Tiết 47- ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ

PHÒNG GIÁO DỤC THÀNH PHỐ HUẾ
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THỐNG NHẤT
Người thực hiện: VÕ THỊ HOA
Năm học: 2007 - 2008
Ngêi thùc hiÖn : NGUY N TH TUY T MAIỄ Ị Ế
N M H C: 2010-2011Ă Ọ
PHÒNG GD - ĐT HUYỆN LẠNG GANG
TRƯỜNG THCS MỸ THÁI
Từ điểm sáng S hãy nêu và vẽ đường truyền của
ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ?
Trả lời:
Từ S vẽ đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
F F’
S
O
§êng truyÒn cña 3 tia s¸ng ®Æc biÖt qua TKHT:
* Tia tíi quang t©m => Tia lã truyÒn th¼ng
* Tia tíi song song víi trôc chÝnh => Tia lã qua tiªu ®iÓm
* Tia tíi qua tiªu ®iÓm => Tia lã song song víi trôc chÝnh
Một thấu kính hội tụ được đặt sát vào mặt trang
sách. Khi từ từ dịch chuyển thấu kính hội tụ ra xa,
kích thước dòng chữ thay đổi như thế nào? Vì sao
vậy?
I. ®ÆC §IÓM CñA ¶NH CñA MéT VËT T¹O BëI THÊU KÝNH HéI Tô:
1. ThÝ nghiÖm:
* Mục đích: Quan sát ảnh của một vật tạo bởi
thấu kính hội tụ.

I. ®ÆC §IÓM CñA ¶NH CñA MéT VËT T¹O BëI THÊU KÝNH HéI Tô:
1. Thí nghiệm:
* Tiến hành thí nghiệm:

Tiết 47: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO
BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính
hội tụ:
1. Thí nghiệm
Ảnh thật ngược chiều với vật.
C1.
C2.
C3.
Ảnh vẫn thu được trên màn đó là ảnh thật,
ngược chiều với vật.
a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự:
b. Đặt vật trong khoảng tiêu cự:
Ảnh không hứng được trên màn. Đặt mắt trên
đường truyền của chùm tia ló, ta thấy ảnh cùng
chiều, lớn hơn vật. Đó là ảnh ảo.
8

10
20
30
40 50 60
0cm
5
15 25
35
45
55
10

20
30
40 50 60
0cm
5
15 25
35
45
55
F
2F
F’
d
10
20
30
40
0cm
5
15 25
35
Trường hợp 1: Vật ở rất xa thấu kính
Trường hợp 2: d > 2f
Trường hợp 3: f < d < 2f
6
F
F’
?
8

10
20
30
40 50 60
0cm
5
15 25
35
45
55
8
10
20
30
40 50 60
0cm
5
15 25
35
45
55
10
20
30
40 50 60
0cm
5
15 25
35
45

55
F
2F
F’
d
Trường hợp 3: f < d < 2f
Trường hợp 2: d > 2f
Trường hợp 4: d < f
8

Tiết 47: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO
BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính
hội tụ:
1. Thí nghiệm
2. Ghi các nhận xét ở trên vào bảng 1
Khoảng cách
từ vật đến thấu
kính(d)
Đặc điểm của ảnh
Thật hay
ảo
Cùng chiều hay
ngược chiều
Lớn hơn hay
nhỏ hơn vật
1
Vật ở rất xa
TK
2

d > 2f
3
f < d < 2f
4
d < f
Kqqs
Lần TN
Ảnh thật
Ảnh thật
Ảnh thật
Ảnh ảo
Ngược chiều
Ngược chiều
Ngược chiều
Cùng chiều
Nhỏ hơn vật
Nhỏ hơn vật
Lớn hơn vật
Lớn hơn vật
6

•
Một điểm sáng nằm
ngay trên trục chính, ở
rất xa thấu kính, cho
ảnh tại tiêu điểm của
thấu kính. Chùm tia phát
ra từ điểm sáng này
chiếu tới mặt thấu kính
được coi là chùm song

song với trục chính của
thấu kính.
•
Một điểm sáng nằm
ngay trên trục chính, ở
rất xa thấu kính, cho
ảnh tại tiêu điểm của
thấu kính. Chùm tia phát
ra từ điểm sáng này
chiếu tới mặt thấu kính
được coi là chùm song
song với trục chính của
thấu kính.
•
Vật đặt vuông góc với trục
chính của thấu kính cho
ảnh cũng vuông góc với
trục chính.
ảnh
Vật
ảnh
Điểm sáng
Tiêu ®iÓm
F F’
O
F
A
B
F’
B’

O
A’
Th«ng tin:

I. đặC ĐIểM CủA ảNH CủA MộT VậT TạO BởI THấU KíNH HộI Tụ:
II. Cách dựng ảnh
S l điểm sáng đặt tr#
ớc TK hội tụ. Chùm
sáng từ S phát ra, sau
khi khúc xạ qua TK,
cho chùm tia ló hội tụ
tại S' là ảnh của S.
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ:

I. đặC ĐIểM CủA ảNH CủA MộT VậT TạO BởI THấU KíNH HộI Tụ:
II. Cách dựng ảnh
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ:
C4. Hãy dựng
ảnh S' của
điểm sáng S
hình bên.
F
S
F
O
I
F
s
F
S

O
H

I. đặC ĐIểM CủA ảNH CủA MộT VậT TạO BởI THấU KíNH HộI Tụ:
II. Cách dựng ảnh
1. Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hội tụ:
2. Dựng ảnh của vật sáng AB tạo bởi thấu kính hội tụ:
14
II. Cách dựng ảnh
B
A
O F
F
C5. Hãy dựng ảnh A B' của vật sáng AB vuông góc với trục chính.
A
B'
Trng hp 1:
Vt t ngoi
khong tiờu c (d>f)
Trng hp 2:
Vt t trong
khong tiờu c (d<f)
B
A
O
F
F
A
B'

Dng nh B
/
ca B ri h ng vuụng gúc vi trc chớnh ti A
/
,
A
/
B
/
l nh to bi vt AB.( ảnh thật: Nét liền, ảnh ảo : Nét đứt)

Dng nh B
/
ca B ri h ng vuụng gúc vi trc chớnh ti A
/
,
A
/
B
/
l nh to bi vt AB.( ảnh thật: Nét liền, ảnh ảo : Nét đứt)
ảnh thật, ngợc chiều
và nhỏ hơn vật
ảnh ảo, cùng chiều và
lớn hơn vật

Qua bµi häc h«m nay
em cÇn ghi nhí ®iÒu g×?

* Đối với thấu kính hội tụ

a. Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự:
b. Vật đặt trong khoảng tiêu cự:
* Cách dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính hội
tụ (A ∈ trục chính, AB ⊥ trục chính)
Ảnh thật, ngược chiều với vật.
Ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.
•
Dựng ảnh B’ của B.
•
Từ B’ dựng A’B’ ⊥ với trục chính.

III. VËn dông

B
A’O
F’
F
A
B'
O
I
Mà OI = AB (3)
' ' ' ' '
(1) &(2) &(3)
' '
' ' 12
' 18
36 12
A O A F A O OF
AO OF OF

A O A O
A O cm
−
⇒ = =
−
⇔ = ⇒ =
⇒
Thay A’O = 18cm vµo (1)
=> A’B’ = h’ = 0,5cm
' 'aOAB OA B
∆ ∆
' ' ' 'aOIF A B F
∆ ∆
C6.1
AB = h = 1cm
OA = d = 36cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’ = h’=? cm
A’O= ? cm
' ' 'A B A O
AB AO
=
(1)
' ' ' '
'
A B A F
OI OF
=
(2)
Ta cã:

I
B
A’
O
F’
F
A
B'
C6.2
AB = h = 1cm
OA = d = 8cm
OF=OF’= f = 12cm
A’B’ = h’=? cm
A’O = 24cm , A’B’ = h’ = 3cm
' ' aaaA B O ABO
∆ ∆
' ' ' 'aOIF A B F
∆ ∆
Gîi ý

Có thể em chưa biết:



Cú th em cha bit:
ặt mắt hứng chùm tia ló sẽ quan
sát đợc ảnh của một vật tạo bởi
thấu kính
Nếu ảnh ngợc chiều với vật th

ỡ

đó là ảnh thật, ảnh cùng chiều
với vật th
ỡ
đó là ảnh ảo.

C7. Trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài?
Từ từ dịch chuyển thấu kính héi tô ra xa
trang sách, ảnh của dòng chữ quan sát qua
thấu kính cùng chiều và to hơn dòng chữ khi
quan sát trực tiếp. Đó là ảnh ảo của dòng chữ
tạo bởi TKHT khi dòng chữ nằm trong tiêu cự
của thấu kính.
Tới một vị trí nào đó ta lại nhìn thấy ảnh của
dòng chữ ngược chiều với vật. Đó là ảnh thật của
dòng chữ tạo bởi TKHT, khi dòng chữ ngoài
khoảng tiêu cự của TK, và ảnh thật đó nằm ở
trước mắt.

Bài tập trắc nghiệm
Ghép mỗi phần 1,2 ,3 Với một phần a, b, c để đợc câu đúng
1/ Thấu kính hội tụ là
thấu kính có
2/ Một vật đặt trớc
TKHT ở ngoài tiêu cự
3/ Một vật đặt trớc
TKHT ở trong tiêu cự
4/ Một vật đặt rất xa
TKHT

5/ ảnh ảo tạo bởi TKHT
a/ cho ảnh thật, ngợc chiều
với vật.
b/ cùng chiều và lớn hơn vật
c/ phần rìa mỏng hơn phần
giữa
d/ cho ảnh ảo, cùng chiều và
lớn hơn vật
e/ cho ảnh thật, cách thấu kính
một khoảng đúng bằng tiêu cự.
f/cùng chiều và nhỏ hơn vật
Đáp án: 1 - c ; 3 d ;2 a; 4 - e; 5 - b ;