SKKN Một số kinh nghiệm hay trong quá trình giảng dạy môn Giáo dục công dân THCS

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
"MỘT SỐ KINH NGHIỆM HAY TRONG QUÁ TRÌNH GIẢNG
DẠY MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN THCS"
1
I - ĐẶT VẤN ĐỀ.
Dân tộc Việt Nam ta cùng với các dân tộc trên thế giới, đang đứng trước một thế kỷ
mới, thế giới của văn minh, hiện đại, khoa học, hiện đại đất nước, làm cho dân giàu nước
mạnh, xã hội, công bằng, văn minh, thực hiện đúng Nghị quyết Trung ương II khoá VIII
của Đảng: xác định "Giáo dục là quốc sách hàng đầu" nhằm nâng cao dân trí đào tạo
nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho địa phương hơn nữa là đất nước. Để làm được điều đó
đòi hỏi mỗi cấp mỗi ngành phải quan tâm tới việc học tập, hiểu biết, học để sống và học
để làm việc bằng nhiều hình thức. Song hình thức học ở lớp ở trường, nhất là ở trường
THCS, cụ thể hơn là mỗi đơn vị lớp. Đây là một bậc học mà ở đó tiếp tục cung cấp các
kiến thức cơ bản của bộ môn khoa học xã hội, rèn luyện để các em có những đức tính và
kỹ năng cơ bản của con người khi học hết bậc học THCS. Các em có thể bước vào lao
động ở địa phương, đòi hỏi có hiểu biết mới có thể nâng cao năng xuất lao động hoặc các
em có thể học lên theo một hệ thống trường lớp, tiếp tục tự học tập và nghiên cứu đúng
phương pháp thì sẽ mang lại kết quả cao trong học tập.
Trong thời đại ngày nay các ngành khoa học đặc biệt được quan tâm, trong đó có
bộ môn giáo dục công dân trong nhà trường trung học cơ sở. Là môn học nhằm giúp học
sinh hướng tới những phẩm chất cao đẹp của con người mới xã hội chủ nghĩa tránh
những thói hư tật xấu mà con người hay mắc phải trong cuộc sống hàng ngày.
Trước đây bộ môn giáo dục công dân ở nhà trường trung học cơ sở có nội dung
không đồng tâm trừ lớp 6 và lớp 9 (tách rời nhau) những sự việc hiện tượng nêu ra có
tính chất còn hạn hẹp chưa đáp ứng được quá trình dạy của người thầy và quá trình học
của học sinh cho nên việc học của học sinh còn rất nhiều hạn chế. Vì vậy trước thực trạng
đó của đất nước từ năm 2002 Bộ giáo dục - Đào tạo đã tiến hành cải cách giáo dục ở bậc
Tiểu học và Trung học cơ sở để nhằm đáp ứng những yêu cầu cấp bách của xã hội. Trong
2
chương trình giáo dục Trung học cơ sở nói chung và bộ môn giáo dục công dân nói riêng

cũng đòi hỏi phải cải cách và điều đó đã được thực hiện từ lớp 6 đến lớp 9 (từ thấp đến
cao), chương trình cải cách giáo dục mới có tính chất đồng tâm (từ khái niệm đơn giản ở
lớp dưới và khái niệm phức tạp ở lớp học cao hơn.
Ví dụ: Lớp 6: Bài 4: Lễ độ
Lớp 7 Bài 3: Tự trọng
Lớp 8 Bài 3: Tôn trọng người khác.
Lớp 9 Bài 2: Tự chủ.
Để giúp học sinh nắm vững được những kiến thức cơ bản trong quá trình học tập ở
nhà trường Trung học cơ sở. Nắm vững những kiến thức đó vận dụng vào thực tế cuộc
sống, tôi mạnh dạn trình bày một số kinh nghiệm của mình khi dạy một bài giáo dục công
dân ở nhà trường Trung học cơ sở.
II - NỘI DUNG.
1. Cơ sở khoa học.
Trong chương trình cải cách bộ môn giáo dục công dân ở nhà trường Trung học cơ
sở. Người giáo viên phải phát huy được tính tích cực học tập của học sinh trong việc học
tập, vì trong chương trình cải cách khi bắt đầu vào một giờ học kiến thức mới, thì học
sinh phải suy nghĩ tìm hiểu (một tình huống sảy ra) nó đúng sai như thế nào hoặc làm
một bài tập trắc nghiệm hay bài này có mối liên hệ với bài khác không ?. Nó có liên quan
đến kiến thức của lớp trước như thế nào qua đó học sinh hiểu được tính chất của những
phẩm chất đạo đức mà các em cần rèn luyện tu dưỡng để sau này trở thành những công
dân mới xã hội chủ nghĩa.
2. Nội dung cụ thể:
3
Giáo viên khi giảng dạy Bài11 (Tiết 19 + 20) ở lớp 9. Thì người giáo viên phải
truyền thụ được tất cả (xâu chuỗi) những phẩm chất đã học như bài 10 ở lớp 9 (lí tưởng
sống của thanh niên). Bài 11 lớp 8 (lao động tự giác sáng tạo) bài 5 lớp 6 (tôn trọng kỷ
luật). Qua những phẩm chất như vậy; Thì học sinh lớp 9 sẽ nắm bắt được những khái
niệm, những phẩm chất đạo đức mà các em phải rèn luyện hướng tới những khái niệm.
Phẩm chất đạo đức mà các em phải rèn luyện hướng tới như ở lớp 9 và được trình bày
trong một tiết dạy như sau:

Tiết 19 + 20: Bài 11. Trách nhiệm của thanh niên trong sự
nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước.
A - Mục tiêu bài học.
1. Kiến thức:
- Hiểu những định hướng cơ bản của thời kỳ Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất
nước
- Vị trí của Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước trong giai đoạn cách mạng
ngày nay.
- Trách nhiệm của thanh niên trong giai đoạn cách mạng hiện nay.
2. Kỹ năng.
- Biết đánh giá thực tiễn xây dựng đất nước hiện nay.
- Học sinh chuẩn bị hành trang tham gia lao động, học tập, lập nghiệp hoặc học lên.
3. Thái độ.
- Tin tưởng vào đường lối mục tiêu xây dựng đất nước.
4
- Có ý thức học tập, rèn luyện để chuẩn bị sẵn sàng gánh vác trách nhiệm thực hiện
Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước.
B - Phương pháp: Phương pháp đàm thoại, diễn giải, thảo luận nhóm.
C - Tài liệu: Sách giáo khoa, sách giáo viên, tư liệu về Công nghiệp hoá - Hiện đại
hoá đất nước, Nghị quyết của Đảng IX
D - Hoạt động dạy học.
1. ổn định.
2. Bài mới
5
* Hoạt động 1:
Giới thiệu bài:
- Trong bức thư gửi học sinh nhân ngày
khai trường tháng 9/1945 Bác viết: "Non
sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay
không, Dân tộc Việt Nam có bước tới đài

vinh quang để sánh vai với các cường
quốc Năm châu được hay không chính là
một phần lớn công học tập của các
cháu".
Câu nói của Bác chính là trách nhiệm của
thế hệ trẻ trong sự nghiệp công nghiệp
hoá - hiện đại hoá đất nước.
Để hiểu rõ hơn chúng ta sẽ tìm hiểu bài
hôm nay.
* Hoạt động 2:
- Gọi một học sinh đọc phần đặt vấn đề:
- Chia lớp thành 3 nhóm để thảo luận:
+ Nhóm 1:
Câu 1: Trong thư đồng chí Tổng bí thư
Nông Đức Mạnh có nhắn đến nhiệm vụ
cách mạng mà Đảng đã đề ra như thế nào
I - Đặt vấn đề:
6
?.
+ Nhóm 2:
Câu 2: Vai trò, vị trí của thanh niên trong
sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá
qua bài phát biểu của đồng chí Tổng bí
thư Nông Đức Mạnh ?.
+ Nhóm 3: Em có suy nghĩ gì khi thảo
luận về nội dung bức thư của đồng chí
Tổng bí thư gửi thanh niên ?.
Học sinh thảo luận câu hỏi giáo viên nêu
ra.
- Đại diện nhóm 1 trả lời.

- Đại hội Đảng lần thứ IX Đảng cộng
sản Việt Nam chỉ ra:
+ Phát huy sức mạnh dân tộc, tiếp tục
đổi mới đẩy mạnh công nghiệp hoá -
hiện đại hoá, xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc.
+ Vì mục tiêu dân giàu nước mạnh xã
hội công bằng
+ Chiến lược phát triển kinh tế 10 năm
(2001 - 2010) đưa đất nước khỏi tình
7
- Các nhóm nhận xét
- Giáo viên nhận xét.
- Nhóm 2 trả lời.
Tại sao Tổng bí thư cho rằng thực hiện
mục tiêu công nghiệp hoá - hiện đại hoá
là trách nhiệm vẻ vang của thanh niên.
+ Mỗi người phải tự vươn lên quan tâm
đến xã hội đến mọi người .
+ Là mục tiêu phấn đấu của thế hệ trẻ
trạng kém phát triển trở thành nước
công nghiệp theo hướng hiện đại.
- Vai trò vị trí của thanh niên
+ Thanh niên đảm đương trách nhiệm
của lịch sử mỗi người phải vươn lên tự
rèn luyện.
+ là lực lượng nòng cốt khơi dậy hào
khí Việt Nam và tự hào dân tộc.
+ Quyết tâm xoá tình trạng nước nghèo
và kém phát triển.

+ Thực hiện thắng lợi công nghiệp hoá
- hiện đại hoá.
8
+ Sự cống hiến của tuổi trẻ cho đất nước.
Đại diện nhóm 3 trả lời:
* Hoạt động 3: Tìm hiểu mục tiêu ý
nghĩa công nghiệp hoá - hiện đại hoá
(SGV)
* Hoạt động 4: Tìm hiểu nội dung bài
học
- Giáo viên đặt câu hỏi cho học sinh trả
lời.
+ Nhóm 1: Trách nhiệm của thanh niên
trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện
đại hoá đất nước như thế nào ?.
+ Nhóm 2: Nhiệm vụ của thanh niên
trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện
đại hoá đất nước?.
+ Nhóm 3: Phương hướng phấn đáu của
bản thân em nói riêng và của lớp nói
chung như thế nào ?.
- Nêu lên hệ thực tế
- Vai trò của thanh niên trong sự nghiệp
công nghiệp hoá - hiện đại hoá là cố
gắng học tập rèn luyện tư cách, sức
khoẻ để chiếm lĩnh đỉnh cao văn hoá.
II - Nội dung bài học. (SGK)
9
- Đảng ta xác định giáo dục là quốc sách
hàng đầu. Đê thực hiện công nghiệp hoá

- hiện đại hoá thì yếu tố con người và
chất lượng nguồn lao động về công
nghiệp, nông nghiệp, chế biến nhằm
nâng cao năng xuất lao động.
* ở địa phương:
+ Máy đóng gạch, nghề mộc.
+ Máy cày, bừa, đầu dọc
+ Bê tông hoá kênh mương và đường ở
xóm (vài xóm)
* Tỉnh ta: cơ sở sản xuất công nghiệp so
với nước còn ít.
+ Nhà máy PaciFic (Hoà Bình).
+ Gang thép Phú Sơn Hà (Tân Lạc) và
một số cơ sở khác nhưng quy mô không
lớn (sản xuất xi măng, bia )
Chỉ có thuỷ điện hoà bình. Vì vậy muốn
xây dựng được quê hương giàu đẹp
chúng ta phải phấn đấu học tập rèn luyện
để có đủ kiến thức, năng lực xây dựng
quê hương.
- Bên cạnh đó chúng ta phải biết giữ gìn
10
những bản sắc dân tộc. Như lòng yêu
nước, tôn sư trọng đạo
- Xây dựng kiến thức phải đảm bảo cảnh
quan môi trường.
* Hoạt động 5:
- Học sinh làm bài tập 1, 2,3, 4, 5 (SGK)
Bài tập 6: Trong những việc làm dưới
đây, việc làm nào biểu hiện trách nhiệm

hoặc thiếu trách nhiệm của thanh niên
Có trách nhiệm Thiếu ý thức
a. Nỗ lực học tập
b. Tích cực tham
gia
d. Có ý thức
đ. Sống học tập
làm việc
g. Học tập làm
việc
h. Vượt mọi khó
khăn gian khổ thực
hiện kế hoạch.
c. Chưa có ý thức
vận dụng.
e. Học tập vì
quyền lợi cá nhân
III - Luyện tập.
11
* Củng cố:
Em đồng ý với ý kiến nào sau đây ?.
a. Nước chảy bèo trôi.
b. Có ý chí nghị lực.
c. Có kế hoạch phương pháp.
d. Thực hiện đúng mục đích.
đ. Há miệng chờ sung
e. Không việc gì phải suy nghĩ lo lắng
* Dặn đo:
- Làm các bài tập còn lại.
- Chuẩn bị bài 12.

3. Ví dụ:
a. ở lớp 6: Khi học sinh học đến bài 6: (Biết ơn) thì phẩm chất đạo đức này được
các em học tập noi theo như khái niệm đã nêu ra ở trong phần nội dung bài học.
b. ở lớp 7: Học sinh học đến bài 6: (Tôn sư trọng đạo) thì các em đã thấy những
dẫn chứng cụ thể (một chữ là thầy nửa chữ cũng là thầy ) các em thấy công ơn của các
thầy cô giáo đối với mình nó rất là cụ thể.
c. ở lớp 8 : bài 8 (Tôn trọng và học hỏi các dân tộc khác ) thì các em phải hiểu được
khái niệm này (phẩm chất đạo đức này ) các em vừa học vừa phải rèn luyện trong suốt
quá trình học tập và lao động của mình
12
d. ở lớp 9 : bài 6 (hợp tác cùng phát triển ) ở trình độ học sinh lớp 9 thì phẩm chất
đạo đức này được các em đúc rút ra được khi đã học ở các lớp trước và các em sẽ tiếp tục
phát huy kế thừa. Để hoàn thiện mình thành những công dân mới xã hội chủ nghĩa .
Như phần nêu ở trên từ bộ môn giáo dục công dân ở nhà trường THCS còn phụ
thuộc vào điều kiện của từng địa phương (phần liên hệ thực tế ).
Ví dụ lớp 9 Bài 11: Trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp công hoá và hiện
đại hoá. Khi liên hệ thực tế thì ở địa phương lạc sơn mới có một số công trình là hiện đại
hoá như : đường quốc lộ, đường bê tông ở một số xã nhưng khi liên hệ rộng ra trên cả
nước thì sự nghiệp công hoá, hiện đại hoá của dân tộc ta đang phát triển mạnh mẽ như
nhiều nhà máy thuỷ điện lớn đang được xây dựng. Dịch vụ truyền hình và một số khu
công nghiệp lớn được đầu tư xây dựng
Khi giảng dạy một bài giao dục công dân thì phần luyện tập giáo viên có thể đưa ra
nhiều dạng bài tập để các em suy nghĩ để làm :
Dạng bài thứ nhất là trắc nghiệm .
Ví dụ bài tập ở bài 13 lớp 8: phòng chống tệ nạn xã hội
Phòng chống tệ nạn xã hội là nhiệm vụ của ai (đánh dấu x vào ý kiến đúng)
a. Gia đình
b. Xã hội
c. Nhà trường
d. Bản thân

e. Cả bốn ý kiến trên
13
Dạng bài tập trắc nghiệm có dạng học sinh hay nhầm lẫn. Để tránh được những
trường hợp này giáo viên phải lưu ý cho học sinh thấy những điểm mấu chốt của câu hỏi
đúng hoặc sai (giáo viên phải hướng dẫn học sinh khai thác thật tốt phần nội dung bài
học), để từ đó áp dụng vào làm bài tập cho ra kết quả đúng, chính xác theo yêu cầu của
giáo viên bộ môn.
Dạng bài tập thứ hai giải thích vì sao ?. Đúng sai như thế nào ?. ở dạng bài tập này
giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh vận dụng những kiến thức đã học vào làm bài (tự
luận) để rút ra kết quả.
Ví dụ: ở lớp 9, Bài 14: Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân.
Bài tập 3 (trang 50 SGK)
Trong các quyền sau quyền nào có quyền lao động:
a. Quyền được thuê mướn lao động.
b. Quyền mở trường dạy học đào tạo nghề.
c. Quyền sở hữu tài sản.
d. Quyền được thành lập công ty, doanh nghiệp.
đ. Quyền sử dụng đất.
e. Quyền tự do kinh doanh
ở đây đáp án đúng là c, đ, e.
Ví dụ câu c: Quyền sở hữu tài sản là quyền lao động của công dân vì: có quyền lao
động mới làm ra tài sản (sản phẩm) như vậy là có quyền sở hữu tài sản là quyền lao
động
4. Hiệu quả.
14
Sau khi áp dụng vào giảng dạy theo đề tài này tôi thấy đạt được những kết quả rõ
rệt, vì những năm học trước các em mới bước đầu làm quen với phương pháp này. Đến
khi các em học năm cuối cấp trung học cơ sở. Kỹ năng làm bài và sử lý các tình huống
bài tập ở các em làm rất nhanh chóng và chính xác.
* Dự kiến kết quả thực hiện sáng kiến kinh nghiệm năm học 2006 - 2007 .

STT Lớp
Tổng
số học
sinh
Học lực
giỏi
Học lực
khá
Học lực
TB
Học lực
yếu
Học
lực
kém
Ghi
chú
TS % TS % TS % TS % TS %
1 9 a
2 9b
3 9c
4 9d
5 9e
6 8c
7 8d
8 8e
III - KẾT LUẬN CHUNG.
Một vài kinh nghiệm khi giảng dạy bộ môn giáo dục công dân ở bậc trung học cơ
sở được thực hiện trong suốt quá trình học tập của học sinh từ lớp 6 cho đến lớp 9. Nó
15

liên quan kết hợp với nhau qua các dạng bài học (phần đạo đức pháp luật) giúp các em có
kỹ năng phân tích lô gic, phát huy trí tuệ của các em trong tiếp thu kiến thức một cách hệ
thống, rèn luyện tính chuyên cần, rèn luyện bản thân tạo hứng thu cho các em khi tiếp thu
kiến thức mới và làm các dạng bài tập
Mặc dù kinh nghiệm thực tế của bản thân chưa nhiều, nhưng qua trao đổi cùng
những đồng nghiệp có kinh nghiệm và việc tiếp xúc với tất cả các em học sinh tôi đã cố
gắng mạnh dạn trình bày những kinh nghiệm ít ỏi của mình trong khuôn khổ sáng kiến
này chắc chắn nó còn nhiều bất cập, rất mong sự đóng góp chỉ bảo của các cấp lãnh đạo
và đồng nghiệp để những kinh nghiệm nhỏ bé của mình góp phần vào việc nâng cao chất
lượng dạy và học nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện nay.
Tôi xin chân thành cảm ơn !.
……… , ngày 16 tháng 3 năm 2007.
Người viết

16