bài 38: các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật (t1)

•
Ngày 16/07/2007, tại
vùng Nội Mông, Trung
Quốc đã diễn ra một
cuộc gặp gỡ kì lạ!
•
Giữa Bao Xishun 56
tuổi, cao 2,36m và Ping
Ping 19 tuổi, cao 73 cm
“Người khổng lồ” hội ngộ “ người tí hon”.

Tại sao có người
khổng lồ như
Người lùn nhất hành tinh - Cậu bé
người Nepal, 14 tuổi. Cao 50cm,
nặng 4,5kg.
Robert Wadlow (cao 2,72 mét,
nặng 199 kg) (1918 – 1940) người
cao nhất trong lịch sử ( theo Sách kỷ lục
Guinness)


? Quá trình sinh trưởng và phát triển ở động vật chịu
ảnh hưởng của những nhân tố nào?
Nhân tố bên trong Nhân tố bên ngoài
GIỚI TÍNH
HOOCMÔN
THỨC ĂN
KHÍ HẬU

1. Giới tính
•
Trong cùng một loài sự sinh trưởng và phát
triển ở con đực và con cái có sự khác nhau.
Ví dụ: Mối
I. NHÂN TỐ BÊN TRONG

2. Hoocmôn:
Quan sát hình
và nêu các
hoocmôn ảnh
hưởng đến
quá trình sinh
trưởng ở
người?
a. Hoocmon điều hòa sự sinh trưởng


- Hãy giải thích vì sao ở
giai đoạn trẻ em, nếu
thừa GH sẽ dẫn đến bệnh
khổng lồ( trong khi thiếu
GH lại gây bệnh khổng
lồ).
- Nếu muốn chữa bệnh
lùn thì cần tiêm GH ở
giai đoạn nào? Tại sao?
Bệnh to đầu xương chi

Thiếu tiroxin gây

đần độn ở trẻ em.
Thiếu tiroxin gây bướu cổ.
Tại sao trong khẩu phần ăn hằng ngày của trẻ em nếu
thiếu Iốt sẽ dẫn đến đần độn,chịu lạnh kém…?

Thừa tiroxin gây bệnh basedow.

 Hãy thực hiện tốt khẩu hiệu: “toàn dân
dùng muối iốt” của Bộ y tế

Sơ đồ ảnh hưởng của hoocmon đến biến thái của bướm
b. Hoocmon điều hòa sự phát triển
Điều hòa sự biến thái

Tên hoocmôn Tác dụng sinh lí
Juvenin

Ecđixơn
Gây lột xác ở bướm, kích thích sâu
biến thành nhộng và bướm
- Phối hợp với ecđixơn gây lột xác ở bướm
- Ức chế quá trình biến đổi sâu thành
nhộng và bướm
Điều hòa sự biến thái
b. Hoocmon điều hòa sự phát triển

T
i
r
ô

x
i
n
T
i
r
ô
x
i
n
Nòng nọc → Ếch trưởng thành
HM tirôxin
Cắt bỏ tuyến giáp: nòng nọc không biến đổi thành ếch
Thêm Tirôxin vào nước: nòng nọc nhanh chóng biến đổi
thành ếch
Biến thái ở ếch
được điều hòa
bởi hoocmon
nào?

Điều hòa sự tạo thành thành các tính trạng
sinh dục thứ sinh
•
Tính trạng sinh dục thứ sinh
là những tính trạng hình thái
hoặc tập tính khác nhau giữa
con đực và con cái.
•
Hoocmon điều hòa tính trạng
sinh dục thứ sinh ở con cái

là Ostrogen và ở con đực là
Testosteron

Tính trạng sinh
dục thứ sinh là
gì? Nêu ví dụ về
tính trạng sinh
dục thứ sinh ở
con đực và con
cái?

Vận dụng kiến thức về HM, thảo luận nhóm
trả lời các câu hỏi sau:

Tại sao gà trống sau khi bị cắt bỏ tinh hoàn thì
phát triển không bình thường: mào nhỏ, không có
cựa, không biết gáy…?
→ HM testostêrôn do tinh hoàn tiết ra kích
thích quá trình sinh trưởng và hình thành
các đặc tính sinh dục thứ cấp. Cắt bỏ tinh
hoàn → không tạo ra testostêrôn → gà
trống phát triển không bình thường.

Nêu những hiểu biết
của em về tuổi dậy
thì?
Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt

* Tuổi dậy thì
Là giai đoạn phát triển, trong đó trẻ em đã phát

triển thành người lớn có khả năng sinh sản.
- Đối với nữ: khoảng 13 – 14 tuổi
-
Đối với nam: khoảng 14 – 15 tuổi
* Đặc điểm:
Hoocmon
Biến đổi cơ quan sinh dục
Đặc điểm sinh dục thứ sinh
sinh dục
Tuổi dậy thì

Biến đổi ở nam và nữ trong tuổi dậy thì
Nam Nữ
Tinh hoàn, dương vật
phát triển.

Bắt đầu sinh tinh trùng
Mọc lông nách, lông
mu, râu.

Thanh quản nở rộng,
giọng trầm.

Thay đổi về tâm sinh lý
Buồng trứng, dạ con,
âm hộ phát triển
Bắt đầu rụng trứng, có
kinh nguyệt
Mọc lông lách, lông mu
Ngực, hông phát triển.

Giọng thanh

Chu kì kinh nguyệt và điều hòa chu kì kinh nguyệt
Chu kì kinh nguyệt:
Các HT trong
buồng trứng
C
á
c

H
T

t
r
o
n
g

d
ạ

c
o
n

* Chu kì kinh nguyệt kéo dài 21 – 31 ngày, trung
bình là 28 ngày, thời gian hành kinh khoảng 5
ngày…
Thời gian rụng trứng là ngày thứ 14 trong chu

kì.
* Thay đổi trong buồng trứng và dạ con

* Thay đổi trong buồng trứng và dạ con

Hoocmon Nơi sản sinh
hoocmon
Tác dụng
Kích nang trứng
(FSH)
Tạo thể vàng (LH)
Prôgestêrôn
Kích dục nhau thai
(HCG)
Kích thích phát triển
nang trứng
Gây rụng trứng
Ức chế tiết FSH và LH
Phát triển dạ con, chuẩn bị
cho sự làm tổ của phôi
Duy trì thể vàng tiết
Progesteron
Nhau thai
Thể vàng
Tuyến yên
Tuyến yên
Các hoocmon điều hòa chu kỳ kinh nguyệt

CỦNG CỐ
Câu 1: Người lùn là do:

a. Thiếu juvenin
b. Thiếu tiroxin
c. Thiếu GH
d. Thiếu ecđixơn
c

Câu2: Sự biến thái của sâu bọ được điều
hòa bởi những hoocmon nào?
A. Tirôxin
B. Ơstrogen
C. Testostêron
D. Ecđixơn và Juvenin