Giáo Trình Máy Xây Dựng - Nhiều Tác Giả, 86 Trang

Chỉång I: Khại niãûm chung vãư mạy xáy dỉûng


1


CHỈÅNG I: KHẠI NIÃÛM CHUNG VÃƯ MẠY XÁY DỈÛNG

1.1- Phán loải mạy xáy dỉûng
1.1.1- Täø mạy phạt lỉûc
1.1.2- Mạy váûn chuøn
1.1.3- Mạy lm âáút
1.1.4- Mạy gia cäng âạ
1.1.5- Mạy phủc vủ cäng tạc bãtäng v bãtäng cäút thẹp
1.1.6- Mạy gia cäú nãưn mọng
1.1.7- Cạc loải mạy chun dng
Ngoi cạch phán loải trãn, chụng ta cọ thãø phán loải mạy xáy
dỉûng theo ngưn âäüng lỉûc nhỉ: mạy dáùn âäüng bàòng âäüng cå âäút
trong, âäüng cå âiãûn, âäüng cå thy lỉûc. Theo cạch di chuøn: bàòng
bạnh läúp, bạnh xêch, chảy trãn âỉåìng sàõt hồûc chảy trãn s lan. Theo
phỉång phạp âiãưu khiãøn: cå khê thy lỉûc, khê nẹn, âiãûn tỉì.
Háưu hãút cạc loải mạy xáy dỉûng bao gäưm cạc bäü pháûn sau:
a. Âäüng cå
b. Củm truưn âäüng
c. Cå cáúu cäng tạc
d. Cå cáúu di chuøn
e. Cå cáúu quay
f. Hãû thäúng âiãưu khiãøn
g. Khung v bãû mạy
h. Cạc thiãút bë phủ
1.2- u cáưu chung

Âãø âạp ỉïng quạ trçnh cäng nghãû trong xáy dỉûng, mạy xáy dỉûng phi
âm bo cạc u cáưu thiãút úu sau:
1) u cáưu nàng lỉåüng
2) Kêch thỉåïc, cäng nàng
3) u cáưu vãư kãút cáúu - k thût
4) u cáưu khai thạc
5) Sỉí dủng thûn tiãûn, an ton, tỉû âäüng hoạ âiãưu khiãøn
6) Bo âm khäng ä nhiãøm mäi trỉåìng trong khi lm viãûc
7) u cáưu kinh tãú ( giạ thnh sỉí dủng tháúp)

Chỉång I: Khại niãûm chung vãư mạy xáy dỉûng


2

1.3- Thiãút bë âäüng lỉûc ca mạy xáy dỉûng
1.3.1- Âäüng cå âäút trong: l loải âäüng cå nhiãût hoảt âäüng theo ngun
l biãún nhiãût nàng sang cå nàng, theo nhiãn liãûu âäút chạy ta gàûp
âäüng cå xàng v âäüng cå Âiãzen; theo säú chu k hay hnh trçnh
pittäng chia ra lm âäüng cå bäún chu k ( trủc khuu quay 720
âäü, bäún hnh trçnh pittäng)v âäüng cå hai chu k( trủc khuu
quay 360 âäü, hai hnh trçnh pittäng)
Chu k hoảt âäüng ca âäüng cå âäút trong gäưm nảp, nẹn, näø, x.
- Âäüng cå âäút trong thỉåìng dng trong cạc mạy di chuøn nhiãưu (
mạy váûn chuøn xa), mạy lm âáút
- Hiãûu sút tỉì 30 âãún 37%
- Cọ hãû säú thay âäøi täúc âäü λ låïn tỉì 2,5 âãún 5
- Nhỉåüc âiãøm cå bn ca âäüng cå Âiezel l chëu quạ ti kẹm
1.3.2- Âäüng cå âiãûn
- Âỉåüc sỉí dủng räüng ri trãn cạc mạy cäú âënh hồûc di chuøn ngàõn,

theo qu âảo nháút âënh ( nhỉ mạy nghiãưn sng âạ, mạy träün bã
täng, cáưn trủc).
- Hiãûu sút 70-97%
- Âäüng cå âiãûn gn nhẻ, chëu vỉåüc ti tỉång âäúi täút, thay âäøi chiãưu
quay v khåíi âäüng nhanh, giạ thnh hả, dãù tỉû âäüng hoạ, êt gáy ä
nhiãùm mäi trỉåìng.
- Hãû säú thay âäøi täúc âäü: λ =1,3
- Nhỉåüc âiãøm: khọ thay âäøi täúc âäü quay, moment khåi âäüng nh,
phi cọ ngưn v mảng lỉåïi cung cáúp âiãûn.
1.3.3- Cạc loải båm thy lỉûc
a) Båm bạnh ràng
- Lỉu lỉåüng äøn âënh, thỉåìng lm viãûc våïi säú vng quay 500 ÷
2500 vng/phụt.
- Lỉu lỉåüng: Q=2.π.Ζ.m
2
.b.n, cm
3
/phụt
Z: säú ràng ca bạnh ràng ch âäüng
m: modul àn khåïp
b: chiãưu räüng bạnh ràng, cm
n: täúc âäü quay ca bạnh ràng ch
âäüng(vng/phụt)
Hiãûu sút η = 0.65-0.85
p sút cháút lng cäng tạc p = 10 Mpa
Chỉång I: Khại niãûm chung vãư mạy xáy dỉûng


3

b) Båm pittäng
- Lỉu lỉåüng loải nhiãưu hån mäüt pittäng:
Q=0.785.d
2
.i.D
o
.n.tg(γ), cm
3
/phụt
- Lỉu lỉåüng loải mäüt pittäng: Q=0.785.d
2
.S.n.K
tg
, cm
3
/phụt
d: âỉåìng kênh xilanh, cm
i: säú lỉåüng xilanh
S: hnh trçnh ca pittäng
D
0
: dỉåìng kênh vng trn näúi cạc tám xilanh, cm
n: täúc âäü quay ca trủc båm, vng/phụt
γ: gọc nghiãng ca mám
- p sút nẹn: 40 âãún 50 Mpa
- Hiãûu sút η = 0.85-0.95
- Nàng sút båm âảt 750lêt/ph v säú vng quay 1000 ÷ 3000
vng/phụt
c) Båm cạnh quẹt
- Lỉu lỉåüng: Q=2.π.n.b.(r

s
2
-r
r
2
), cm
3
/phụt
n: täúc âäü quay ca roto, vng/phụt
b: chiãưu räüng cạnh quẹt, cm
r
s
,r
r
:bạn kênh stato- roto, cm
- Hiãûu sút: η=0,8 ÷ 0,93
- p sút nẹn: 16 ÷ 25 Mpa
- Säú vng quay tỉì 800 - 3000vng/phụt









Så âäư cáúúu tảo cạc loải båm thy lỉûc
a) Båm bạnh ràng; b) Båm pittong hỉåïng trủc; Båm cạnh quẹt
1,2. bạnh ràng; 3. v båm; 4. pittong; 5. tay biãn; 6. mám nghiãng; 7.

khoang phán phäúi; 8. räto; 9. cạnh quẹt.

Chỉång I: Khại niãûm chung vãư mạy xáy dỉûng


4

1.3.4- Mạy nẹn khê
Mạy nẹn khê ch úu cung cáúp cho âäüng cå khê nẹn ca cạc thiãút bë
dng khê nẹn, âãø sån hay cung cáúp cho hãû thäúng âiãưu khiãøn mạy.
Mạy khê nẹn cạc kiãøu sau: kiãøu pittong, kiãøu roto v kiãøu vêt. Cạc loải
mạy nẹn khê thỉåìng tảo ra ạp sút 0,8-1,5 Mpa v nàng sút tåïi
10m
3
/giåì.
1.4- Truưn âäüng trong mạy xáy dỉûng
Truưn âäüng l mäüt kháu trung gian âãø truưn chuøn âäüng hồûc
cäng sút tỉì âäüng cå âãún cạc bäü pháûn cå cáúu cäng tạc ca mạy.
Theo cạch truưn nàng lỉåüng, truưn âäüng trong mạy xáy dỉûng
chia ra dảng: truưn âäüng cå khê, truưn âäüng thy lỉûc, truưn âäüng
âiãûn, truưn âäüng khê nẹn, v dảng häùn håüp.
1.4.1-
Truưn âäüng cå khê
Truưn âäüng cå khê l dảng truưn âäüng cå hc, truưn âäüng âỉåüc
thỉûc hiãûn l nhåì cå nàng.
Theo ngun l lm viãûc, truưn âäüng cå khê âỉåüc chia lm hai loải:
a) Truưn âäüng ma sạt
• Trỉûc tiãúp giỉỵa cạc bạnh ma sạt
• Giạn tiãúp nhåì âai truưn
b) Truưn âäüng àn khåïp trỉûc tiãúp

• Truưn trỉûc tiãúp bàòng bạnh ràng, bạnh vêt
• Truưn giạn tiãúp bàòng xêch
Cạc thäng säú ch úu âàûc trỉng cho bäü truưn:
Hiãûu sút:

T säú truưn:
Moment xồõn:
M=9,55.10
6
.N/n, (N.mm)
N: cäng sút (kW.)
n: säú vng quay trong mäüt phụt
M: moment xồõn (N.mm)
Moment xồõn trãn trủc bë dáùn:
M
2
= M
1
.i.η
η: hiãûu sút bäü truưn
i: t säú truưn

1
2
N
N
=
η
2
1

n
n
i =
Chỉång I: Khại niãûm chung vãư mạy xáy dỉûng


5

* Trong bäü truưn ma sạt
Lỉûc ma sạt trỉåüt ca hai váût chuøn âäüng tỉång âäúi våïi nhau:
F=f.Q
f: hãû säú ma sạt, phủ thüc vo váût liãûu
Q: lỉûc phạp tuún tải tiãúp âiãøm
Giạ trë f âäúi våïi thẹp v gang khi ma sạt khäng bäi trån f=0,12 âãún
0,18. Thẹp hay gang âäúi våïi cháút do thç hãû säú f=0,25 âãún 0,45. Âäúi våïi thẹp
v gang ma sạt våïi nhau trong dáưu f=0,03 âãún 0,05.


Tè säú truưn i =
2
1
n
n
=
1
2
d
d

n

1
,n
2
: Säú vng quay trong mäüt phụt ca bạnh dáùn v bạnh bë
dáùn
d
1
,d
2
: Âỉåìng kênh ca bạnh ch âäüng v bạnh bë âäüng
Loải truưn âäüng ny cọ ỉu âiãøm: cáúu tảo âån gin, lm viãûc ãm cọ
kh nàng âiãưu chènh vä cáúp täúc âäü nhỉng lỉûc tạc dủng lãn äø v trủc khạ
låïn dãø gáy ra trỉåüt.
• Truưn âäüng âai:


Chỉång I: Khại niãûm chung vãư mạy xáy dỉûng


6

Cáúu tảo ch úu l bạnh âai dáùn, bạnh âai bë dáùn v mäüt vng âai
màõt càng trãn hai bạnh áúy. Nhåì ma sạt giỉỵa âai v bạnh, bạnh dáùn quay s
kẹo bạnh bë dáùn chuøn âäüng, nghéa l â thỉûc hiãûn âỉåüc viãûc truưn cäng
giỉỵa hai banh âai.
Tè säú truưn ca bäü truưn âai i=
2
1
n
n

=
)1(
1
2
ξ
−D
D

D
1
v D
2
: âỉåìng kênh bạnh âai
ξ: hãû säú trỉåüt, 0.5-1%
Truưn âäüng âai cọ nhỉỵng ỉu âiãøm:
 Cọ kh nàng truưn cäng sút giỉỵa cạc trủc åí khạ xa nhau.
 Lm viãûc khäng äưn do âai cọ tênh ân häưi.
 Giỉỵ an ton cho chi tiãút mạy khi quạ ti (trỉåüt âai).
 Giạ thnh hả, kãút cáúu âån gin, dãù bo qun.
Nhỉåüc âiãøm:
 T säú truưn khäng äøn âënh.
 Lỉûc tạc dủng lãn trủc låïn vç phi càng âai.
 Tøi th tháúp khi phi lm viãûc våïi täúc âäü cao.

Så âäư cạc kiãøu truưn âäüng âai
a) Truưn âäüng gọc; b) Truưn âäüng chẹo; c) Truưn âäüng nỉía chẹo

* Truưn âäüng bạnh ràng: truưn chuøn âäüng hồûc thay âäøi
chuøn âäüng nhåì sỉû àn khåïp ca cạc ràng trãn bạnh ràng hồûc thanh
ràng.

Tu theo vë trê tỉång âäúi giỉỵa cạc trủc, cọ cạc loải truưn âäüng
bạnh ràng sau
Cạc thäng säú hçnh hc ch úu ca bạnh ràng trủ ràng thàóng àn
khåïp ngoi
Chổồng I: Khaùi nióỷm chung vóử maùy xỏy dổỷng


7

Tố sọỳ truyóửn i =
2
1
n
n
=
1
2
Z
Z

Z
1
, Z
2
: sọỳ rng cuớa baùnh rng nhoớ vaỡ baùnh rng lồùn.
Thọng sọỳ cồ baớn cuớa bọỹ truyóửn baùnh rng laỡ mọõun n khồùp. ióửu
kióỷn õó ứcaùc baùnh rng n khồùp õổồỹc vồùi nhau laỡ chuùng phaới coù cuỡng
mọõun
Mọõun n khồùp m =

t
p

P
t
: bổồùc rng trón voỡng troỡn chia, bũng bổồùc rng cuớa thanh
rng( dao)
Goùc n khồùp thổồỡng bũng 20
0

Trở sọỳ cuớa m tổỡ 0.05 õóỳn 100mm
* Truyóửn õọỹng truỷc vờch- baùnh rng: truyóửn chuyóứn õọỹng giổợa hai
truỷc cheùo nhau( thổồỡng laỡ 90
o
). khi truỷc vờch quay õổồỹc mọỹt voỡng thỗ baùnh
vờch quay õổồỹc sọỳ rng bũng sọỳ mọỳi ren cuớa truỷc vờch, tyớ sọỳ truyóửn cuớa bọỹ
truyóửn truỷc vờch
i =
2
1
n
n
=
1
2
Z
Z

Z
1

, Z
2
: sọỳ mọỳi ren cuớa truỷc vờch vaỡ sọỳ rng cuớa baùnh vờch
n
1
, n
2
: Sọỳ voỡng quay cuớa truỷc vờch vaỡ baùnh vờch, vg/ph
Caùc thọng sọỳ cuớa bọỹ truyóửn truỷc vờch laỡ bổồùc ren t( mm) vaỡ mọdun
m. Mọõun doỹc truỷc vờch bũng mọõun ngang cuớa baùnh vờch m =
Error!

ặu õióứm nọứi bỏỷt cuớa truyóửn õọỹng truỷc vờch laỡ tố sọỳ truyóửn rỏỳt lồùn( tồùi
200). Ngoaỡi ra bọỹ truyóửn truỷc vờch coỡn coù khaớ nng tổỷ haợm, laỡm vióỷc óm, ọứn
õởnh. Nhổồỹc õióứm cuớa bọỹ truyóửn truỷc vờch laỡ hióỷu suỏỳt thỏỳp vaỡ duỡng vỏỷt
lióỷu laỡm giaớm ma saùt õừt tióửn( õọửng thanh) õóứ laỡm baùnh vờch.
* Truyóửn õọỹng xờch: truyóửn chuyóứn õọỹng giổợa hai truỷc song song ồớ
khoaớng caùch khaù xa( Max= 8m). Bọỹ truyóửn xờch õồn giaớn nhỏỳt gọửm õộa dỏựn,
õộa bở dỏựn vaỡ dỏy xờch. Ngoaỡi ra tuyỡ trổồỡng hồỹp coù thóứ coù thóm caùc cồ cỏỳu
phuỷ nhổ cng xờch, bọi trồn vaỡ họỹp bao che.
Tố sọỳ truyóửn i=
2
1
n
n
=
1
2
Z
Z

ổồỡng kờnh voỡng troỡn chia baùnh xờch chuớ õọỹng D
1
=
1
sin
Z
t


ổồỡng kờnh voỡng troỡn chia baùnh xờch chuớ õọỹng D
2
=
2
sin
Z
t


Chỉång I: Khại niãûm chung vãư mạy xáy dỉûng


8

Lỉûc vng cho phẹp P= [p]
e
o
k
db

Trong âọ: [p] =14-35Mpa, ạp lỉûc cho phẹp åí bn lãư
b
o
- chiãưu di äúng làn
d- âỉåìng kênh ca chäút
k
e
= 1,2-3, hãû säú âiãưu kiãûn sỉí dủng
* Truưn âäüng cạp:
- Chiãưu di lm viãûc ca cạp: L
C
= H.a +(1,5-2,0)π( D
tg
+ d
C
)
h l chiãưu cao cáưn náng
a l bäüi sút palàng cạp
Bäüi sút palàng l tè säú giỉỵa nhạnh cạp treo váût v säú nhạnh
cạp kẻp trãn bäü pháûn kẹo( tang, xilanh thu lỉûc), hay chênh l tè säú
giỉỵa váûn täúc cún cạp trãn tang v váûn täúc náng váût a=
Error!
; màûc
khạc nọ chênh l säú láưn gim lỉûc cạp so våïi ti trng náng khi khäng
kãø âãún hiãûu sút ca puli, do âọ bäüi sút palàng bàòng säú nhạnh cạp
treo củm puli di âäüng.
D
tg
l âỉåìng kênh tang
d

C
l âỉåìng kênh cạp
- Chiãưu di phi nh hån dung lỉåüng cho phẹp ca cạp trãn
tang träúng
L = π( D
tg
+ d
C
).Z
Säú vng lm viãûc ca cạp trãn tang Z =
t
l
0

Bỉåïc cạp t = d + (0.002 âãún0.003)m
l
o
l chiãưu di lm viãûc ca tang
m l säú låïp cạp cún trãn tang
- Âäúi våïi tang nhiãưu låïp ta cọ L = π( D
tg
+ md
C
).Z
1
säú vng lm viãûc ca tang nhiãưu låïp Z
1
=
c
d

l
0

1.4.2- Truưn âäüng thy lỉûc
Truưn âäüng thy lỉûc cọ tạc dủng truưn chuøn âäüng hay cäng
sút tỉì âäüng cå cạc bäü pháûn lm viãûc ca mạy hồûc tỉì trủc ny âãún trủc
khạc, nhåì cháút lng hay âäüng nàng ca cháút lng. Hiãûn nay ngỉåìi ta dng
hai dảng truưn âäüng thu lỉûc l; truưn âäüng thu ténh( thãø têch) v
truưn âäüng thu lỉûc âäüng(thu âäüng). Truưn âäüng thu âäüng l sỉû thay
däøi ạp lỉûc trong lng cháút lng khi dng cháút lng chuøn âäüng våïi váûn täúc
Chỉång I: Khại niãûm chung vãư mạy xáy dỉûng


9

cao; ngỉåüc lải truưn âäüng thãø têch l sỉû thay âäøi lỉu lỉåüng ca dng khi
ạp lỉûc ca cháút lng gáưn nhỉ khäng âäøi.
Truưn âäüng thãø têch l dảng truưn âäüng hon thiãûn hån so våïi
truưn däüng thu- cå, trãn cå såí khåïp näúi thu lỉûc hay biãún täúc thu lỉûc,
cạc bäü pháûn ch úu ca bäü truưn âäüng thãø têch gäưm båm thu lỉûc, âäüng
cå thu lỉûc, cạc van phán phäúi âiãưu chènh, âỉåìng äúng dáùn dáưu cao ạp( cọ
ạp) v âỉåìng äúng dáùn dáưu ạp lỉûc tháúp(âỉåìng x, âỉåìng hụt).
Täúc âäü cáưn âáøy phủ thüc vo hỉåïng truưn dáùn dáưu.
Nãúu dáưu tỉì båm tåïi âènh pittäng thç täúc âäü cáưn âáøy
v
1
=
2
4
D

Q
π

Lỉûc âáøy F
1
=
4
2
D
π
.p.η
Νãúu dáưu dáùn tåïi vng cọ cáưn âáøy thç täúc âäü ca cáưn âáøy
v
2
=
)(
4
22
dD
Q
−
π

Lỉûc âáøy F
2
=
4
)(
22
dD

−
π
.p.η
ηη
η






Τ
ΤΤ
Τrong âọ: Q l lỉu lỉåüng båm
D l âỉåìng kênh xi lanh
p l ạp lỉûc cháút lng
η
η η
η l hiãûu sút bàòng 0.97
d l âỉåìng kênh cáưn âáøy
Âãø thỉûc hiãûn truưn âäüng theo ngun l truưn âäüng thãø têch, cạc
bäü pháûn chênh âỉåüc näúi våïi nhau qua hãû thäúng âỉåìng äúng chëu ạp lỉûc. Tu
theo tỉìng chỉïc nàng ca bäü pháûn cäng tạc, chụng âỉåüc làõp ghẹp theo så âäư
mảch kên hay så âäư mảch håí. Sỉû khạc nhau cå bn ca hai så âäư mảch ny
l cháút lng sau khi qua bäü pháûn biãún âäøi thnh cå nàng, tråí vãư thng dáưu(
mảch håí) hồûc tråí vãư äúng hụt ca bäü pháûn tảo ạp lỉûc( mảch kên). Trong
mạy xáy dỉûng, truưn âäüng thu lỉûc våïi mảch kên chè dng cho cạc cå cáúu
lm viãûc âäüc láûp, cn cạc cå cáúu lm viãûc liãn håüp v âån gin thỉåìng dng
trunư âäüng mảch håí
1.4- Hãû thäúng di âäüng trong mạy xáy dỉûng

1.5- Hãû thäúng âiãưu khiãøn mạy xáy dỉûng

Chỉång 2. Mạy náng v váûn chuøn

10

CHỈÅNG II
MẠY NÁNG- CHUØN

2.1 Âënh nghéa v phán loải
2.1.1 Âënh nghéa: Mạy náng chuøn l nhỉỵng thiãút bë dng âãø náng chuøn cạc
loẵi hng kiãûn, hng råìi, váût liãûu lng, . . . tỉì nåi ny sang nåi khạc theo mäüt chu
trçnh lm viãûc nháút âënh
Mạy náng chuøn âỉåüc sỉí dủng räüng ri trong ngnh GTVT, ngnh Xáy
Dỉûng v cạc ngnh kinh tãú qúc dán khạc.
2.1.2 Phán loải: dỉûa va kãúp cáúu v cäng dủng ca chụng ta cọ cạc loải sau
- Mạy náng chuøn âån gin: l nhỉỵng mạy chè cọ cå cáúu náng hả hng,
chụng chè cọ kh nàng náng hả hng theo phỉång thàóng âỉïng, phỉång nghiãng
hồûc kẹo hng theo phỉång ngang. Âọ l cạc loải: Kêch, tåìi kẹo, Pa làng.
- Mạy náng chuøn phỉïc tảp: l nhỉỵng mạy cọ cáúu tảo gäưm nhiãưu cå cáúu,
âm bo náng hả hng åí mäüt chiãưu cao nháút âënh. Nọ cọ thãø di chuøn hng theo
phỉång thàóng âỉïng, phỉång nghiãng (hồûc cong), cọ phảm vi ráút räüng. Loải mạy
ny gäưm cạc loải cáưn trủc, cáưu trủc, mạy náng tỉû hnh,. . . nhỉỵng mạy ny âỉåüc
dáùn âäüng bàòng tay hồûc bàòng mạy.
2.2 Mạy Náng
Ty theo âàûc tênh náng m chụng ta s sỉí dủng thiãút bë náng ph håüp.
 Kêch:
• Náng váût cọ khäúi lỉåüng låïn
• Chiãưu cao náng nh, thỉåìng tỉì 0,5-0,7m
 Tåìi xáy dỉûng

• Kẹo hay náng váût nàûng
• Chiãưu cao náng khạ låïn
 Palàng
• Treo vo mäüt âiãøm tỉûa
• Nàng hay kẹo váût nàûng
 Thang náng xáy dỉûng
• Cọ hãû thäúng dáùn hỉåïng cỉïng theo phỉång thàóng âỉïng
• Náng váût cọ khäúi lỉåüng khạ låïn
 Cáưn trủc thạp cäú âënh
• Náng váût nàûng
• Táưm våïi khạc nhau
• Quay xung quanh âỉåüc 360
0
, nhỉng khäng di chuøn
 Cáưn trủc tỉû hnh
• Tỉû di chuøn
 Cáưn trủc kiãøu cáưu
Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

11

Nỏng vỏỷt nỷng lón cao vaỡ di chuyóứn trong mọỹt khu vổỷc õởnh
trổồùc
2.2.1 Kờch
2.2.1a Kờch thanh rng: Duỡng õóứ nỏng vỏỷt nỷng coù taới troỹng tổỡ 3-6tỏỳn vaỡ chióửu cao
nỏng tổỡ 0.4 - 0.6m. Noù õổồỹc sổớ duỷng vaỡo vióỷc lừp raùp caùc kóỳt cỏỳu theùp, nỏng vỏỷt
nỷng trong cọng taùc thaùo lừp.

a) hỗnh chung; b) Phanh tổỷ õọỹng; c) mỷt cừt
Lổỷc P cỏửn thióỳt taùc duỷng lón tay quay õóứ nỏng vỏỷt
P=

2
.
iR
dQ

P - Lổỷc quay õóứ nỏng vỏỷt nỷng Q (KG)
d - k. voỡng troỡn chia cuớa baùnh rng dỏựn õọỹng thanh rng, m;
R - chióửu daỡi laỡm vióỷc cuớa tay quay,m;
i - tyớ sọỳ truyóửn õọỹng baùnh rng
- hióỷu suỏỳt cuớa cồ cỏỳu kờch
Vồùi kờch khọng coù baùnh rng truyóửn õọỹng trung gian = 0.80 õóỳn 0.85
Vồùi kờch coù baùnh rng truyóửn õọỹng trung gian = 0.67 õóỳn 0.85
2.2.1b Kờch thuớy lổỷc

Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

12

Lổỷc taùc õọỹng lón tay quay õóứ nỏng vỏỷt

P
t
= Q
2
2
D
d
.
l
a
.

1

Q - troỹng lổồỹng vỏỷt nỏng (KG)
d, D, a, l - õổồỡng kờnh caùc xi lanh vaỡ caùnh tay õoỡn cuớa tay quay (m)
: Hióỷu suỏỳt chung cuớa truyóửn õọỹng 0.75 õóỳn 0.80
Khi nỏng caùc kóỳt cỏỳu cọng trỗnh lồùn nhổ nhởp cỏửu, tỏửng lừp gheùp sún cuớa
nhaỡ, . . . tồùi haỡng nghỗn tỏỳn, ngổồỡi ta duỡng mọỹt sọỳ kờch nọỳi laỷi thaỡnh mọỹt bọỹ coù
chỏỳt loớng naỷp tổỡỡ mọỹt traỷm bồm. Caùc van phỏn phọỳi vaỡ caùc khoaù cho pheùp caùc kờch
coù thóứ laỡm vióỷc õọỹc lỏỷp.
2.2.1c Kờch vờch

Sồ õọử cỏỳu taỷo kờch vờch
Lổỷc nỏng cỏửn thióỳt õóứ nỏng vỏỷt nỷng Q õổồỹc xaùc õởnh
P
max
=
l
r

Q
.
tg( ) KG
Trong õoù: Q- taới troỹng haỡng nỏng ( KG)
r- baùn khờnh trung bỗnh cuaớ truỷc vờt (m)
l- chióửu daỡi tay quay (m)
- goùc nỏng ren vờch (õọỹ)
Chỉång 2. Mạy náng v váûn chuøn

13

ρ- gọc ma sạt, (+)khi náng váût v (-) khi hả váût
Âãø hng cọ thãø giỉỵ åí mäüt vë trê no âọ khi náng, tỉïc l trủc vêch khäng
quay ngỉåüc lải phi âm bo âiãưu kiãûn tỉû hm tỉïc α < ρ , ngỉåìi ta thỉåìng láúy α =
4 âãún 6 âäü
Kêch vêch thỉåìng chãú tảo ra våïi ti trng náng tỉì 2 âãún 50 táún, khi ti trng
låïn hån 20 táún thỉåìng âàût thãm bäü truưn trủc vêch- bạnh vêch âãø gim nhẻ lỉûc
tạc âäüng lãn tay quay. Ngỉåìi ta thỉåìng sỉí dủng kêch vêch trong làõp rạp v sỉía
chỉía hồûc âãø cå giåïi hoạ cạc cäng viãûc náng cäúp pha, gin giạo,kãút cáúu dåí, . . .
2.2.2 Tåìi kẹo
2.2.2a Tåìi quay tay
Tåìi quay tay cåí låïn cọ sỉïc náng 0.5 âãún 10 táún, lỉåüng cạp cün trãn tang l
100 âãún 300m; tåìi cåí nh sỉïc náng tỉì 0.25 âãún 0.5 táún lỉåüng cạp cün trãn tang l
50 âãún 100m

Ti trng náng cho phẹp âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc
Q =
r
R
. P . η

ηη
η . i ( táún)
Trong âọ: Q - ti trng náng ( táún)
R,r - Bạn kênh tay quay v bạn kênh tang träúng (m)
i- T säú truưn
η- Hiãûu sút truưn âäüng ( 0.65 âãún 0.85 )
Moment trãn tang cún cạp M = M
d
.i. η ( N)
M
d
= P.l.a.k , l moment dáùn âäüng tay quay
Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

14

a: sọỳ ngổồỡi phuỷc vuỷ
k: hóỷ sọỳ laỡm vióỷc khọng õóửu( k = 0,8 khi hai ngổồỡi taùc duỷng
lổỷc vaỡo tay quay, k=0,7 khi 4 ngổồỡi laỡm vióỷc)
2.2.2b Tồỡi õióỷn õaớo chióửu
Caùc loaỷi tồỡi õióỷn cồớ nhoớ coù sổùc nỏng tổỡ 0.5 õóỳn 7.5 tỏỳn, vồùi tọỳc õọỹ nỏng tổỡ
0.4 õóỳn 0.6m/s thỗ lổồỹng caùp cuọỹn trón tang tổỡ 15 õóỳn 450m. caùc tồỡi loaỷi lồùn coù sổùc
nỏng õóỳn 75 tỏỳn, tọỳc õọỹ nỏng 0.07m/s thỗ lổồỹng caùp trón tang laỡ 1600m
Taới troỹng nỏng cho pheùp cuớa tồỡi õióỷn õổồỹc xaùc õởnh
Q =
T
dc
R
iM

(tỏỳn)
Trong õoù : M
õc
- Mọ men quay cuớa õọỹng cồ
i- tyớ sọỳ truyóửn
R
T
- Baùn kờnh tang trọỳng


- Hióỷu suỏỳt bọỹ tồỡi

Tồỡi õióỷn õaớo chióửu



Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

15

Sồ õọử dỏựn õọỹng: a) tồỡi quay tay; b) tồỡi õióỷn
2.2.3 Palng









Palng õióỷn







Palng xờch

Lổỷc taùc duỷng vaỡo tay xờch õóứ nỏng vỏỷt
Q = 2.i.p..
r
R

Trong õoù: i, - tố sọỳ truyóửn vaỡ hióỷu suỏỳt cuớa bọỹ truyóửn truỷc vờt, baùnh vờt
R, r- baùn kờnh voỡng troỡn chia cuớa õộa xờch 6 vaỡ 3

Chỉång 2. Mạy náng v váûn chuøn

16

2.2.4 Cáưn Trủc: L loải mạy náng hng hoảt âäüng cọ chu k, dng âãø náng hả
hng theo phỉång thàóng âỉïng v di chuøn hng theo phỉång ngang trong khu
vỉûc xáy dỉûng, bäúc dåí. Thạo làõp mạy trong cạc nh mạy hồûc phán xỉåíng sỉỵa
chỉỵa.
2.2.4a Cáưn trủc nh: Thỉåìng âỉåüc sỉí dủng trong cäng tạc náng hả váût liãûu
xáy dỉûng, cäng tạc thạo làõp mạy khi sỉía chỉía. Ỉu âiãøm ca loải cáưn trủc ny l
trng lỉåüng bn thán v kêch thỉåïc nh, âån gin vãư kãút cáúu thạo làõp dãø dng v
an ton trong quạ trçnh lm viãûc.
* Loải cáưn trủc cäú âënh



* Loải cáưn trủc di âäüng: loải ny dng âãø náng cạc loải hng hoạ, váût liãûu
xáy dỉûng hồûc cạc loải bãtäng âục sàón( táúm panen), cọ thãø dng trong cäng tạc
thạo làõp mạy.
Cáưn trủc ny cọ gọc quay 360
0
våïi ti trng náng Q = 0.5 âãún 0.8T
Chiãưu cao nángH= 3 âãún 6m
Táưm våïi R= 3 âãún 3.65m



Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

17


2.2.4b Cỏửn truỷc thaùp: laỡ thióỳt bở nỏng chuớ yóỳu duỡng trong caùc cọng trỗnh xỏy dổỷng
dỏn duỷng, xỏy dổỷng cọng nghióỷp, caùc cọng trỗnh thuyớ õióỷn, thuyớ lồỹi,. . Cỏửn truỷc
thaùp coù nhióửu ổu õióứm so vồùi caùc cỏửn truỷc khaùc ồớ chióửu cao nỏng, tỏửm vồùi vaỡ taới
troỹng nỏng lồùn, ngoaỡi ra cỏửn truỷc thaùp coù kóỳt cỏỳu hồỹp lờ, dóứ thaùo lừp vaỡ vỏỷn
chuyóứn.
Trong xỏy dổỷng nhaỡ dỏn duỷng thổồỡng sổớ duỷng caùc cỏửn truỷc thaùp coù taới
troỹng nỏng 3 - 10 tỏỳn, tỏửm vồùi õóỳn 25m vaỡ chióửu cao nỏng õóỳn 50m. ỷc õióứm cuớa
caùc loaỷi cỏửn truỷc naỡy laỡ coù tờnh cồ õọỹng cao, khi laỡm vióỷc coù thóứ di chuyóứn trón
õổồỡng ray, thaùo lừp vaỡ vỏỷn chuyóứn dóứ daỡng. óứ xỏy dổỷng nhaỡ cao tỏửng vaỡ caùc
thaùp coù õọỹ cao lồùn ngổồỡi ta duỡng caùc loaỷi cỏửn truỷc thaùp cọỳ õởnh neo vaỡo cọng
trỗnh, cỏửn truỷc thaùp tổỷ nỏng, coù chióửu cao nỏng õóỳn 150m vaỡ tỏửm vồùi õóỳn 50m.
Mọỹt sọỳ cỏửn truỷc coù tỏửm vồùi õóỳn 70m do õoù coù thóứ bao quaùt õổồỹc toaỡn bọỹ cọng
trỗnh õang thi cọng mỷc duỡ thaùp õỷt cọỳ õởnh mọỹt chọứ. Trong xỏy dổỷng cọng
nghióỷp ngổồỡi ta coù cỏửn truỷc thaùp chuyón duỡng coù taới troỹng nỏng õóỳn 80 tỏỳn, tỏửm
vồùi 25 õóỳn 45m vaỡ chióửu cao nỏng 50 õóỳn 80m.






Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn

18

* Cáön truûc thaïp våïi thaïp quay

Cáön truûc thaïp KB-504
a) cáön nàòm ngang; b) cáön nghiãng 30
o

I- táöm våïi L= 35m; II- Táöm våïi L= 40m; III- táöm våïi L= 45m




Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

19



* Cỏửn truỷc thaùp coù õỏửu quay( thaùp khọng quay)

Cỏửn truỷc thaùp KB-674A
a) sồ õọử cỏỳu taỷo; caùc sồ õọử mừc caùp; b) di chuyóứn õọỳi troỹng; c) di chuyóứn xe con; d)
nỏng vỏỷt vồùi a= 4; e) nỏng vỏỷt vồùi a= 2
f) õỷc tờnh taới troỹng cuớa KB-674A




Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

20



* Cỏửn truỷc thaùp cọỳ õởnh neo vaỡo cọng trỗnh, duỡng trong xỏy dổỷng nhaỡ cao

tỏửng

a) sồ õọử cỏỳu taỷo; b) sồ õọử mừc caùp nỏng vỏỷt vồùi hai cồ cỏỳu dỏựn õọỹng; thanh giũng;
d) sồ õọử caùp lừp dổỷng

Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

21



Cỏửn truỷc thaùp cọỳ õởnh potain, sồ õọử nọỳi thaùp tổỡ phờa trón

Sồ õọử nọỳi thaùp tổỡ phiaù trón, õoaỷn thaùp trón lọửng vaỡo thaùp cọỳ õởnh
Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

22


* Cỏửn truỷc thaùp chuyón duỡng trong xd dỏn duỷng vaỡ cọng nghióỷp

I- quan hóỷ giổợa chióửu cao nỏng cuớa moùc treo phuỷ vaỡ tỏửm vồùi
II- quan hóỷ giổợa chióửu cao nỏng cuớa moùc treo chờnh vaỡ tỏửm vồùi
III vaỡ IV- quan hóỷ giổợa taới troỹng nỏng cuớa moùc treo chờnh vaỡ tỏửm vồùi tổồng
ổùng vồùi bọỹi suỏỳt palng nỏng vỏỷt a= 4 vaỡ a=2
V- Taới troỹng nỏng cuớa moùc treo phuỷ

Chỉång 2. Mạy náng v váûn chuøn

23

2.2.4c Cáưn trủc tỉû hnh: l loải cáưn trủc khäng cáưn cung cáúp náng lỉåüng tỉì bãn
ngoi trong quạ trçnh lm viãûc. Cáưn trủc tỉû hnh sỉí dủng räüng ri trãn cạc kho,
bi hồûc làõp rạp trong xáy dỉûng dán dủng v cäng nghiãûp. Ỉu âiãøm chênh ca
cáưn trủc tỉû hnh l lm viãûc âäüc láûp, cọ tênh cå âäüng cao. Vç váûy nọ cn âỉåüc gi
l cáưn trủc kiãøu cáưn quay, di âäüng vản nàng.
Theo kãút cáúu pháưn di chuøn ta cọ cạc loải cáưn trủc ätä, cáưn trủc bạnh läúp,
cáưn trủc xêch, cáưn trủc âỉåìng sàõt v cáưn trủc mạy kẹo










Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

24

Cỏửn truỷc ọtọ dỏựn õọỹng chung

Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

25

Cỏửn truỷc ọ tọ dỏựn õọỹng thuớy lổỷc