SKKN Bồi dưỡng vốn dân ca cho học sinh lớp 5

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
“BỒI DƯỠNG VỐN DÂN CA CHO HỌC SINH LỚP 5”
I/ ĐẶT VẤN ĐỀ :
Dân ca là một trong những tinh hóa văn hóa của dân tộc Việt Nam rất được quan
tâm và gìn giữ. Đối với giáo dục các bài hát dân ca cũng đã được đưa vào trong chương
trình học của các bậc học. Tuy nhiên với chương trình môn Âm nhạc bậc tiểu học thì các
bài hát dân ca đưa vào còn rất hạn chế do vậy sự hiểu biết của các em học sinh tiểu học
về dân ca chưa thật sự sâu rộng.
Mặt khác sự xâm nhập tràn lan những dòng nhạc phong trào cộng với các dòng
nhạc phục vụ nhu cầu lại là nhưng nguyên nhân khách quan trực tiếp tác động làm cho
học sinh không còn quan tâm đến dân ca Việt Nam. Ngay cả trong gia đình, các em cũng
thường xuyên được nghe các bài hát của phong trào, của giải trí, do vậy các em còn thuộc
các bài hát ấy nhanh hơn cả các bài học trên trường, trên lớp.
Đối với trường TH Lê Hồng Phong, nơi tôi đang công tác, trường có địa bàn rộng
với 3 phân hiệu. 2 buôn dân tộc Êđê, ngoài ra còn có nhiều các dân tộc khác như : Tày
Mường, Nùng… sinh sống, do đó các nền văn hóa đặc trưng của các dân tộc cũng hòa
nhập và dần bị mai một. Mặt khác tuy dân cư địa bàn đa số là nông dân nhưng lại có nền
kinh tế, văn hóa rất phát triển, do vây các em cũng được tiếp thu các nền văn hóa mới,
các dòng nhạc hiện đại đang từng ngày lan tràn trên khắp các buôn làng, thôn xóm là
những nguyên nhân đã làm cho các em không còn biết, và lưu giữ được các nền văn hóa
đặc trưng riêng của quê hương mình.
Trong năm qua Phòng giáo dục đã tổ chức hội thi hát dân ca học sinh ở cấp tiểu
học, qua hội thi đã làm phát triển phong trào hát dân ca trong các trường tiểu học rất hiệu
quả. Tuy nhiên để phong trào đó mãi được duy trì như mục tiêu đã định thì đòi hỏi nhà
trường và giáo viên cần phải có những hoạt động thường xuyên hơn …
Vì vậy là một giáo viên âm nhạc tôi luôn trăn trở và đặt cho mình câu hỏi : Phải
làm gì, và làm như thế nào để mãi duy trì được phong trào ca hát dân ca trong trường tiểu
học.
Từ những lý do trên cùng với những kinh nghiệm thực tế của bản thân, nay tôi xin
được trình bày Một vài kinh nghiệm bồi dưỡng vốn dân ca cho học sinh khối lớp 5.

II/ THỰC TRẠNG VÀ NGUYÊN NHÂN :
Với học sinh trường tôi, dù là học sinh lớp 5 lớp cuối của bậc học tiểu học nhưng
vốn dân ca của các em còn rất nghèo nàn, bởi vì lâu nay các em cũng chỉ biết đến một
vài bài dân ca trong chương trình của bậc học, ở mỗi lớp học các em chỉ được biết thêm 1
đến 2 bài dân ca được giới thiệu ngắn gọn, vắn tắt , đơn giản mà các em chỉ có thể nhớ
như nhớ một kiến thức cơ bản chứ các em chưa có được một niềm yêu thích và một vốn
kiến thức thật sự sâu sắc với dân ca.
Nhận thức của các em về dân ca còn chưa đúng đắn, các em nghĩ dân ca cũng là
một trong nhiều bài hát phải học, phải thuộc, các em chưa thật sự quan tâm, chú ý tới dân
ca, vì vậy về việc tự học và nghe hát các bài dân ca của các em ở gia đình và ngoài xã hội
là rất hiếm.
Mặt khác trong chương trình tiểu học mặc dù môn âm nhạc đã được đưa vào từ lâu,
song về việc giữ gìn và phát huy vốn dân dân ca trong trường tiểu học chưa thật sự được
chú trọng, học sinh chưa có chưa có điều kiện để được thưởng thức, được tìm hiểu
sâu sắc để tăng cường vốn hiểu biết về nhiều bài dân ca khác nhau.
Về cá nhân tôi cũng như nhà trường thì chưa có nhiều cơ hội để tổ chức các hoạt
động nhằm tuyên truyền, khuyến khích phong trào ca hát dân ca cho học sinh trong
trường. Từ đó dẫn đến vốn dân ca của học sinh trường tôi còn rất hạn chế.
III/ CÁC GIẢI PHÁP TIẾN HÀNH NHẰM BỒI DƯỠNG VỐN DÂN CA CHO
HỌC SINH KHỐI LỚP 5 :
1. Cơ sở thực hiện :
- Học sinh khối 5 ở trường tiểu học Lê Hồng Phong năm học 2009-2010.
- Sách giáo khoa, chương trình Âm nhạc tiểu học.
- Chuẩn kiến thức – kỹ năng môn Âm nhạc.(Bộ GD & ĐT)
- Trình độ và khả năng âm nhạc của học sinh.
- Sách : Những bài hát địa phương ĐăkLăk (Sở GD – ĐT ĐăkLăk).
- Tìm hiểu các bài dân ca qua sách báo, đĩa nhạc, các chương trình thông tin, truyền
thông.
- Tìm hiểu nền văn hóa các vùng miền (Báo Vietnam.net.com.vn)
- Sách : Nguồn gốc và các thể loại dân ca Việt Nam (NXB.Âm nhạc…)

- Các kinh nghiệm thực tế của bản thân.
2. Các giải pháp tiến hành :
Tìm hiểu vốn dân ca của học sinh các lớp 5 :
(Phân hiệu chính có 3 lớp 5A, 5B, 5C với 100% là học sinh người kinh.
Phân hiệu Buôn Dray có 1 lớp 5D với 100% là HS Dân tộc Ê đê.
Phân hiệu Buôn Eana có 2 lớp với 50% là HS Đồng bào, 50% là người kinh.)
* Để tìm hiểu về vốn dân ca của học sinh khối lớp 5 tôi tiến hành khảo sát vốn dân ca của
các em như sau :
Ở đầu 1 tiết học của môn Âm nhạc, thay cho hoạt động kiểm tra bài cũ, tôi tiến
hành kiểm tra vốn kiến thức về dân ca của các em, tìm hiểu các vấn đề sau :
- Kể tên các bài Dân ca Bắc Bộ, Nam Bộ và Miền Trung, Tây Nguyên mà em biết?
(ngoài chương trình học)…
Qua quá trình thu phiếu và tổng hợp tôi thu được kết quả như sau :
*
Mặt khác nhằm tìm hiểu kỹ năng hát dân ca của các em ra sao, nên ở cuối mỗi tiết học tôi
thường tổ chức trò chơi thi hát đối đáp dân ca giữa các nhóm : Nhóm 1 hát xong một bài
thì đến nhóm 2 hát nối tiếp một bài khác cứ thế cho đến khi nhóm nào không thể hát được
thêm một bài dân ca nào nữa thì coi như nhóm đó thua cuộc…
Dân ca 3 miền
(lớp)
TS HS Trên 5
bài
(học
sinh)
Tỉ lệ
(%)
4-5 bài
(học
sinh)
Tỉ lệ

(%)
1-3 bài
(học
sinh)
Tỉ lệ
(%)
Phân hiệu
chính
83 5 6 26 31 18 63
Phân hiệu DRai 19 0 0 2 11 17 89
Phân hiệu Eana 46 1 2 10 22 35 76
Khi tiến hành trò chơi tôi quan sát thấy mỗi nhóm chỉ có thể hát được từ 34 bài
hát dân ca trong chương trình các em đã học mà ngoài ra không biết hát thêm một bài
nào khác, đặc biệt các em cũng không hề hát đến dân ca Êđê quê hương Tây Nguyên của
các em.
Qua kết quả khảo sát cụ thể cho thấy vốn dân ca của học sinh tiểu học, đại diện là
học sinh khối lớp 5 là rất hạn chế, các em chưa chú ý, chưa yêu thích hát dân ca, dẫn đến
việc các em chưa có được vốn kiến thức phong phú về dân ca đôi khi ngay cả những bài
dân ca trong chương trình học các em còn quên, đặc biệt là đối với học sinh dân tộc.
Dựa vào kết quả khảo sát cho thấy vốn kiến thức về dân ca của các em ở phân hiệu
chính có khá hơn so với số học sinh ở 2 phân hiệu còn lại. Hơn nữa ở 2 phân hiệu có các
điều kiện cơ sở vật chất không được như ở phân hiệu chính sẽ ảnh hưởng đến việc tiến
hành các biện pháp sau này… Vì vậy để thuận lợi cho việc tiến hành các biện pháp cụ thể
tôi phân loại ra 2 đối tượng :
- Đối tượng 1 : Học sinh ở Phân hiệu chính. (lớp 5A,5B, 5C)
- Đối tượng 2 : Học sinh ở Phân hiệu Drai.(lớp 5D)
- Đối tượng 3 : Học sinh ở Phân hiệu Eana. (lớp 5E, 5G)
Sau khi phân loại đối tượng tôi lên kế hoạch thực hiện cho từng biện pháp theo thứ tự từ
trước đến sau như sau :
a. Biện pháp 1 (Đối tượng 1,2,3): Tạo sự chú ý, hiểu biết và yêu thích của học

sinh đối với Dân ca: (Biện pháp này tôi tiên hành tổ chức lồng ghép ở hoạt động 2 :
nghe nhạc dân ca của tiết 8, tiết 11, tiết 14… – Âm nhạc lớp 5)
 Giới thiệu sơ lược về dân ca :
Đầu tiên tôi yêu cầu 1 em trình bày lại một bài hát dân ca trong chương trình đã
học (Bài Cò lả) và hỏi đó là dân ca miền nào? (Dân ca Bắc Bộ) và yêu cầu học sinh củng
cố lại các kiến thức đã học về dân ca :
- Dân ca là gì? là những bài hát không phải do một nhạc sĩ nào sáng tác mà nó được
người dân tự hát lên trong khi lao động sản xuất hoặc trong các sinh hoạt văn hóa, văn
nghệ. Sau đó các bài hát ấy được lưu truyền qua từng thế hệ trở thành các bài hát đặc
trưng riêng của từng vùng, từng miền khác nhau …Và dân ca của của vùng nào thì thể
hiện rõ ngữ điệu, giọng nói, và cuộc sống của người dân vùng đó.
 Hướng dẫn học sinh cách nhận biết đơn giản các vùng dân ca :
Dân ca Bắc Bộ : Tôi cho các em chú ý nghe các bài hát để thi đua nhận biết tên bài và
xuất sứ của các bài dân ca.
Bài thứ nhất : Cho các em nghe 1 bài dân ca : (mở đài đĩa – hoặc giáo viên hát)
Bài : Lý cây Đa
Trèo lên quán dốc ngồi gốc ới à cây đa rằng tôi lý ới à cây đa, rằng tôi lới ối à cây
đa , ai xui ôi à tính tang tình rằng cho cô nàng gặp, xem hội cái đêm hôm rằm rằng tôi lý
ối à cây đa, rằng tôi lới ối à cây đa…
Sau khi cho các em nghe xong, tôi hỏi các em về xuất sứ của bài hát. Chọn một
trong các đáp án sau :
A. Dân ca Bắc Bộ.
B. Dân ca Nam Bộ.
C. Dân ca Trung Bộ.
Và kết quả thu được là:
TT Đối tượng Tổng số Trả lời đúng Tỉ lệ
1 Phân hiệu chính 83 40 48%
2 Phân hiệu Dray 19 7 37%
3 Phân hiệu Eana 46 26 40%
Qua kết quả thu được chứng tỏ các em chưa nhận biết tốt một bài dân ca , hoặc

cũng chưa biết đến bài dân ca này mặc dù qua lời ca của bài dân ca có những ngôn từ rất
đặc trưng của vùng Bắc Bộ : ai xui, nón tầm ba tầm,…vv.
Từ đó tôi hướng dẫn cho các em cách nhận biết một bài dân ca : Đầu tiên ta có thể
dựa vào ngôn từ, lời ca của từng bài hát , Ở bắc bộ có các từ như : í a, ì a, tính tang, tính
tình, cô mình rằng , í ì i…
 Dân ca Nam Bộ :
Tiếp theo tôi cho các em nghe một bài Dân ca khác : bài : Lý con cua.
Con cua quẫy, nó ở trong hang quẫy a rượng a quẫy a rượng a, nó kêu ớ rịnh
boòng rình, ớ rịnh boòng ơi quẫy a rượng a lang tang tính lính tính tàng lịnh tịnh tang,
giã gạo chày ba quẫy a rượng a quẫy a rượng a.
Sau khi nghe hát, tôi cho các em phát hiện xem đó là bài Dân ca vùng nào? Dựa vào ngôn
từ đặc trưng : ớ rịnh bòng rình, quẫy a, rượng a, lang tang tính…và các cách phát âm :
quẫy

wẩy, chày

chài, dấu hỏi hát thành dấu ngã : ở

ỡ. (giáo viên phát âm lại).
Sau khi có các hướng dẫn đơn giản trên tôi thấy học sinh của các lớp cũng đã nhận biết
đúng gần đến 90% đó là bài dân ca Nam bộ.
Sau khi các em đã biết cách nhận biết 2 vùng dân ca đơn giản tôi giao nhiệm vụ
cho các em theo nhóm : Mỗi nhóm 4 em phải tìm và hát được 4 bài Dân ca khác nhau của
2 miền (Mỗi em tìm và hát được ít nhất 1 bài sau đó 4 em cùng trao đổi và hướng dẫn cho
nhau cùng hát được 4 bài).
Dân ca Miền Trung :
Về phần Dân ca miền Trung học sinh có thể khó nhận biết hơn vì nó có nhiều thể
loại và nhiều dạng, trong đó có các bài đặc trưng như : Lý ngựa ô, lý chiều chiều, lý kéo
chài…Và ngôn ngữ đặc trưng của miền trung nhiều nhất cõ lẽ là các ngôn từ của đất Huế,
như trong bài Lý qua đèo (dân ca Thừa Thiên Huế), (GV trình bày).

Chiều ơ chiều, dắt ớ ơ bạn dắt ớ ơ bạn tà là đèo mà qua đèo.Chim bớ kêu, chim bớ kêu
tình kêu bên nớ, uấy, wá, chi rứa, chi rứa, ức ức cọn vượn trèo tà là đèo mà qua đèo, kia
bến kia ơi hỡi con vượn trèo, kìa bên kìa…
Các từ ngữ đặc trưng dễ nhận biết của Miền Trung : Chi rứa, uấy uóa,và các từ đệm như :
ố tang tình tang, ơ hờ, ơi hời (hỡi), tà là, í a bằng răng …
 Dân ca Tây Nguyên
Đặc biệt Dân ca và văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được thế giới công nhận là
một là một giá trị văn hóa phi vật thể của thế giới, chứng tỏ bản sắc rất độc đáo của nền
văn hóa Tây Nguyên. Tôi cho các em nghe 1 vài bài Dân ca Tây Nguyên:
Bài : Ru em (Dân ca Xê Đăng)
Ru em em ngủ cho ngoan để mẹ đi chặt cây chuối trên non, em ngủ đừng khóc nữa, ngoài
rừng xa cha đang đi kiếm măng non, nín đi hỡi em ơi.
Bài : Đến trường (Dân ca Êđê – lời mới : La Sơn)
Nắng ban mai trên làng buôn em, em tung tăng theo bạn đến trường. Tiếng suối
reo như lời cô giáo. Em thân yêu hãy học thật chăm.
Có chú chim non đậu trên cây. Đang im nghe theo lời cô dạy. Tiếng suối vang vang
giờ ra chơi. Em theo chân các bạn đùa vui.
Sau đó tôi giao nhiệm vụ cho từng nhóm về mỗi nhóm viết dịch nội dung lời bài hát sang
1 bài bằng tiếng Êđê. Yêu cầu các em về tập hát một bài dân ca ÊĐê mà em biết hoặc nhờ
người lớn dạy lại. (Đối tượng 2).
Lưu ý : Điều đặc biệt cần trong biện pháp này là khi có ý định cho nghe một
bài Dân ca gì của vùng nào thì giáo viên cũng đều phải lên kế hoạch trước, phải có
những lời giới thiệu về xuất sứ và nền văn hóa của vùng đó. Giúp học sinh hiểu được
nguồn gốc của dân ca để các em thêm trân trọng các giá trị văn hóa lâu đời của cha ông
ta để lại, biết gìn giữ vốn tinh hoa của dân tộc.
Và giáo viên cũng phải thường xuyên trau dồi vốn kiên thức về dân ca, thu tập nhiều các
bài hát dân ca các vùng miền để hát cho học sinh nghe.
Các bài dân ca (qua đĩa nhạc hoặc do chính giáo viên trình bày) có thể lồng ghép trước
hoặc sau mỗi tiếp học Âm nhạc để cho học sinh thường xuyên có điều kiện phát triển
khả năng cảm thụ âm nhạc.

b. Biện pháp 2 (Đối tượng 1): Tổ chức xem đĩa hình các bài hát dân ca : (biện pháp
này tôi tiến hành ở Tiết 16 : Học hát tự chọn – Âm nhạc 5)
- Chuẩn bị băng đĩa hình các chương trình biểu diễn các bài hát dân ca. (Đã tiến
hành cắt, chỉnh sửa cho phù hợp)
- Địa điểm : Phòng hoạt động Đội (trang bị đầu đĩa, tivi, loa … vv.)
Khi tiến hành tiết học tôi tổ chức 2 hoạt động chính :
+ Hoạt động 1 : Xem và nhận xét các bài dân ca:
Cho học sinh xem 3 bài : Bắc Bộ (Cây trúc xinh, hoặc Cò lả…), Nam Bộ (Lý đất giồng)
và Tây Nguyên (Hội cồng chiêng Tây Nguyên hoặc bay đi chim – DC Ja Rai)
Sau khi cho học sinh xem xong một bài hát tôi đặt các câu hỏi tìm hiểu :
- Bài hát là dân ca của vùng nào? Vì sao em biết?
- Em thấy bài hát được biểu diễn phụ họa như thế nào (đơn giản hay hoành tráng? Phụ
họa theo đặc trưng vùng miền hay theo nội dung …vv?)
Khi xem mỗi bài hát dân ca của vùng nào thì tôi cũng giới thiệu sơ qua cho các em
hiểu thêm về cuộc sống lao động, sinh hoạt và các trang phục đặc trưng và các nền văn
hóa, phong tục riêng của người dân ở vùng đó. Nhằm giúp các em có thêm vốn hiểu biết
về văn hóa của các vùng miền.
+ Hoạt động 2 : Tập biểu diễn theo một vài động tác phụ họa của các bài hát :
Sau khi các em đã tìm hiểu về phong cách biểu diễn của các đĩa mẫu tôi hỏi các em
xem em thích động tác biểu diễn phụ họa của bài nào nhất? Sau đó tôi cho các em có thể
biểu diễn theo các động tác của bài đó. Rồi tiến hành biểu diễn thi đua theo các nhóm.
Tuy nhiên tôi cũng khuyến khích các em có thể biểu diễn một bài hát mình thích
theo cách riêng của mình, và khi nhận thấy có em nào biểu diễn tốt tôi chọn em đó đứng
lên để hướng dẫn cho cả lớp làm lại theo mình…
Biện pháp này giúp học sinh tiếp nhận các bài dân ca ở mức độ trọn vẹn nhất, phát huy
được khả năng cảm nhận tốt nhất về dân ca cho các em.
Giúp các em học hỏi thêm về phong cách, và động tác biểu diễn các bài dân ca.
Giáo dục được các em tính mạnh dạn tự tin và tích cực trong biểu diễn.
c. Biện pháp 3 : (Đối tượng 1,2,3)Tổ chức các hoạt động thi hát dân ca trong mỗi lớp.
(Biện pháp này tiến hành tổ chức lồng ghép ở tiết 17, 18, 24…- Âm nhạc lớp 5)

Biện pháp thứ 2 tiếp theo sau khi các em đã có vốn kiến thức về Dân ca, là tạo điều
kiện cho các em có cơ hội để thể hiện những kiến thức và kĩ năng đó. Vì vậy tôi thường
xuyên tổ chức các hoạt động thi hát dân ca dưới nhiều hình thức :
Đầu tiên là thi hát dân ca giữa các nhóm : Tôi cho thời gian các nhóm sưu tầm theo từng
chủ đề để chuẩn bị là trước 1 tuần. Khi tổ chức tôi chia lớp thành 2 nhóm thi hát đối đáp
các bài hát dân ca theo vùng từ Bắc Trung Nam, thi hát theo chủ đề. Cuộc thi diễn ra
rất sôi nổi vì các nhóm có sự chuẩn bị rất tốt, 2 nhóm thi đua nhau rất lâu vì không nhóm
nào chịu thua. Chứng tỏ các em đã biết tìm tòi nên vốn Dân ca của các em đã rất tốt.
Tiếp theo là tổ chức một chương trình hát dân ca ở ngay trong tiết học : Tôi chia lớp
thành 3 nhóm, mỗi nhóm phải tham gia 3 tiết mục tùy chọn có thể đơn ca, song ca, tam
ca, hoặc tốp ca, và cho các em 1 tuần để chuẩn bị. Đến ngày thi tôi hướng dẫn cho lớp
trưởng đứng ra tổ chức một cuộc thi nghiêm túc, giáo viên chỉ là một khán giả để theo dõi
quá trình thi đua và tự nhận xét đánh giá của các nhóm. Cuộc thi diễn ra với các tiết mục
phong phú, đủ 3 miền Bắc, Trung, Nam và không trùng nhau. Các nhóm tham gia đều rất
hứng thú, mạnh dạn và nhiệt tình biểu diễn.
* Với đối tượng 2 (Lớp 5D, 5E, 5G – Phân hiệu Brây, buôn Eana) do kỹ năng và sự
mạnh dạn của các em không được như các học sinh thuộc đối tượng 1 (Phân hiệu chính)
nên tôi cũng cần hướng dẫn cho các em một vài động tác biểu diễn phụ họa đơn giản để
các em có thể dựa vào đó để sáng tạo thêm cho bài biểu diễn của mình.
Phần thưởng cho các nhóm hay các cá nhân biểu diễn tốt ở lớp là được thể hiện ở buổi
phát thanh măng non của trường.
d. Biện pháp 4 :(Đối tượng 1,2,3)Tuyên truyền các bài Dân ca đến học sinh toàn
trường thông qua các buổi phát thanh măng non, hoặc sinh hoạt đầu giờ , hoặc sinh
hoạt chủ điểm.
Ở trường tiểu học chương trình phát thanh măng non luôn được chú trọng, một
tuần có thể có từ 23 buổi phát thanh măng non. Và đây chính là dịp tốt nhất để cho học
sinh cả trường cùng có cơ hội để thưởng thức các bài dân ca. Tôi đã lên kế hoạch và tổ
chức lồng ghép phần nghe nhạc Dân ca sau cuối các bài phát thanh của các phát thanh
viên. Một buổi cho học sinh nghe 3 bài dân ca của 3 vùng Bắc, Trung, Nam.
Ngoài các bài Dân ca do tôi sưu tầm từ các đĩa nhạc, tôi còn tổ chức cho các em có khả

năng hát tốt các bài Dân ca ở trên lớp hoặc chọn các nhóm đạt kết quả cao trong buổi thi
hát dân ca ở các lớp để được trình bày trong buổi phát thanh măng non của trường thay
cho mở đài đĩa, nhằm gây sự chú ý và thích thú cho học sinh toàn trường. Từ đó khuyến
khích học sinh có ý thích thi đua học tốt và luyện thể hiện đúng tính chất dân ca để được
hát cho toàn trường nghe.
Trong các buổi sinh hoạt chủ điểm (20/11, 22/12, 26/3 …vv) do Đội và Đoàn tổ
chức, với vai trò là một Bí thư Chi Đoàn tôi chịu trách nhiệm dẫn chương trình và tổ chức
các trò chơi nên tôi luôn dẫn dắt các em hướng về các bài hát dân ca, đọc các bài đồng
dao, các trò chơi dân gian …vv
* Nhận xét : Biện pháp cho toàn trường cùng nghe hát dân ca tạo điều kiện cho tất cả
giáo viên và học sinh được nghe nhiều về dân ca các vùng miền. Làm tăng cường vốn
dân ca cho học sinh toàn trường.
Hình thành thói quen thích nghe dân ca của học sinh và giáo viên. Mặt khác còn tạo
hứng thú cho học sinh luyện hát dân ca (vì để được hát cho cả trường nghe). Phát triển
môi trường Dân ca trong trường học.
d. Biện pháp 5 : Phối kết hợp với các Đoàn thể tổ chức hội thi Văn Nghệ - Dân ca
trong toàn trường. (Văn nghệ khối 1,2,3,4 ; Dân ca Khối 5)
Đầu tiên tôi chủ động tham mưu, xin ý kiến đồng ý của Ban Giám Hiệu nhà trường, phối
hợp với Đoàn, Đội bàn bạc và lên kế hoạch cụ thể, xin kinh phí tổ chức, lên cơ cấu giải
thưởng cho hội thi. Sau đó phân công công việc cho từng cá nhân với từng công việc cụ
thể (Có bản kế hoạch đính kèm)
Hội thi đã diễn ra với không khí thi đua rất sôi nổi, hào hứng, tất cả các lớp đều có tiết
mục tham gia rất phong phú, đầy đủ 3 miền Bắc, Trung, Nam. Cụ thể : Tổng số 3 phân
hiệu có 6 lớp 5 tham gia dự thi với 18 tiết mục dân ca. Các tiết mục tham gia đều có sự
đầu tư về hình thức cững như về chất lượng. Đặc biệt đối với ở 2 phân hiệu Dray và Eana
dân ca tây Nguyên đã được các lớp chú ý phát huy và thể hiện tốt. Hội thi đã chọn được
những tiết mục xuất sắc để trao giải, trong đó : 3 gải A Dân ca thuộc về các lớp 5B, 5C,
5E và nhiều giải khác, giải B, C cho các lớp 5A, 5D, 5G …
* Nhận xét : Qua hội thi đã tạo ra không khí thi đua hát múa dân ca trong toàn trường
rất sôi nổi, tác động lớn đến tình yêu Dân ca của học sinh và toàn thể giáo viên trong

trường, qua đó cùng ngầm tạo điều điều kiện cho các em có sự tìm hiểu thêm về vốn văn
hóa xưa của các vùng miền thông qua sự diễn xuất phụ họa trên sân khấu của từng tiết
mục biểu biễn.
Tổ chức hội thi trong trường còn là dịp để giáo viên đánh giá quá trình học tập của học
sinh và cũng là dịp để giáo viên xem lại kết quả giảng dạy của mình. Đồng thời cũng tạo
điều kiện cho người giáo viên âm nhạc rèn luyện khả năng tổ chức của mình.
Giáo dục học sinh tính mạnh dạn tự tin trên sân khấu, Tạo điều kiện cho học sinh
có cơ hội tiếp xúc với một chương trình biểu diễn với qui mô rộng hơn.
IV/ KẾT QUẢ
Là một giáo viên âm nhạc tôi đã mạnh dạn đưa ra những biện pháp bồi dưỡng vốn
dân ca cho học sinh lớp 5 ở trường tiểu học mà tôi đã thử nghiệm trong những năm qua ở
trường tiểu học Lê Hồng Phong.
- Sau khi tiến hành khảo sát, so sánh vốn các bài dân ca từ trước và sau khi thực hiện các
biện pháp bồi dưỡng vốn dân ở khối 5 thu được kết quả như sau :
ĐỐI
TƯỢNG
HS
TS Biết trên 5 bài Từ 4 đến 5 bài Từ 1 đến 3 bài
Trước Sau Trước Sau Trước Sau
SL % SL % SL % SL % SL % SL %
PH. 1 83 5 6 75 90 26 31 8 10 18 63 0 0
PH. 2 19 0 0 14 74 2 11 4 21 17 89 1 5
PH. 3 46 1 2 39 85 2 22 6 13 35 76 1 2
- Tất cả các em học sinh khối lớp 5 của trường giờ đây đã có được vốn kiến thức về dân
ca rất phong phú, đủ thể loại, các em đã biết tự tìm tòi thêm nhiều bài dân ca ngoài
chương trình học, biết mạnh dạn để thể hiện tốt các động tác biểu diễn phụ họa, đúng sắc
thái rất nhiều bài dân ca của các vùng, miền. Và hơn hết giờ đây các em đã có được một
sự hiểu biết sâu sắc về nguồn gốc dân ca, có được niềm yêu thích thật sự và một thói
quen thích được nghe, được hát dân ca.
Trong hội thi hát dân ca cấp tiểu học do Phòng Giáo Dục tổ chức tôi đã mạnh dạn chọn

các tiết mục xuất sắc trong khối lớp 5 do chính các em tự biên tự biễn để tham gia dự thi
cấp huyện. Và với kiến thức, kỹ năng các em đã học được ở trường cùng sự cố gắng,
thích thú, và tự lực của mình, các em đã đạt 1 giải 3 thể loại tam ca, một giải 3 thể loại
tốp ca. Dù kết quả chưa cao nhưng cũng phần nào đánh giá được phong trào luyện hát
dân ca của các học sinh trường tiểu học Lê Hồng Phong, cụ thể là của các em học sinh
khối lớp 5.
V/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM :
Qua kinh nghiệm bồi dưỡng vốn dân ca cho học sinh tiểu học cùng với thực tế
giảng dạy Âm nhạc của bản thân, tôi nhận thấy rằng : Để học sinh yêu thích hát dân ca thì
giáo viên cần thực hiện tốt các yêu cầu sau :
- Giáo viên phải luôn không ngừng tìm tòi, học hỏi, bồi dưỡng vốn kiến thức của mình
về các bài hát dân ca. Tìm hiểu nguồn gốc, và các thể loại dân ca, các giá trị văn hóa của
dân tộc.
- Phải rèn luyện kỹ năng thể hiện tốt các bài dân ca, sưu tầm các đĩa nhạc dân ca của các
vùng miền, các dân tộc.
- Phải nắm được chuẩn kiến thức kỹ năng của từng tiết học để có thể xem xét và lồng
ghép một cách linh hoạt các hoạt động bồi dưỡng vốn dân ca sao cho phù hợp mà vẫn
đảm bảo được nội dung tiết dạy.
- Phải nắm được khả năng âm nhạc của học sinh. Có kế hoạch chương trình cụ thể cho
các hoạt động, các biện pháp của mình.
- Để đạt được hiệu quả cao nhất trong khi tiên hành các hoạt động thì phải biết tham mưu
và phối kết hợp với Ban Giám hiệu cũng như các Đoàn thể trong nhà trường khi tổ chức
thực hiện.
* Dân ca là một dòng nhạc rất khó hát vì vậy đòi hỏi người giáo viên phải có kỹ năng
giảng dạy cho học sinh để học sinh không cảm thấy nản chí. Không ép buộc hay áp đặt
học sinh, mà phải tạo cho học sinh cảm thấy hứng thú, tích cực, yêu thích thật sự với dân
ca. Giáo dục cho học sinh biết tự hào về tinh hoa dân tộc, biết cảm nhận được cái hay, cái
đặc sắc của mỗi bài dân ca.
VI/ NHỮNG ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ :
Để dân ca thực sự đi vào đời sống tinh thần của giáo viên cũng như học sinh trong

nhà trường tôi có một vài đề xuất với các ban ngành như sau :
- Quan tâm và tạo điều kiện cơ sở vật chất tốt nhất cho môn Âm nhạc trong
trường tiểu học : Phòng học chức năng và các loại nhạc cụ cần thiết của môn học.
- Đưa kế hoạch bồi dưỡng vốn dân ca cho học sinh cho học sinh tiểu học vào
chương trình giảng day phân môn Âm nhạc.
- Các Ban, ngành nên tổ chức nhiều các cuộc thi hát múa dân ca không chỉ với
học sinh mà cả với giáo viên trong toàn ngành.
VII/ KẾT LUẬN
Dân ca là vốn quí vô giá của ông cha ta từ ngàn đời xưa để lại, dân ca là hơi thở
của dân tộc, lưu giữ và bảo vệ dân ca là bảo vệ dòng máu chảy trong cơ thể của mỗi
chúng ta. Dân ca là một bức tranh phong phú, đa dạng về màu sắc, mỗi địa phương đều
có những nét đặc trưng riêng, thể hiện phong tục, ngôn ngữ, giọng nói của từng vùng quê
của Tổ Quốc. Vì vậy dù là dân ca của bất cứ vùng nào trên đất nước Việt Nam cũng đều
đáng trân trọng và cần được gìn giữ, bởi đó là tài sản tinh thần vô giá nhất, là những tinh
hoa của dân tộc được chắt lọc qua nhiều thế kỷ.
Với học sinh, là thế hệ tương lai của đất nước, để các em vẫn luôn tiếp thu được các
nền văn hóa thế giới mà không quên mất những tinh hoa văn hóa của dân tộc thì ngay từ
khi còn nhỏ các em đã phải có được vốn hiểu biết, và phải có được một tình yêu thật sự
với dân ca. Vì vậy bồi dưỡng và phát huy vốn dân ca cho học sinh tiểu học luôn là tiền đề
đầu tiên trong việc giữ gìn tinh hoa văn hóa dân tộc. Như lời dặn dò cuối cùng của Người
trước lúc ra đi : …rằng đã yêu Tổ Quốc mình, càng yêu tha thiết những khúc hát Dân
ca….
Trên đây là một vài kinh nghiệm về việc bồi dưỡng vốn dân ca cho học sinh tiểu
học mà tôi đã thực nghiệm trong các năm qua. Tôi rất mong sẽ nhận được những ý kiến
trao đổi, đóng góp khác nhau của các đồng nghiệp nhằm tìm thêm những biện pháp hữu
hiệu nhất trong công tác bảo tồn và phát huy vốn dân ca ở trường phổ thông của huyện
nhà nói riêng và trong sự nghiệp giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa của cả đất nước
nói chung.