Vật lí 9 - Tiết 26,Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua








































































































































































Tõ tr êng cña èng d©y cã
dßng ®iÖn ch¹y qua
TrêngTHCSNh¬ nPhó
TiÕt 26:
Tõtrêngcñaèng  d©ycãdßng®iÖnch¹yqua
I.Tõ phæ, ® êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua
1.ThÝ nghiÖm.
C1: So s¸nh víi tõ phæ cña thanh nam ch©m
vµ cho biÕt chóng cã g× gièng nhau, kh¸c
nhau.
a.
Quan
s¸t
•
R¾c ®Òu mét líp m¹t s¾t trªn tÊm nhùa cã
luån s½n c¸c vßng d©y cña mét èng d©y cã
dßng ®iÖn ch¹y qua. Gâ nhÑ tÊm nhùa.

C2: Nhận xét gì về hình dạng của đ ờng
sức từ?
b. Vẽ
Dựa vào các đ ờng mạt sắt, hãy vẽ một vài đ
ờng sức từ của ống dây
Đặt các kim nam châm nối tiếp nhau trên
một trong các đ ờng sức từ. Vẽ mũi tên chỉ
chiều của đ ờng sức từ
c.Đặt kim, vẽ
C3: Cho nhận xét về chiều của đ ờng sức từ ở
hai đầu ống dây so với chiều các đ ờng sức từ
ở hai cực của thanh nam châm
C1: So s¸nh víi tõ phæ cña thanh nam ch©m vµ
cho biÕt chóng cã g× gièng nhau, kh¸c nhau.
Nam ch©m th¼ng ống d©y cã d® ch¹y qua
+ PhÇn tõ phæ bªn ngoµi
gièng nhau
+ Bªn trong kh¸c nhau
Trong lßng còng cã ® êng
m¹t s¾t ® îc s¾p xÕp gÇn
nh song song víi nhau
a.
Quan
s¸t
C2 Nhận xét gì về hình dạng của đ
ờng sức từ?
A
Đ ờng
Sức
Từ

Đ ờng sức từ ở trong và ngoài ống dây tạo
thành những đ ờng cong khép kín.
b. Vẽ
C3: Cho nhận xét về chiều của đ ờng sức từ ở hai đầu ống
dây so với chiều các đ ờng sức từ ở hai cực của thanh nam
châm?
Giống nh thanh nam châm, tại hai đầu ống dây các
đ ờng sức từ cùng đi vào một đầu và cùng đi ra ở
đầu kia.
c.
Đặt
kim,
vẽ

Kết luận:

( SGK a,b,c trang 66)

Hai đầu của ống dây có
dòng điện chạy qua cũng
là hai từ cực. Đầu có các đ
ờng sức từ đi ra gọi là cực
Bắc, đầu có đ ờng sức từ đi
vào gọi là cực Nam
II. Qui tắc nắm tay phải
1. Chiều đ ờng sức từ của ống dây có dòng điện chạy
qua phụ thuộc vào yếu tố nào?

a.Trong thí nghiệm đ ợc mô tả ở trên, hãy dự
đoán xem nếu đổi chiều dòng điện qua ống

dây thì chiều đ ờng sức từ của ống dây có
thay đổi không.
Dự đoán: Có thể đổi chiều đ ờng sức từ
b. Ta lµm TN ®æi chiÒu dßng ®iÖn, quan s¸t chiÒu ® êng søc tõ vµ nam
ch©m thö
c. KÕt luËn: ChiÒu ® êng søc tõ cña èng
d©y phô thuéc vµo chiÒu cña dßng ®iÖn
ch¹y qua c¸c vßng d©y.
2. Qui tắc nắm tay phải
Nắm tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay h ớng theo
chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái
choãi ra chỉ chiều đ ờng sức từ trong lòng ống dây.
Ta h·y quan s¸t chiÒu cña ® êng søc tõ trong
lßng èng d©y
ChiÒu ® êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn
ch¹y qua ® îc biÓu diÔn
b. Ta h·y quan s¸t chiÒu cña ® êng søc tõ khi
®æi chiÒu dßng ®iÖn
NS
A B
III. Vận dụng:
C4. Cho ống dây AB có dòng điện chạy qua. Một nam
châm thử đặt ở đầu B của ống dây, khi đứng yên nằm
định h ớng nh hình d ới đây. Xác định tên các từ cực của
ống dây.
C5. Hình d ới có một KNC vẽ sai chiều. Hãy chỉ ra đó là kim
nam châm nào và vẽ lại cho đúng. Dùng quy tắc NTP xác định
chiều dòng điện chạy qua các vòng dây
5
1

2
3
4
S N
A
B
KNC 5 sai
Đúng
C6 H×nh d íi cho biÕt chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c vßng
d©y. H·y dïng QTNTP ®Ó x¸c ®Þnh tªn c¸c tõ cùc cña
èng d©y.
A
B
Cùc
B¾c
Cùc
Nam
Ghi nhớ

Từ phổ ở bên ngoài ống dây có dòng
điện chạy qua rất giống phần từ phổ ở
bên ngoài thanh nam châm.

Quy tắc nắm tay phải: Nắm tay phải,
rồi đặt sao cho bốn ngón tay h ớng theo
chiều dòng điện chạy qua các vòng dây
thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều đ ờng
sức từ trong lòng ống dây.
Bài tập về nhà:
Làm các bài tập 24.1- 24.5 trang

29,30 SBT
H ớng dẫn:
Vận dụng quy tắc nắm tay phải
và t ơng tác giữa hai nam châm
để giải.
B
à
i

h
ọ
c

k
ế
t

t
h
ú
c
C
ả
m

ơ
n

Q
u

ý

t
h
ầ
y

c
ô

v
à

c
á
c

e
m
!