Bài 12: Sơ lược mĩ thuật dân tộc ít người ở Việt Nam

Bài 12: Thường thức Mỹ thuật
Sơ lược về Mỹ thuật các dân tộc ít người ở
Việt Nam
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Học sinh hiểu thêm về nghệ thuật tiêu biểu của các dân tộc ít người Việt
Nam ở một số vùng miền.
- Học sinh thấy được sự đa dạng phong phú của nghệ thuật dân tộc Việt
Nam.
- Học sinh biết giữ gìn và bảo vệ các di sản nghệ thuật dân tộc.
II. CHUẨN BỊ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
1. Đồ dùng dạy học.
* Giáo viên:
- Những tư liệu về nghệ thuật dân tộc ít người ( hình ảnh, băng hình…)
- Tranh ảnh phiên bản về tượng nhà mồ, nhà rông, Tháp Chăm, những mẫu
thêu thổ cẩm, mẫu họa tiết dân tộc ít người …
* Học sinh:
- Đọc trước những tư liệu có liên quan đến bài học.
- Chuẩn bị một số tranh ảnh, bài viết… về nghệ thuật dân tộc ít người.
2.Phương pháp dạy học.
- Phương pháp gợi mở.
- Phương pháp trực quan.
- Phương pháp thuyết trình.
- Phương pháp hoạt động nhóm.
III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC.
Hoạt động 1: Học sinh tìm hiểu vài nét khái quát về Mỹ thuật các dân tộc
ít người ở Việt Nam.
Nội dung Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học
sinh
Đồ dùng
dạy học
I.VÀI

NÉT
KHÁI
QUÁT.
- Việt Nam
có nhiều
dân tộc anh
em sinh
sống.
- Mối dân
tộc có nét
văn hóa
đặc sắc
riêng
? Việt Nam có bao nhiêu dân tộc
anh em.
- Có 54 dân tộc anh em.
? Hãy kể tên những dân tộc ít
người mà em biết.
- Dao, Mường, Tày, Thái, Nùng, Ê
Đê, Chăm, Ba Na, Giarai, Khơ
Mú, Dáy, Xơ Đăng…
* Giáo viên bổ sung:
- Ngoài những đóng góp chung
cho kinh tế, văn hóa và xã hội,
mỗi cộng đồng các dân tộc trên
đất nước Việt Nam đều có những
nét đặc sắc riêng tạo nên bức tranh
rực rỡ sắc màu, phong phú về hình
thức, sinh động về nội dung trong
kho tàng văn hóa dân tộc Việt

Nam.
- Vận dụng kiến
thức đã học trả lời.
- Từ 3-4 học sinh
trả lời,
- Một số
hình ảnh
về các dân
tộc ít
người Việt
Nam
Hoạt động 2: Học sinh tìm hiểu một số đặc điểm của Mỹ thuật các dân tộc
ít người Việt Nam.
Nội dung Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học
sinh
Đồ dùng
dạy học
II. MỘT
SỐ LOẠI
HÌNH VÀ
ĐẶC
ĐIỂM
CỦA MỸ
THUẬT
CÁC DÂN
TỘC ÍT
NGƯỜI Ở
VIỆT
NAM.
1. Tranh

thờ và thổ
cẩm
a) Tranh
thờ
-gọi một học sinh đọc bài.
-Đề nghị học sinh theo dõi sách
giáo khoa và trả lời câu hỏi:
(?) Hãy nêu vài nét về tranh thờ.
- Người dân tộc miền núi phía bắc
đều có bàn thờ tổ tiên, bàn thờ
phật đặt ở nơi kín đáo, tôn nghiên,
những tranh thờ phản ánh ý thức
hệ lâu đời, nhằm hướng thiện, răn
đe cái ác. Cầu may và phúc lành
cho mọi người. Nội dung của các
bức tranh thờ vẽ theo quan niệm
dân gian, dung hòa Phật giáo và
Đạo giáo. Các tranh: Ông thiện,
ông ác; Thập điện; Phật bà quan
âm; Thần nông; Địa trạch; Người
chim; Cúng mặn; Vương tinh… là
những tranh phục vụ mục đích tín
ngưỡng.
(?)Trình bày một số đặc điểm của
tranh thờ là gì?(về chất liệu,màu
sắc,cách thể hiện?)
-Chất liệu :có thể là tranh vẽ hoặc
được in nét và vẽ bằng các màu tự
tạo như nhựa cây sung, cây sơn,…
Nhiều tranh thờ vẽ độc bản do

thầy mo hoặc những người khéo
tay vẽ hoặc in bản nét rồi vẽ màu.
-màu sắc: tranh thờ thường dùng
màu nguyên chất , nhưng cũng có
những dân tộc biết dung hòa màu
sắc làm cho bức tranh đẹp hài
hòa(như của dân tộc Cao Lan)
Cách thể hiện: diễn tả thuận mắt,
khéo léo. Vì vậy tranh thờ đạt đến
vẻ dẹp chân –thiện- mĩ của nghệ
thuật dân tộc.
-hs đọc bài
-HS trả lời câu hỏi
của GV.
-HS trả lời câu hỏi
của GV
b,Thổ cẩm
2.Nhà
rông và
tượng gỗ
Tây
Nguyên
a,nhà rông
-gọi một hs dọc bài.
(?)Em hiểu gì về thổ cẩm.
Thổ cẩm là những sản phẩm thể
hiện về vẻ đẹp tinh xảo, nghệ thuật
trang trí đặc sắc .
(?)Sản phẩm thổ cẩm do ai làm.
Những bàn tay khéo léo của người

phụ nữ dân tộc .
(?)Thổ cẩm đươc thể hiên như
thế nào.
Thể hiện trên y phục , vải, chăn,
cạp váy, dây lưng, dược trang trí
cho chiếc khăn piêu…”có vẻ đẹp
thanh nhã lam nổi bật những
đường nét của thân thể người.
*Kết luận: Tranh thờ và tranh thổ
cẩm của đồng bào các dân tộc
miền núi phía bắc mang dậm bản
sắc văn hóa. Có cách nhìn, cách
thể hiện độc đáo riêng trong kho
tàng mĩ thuật dân tộc Việt Nam.
-Gọi một hs đọc bài.
Gợi ý hs quan sát hình 4 (trang
91)để tìm hiểu về nhà rông.
(?) Nhà rông của của đồng bào
nào.
-Nhà rông của dân tộc Tây
Nguyên.
(?)Nhà rông dùng vào gì.
-Dùng dể tổ chức các buổi sinh
hoạt, lễ hội của buôn làng.
(?)Nhà rông có những nét đặc
săc nào riêng về kiến trúc, trang
trí.
-HS trả lời câu hỏi
của GV.
HS đọc bài va trả

lời câu hỏi của GV.
b,tượng
nhà mồ
3.Tháp và
điêu khắc
chàm
a,Tháp
chăm
-Nhà rông có hình dáng đặc biệt:
nóc nhà cao đứng sừng sững như
hình tượng chàng dũng sĩ vươn
mình giữa núi rừng.
-Được trang trí công phu cầu kì
bằng họa tiết ở nóc nhà, cột nhà,
cầu thang,…
- Chất liệu: gỗ, tre, lá,…
-Gọi hs đọc bài.
Gợi ý hs xem hình minh họa 95,
96 sgk và trả lời câu hỏi.
(?)Tượng nhà mồ được dùng để
làm gì.
-Để bao quanh nhà mồ của người
chết.
(?)Nó bộc lộ ước vọng tâm linh
gì của người sống.
-Làm vui lòng người chết, người
chết sẽ không bị đơn độc ,được
vui hơn bơi dã có “người tượng gỗ
làm bạn”
-tượng nhà mồ mang tính tượng

trưng dân dã, do những nghệ nhân
khéo tay, dùng rìu đèo gỗ.và đề tài
đó la những hình người, các sinh
hoạt đời thường, con vật,…no thể
hiên tính nhân văn chia sẻ với
những người đã chết.
Yêu cầu hs đọc tài liệu và trả lời
câu hỏi.
(?)Tháp chăm thuộc về dân tộc
nào.
-Là công trình kiến trúc của dân
tộc Chăm(chăm pa).
(?)Tháp được xây bằng gì.
-Được làm bằng đất nung trực
tiếp.
HS dọc bài và trả
lời câu hỏi của GV
HS dọc và nghiên
cứu sgk để trả lời
câu hỏi.
Thánh địa
mĩ sơn
b,Điêu
khắc chăm
(?)Cấu trúc và cách trang trí của
tháp chăm như thế nào.
-Cấu trúc hình vuông, gồm nhiều
tầng, được trang trí bằng các hoa
văn và hình hoa lá xen kẽ với hình
người hay là thú vật.

-Là di sản văn hóa thế giới được
UNESCO công nhận là di sản văn
hóa thế giới vào năm 1999.
GV yêu cầu hs quan sát những tác
phẩm trong sgk và yêu cầu hs trả
lời câu hỏi.
(?)hình thức thể hiện của điêu
khắc chăm như thế nào.
-Tương tròn và phù điêu trang trí
là chủ yếu.
(?)cách tạo khối của điêu khắc
chăm được thể hiện như thế nào.
Cách tạo khối căng tròn,min, đầy
gợi cảm …
*Kết luân: nghệ thuật tạc tượng
của người chăm giàu chất hiện
thực, đậm nét tôn giáo, vững vàng
về tỉ lệ, cách tạo khối đầy gợi cảm
và hiện nay điêu khắc chăm còn
để lại nhiều tác phẩm co giá tri
trong “bảo tàng nghệ thuật chăm”.
HS quan sát và
nghiên cưu để trả
lơi câu hỏi.
Dặn dò: đọc và thuộc bài trong sgk.