báo cáo chi tiết đề tài tốt nghiệp thiết kế mạch kích xung điều khiển scr và triac

BÁO CÁO CHI TIӂT Đӄ TÀI TӔT NGHIӊPBÁO CÁO CHI TIӂT Đӄ TÀI TӔT NGHIӊP
THI͖T K͖ M̸CH KÍCH XUNG ĐI͘U THI͖T K͖ M̸CH KÍCH XUNG ĐI͘U
KHI͚N SCR VÀ TRIACKHI͚N SCR VÀ TRIAC
Giɠng viên hư͛ng dɨn: HOÀNG PHÚ ANGiɠng viên hư͛ng dɨn: HOÀNG PHÚ AN
STT Nhóm thͱc hiʄn: 01STT Nhóm thͱc hiʄn: 01
Sinh viên thͱc hiʄn:Sinh viên thͱc hiʄn:
1. NGUYʁN ĐĂNG BIÊN1. NGUYʁN ĐĂNG BIÊN
2. VŨ DUY DŨNG2. VŨ DUY DŨNG
3. NGUYʁN VĂN LONG3. NGUYʁN VĂN LONG
4. LÊ KHɟ HƯNG4. LÊ KHɟ HƯNG
5. BÙI THʇ MAI5. BÙI THʇ MAI
6. HOÀNG THʇ MAI6. HOÀNG THʇ MAI
7. LÂM THI MAI7. LÂM THI MAI
8. NGUYʁN VĂN TRƯ͜NG8. NGUYʁN VĂN TRƯ͜NG
9. NGUYʁN THʇ KIM TUYɻN9. NGUYʁN THʇ KIM TUYɻN
LӠI MӢ ĐҪULӠI MӢ ĐҪU
Nư͛c Viʄt Nam ta đang trên con đư͝ng công Nư͛c Viʄt Nam ta đang trên con đư͝ng công
nghiʄp hoá, hiʄn đɞi hoá đɢt nư͛c. Viʄc nư͛c ta gia nghiʄp hoá, hiʄn đɞi hoá đɢt nư͛c. Viʄc nư͛c ta gia
nhɪp thành công t͕ chͩc Thương mɞi Thɼ Gi͛i nhɪp thành công t͕ chͩc Thương mɞi Thɼ Gi͛i ±±
WTO đã đánh dɢu m͙t bư͛c ngoɴt quan tr͍ng WTO đã đánh dɢu m͙t bư͛c ngoɴt quan tr͍ng
trong quá trình phát triʀn đɢt nư͛c vɾ các mɴt kinh trong quá trình phát triʀn đɢt nư͛c vɾ các mɴt kinh
tɼ, đ͝i s͑ng xã h͙i, khoa h͍c kĩ thuɪt « Vɪn dͥng tɼ, đ͝i s͑ng xã h͙i, khoa h͍c kĩ thuɪt « Vɪn dͥng
nhͯng kiɼn thͩc đã h͍c đưͣc trong quá trình h͍c nhͯng kiɼn thͩc đã h͍c đưͣc trong quá trình h͍c
tɪp và sͱ hư͛ng dɨn cͧa thɤy Hoàng Phú An, nhóm tɪp và sͱ hư͛ng dɨn cͧa thɤy Hoàng Phú An, nhóm
em đã thͱc hiʄn và hoàn thành Đ͓ án em đã thͱc hiʄn và hoàn thành Đ͓ án ³Thiɼt kɼ³Thiɼt kɼ
mɞch kích xung điɾu khiʀn SCR và TRIAC´mɞch kích xung điɾu khiʀn SCR và TRIAC´
này. Mɴc dù đã rɢt c͑ gɬng song do hɞn chɼ vɾ này. Mɴc dù đã rɢt c͑ gɬng song do hɞn chɼ vɾ
điɾu kiʄn tìm hiʀu cũng như điɾu kiʄn đɤu tư cho điɾu kiʄn tìm hiʀu cũng như điɾu kiʄn đɤu tư cho
đ͓ án nên trong quá trình thͱc hiʄn không tránh đ͓ án nên trong quá trình thͱc hiʄn không tránh
kh͏i nhͯng sai sót chúng em rɢt mong các thɤy cô kh͏i nhͯng sai sót chúng em rɢt mong các thɤy cô
b͏ qua và chʆ bɠo đʀ đ͓ án cͧa chúng em hoàn b͏ qua và chʆ bɠo đʀ đ͓ án cͧa chúng em hoàn

chʆnh hơn.chʆnh hơn.
Chúng em xin chân thành cɠm ơn!Chúng em xin chân thành cɠm ơn!
Chương 1: Giӟi thiӋu sơ lưӧc vӅ các linh kiӋn Chương 1: Giӟi thiӋu sơ lưӧc vӅ các linh kiӋn
dùng trong mҥch.dùng trong mҥch.
1.1. SCR1.1. SCR
Mu͑n biɼt vɾ SCR thì cɤn nɬm rõ vɾ BJT.Mu͑n biɼt vɾ SCR thì cɤn nɬm rõ vɾ BJT.
Thay vì chʆ có 3 l͛p bán dɨn (hai m͑i n͑i) thì Thay vì chʆ có 3 l͛p bán dɨn (hai m͑i n͑i) thì
ngư͝i ta chɼ tɞo linh kiʄn có 4 l͛p bán dɨn (3 m͑i ngư͝i ta chɼ tɞo linh kiʄn có 4 l͛p bán dɨn (3 m͑i
n͑i).n͑i).
Trong hình cho thɢy 4 l͛p bán dɨn xem như là 2 Trong hình cho thɢy 4 l͛p bán dɨn xem như là 2
transistor PNP và NPN kɼt hͣp nhau thành m͙t transistor PNP và NPN kɼt hͣp nhau thành m͙t
cɢu trúc m͛i. Cɢu trúc bán dɨn (semiconductor) cɢu trúc m͛i. Cɢu trúc bán dɨn (semiconductor)
này có tên là SCR vì nó có khɠ năng kh͟i dɨn ͟ này có tên là SCR vì nó có khɠ năng kh͟i dɨn ͟
m͙t th͝i gian (pha), điɾu khiʀn (control) đưͣc quá m͙t th͝i gian (pha), điɾu khiʀn (control) đưͣc quá
trình nɬn dòng (rectifier). Ký hiʄu cͧa SCR vì thɼ trình nɬn dòng (rectifier). Ký hiʄu cͧa SCR vì thɼ
mà gi͑ng như m͙t diod có anod A + cathode K v͛i mà gi͑ng như m͙t diod có anod A + cathode K v͛i
cͱc cͱc
gategate G.G.
Phân tích vɾ dòng cho thɢy khi A Phân tích vɾ dòng cho thɢy khi A K có điʄn áp K có điʄn áp
thuɪn, chưa có dòng chɠy qua SCR. ͞ th͝i điʀm thuɪn, chưa có dòng chɠy qua SCR. ͞ th͝i điʀm
t(on) có xung dòng thuɪn trên G thì NPN dɨn t(on) có xung dòng thuɪn trên G thì NPN dɨn > >
PNP kích dɨn PNP kích dɨn > dòng chɠy tͫ Anode A qua > dòng chɠy tͫ Anode A qua
Cathode K Cathode K > SCR dɨn > SCR dɨn > có dòng I(scr) qua > có dòng I(scr) qua
SCR.SCR.
ͨng dͥng cͧa SCR thì nhiɾu vô kʀ, như là ͩng ͨng dͥng cͧa SCR thì nhiɾu vô kʀ, như là ͩng
dͥng chʆnh lưu có điɾu khiʀn, và lý thú nhɢt vɨn dͥng chʆnh lưu có điɾu khiʀn, và lý thú nhɢt vɨn
nghʈch lưu (nghʈch lưu (
DCDC ACAC) v͛i công suɢt hàng trăm KW ) v͛i công suɢt hàng trăm KW
cho lò nung, lò tôi, lò luyʄn thép cao tɤn, và cho lò nung, lò tôi, lò luyʄn thép cao tɤn, và
ngu͓n siêu âm c͡ l͛n trong tɦy rͭa kim loɞi v.v ngu͓n siêu âm c͡ l͛n trong tɦy rͭa kim loɞi v.v

1.1.1. Cɢu tɞo và đɴc tính:1.1.1. Cɢu tɞo và đɴc tính:
 SCR đưͣc cɢu tɞo b͟i 4 l͛p bán dɨn PNPN (có 3 SCR đưͣc cɢu tɞo b͟i 4 l͛p bán dɨn PNPN (có 3
n͑i PN). Như tên g͍i ta thɢy SCR là m͙t diode n͑i PN). Như tên g͍i ta thɢy SCR là m͙t diode
chʆnh lưu đưͣc kiʀm soát b͟i c͕ng silicium. Các chʆnh lưu đưͣc kiʀm soát b͟i c͕ng silicium. Các
tíêp xúc kim loɞi đưͣc tɞo ra các cͱc Anod A, tíêp xúc kim loɞi đưͣc tɞo ra các cͱc Anod A,
Catot K và c͕ng G.Catot K và c͕ng G.
 PNPNKCatodGC͕ng(Gate)NPNAnodAPNPCBECBEAPNPNKCatodGC͕ng(Gate)NPNAnodAPNPCBECBEA
AKKGIGIC2IC1IB2T1T2GCɢuAKKGIGIC2IC1IB2T1T2GCɢu}}AnodAKCatodGC͕ngAnodAKCatodGC͕ng
(Gate) tɞo Mô hình tương đương Ký hiʄu Hình 1(Gate) tɞo Mô hình tương đương Ký hiʄu Hình 1
 Nɼu ta mɬc m͙t ngu͓n điʄn m͙t chiɾu VAA vào Nɼu ta mɬc m͙t ngu͓n điʄn m͙t chiɾu VAA vào
SCR như hình sau. m͙t dòng điʄn nh͏ IG kích SCR như hình sau. m͙t dòng điʄn nh͏ IG kích
vào cͱc c͕ng G sɺ làm n͑i PN giͯa cͱc c͕ng G và vào cͱc c͕ng G sɺ làm n͑i PN giͯa cͱc c͕ng G và
catot K dɨn phát kh͟i dòng điʄn anod IA qua SCR catot K dɨn phát kh͟i dòng điʄn anod IA qua SCR
l͛n hơn nhiɾu. Nɼu ta đ͕i chiɾu ngu͓n VAA (cͱc l͛n hơn nhiɾu. Nɼu ta đ͕i chiɾu ngu͓n VAA (cͱc
dương n͑i v͛i catod, cͥc âm n͑i v͛i anod) sɺ dương n͑i v͛i catod, cͥc âm n͑i v͛i anod) sɺ
không có dòng điʄn qua SCR cho dù có dòng điʄn không có dòng điʄn qua SCR cho dù có dòng điʄn
kích IG. Như vɪy ta có thʀ hiʀu SCR như m͙t kích IG. Như vɪy ta có thʀ hiʀu SCR như m͙t
diode nhưng có thêm cͱc c͕ng G và đʀ SCR dɨn diode nhưng có thêm cͱc c͕ng G và đʀ SCR dɨn
điʄn phɠi có dòng điʄn kích IG vào cͱc c͕ng.điʄn phɠi có dòng điʄn kích IG vào cͱc c͕ng.
 AKG C͕ng(Gate) PNPNRGVGGRAVAAIAIGVAK AKG C͕ng(Gate) PNPNRGVGGRAVAAIAIGVAK
Hình 2Hình 2
 Ta thɢy SCR có thʀ coi như tương đương v͛i hai Ta thɢy SCR có thʀ coi như tương đương v͛i hai
transistor PNP và NPN liên kɼt nhau qua ngõ nɾn transistor PNP và NPN liên kɼt nhau qua ngõ nɾn
và thuvà thu
 Khi có m͙t dòng điʄn nh͏ IG kích vào cͱc nɾn Khi có m͙t dòng điʄn nh͏ IG kích vào cͱc nɾn
cͧa Transistor NPN T1 tͩc c͕ng G cͧa SCR. Dòng cͧa Transistor NPN T1 tͩc c͕ng G cͧa SCR. Dòng
điʄn IG sɺ tɞo ra dòng cͱc thu IC1 l͛n hơn, mà điʄn IG sɺ tɞo ra dòng cͱc thu IC1 l͛n hơn, mà
IC1 lɞi chính là dòng nɾn IB2 cͧa transistor PNP IC1 lɞi chính là dòng nɾn IB2 cͧa transistor PNP
T2 nên tɞo ra dòng thu IC2 lɞi l͛n hơn trư͛c« T2 nên tɞo ra dòng thu IC2 lɞi l͛n hơn trư͛c«
Hiʄn tưͣng này cͩ tiɼp tͥc nên cɠ hai transistor Hiʄn tưͣng này cͩ tiɼp tͥc nên cɠ hai transistor

nhanh chóng tr͟ nên bɠo hòa. Dòng bɠo hòa qua nhanh chóng tr͟ nên bɠo hòa. Dòng bɠo hòa qua
hai transistor chính là dòng anod cͧa SCR. Dòng hai transistor chính là dòng anod cͧa SCR. Dòng
điʄn này tùy thu͙c vào VAA và điʄn tr͟ tɠi RA.điʄn này tùy thu͙c vào VAA và điʄn tr͟ tɠi RA.
 Cơ chɼ hoɞt đ͙ng như trên cͧa SCR cho Cơ chɼ hoɞt đ͙ng như trên cͧa SCR cho
thɢy dòng IG không cɤn l͛n và chʆ cɤn thɢy dòng IG không cɤn l͛n và chʆ cɤn
t͓n tɞi trong th͝i gian ngɬn. Khi SCR đã t͓n tɞi trong th͝i gian ngɬn. Khi SCR đã
dɨn điʄn, nɼu ta ngɬt b͏ IG thì SCR vɨn dɨn điʄn, nɼu ta ngɬt b͏ IG thì SCR vɨn
tiɼp tͥc dɨn điʄn, nghĩa là ta không thʀ tiɼp tͥc dɨn điʄn, nghĩa là ta không thʀ
ngɬt SCR bɮng cͱc c͕ng, đây cũng là ngɬt SCR bɮng cͱc c͕ng, đây cũng là
m͙t nhưͣc điʀm cͧa SCR so v͛i m͙t nhưͣc điʀm cͧa SCR so v͛i
transistor.transistor.
 Ngư͝i ta chʆ có thʀ ngɬt SCR bɮng cách Ngư͝i ta chʆ có thʀ ngɬt SCR bɮng cách
cɬt ngu͓n VAA hoɴc giɠm VAA sao cho cɬt ngu͓n VAA hoɴc giɠm VAA sao cho
dòng điʄn qua SCR nh͏ hơn m͙t trʈ s͑ dòng điʄn qua SCR nh͏ hơn m͙t trʈ s͑
nào đó (tùy thu͙c vào tͫng SCR) g͍i là nào đó (tùy thu͙c vào tͫng SCR) g͍i là
dòng điʄn duy trì IH (hodding current).dòng điʄn duy trì IH (hodding current).
1.1.2. Đɴc tuyɼn Volt1.1.2. Đɴc tuyɼn Volt Ampere cͧa Ampere cͧa
SCR:SCR:
Đɴc tuyɼn này trình bày sͱ biɼn thiên cͧa dòng Đɴc tuyɼn này trình bày sͱ biɼn thiên cͧa dòng
điʄn anod IA theo điʄn thɼ anodđiʄn anod IA theo điʄn thɼ anod catod VAK v͛i catod VAK v͛i
dòng c͕ng IG coi như thông s͑.dòng c͕ng IG coi như thông s͑.
Khi SCR đưͣc phân cͱc nghʈch (điʄn thɼ anod Khi SCR đưͣc phân cͱc nghʈch (điʄn thɼ anod
âm hơn điʄn thɼ catod), chʆ có m͙t dòng điʄn rʆ âm hơn điʄn thɼ catod), chʆ có m͙t dòng điʄn rʆ
rɢt nh͏ chɞy qua SCR. Khi SCR đưͣc phân cͱc rɢt nh͏ chɞy qua SCR. Khi SCR đưͣc phân cͱc
thuɪn (điʄn thɼ anod dương hơn điʄn thɼ catod), thuɪn (điʄn thɼ anod dương hơn điʄn thɼ catod),
nɼu ta n͑i tɬt (hoɴc đʀ h͟) ngu͓n VGG (IG=0), nɼu ta n͑i tɬt (hoɴc đʀ h͟) ngu͓n VGG (IG=0),
khi VAK còn nh͏, chʆ có m͙t dòng điʄn rɢt nh͏ khi VAK còn nh͏, chʆ có m͙t dòng điʄn rɢt nh͏
chɞy qua SCR (trong thͱc tɼ ngư͝i ta xem như chɞy qua SCR (trong thͱc tɼ ngư͝i ta xem như
SCR không dɨn điʄn), nhưng khi VAK đɞt đɾn m͙t SCR không dɨn điʄn), nhưng khi VAK đɞt đɾn m͙t
trʈ s͑ nào đó (tùy thu͙c vào tͫng SCR) g͍i là điʄn trʈ s͑ nào đó (tùy thu͙c vào tͫng SCR) g͍i là điʄn

thɼ quay vɾ VBO thì điʄn thɼ VAK tͱ đ͙ng sͥt thɼ quay vɾ VBO thì điʄn thɼ VAK tͱ đ͙ng sͥt
xu͑ng khoɠng 0,7V như diode thư͝ng. Dòng điʄn xu͑ng khoɠng 0,7V như diode thư͝ng. Dòng điʄn
tương ͩng bây gi͝ chính là dòng điʄn duy trì IH. tương ͩng bây gi͝ chính là dòng điʄn duy trì IH.
 Nɼu ta tăng ngu͓n VGG đʀ tɞo dòng kích IG, ta Nɼu ta tăng ngu͓n VGG đʀ tɞo dòng kích IG, ta
thɢy điʄn thɼ quay vɾ nh͏ hơn và khi dòng kích thɢy điʄn thɼ quay vɾ nh͏ hơn và khi dòng kích
IG càng l͛n, điʄn thɼ quay vɾ VBO càng nh͏.IG càng l͛n, điʄn thɼ quay vɾ VBO càng nh͏.
 0IHIASCRDiode thư͝ngVAK0,7VVBOIG = 0IG2 > 0IHIASCRDiode thư͝ngVAK0,7VVBOIG = 0IG2 >
IG1 > 0VBRHình 3IG1 > 0VBRHình 3
1.1.3. Các thông s͑ cͧa SCR:1.1.3. Các thông s͑ cͧa SCR:
Sau đây là các thông s͑ k͹ thuɪt chính cͧa SCRSau đây là các thông s͑ k͹ thuɪt chính cͧa SCR
Dòng thuɪn t͑i đa: Dòng thuɪn t͑i đa:
Là dòng điʄn anod IA trung bình l͛n nhɢt mà SCR Là dòng điʄn anod IA trung bình l͛n nhɢt mà SCR
có thʀ chʈu đͱng đưͣc liên tͥc. Trong trư͝ng hͣp có thʀ chʈu đͱng đưͣc liên tͥc. Trong trư͝ng hͣp
dòng l͛n, SCR phɠi đưͣc giɠi nhiʄt đɤy đͧ. Dòng dòng l͛n, SCR phɠi đưͣc giɠi nhiʄt đɤy đͧ. Dòng
thuɪn t͑i đa tùy thu͙c vào m͗i SCR, có thʀ tͫ vài thuɪn t͑i đa tùy thu͙c vào m͗i SCR, có thʀ tͫ vài
trăm mA đɼn hàng trăm Ampere.trăm mA đɼn hàng trăm Ampere.
Điʄn thɼ ngưͣc t͑i đa:Điʄn thɼ ngưͣc t͑i đa:
Đây là điʄn thɼ phân cͱc nghʈch t͑i đa mà chưa Đây là điʄn thɼ phân cͱc nghʈch t͑i đa mà chưa
xɠy ra sͱ hͧy thác (breakdown). Đây là trʈ s͑ xɠy ra sͱ hͧy thác (breakdown). Đây là trʈ s͑
VBR ͟ hình trên. SCR đưͣc chɼ tɞo v͛i điʄn thɼ VBR ͟ hình trên. SCR đưͣc chɼ tɞo v͛i điʄn thɼ
nghʈch tͫ vài chͥc volt đɼn hàng ngàn volt.nghʈch tͫ vài chͥc volt đɼn hàng ngàn volt.
Dòng ch͑t (latching current):Dòng ch͑t (latching current):
Là dòng thuɪn t͑i thiʀu đʀ giͯ SCR ͟ trɞng thái Là dòng thuɪn t͑i thiʀu đʀ giͯ SCR ͟ trɞng thái
dɨn điʄn sau khi SCR tͫ trɞng thái ngưng sang dɨn điʄn sau khi SCR tͫ trɞng thái ngưng sang
trɞng thái dɨn. Dòng ch͑t thư͝ng l͛n hơn dòng trɞng thái dɨn. Dòng ch͑t thư͝ng l͛n hơn dòng
duy trì chút ít ͟ SCR công suɢt nh͏ và l͛n hơn duy trì chút ít ͟ SCR công suɢt nh͏ và l͛n hơn
dòng duy trì khá nhiɾu ͟ SCR có công suɢt l͛n.dòng duy trì khá nhiɾu ͟ SCR có công suɢt l͛n.
Dòng c͕ng t͑i thiʀu (Minimun gate current):Dòng c͕ng t͑i thiʀu (Minimun gate current):
Như đã thɢy, khi điʄn thɼ VAK l͛n hơn VBO thì Như đã thɢy, khi điʄn thɼ VAK l͛n hơn VBO thì
SCR sɺ chuyʀn sang trɞng thái dɨn điʄn mà SCR sɺ chuyʀn sang trɞng thái dɨn điʄn mà

không cɤn dòng kích IG. Tuy nhiên trong ͩng không cɤn dòng kích IG. Tuy nhiên trong ͩng
dͥng, thư͝ng ngư͝i ta phɠi tɞo ra m͙t dòng c͕ng dͥng, thư͝ng ngư͝i ta phɠi tɞo ra m͙t dòng c͕ng
đʀ SCR dɨn điʄn ngay. Tùy theo m͗i SCR, dòng đʀ SCR dɨn điʄn ngay. Tùy theo m͗i SCR, dòng
c͕ng t͑i thiʀu tͫ dư͛i 1mA đɼn vài chͥc mA. Nói c͕ng t͑i thiʀu tͫ dư͛i 1mA đɼn vài chͥc mA. Nói
chung, SCR có công suɢt càng l͛n thì cɤn dòng chung, SCR có công suɢt càng l͛n thì cɤn dòng
kích l͛n. Tuy nhiên, nên chú ý là dòng c͕ng kích l͛n. Tuy nhiên, nên chú ý là dòng c͕ng
không đưͣc quá l͛n, có thʀ làm h͏ng n͑i c͕ngkhông đưͣc quá l͛n, có thʀ làm h͏ng n͑i c͕ng
catod cͧa SCR.catod cͧa SCR.
Th͝i gian m͟ (turn Th͝i gian m͟ (turn ±± on time):on time):
Là th͝i gian tͫ lúc bɬt đɤu có xung kích đɼn lúc Là th͝i gian tͫ lúc bɬt đɤu có xung kích đɼn lúc
SCR dɨn gɤn bɠo hòa (thư͝ng là 0,9 lɤn dòng SCR dɨn gɤn bɠo hòa (thư͝ng là 0,9 lɤn dòng
đʈnh mͩc). Th͟i gian m͟ khoɠng vài S. Như vɪy, đʈnh mͩc). Th͟i gian m͟ khoɠng vài S. Như vɪy,
th͝i gian hiʄn diʄn cͧa xung kích phɠi lâu hơn th͝i gian hiʄn diʄn cͧa xung kích phɠi lâu hơn
th͝i gian m͟.th͝i gian m͟.QQ
Th͝i gian tɬt (turn Th͝i gian tɬt (turn ±± off time):off time):
Đʀ tɬt SCR, ngư͝i ta giɠm điʄn thɼ VAK xu͑ng Đʀ tɬt SCR, ngư͝i ta giɠm điʄn thɼ VAK xu͑ng
0Volt, tͩc dòng anod cũng bɮng 0. Thɼ nhưng 0Volt, tͩc dòng anod cũng bɮng 0. Thɼ nhưng
nɼu ta hɞ điʄn thɼ anod xu͑ng 0 r͓i tăng lên nɼu ta hɞ điʄn thɼ anod xu͑ng 0 r͓i tăng lên
ngay thì SCR vɨn dɨn điʄn mɴc dù không có ngay thì SCR vɨn dɨn điʄn mɴc dù không có
dòng kích. Th͝i gian tɬt SCR là th͝i gian tͫ lúc dòng kích. Th͝i gian tɬt SCR là th͝i gian tͫ lúc
điʄn thɼ VAK xu͑ng 0 đɼn lúc lên cao tr͟ lɞi mà điʄn thɼ VAK xu͑ng 0 đɼn lúc lên cao tr͟ lɞi mà
SCR không dɨn S. NhưSCR không dɨn S. NhưQQđiʄn tr͟ lɞi. Th͝i gian này điʄn tr͟ lɞi. Th͝i gian này
l͛n hơn th͝i gian m͟, thư͝ng khoɠng vài chͥc l͛n hơn th͝i gian m͟, thư͝ng khoɠng vài chͥc
vɪy, SCR là linh kiʄn chɪm, hoɞt đ͙ng ͟ tɤn s͑ vɪy, SCR là linh kiʄn chɪm, hoɞt đ͙ng ͟ tɤn s͑
thɢp, t͑i đa khoɠng vài chͥc KHz.thɢp, t͑i đa khoɠng vài chͥc KHz.
AKGCR Hình4 Ta có thʀ làm SCR dɨn điʄn bɮng AKGCR Hình4 Ta có thʀ làm SCR dɨn điʄn bɮng
cách tăng điʄn thɼ anod lên đɼn điʄn thɼ quay vɾ cách tăng điʄn thɼ anod lên đɼn điʄn thɼ quay vɾ
VBO hoɴc bɮng cách dùng dòng kích cͱc c͕ng. VBO hoɴc bɮng cách dùng dòng kích cͱc c͕ng.
M͙t cách khác là tăng điʄn thɼ anod nhanh tͩc M͙t cách khác là tăng điʄn thɼ anod nhanh tͩc
dv/dt l͛n mà bɠn thân điʄn thɼ V anod không cɤn dv/dt l͛n mà bɠn thân điʄn thɼ V anod không cɤn

l͛n. Thông s͑ dv/dt là t͑c đ͙ tăng thɼ l͛n nhɢt l͛n. Thông s͑ dv/dt là t͑c đ͙ tăng thɼ l͛n nhɢt
mà SCR chưa dɨn, vưͣt trên vʈ trí này SCR sɺ mà SCR chưa dɨn, vưͣt trên vʈ trí này SCR sɺ
dɨn điʄn. Lý do là có m͙t điʄn dung n͙i Cb giͯa dɨn điʄn. Lý do là có m͙t điʄn dung n͙i Cb giͯa
hai cͱc nɾn cͧa transistor trong mô hình tương hai cͱc nɾn cͧa transistor trong mô hình tương
đương cͧa SCR. dòng điʄn qua tͥ là: đương cͧa SCR. dòng điʄn qua tͥ là: iicb=cb=CbCb
Dòng điʄn này chɞy vào cͱc nɾn cͧa T1. Khi Dòng điʄn này chɞy vào cͱc nɾn cͧa T1. Khi
dV/dt đͧ l͛n thì icb l͛n đͧ sͩc kích SCR. Ngư͝i ta dV/dt đͧ l͛n thì icb l͛n đͧ sͩc kích SCR. Ngư͝i ta
thư͝ng tránh hiʄn tưͣng này bɮng cách mɬc m͙t thư͝ng tránh hiʄn tưͣng này bɮng cách mɬc m͙t
tͥ C và điʄn tr͟ R song song v͛i SCR đʀ chia b͛t tͥ C và điʄn tr͟ R song song v͛i SCR đʀ chia b͛t
dòng icb.dòng icb.
T͑c đ͙ tăng dòng thuɪn t͑i đa di/dt:T͑c đ͙ tăng dòng thuɪn t͑i đa di/dt:
Đây là trʈ s͑ t͑i đa cͧa t͑c đ͙ tăng dòng anod. Đây là trʈ s͑ t͑i đa cͧa t͑c đ͙ tăng dòng anod.
Trên trʈ s͑ này SCR có thʀ bʈ hư. Lý do là khi SCR Trên trʈ s͑ này SCR có thʀ bʈ hư. Lý do là khi SCR
chuyʀn tͫ trɞng thái ngưng sang trɞng thái dɨn, chuyʀn tͫ trɞng thái ngưng sang trɞng thái dɨn,
hiʄu thɼ giͯa anod và catod còn l͛n trong lúc hiʄu thɼ giͯa anod và catod còn l͛n trong lúc
dòng điʄn anod tăng nhanh khiɼn công suɢt tiêu dòng điʄn anod tăng nhanh khiɼn công suɢt tiêu
tán tͩc th͝i có thʀ quá l͛n. Khi SCR bɬt đɤu dɨn, tán tͩc th͝i có thʀ quá l͛n. Khi SCR bɬt đɤu dɨn,
công suɢt tiêu tán tɪp trung ͟ gɤn vùng c͕ng nên công suɢt tiêu tán tɪp trung ͟ gɤn vùng c͕ng nên
vùng này dʂ bʈ hư h͏ng. Khɠ năng chʈu đͱng cͧa vùng này dʂ bʈ hư h͏ng. Khɠ năng chʈu đͱng cͧa
di/dt tùy thu͙c vào m͗i SCR.di/dt tùy thu͙c vào m͗i SCR.
1.1.4. SCR hoɞt đ͙ng ͟ điʄn thɼ xoay 1.1.4. SCR hoɞt đ͙ng ͟ điʄn thɼ xoay
chiɾuchiɾu
 Khi SCR hoɞt đ͙ng ͟ điʄn thɼ xoay chiɾu tɤn s͑ Khi SCR hoɞt đ͙ng ͟ điʄn thɼ xoay chiɾu tɤn s͑
thɢp (thí dͥ 50Hz hoɴc 60Hz) thì vɢn đɾ tɬt SCR thɢp (thí dͥ 50Hz hoɴc 60Hz) thì vɢn đɾ tɬt SCR
đưͣc giɠi quyɼt dʂ dàng. Khi không có xung kích đưͣc giɠi quyɼt dʂ dàng. Khi không có xung kích
thì mɞng điʄn xu͑ng gɤn 0V, SCR sɺ ngưng. Dĩ thì mɞng điʄn xu͑ng gɤn 0V, SCR sɺ ngưng. Dĩ
nhiên ͟ bán kƒ âm SCR không hoɞt đ͙ng mɴc dù nhiên ͟ bán kƒ âm SCR không hoɞt đ͙ng mɴc dù
có xung kích.có xung kích.
 Tɠi L~IG220V/50HzIGV TɠiGóc dɨnSCR Tɠi L~IG220V/50HzIGV TɠiGóc dɨnSCR
ngưngSCR dɨnHình 5VngưngSCR dɨnHình 5V

 Đʀ tăng công suɢt cho tɠi, ngư͝i ta cho SCR hoɞt Đʀ tăng công suɢt cho tɠi, ngư͝i ta cho SCR hoɞt
đ͙ng ͟ ngu͓n chʆnh lưu toàn kƒ.đ͙ng ͟ ngu͓n chʆnh lưu toàn kƒ.
 Tɠi L~IG220V/50HzIGV TɠiGóc dɨnHình 6Tɠi L~IG220V/50HzIGV TɠiGóc dɨnHình 6
 Vì điʄn 50Hz có chu kƒ T=1/50=20nS nên th͝i Vì điʄn 50Hz có chu kƒ T=1/50=20nS nên th͝i
gian điʄn thɼ xɢp xʆ 0V đͧ làm ngưng SCR.gian điʄn thɼ xɢp xʆ 0V đͧ làm ngưng SCR.
1.1.5Vài ͩng dͥng đơn giɠn:1.1.5Vài ͩng dͥng đơn giɠn:
Bình thư͝ng đèn 6V cháy sáng nh͝ ngu͓n điʄn Bình thư͝ng đèn 6V cháy sáng nh͝ ngu͓n điʄn
qua mɞch chʆnh lưu. Lúc này SCR ngưng dɨn do qua mɞch chʆnh lưu. Lúc này SCR ngưng dɨn do
bʈ phân cͱc nghʈch, accu đưͣc nɞp qua D1, R1. bʈ phân cͱc nghʈch, accu đưͣc nɞp qua D1, R1.
Khi mɢt điʄn, ngu͓n điʄn accu sɺ làm thông SCR Khi mɢt điʄn, ngu͓n điʄn accu sɺ làm thông SCR
và thɬp sáng đèn.và thɬp sáng đèn.
Khi accu nɞp chưa đɤy, SCR1 dɨn, SCR2 ngưngKhi accu nɞp chưa đɤy, SCR1 dɨn, SCR2 ngưng
Khi accu đã nɞp đɤy, điʄn thɼ cͱc dương lên Khi accu đã nɞp đɤy, điʄn thɼ cͱc dương lên
cao, kích SCR2 làm SCR2 dɨn, chia b͛t dòng nɞp cao, kích SCR2 làm SCR2 dɨn, chia b͛t dòng nɞp
bɠo vʄ accu.bɠo vʄ accu.
VR dùng đʀ chʆnh mͩc bɠo vʄ (giɠm nh͏ dòng VR dùng đʀ chʆnh mͩc bɠo vʄ (giɠm nh͏ dòng
nɞp)nɞp)
1.2. DIAC và TRIAC1.2. DIAC và TRIAC
1.2.1. DIAC1.2.1. DIAC
Diac là m͙t cɢu trúc 5 l͛p bán dɨn, xem như 4 Diac là m͙t cɢu trúc 5 l͛p bán dɨn, xem như 4
diod bán dɨn. Trong mɞch, khi điʄn áp trên hai diod bán dɨn. Trong mɞch, khi điʄn áp trên hai
cͱc (không phân cͱc) cͧa diac có m͙t điʄn áp đͧ cͱc (không phân cͱc) cͧa diac có m͙t điʄn áp đͧ
l͛n thì nó l͛n thì nó dɨn m͙t xungdɨn m͙t xung . Ví dͥ Db30 thì khi . Ví dͥ Db30 thì khi
điʄn áp trên 2 cͱc đɞt 30V, nó sɺ dɨn dòng ngɬn điʄn áp trên 2 cͱc đɞt 30V, nó sɺ dɨn dòng ngɬn
đi qua thành m͙t xung r͓i ngưng dɨn.đi qua thành m͙t xung r͓i ngưng dɨn.
Nói khác đi, diac đóng ngɬt do điʄn áp trên hai Nói khác đi, diac đóng ngɬt do điʄn áp trên hai
cͱc cͧa nó.cͱc cͧa nó.
Diac thư͝ng đưͣc dùng đʀ điɾu khiʀn SCR hay Diac thư͝ng đưͣc dùng đʀ điɾu khiʀn SCR hay
triac m͙t cách đơn giɠn và hͯu hiʄu.triac m͙t cách đơn giɠn và hͯu hiʄu.
1.2.2 TRIAC.1.2.2 TRIAC.

Tương tͱ như diac, triac (TRIode for Alternating Tương tͱ như diac, triac (TRIode for Alternating
Current) là phɤn tͭ bán dɨn g͓m năm l͛p bán Current) là phɤn tͭ bán dɨn g͓m năm l͛p bán
dɨn, tɞo nên cɢu trúc pdɨn, tɞo nên cɢu trúc p nn pp n n. Nhưng có thêm n n. Nhưng có thêm
cͱc khiʀn Gate.cͱc khiʀn Gate.
Mɞch đɰng hiʄu cͧa triac là hai SCR n͑i nhau m͙t Mɞch đɰng hiʄu cͧa triac là hai SCR n͑i nhau m͙t
cách đɴc biʄt (xem hình).cách đɴc biʄt (xem hình).
Trong hình cho thɢy hai SCR kɼt n͑i đʀ có m͙t Trong hình cho thɢy hai SCR kɼt n͑i đʀ có m͙t
gate chung cho hai chiɾu dòng điʄn gate chung cho hai chiɾu dòng điʄn > các cͱc > các cͱc
có 3 điʄn cͱc là: A1, A2, G. Vì vɪy mà triac rɢt có 3 điʄn cͱc là: A1, A2, G. Vì vɪy mà triac rɢt
hͯu dͥng đʀ điɾu khiʀn pha (do đó điɾu khiʀn hͯu dͥng đʀ điɾu khiʀn pha (do đó điɾu khiʀn
công suɢt và áp biʀu kiɼn) cͧa dòng điʄn xoay công suɢt và áp biʀu kiɼn) cͧa dòng điʄn xoay
chiɾu.chiɾu.
Khi cͱc G và A1 có điʄn thɼ âm so v͛i A1 thì triac Khi cͱc G và A1 có điʄn thɼ âm so v͛i A1 thì triac
m͟. Cͱc A1 đóng vai tro canôt , cͱc A2 đóng vai m͟. Cͱc A1 đóng vai tro canôt , cͱc A2 đóng vai
trò catôt, dong điên chɞy tͫ A1 sang A2.trò catôt, dong điên chɞy tͫ A1 sang A2.
Khi cͱc G và A2 có điʄn thɼ dương so v͛i A1 thì Khi cͱc G và A2 có điʄn thɼ dương so v͛i A1 thì
triac m͟ cͱc A2 đóng vai trò anôt, A1 đóng vai triac m͟ cͱc A2 đóng vai trò anôt, A1 đóng vai
trò catôt, dòng điên chɞy tͫ A2 sang A1. trò catôt, dòng điên chɞy tͫ A2 sang A1.
Hình : dòng điʄn v͛i triac điɾu khiʀn phaHình : dòng điʄn v͛i triac điɾu khiʀn pha
Sơ đ͓ dư͛i đây là m͙t dimmer điɾu khiʀn công Sơ đ͓ dư͛i đây là m͙t dimmer điɾu khiʀn công
suɢt xoay chiɾu cho m͙t đèn đ͑t tim. Mɞch cũng suɢt xoay chiɾu cho m͙t đèn đ͑t tim. Mɞch cũng
có thʀ dùng cho điɾu khiʀn t͑c đ͙ quɞt vô cɢp v͛i có thʀ dùng cho điɾu khiʀn t͑c đ͙ quɞt vô cɢp v͛i
m͙t Lm͙t L C n͑i song song v͛i quɞt điʄn thɼ ch͗ cͧa C n͑i song song v͛i quɞt điʄn thɼ ch͗ cͧa
đèn (quɞt "tai voi" Nga dùng cách này).đèn (quɞt "tai voi" Nga dùng cách này).
trong đó : diac = Db30 ; VR = 100K ; C = 103 ; trong đó : diac = Db30 ; VR = 100K ; C = 103 ;
triac = BT05 triac = BT05 > BT10> BT10
Dòng kích I(g) cͧa triac có thʀ là dòng âm hay Dòng kích I(g) cͧa triac có thʀ là dòng âm hay
dương. Nɼu kích bɮng áp âm (dương. Nɼu kích bɮng áp âm ( ) thì trʈ tuyʄt đ͑i ) thì trʈ tuyʄt đ͑i
cͧa dòng kích âm sɺ phɠi l͛n hơn dòng kích cͧa dòng kích âm sɺ phɠi l͛n hơn dòng kích
dương nhưng sɺ ͕n đʈnh hơn khi kích dòng dương.dương nhưng sɺ ͕n đʈnh hơn khi kích dòng dương.

Triac cũng thư͝ng đưͣc chɼ tɞo v͛i công suɢt l͛n, Triac cũng thư͝ng đưͣc chɼ tɞo v͛i công suɢt l͛n,
dùng cho PowerBoss, cho điɾu khiʀn pha đʀ điɾu dùng cho PowerBoss, cho điɾu khiʀn pha đʀ điɾu
t͑c đɤu máy Dieselt͑c đɤu máy Diesel điʄn v.v có thʀ đɼn hàng điʄn v.v có thʀ đɼn hàng
vɞn KW.vɞn KW.
1.3. Điʄn tr͟.1.3. Điʄn tr͟.
1.3.1. Đʈnh nghĩa.1.3.1. Đʈnh nghĩa.
Điʄn Tr͟ là m͙t linh kiʄn điʄn tͭ thͥ đ͙ng dùng Điʄn Tr͟ là m͙t linh kiʄn điʄn tͭ thͥ đ͙ng dùng
đʀ giɠm điʄn . Điʄn tr͟ có Biʀu tưͣng và Ký Hiʄu đʀ giɠm điʄn . Điʄn tr͟ có Biʀu tưͣng và Ký Hiʄu
mɞch điʄnmɞch điʄn
Hʄ 4 Vɞch mã màuHʄ 4 Vɞch mã màu
HӋ Thӕng Vҥch Màu giá trӏ cӫa điӋn trӣHӋ Thӕng Vҥch Màu giá trӏ cӫa điӋn trӣ
Cách Tính Giá Trʈ Điʄn Tr͟
+ Vɞch màu thͩ nhͩt cho biɼt giá trʈ thͩ nhͩt cͧa
Điʄn Tr͟
+ Vɞch màu thͩ hai cho biɼt giá trʈ thͩ hai cͧa Điʄn
Tr͟
+ Vɞch màu thͩ ba cho biɼt cɢp s͑ nhân cͧa lͧy thͫa
mư͝i
+ Vɞch màu cu͑i cho biɼt sͱ thay đ͕i giá trʈ cͧa điʄn
tr͟ theo nhiʄt đ͙
Đen
(Black
)
(Brow
n)
Đ͏
(Re
d
)
Cam

(Oran
ge
)
Vàng
(Yello
w)
Xanh
Lá
Cây
(Gree
n)
Xanh
Dương
(Blue)
Tím
(Viole
t)
Xám
(Grey
)
Trɬng
(Whit
e)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Thí Dͥ
Điʄn Tr͟ có cá vɞch màu Nâu, Đen, Đ͏, Vàng Kim
. Giá trʈ Kháng tr͟ sɸ là: 1 0 X 102 10% = 1000
ƻ + 10% = 1 kƻ + 10%
Hʄ Trʈ Giá In trên Điʄn Tr͟Hʄ Trʈ Giá In trên Điʄn Tr͟
600 cho m͙t giá trʈ là 600ƻ 600 cho m͙t giá trʈ là 600ƻ

2003 cho m͙t giá trʈ 2002003 cho m͙t giá trʈ 200××103 = 200kƻ 103 = 200kƻ
2R5 cho m͙t giá trʈ 2.5ƻ 2R5 cho m͙t giá trʈ 2.5ƻ
R01 cho m͙t giá trʈ 0.01ƻ R01 cho m͙t giá trʈ 0.01ƻ
1.3.2. Phân1.3.2. Phân Loɞi Điʄn Tr͟Loɞi Điʄn Tr͟
Điʄn Tr͟ Thư͝ng Biʀu Tưͣng Biɼn Điʄn Tr͟ Biʀu Tưͣng