Bai 45 Anh cua mot vat tao boi TKPK

TIẾT 50
ẢNH CỦA VẬT TẠO BỞI THẤU
KÍNH PHÂN KÌ


KiÓm tra bµi cò:
VÏ ® êng truyÒn cña tia s¸ng qua thÊu
kÝnh ph©n k× ?
S
F O F’

S’


Tiết 50: ảnh của một vật tạo
bởi thấu kính phân kỳ.
Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu Đông bỏ
Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu Đông bỏ
kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay
kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay
nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đeo kính ?
nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đeo kính ?
I - Đặc điểm của ảnh của một
vật tạo bởi thấu kính phân kì.


Bố trí TN nh hình 45.1 để quan sát ảnh
của một vật tạo bởi thấu kính phân kì.
Vật và màn ảnh đều đ ợc đặt vuông góc

với trục chính của thấu kính phân kì có
tiêu cự khoảng 12 cm
F O F ()


C1: Hãy làm TN để chứng tỏ rằng
không hứng đ ợc ảnh của vật trên màn
với mọi vị trí của vật.
Trả lời: Đặt vật ở một vị trí bất kì tr ớc
thấu kính phân kì. Đặt màn hứng ở sát
thấu kính. Từ từ đ a màn hứng ra xa
thấu kính và quan sát xem có thu đ ợc
ảnh của vật trên màn hay không. Thay
đổi vị trí đặt vật ta vẫn thu đ ợc kết quả
nh trên ( không thu đ ợc ảnh).


C2: Làm thế nào để quan sát đ ợc ảnh của
vật tạo bởi thấu kính phân kì ? ảnh đó là
ảnh thật hay ảo? Cùng chiều hay ng ợc
chiều với vật?
Trả lời: Muốn quan sát đ ợc ảnh ta
phải đặt mắt trên đ ờng truyền của
tia ló. ảnh đó là ảnh ảo, cùng chiều
với vật, ảnh đó nhỏ hơn vật.


Vậy đặc điểm của ảnh của một vật
tạo bởi thấu kính phân kì là gì ?
ảnh của một vật tạo bởi thấu

kính phân kì là ảnh ảo, cùng chiều
và nhỏ hơn vật.
II - Cách dựng ảnh.


C3: Dựa vào kiến thức đã học ở bài tr
ớc, hãy nêu cách dựng ảnh của vật
AB qua thấu kính phân kì, biết AB
vuông góc với trục chính, A nằm trên
trục chính.
F O F ()
B
A


+ Từ B

hạ vuông góc với trục
chính của thấu kính, cắt trục chính
tại A

. A

là ảnh của điểm A.
+ A

B

là ảnh của vật AB tạo bởi
thấu kính phân kì.

Trả lời:
+ Dựng ảnh B của điểm B qua
thấu kính, ảnh này là điểm đồng
quy khi kéo dài chùm tia ló.


C4: Trên hình 45.2 cho biết vật AB đ ợc đặt
vuông góc với trục chính của thấu kính
phân kì có tiêu cự f = 12 cm. Điểm A nằm
trên trục chính và cách quang tâm O một
khoảng OA= 24 cm.
+ Hãy dựng ảnh AB của AB tạo bởi thấu
kính phân kì đã cho.
+ Dựa vào hình vẽ, hãy lập luận để chứng
tỏ rằng ảnh này luôn nằm trong khoảng tiêu
cự của thấu kính.


F O F’ (∆)
B
A
B’
A’
I
K
B
A


Trả lời:

+ Dựa vào tia song song với trục chính và
tia đi qua quang tâm của thấu kính phân
kì ta dựng đ ợc ảnh của vật AB.
+ Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với
trục chính thì tại mọi vị trí, tia BI là
không đổi, cho tia ló IK cũng không đổi.
Do đó tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại
B nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy
AB luôn nằm trong khoảng tiêu cự.


III - Độ lớn của ảnh ảo tạo
bởi các thấu kính.
C5: Đặt vật AB tr ớc một thấu kính có tiêu
cự f= 12 cm .Vật AB cách thấu kính một
khoảng d = 8 cm, nằm trên trục
chính.Hãy dựng ảnh AB của AB. Dựa
vào hình vẽ để nêu nhận xét về độ lớn của
ảnh so với vật trong hai tr ờng hợp:

Thấu kính là hội tụ;

Thấu kính là phân kì.


F O F’ (∆)
B
A
B’
A’

F O F’ (∆)
B
A
B’
A’


Trả lời:
+ ảnh ảo của vật AB tạo bởi
thấu hội tụ lớn hơn vật.
+ ảnh ảo của vật AB tạo bởi
thấu kính phân kì nhỏ hơn vật.
Hãy so sánh độ lớn của ảnh ảo với vật ?


IV- Vận dụng.
C6: Từ bài toán trên, hãy cho biết ảnh
ảo của một vật tạo bởi thấu kính hội
tụ và thấu kính phân kì có đặc điểm gì
giống nhau, khác nhau. Từ đó hãy nêu
cách nhận biết nhanh chóng một thấu
kính là hội tụ hay phân kì.


Trả lời: ảnh ảo tạo bởi thấu kính hội tụ
và phân kì:
* Giống nhau: Cùng chiều với vật.
* Khác nhau:

+ Đối với thấu kính hội tụ thì ảnh lớn hơn
vật và ở xa thấu kính hơn vật.
+ Đối với thấu kính phân kì thì ảnh nhỏ
hơn vật và ở gần thấu kính hơn vật.


Cách nhận biết nhanh chóng một
thấu kính là hội tụ hay phân kì: Đ a
thấu kính lại gần dòng chữ trên
trang sách. Nếu nhìn qua thấu kính
thấy hình ảnh dòng chữ cùng chiều,
to hơn so với khi nhìn trực tiếp thì
đó là thấu kính hội tụ. Ng ợc lại, nếu
thấy hình ảnh dòng chữ cùng chiều,
nhỏ hơn so với nhìn trực tiếp thì đó
là thấu kính phân kì.


C7: Vận dụng kiến thức hình học,
tính khoảng cách từ ảnh đến thấu
kính và chiều cao của ảnh trong
hai tr ờng hợp ở câu C5 khi vật có
chiều cao h= 6 mm.
C8: Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở
phần mở bài.


F O
B
A

B’
A’


- Học thuộc
phần ghi
nhớ ở SGK
- Làm các
bài tập 45
trong sách
Bài tập
D N DÒẶ