêng và gộp cả những nỗi đau khổ riêng của mỗi người, mỗi gia đình
lại thì thành nỗi đau khổ của tôi”. Ngay cả với những người bị lầm
đường lạc lối, Hồ Chí Minh cũng tỏ rõ sự khoan dung, độ lượng “ 5
ngón tay cũng có ngón vắn, ngón dài nhưng vắn dài đều họp lại nơi bàn
tay, trong mấy triệu người cũng có người thế này thế khác nhưng thế
này hay thế khác đều là dòng dõi tổ tiên, vậy nên ta phải khoan hồng,
đại độ.”
Ngoài tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, giáo viên có thể đưa ra
những câu chuyện giữa cuộc sống đời thường mà tấm gương đạo đức
về họ sẽ giúp cho bài giảng sinh động và học sinh học hỏi nhiều điều từ
những tấm gương ấy.
Câu chuyện như sau: Cách đây 4 năm, mọi người chắc hẳn không thể
quên được câu chuyện cảm động về bé Nguyễn Thiện Nhân. Đó là đứa
trẻ sơ sinh bị mẹ ruột vứt bỏ ngoài vườn. Khi mọi người phát hiện ra thì

cháu đã bị con vật nào đó ăn mất một chân và toàn bộ cơ quan sinh dục.
Sau khi báo chí, các cơ quan truyền thông đưa tin về hoàn cảnh đáng
thương của bé, chị Mai Anh - một biên tập viên tạp chí Heritagi ở Hà
Nội đã nhận Thiện Nhân về nuôi. Sẽ chẳng có gì đáng nói nếu đó là
một em bé bình thường và gia đình chị là gia đình có đầy đủ điều kiện
về vật chất, sống dư giả. Điều làm mọi người như chúng ta hết sức kinh
ngạc và không khỏi ngỡ ngàng, đó chính là việc chị nhận một em bé
khuyết tật về nuôi trong khi hoàn cảnh gia đình rất khó khăn: chồng chị
không có việc, 2 con còn nhỏ, trong quá trình nhận nuôi bản thân chị đã
từng phải mổ cấp cứu vì chứng phình động mạch. Ấy thế mà với tình
thương cao cả của chị, chị đã nuôi Nguyễn Thiện Nhân khôn lớn và giờ
đây cháu đã lên lớp 1.
( Báo mới.com 30-7-2011)
Từ câu chuyện trên, tôi có thể đưa ra các câu hỏi sau:
Em có suy nghĩ gì về việc làm của chị Mai Anh?
Sau khi các em trả lời, tôi sẽ giúp các em thấy được việc làm của chị
Mai Anh thực sự là 1 câu chuyện cổ tích thời hiện đại về tình yêu
thương, sự rung cảm trước số phận éo le của con người.
Đối với bài “Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc”
Ở đơn vị kiến thức 1”Lòng yêu nước”, để khắc sâu thêm kiến thức
cho học sinh, tôi đưa ra câu chuyện “Hội nghị Diên Hồng”
….Trần Thánh Tông sai mời mỗi hương một bô lão cao tuổi để thay
mặt dân hương về kinh dự hội nghị. Hàng trăm bô lão lục tục kéo nhau
về, nhiều cụ râu tóc bạc phơ, phải chống gậy, nhưng tất cả đều hăng
hái. Thượng Hoàng sai bày yến ở điện Diên Hồng thiết đãi các cụ. Sau
ddoss, vua nói tới việc quân Nguyên vô cớ xâm lược nước ta, thế giặc
rất mạnh, sợ lúc chiến tranh, dân bị sát hại, nước bị tàn phá. Cho nên
nhà vua muốn bàn trước với trăm họ. Vua hỏi:
- Các cụ thay mặt cả nước, xin cho biết nên đánh hay nên hàng?
Thế là giữa điện Diên Hồng, các bô lão đồng thanh nói lớn:

- Quyết đánh. Quyết đánh
Tiếng hô vang cả ra ngoài điện.
Nhà vua xúc động, càng vững lòng ra lệnh: “Đánh”
( Theo Việt sử giai thoại, NXBGD,2003,
tr.24-25)
Từ câu chuyện trên, tôi có thể đặt ra câu hỏi:
Câu 1: Theo em, tại sao khi nghe các bô lão đồng thanh nói lớn:
“Quyết đánh”, nhà vua càng vững lòng ra lệnh đánh?
Câu 2: Qua câu chuyện trên, em nghĩ gì về tinh thần yêu nước, chống
giặc ngoại xâm của dân tộc ta?
Sau khi nghe học sinh trả lời, tôi sẽ đưa ra kết luận: Lòng yêu nước của
mỗi con người chỉ có thể nảy nở và phát triển qua nhiều những biến cố,
thử thách. Và chính khi vượt qua được những thử thách đó thì lòng yêu
nước đã trở thành truyền thống đạo đức cao quý của dân tộc ta. Và
cũng chính truyền thống yêu nước là sức mạnh nội sinh giúp đất nước
ta, dân tộc ta vượt qua rất nhiều khó khăn để tồn tại và phát triển như
ngày hôm nay.
Còn khi giảng đơn vị kiến thức 2 của bài “Trách nhiệm xây dựng và
bảo vệ Tổ Quốc” tôi lại đưa ra câu chuyện “Nguyễn Trọng Nhân và
ước mơ viết phần mềm phục vị ngành giáo dục”
Đạt giải khuyến khích tại Hội nghị Tin học không chuyên năm 2002 và
giải ba năm 2003, đến cuộc thi năm 2004, Nguyễn Trọng Nhân vẫn tiếp
tục tham gia với tinh thần”năm sau cao hơn năm trước”. Sự cố gắng đó
đã mang lại cho Nhân kết quả : Nhân đã đoạt giải nhất bảng Sản phẩm
phần mềm sáng tạo với phần mềm có tên:” Công cụ hỗ trợ quản lí
trường học”
….Được làm quen với máy tính từ năm lên 6, lúc đầu Nhân chỉ sử dụng
máy tính để chơi games, gõ văn bản. Đến khi biết dùng máy tính để
giải toán và lập trình, Nhân mới nhận thấy máy tính còn vô vàn điều
thú vị nữa.

Vào lớp 10, Nhân được học lớp chuyên Tin của trường THPT
Nguyễn Thượng Hiền. Nhân thường được các thầy cô nhờ đến văn
phòng lập điểm, lập bản quản lí nề nếp của học sinh trong trường. Nhân
và các thầy cô phải làm những công việc đó bằng tay, mất rất nhiều
thời gian. Khi đó Nhân nghĩ tại sao không viết 1 phần mềm thực hiện
công việc này trên máy tính? Thế là em liền bắt tay vào thực hiện”
công cụ hỗ trợ quản lí trường học”, bao gồm các phần: quản lí nhân sự
( quản lí thông tin giáo viên-học sinh); quản lí niên khóa, xếp lớp; quản
lí bảng điểm của học sinh; quản lí kỉ luật.
Khi được hỏi dự định tương lai của Nhân là gì? Nhân đã trả lời rằng,
Nhân mong muốn trở thành một kĩ sư phần mềm và tự thành lập một
công ti chuyên viết phần mềm để phục vụ nghành giáo dục.
( Theo Báo Sài Gòn giải phóng, ngày 5-6-
2006)
Sau câu chuyện trên, câu hỏi tôi đặt ra cho học sinh như sau:
Câu 1: Em học được gì qua tấm gương học tập và lao động của
Nguyễn Trọng Nhân?
Câu 2: Em có cho rằng việc làm và thành tựu của Nhân đã đạt
được là thể hiện trách nhiệm của công dân - học sinh trong sự nghiệp
xây dựng Tổ Quốc hay không? Tại sao?
Sau khi học sinh trả lời, tôi có thể kết luận
Việc làm của Nhân là việc làm rất thiết thực, phù hợp với lứa
tuổi và khả năng của bản thân. Đó là việc làm không chỉ thể hiện lòng
yêu nước của Nhân mà còn toát lên được tinh thần và trách nhiệm xây
dựng đất nước của Nhân khi đang ngồi trên ghế nhà trường. Và đó là
hành động cao cả mà mỗi người trong số các em cần phải học tập để cố
gắng. Hẳn các em cũng biết đất nước ta có được như ngày hôm nay là
nhờ các thế hệ đi trước đã đổ bao mồ hôi, xương máu. Do đó đất nước
chúng ta sẽ cần lắm những việc làm như Nhân để xây dựng đất nước
ngày càng giàu mạnh, đưa đất nước tiết lên thoát khỏi nguy cơ tụt hậu,

trở thành nước Việt Nam phát triển vững mạnh trên thế giới.
Thiết nghĩ, khi giảng 1 bài đạo đức giáo viên không thể dùng một
phương pháp, nhưng có lẽ cùng với những phương pháp đang được sử
dụng thì thông qua những tấm gương đạo đức như trên sẽ làm cho
những tri thức đạo đức dễ khắc sâu hơn vào tâm trí của học sinh. Dạy
học phần “Công dân với đạo đức” không chỉ là truyền thụ tri thức, hình
thành thái độ mà còn rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh, biến
những tri thức đạo đức thành sức mạnh nội tâm bên trong và thôi thúc
hành động của họ tạo ra những con người Việt Nam có đủ cả sức lẫn
tài, đem sức trẻ, nhiệt huyết và tài năng của mình để xây dựng đất nước
ngày càng giàu đẹp.

IV. KẾT LUẬN
1.Kết quả của đề tài nghiên cứu
Để kiểm nghiệm tính khả thi của biện pháp đưa ra, tôi đã tiến hành
kiểm tra, đánh giá chất lượng học tập của học sinh ở một số lớp trong
trường THPT Hà Trung năm học 2011-2012 với kết quả học tâp của
học sinh ở 1 số lớp sau khi đã vận dụng đề tài vào giảng dạy năm học
2012-2-13. Kết quả như sau:
Trước khi chưa sử dụng truyện kể và những tấm gương điển hình để
lồng ghép trong các bài dạy đạo đức thì chất lượng học tập của học sinh
ở các lớp 10 B,C,K,H năm học 2011-2012 như sau:
Lớp
Sĩ
số
Giỏi Khá T.Bình Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
10B 46 4 8,7 12
26,
1

25
54,
3
5 10,9 0 0
10 C 46 2 4,3 10
21,
7
28
61,
0
6 13,0 0 0
10
H
42 3 7,1 11
26,
2
23
54,
8
5 11,9 0 0
10
K
45 2 4,5 11
24,
5
27
60,
0
5 11,0 0 0
Và dưới đây là bảng số liệu đánh giá kết quả chất lượng học của các em

sau khi tôi đã sử dụng các câu chuyện, tấm gương điển hình trong quá
trình giảng dạy các lớp năm học 2012-2013:
Lớp Sĩ
số
Giỏi Khá Trung
bình
Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
10A 50 13 26 29 58 8 16 0 0 0 0
10 C 48 11 22 28 56 9 18 0 0 0 0
10
G
45 9 20 26 52 7 15,5 3 6,6 0 0
10M 45 7 15,5 29 64,4 6 13,3 3 6,6 0 0
Ngoài việc đánh giá hiệu quả của việc lồng ghép thông qua các giờ học
trên lớp, tôi còn đánh giá được chất lượng học sinh thông qua kết quả
làm bài kiểm tra năm học 2012-2013. Và kết quả thật khác biệt.
Trước khi chưa lồng ghép thì kết quả làm bài kiểm tra của học sinh ở
các lớp như sau: ở lớp 10A, trong 50 bài kiểm tra, có 8 bài đạt điểm
giỏi (16%), có 15 bài đạt điểm khá (30%), 20 bài đạt điểm trung bình
(40%) và 7 bài đạt điểm kém (14%). Ở lớp 10C có 48 bài kiểm tra
trong đó có 6 bài bài đạt điểm giỏi (12,5%), có 18 bài đạt điểm khá
(37,5%), 18 bài đạt điểm trung bình (37,5%) và 8 bài đạt điểm kém
(16,6%). Còn ở lớp 10G có 45 bài kiểm tra trong đó có 5 bài bài đạt
điểm giỏi (11,1%), có 16 bài đạt điểm khá (35,5), 11 bài đạt điểm