Người Mỹ trầm lặng - Graham Greene

MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 1

MÚÃ ÀÊÌU
Sau bûäa cúm chiïìu, tưi ngưìi trong phông mònh, phưë Catina,
chúâ Pyle. Hùỉn àậ hển: "Tưi sệ túái chưỵ anh, 10h lâ chêåm nhêët". Khi
àưìng hưì àậ àiïím nûãa àïm, tưi khưng ngưìi n àûúåc nûäa vâ ài ra
ngoâi phưë. Mưåt àấm bâ giâ, qìn àen, ngưìi tẩi bêåc cêìu thang, lc
nây àang vâo thấng 2 vâ tưi àoấn trúâi nống quấ nïn hổ chûa ài
ng. Mưåt ngûúâi chêåm rậi àẩp xđch lư ài vïì phđa bïën sưng vâ tưi
nhòn thêëy nhûäng ngổn àên thùỉp sấng núi nhûäng chiïëc mấy bay M
vûâa àûúåc bưëc dúä. Trïn con àûúâng phưë dâi, khưng thêëy bống dấng
Pyle àêu cẫ.
Rêët cố thïí, tưi tûå nh, hùỉn bõ giûä lẩi úã toâ Lậnh sûå M vò l
do nây hay l do khấc, nhûng trong trûúâng húåp nây, thïë nâo hùỉn
cng dng àiïån thoẩi bấo túái tiïåm ùn cho tưi biïët, anh châng tn
th mưåt cấch tó mó nhûäng lïì thối xậ giao thưng thûúâng. Tưi sùỉp trúã
vâo nhâ thò nhòn thêëy mưåt thiïëu ph àang chúâ tẩi cûãa ra vâo nhâ
bïn. Khưng nom rộ mùåt, chó thêëy chiïëc qìn la trùỉng vâ chiïëc ấo
dâi hoa, nhûng tưi biïët ngay àố lâ ai. Cư ta àậ bao lêìn chúâ tưi àng
úã núi nây vâ vâo giúâ nây.
- Phûúång - tưi gổi (Tïn cư lâ giưëng nhû con chim thêìn phûúång
hoâng, nhûng úã vâo thúâi k nây cố nghơa lâ thêìn k vâ cố cấi gò
sưëng lẩi àấm tro tân ca mònh nûäa?).
Tưi biïët, ngay trûúác khi cư kõp trẫ lúâi, lâ cư àûáng chúâ Pyle.
- Anh ta khưng cố úã àêy.
- Tưi rộ. Tưi àậ thêëy anh àûáng mưåt mònh úã cûãa sưí.
- Cư lïn gấc chúâ thò hún. Hùỉn chùỉc sùỉp túái thưi.
- Tưi àûáng chúâ úã àêy cng àûúåc.
- Àûâng dẩi. Cẫnh binh cố thïí túái tốm cư ài àêëy.
Cư theo tưi lïn têån phông. Tưi nghơ ra vư sưë cêu nối àa móa
mai cay àưåc àïí tùång cư, nhûng trònh àưå Anh vâ Phấp ngûä kếm cỗi

ca cư chùèng à àïí cư hiïíu àûúåc tđnh chêm biïëm ca cêu nối vâ
àiïìu k lẩ lâ tưi chùèng cht nâo mong mën lâm cho cẫ cư lêỵn tưi
phẫi àau khưí. Lïn àïën bêåc cêìu thang, têët cẫ nhûäng m giâ ngưìi àố
Graham Greene 2

àïìu quay lẩi nhòn, vâ khi chng tưi ài qua, tiïëng nối ca hổ cêët lïn
rưìi lẩi rúi trêìm xëng, nhû thïí àưìng ca.
- Hổ nối gò vêåy?
- Hổ tûúãng tưi trúã lẩi vúái anh.
Trong phông, cêy hoa tưi mua tûâ mêëy tìn trûúác, nhên dõp
Tïët Êm lõch, nay àậ àïí rng hïët nhûäng cấnh hoa vâng. Hoa rúi vâo
giûäa hâng chûä ca chiïëc mấy chûä ca tưi. Tưi lêëy tûâng cấnh ra.
- Anh cố vễ xc àưång - Phûúång nối.
- Tưi cng lêëy lâm lẩ. Thûúâng thò anh ta rêët àng giúâ.
Tưi thấo ca-vất ra, bỗ giây vâ nùçm dâi ra giûúâng. Phûúång àưët
bïëp ga lïn vâ àun nûúác àïí pha trâ, y nhû 6 thấng trûúác àêy cư vêỵn
lâm.
- Pyle nối anh sùỉp rúâi àêy phẫi khưng?
- Cố lệ.
- Hùỉn u anh lùỉm.
- Xin miïỵn cho cấi lông u àố.
Tưi thêëy cư àậ àïí kiïíu tốc khấc, mấi tốc àen vâ cûáng ca cư
nay àậ xoậ mưåt cấch giẫn dõ trïn àưi vai. Tưi nhúá mưåt hưm Pyle
chï cư bi tốc mưåt cấch cêìu k, theo kiïíu con nhâ quan. Tưi nhùỉm
mùỉt lẩi vâ thêëy cư vêỵn nhû xûa: Cư lâ tiïëng nûúác reo, tiïëng chến
chẩm vâo nhau, cư lâm mưåt giúâ nâo àố ca ban àïm, lâ hûáa hển
ca sûå nghó ngúi thû thấi.
- Anh ta sùỉp túái thưi - Cư nối y nhû tưi cêìn àûúåc n têm vïì
viïåc Pyle vùỉng mùåt.
Tưi tûå hỗi, khưng rộ cùåp nây chuån trô vúái nhau vïì nhûäng

vêën àïì gò. Àưëi vúái Pyle, àiïìu gò cng lâ quan trổng vâ y àậ bùỉt tưi
nghe nhûäng thuët trònh vïì cấi miïìn Viïỵn Àưng nây mâ sûå hiïíu
biïët ca y tđnh bùçng bao nhiïu thấng thò tưi bùçng bêëy nhiïu nùm.
Nïìn dên ch lâ mưåt àïì tâi quen thåc khấc ca y, côn vïì nhûäng
viïåc mâ M àậ vâ sệ lâm cho thïë giúái thò y cố nhûäng khấi niïåm
chđnh xấc vâ lâm ngûúâi khấc bûåc mònh. Phûúång thò ngûúåc lẩi, dưët
nất mưåt cấch k lẩ, giẫ thûã cố ai trong cêu chuån nối àïën tïn
Hitler thò cư bùỉt ngûúâi ta dûâng lẩi àïí hỗi Hitler lâ ai. Giẫi thđch
àûúåc cho cư thêåt lâ khố vò cư chûa hïì gùåp mưåt ngûúâi Àûác hay mưåt
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 3

ngûúâi Ba Lan nâo vâ chó hiïíu rêët mú hưì vïì àõa l chêu Êu; nhûng
lệ têët nhiïn cư ta hiïíu hún tưi vïì cưng cha Margarete.
Tưi nghe tiïëng cư àùåt cấi khay úã phđa cëi giûúâng.
- Anh ta vêỵn mï cư chûá, cư Phûúång?
Khi ng vúái mưåt ph nûä Viïåt Nam, ngûúâi ta cố cẫm giấc nhû
cố mưåt con chim trïn giûúâng mònh, hổ lđu lo vâ liïëp chiïëp trïn
chiïëc gưëi. Tưi nhúá lẩi mònh trong thúâi gian rêët lêu àậ cho rùçng
khưng cố tiïëng ai thấnh thốt nhû tiïëng Phûúång. Tưi giú tay ra nùỉm
tay cư. Xûúng ngûúâi ph nûä Viïåt Nam cng mẫnh dễ nhû xûúng
con chim vêåy.
- Trẫ lúâi ài Phûúång.
Cư cûúâi vâ tưi nghe thêëy cư quểt mưåt que diïm.
- Mï â?
Cố lệ àố lâ tûâ mâ cư khưng hiïíu nưíi.
- Tiïm cho anh mưåt àiïëu thëc nhế? - Cư hỗi.
Khi tưi múã mùỉt ra thò àên àậ thùỉp vâ bân thëc àậ àûúåc
chín bõ. Ấnh sấng lúâ múâ ca ngổn àên hùỉt nhûäng tia mâu hưí
phấch sêỵm lïn da ca cư, trong khi cư ci xëng ngổn lûãa, cấi trấn
nhùn lẩi vò ch xoay trôn mi kim àïí nûúáng viïn thëc nhỗ.

- Pyle vêỵn khưng ht â? - Tưi hỗi.
- Khưng.
- Cư phẫi luån cho hùỉn ht thưi, hùỉn sệ ài mêët àêëy.
Cấc cư êëy thûúâng mï tđn rùçng ngûúâi u mâ nghiïån thò bao
giúâ cng trúã lẩi vúái mònh, d cố vïì Phấp ài nûäa. Cố thïí hổ búát
cûúâng dûúng ài, nhûng cấc cư thđch mưåt ngûúâi tònh chung thu hún
lâ mưåt ngûúâi tònh lùỉm sinh lûåc. Cư nhuỵn cc thëc nống bỗng
vâo cấi nộ àiïëu vâ tưi hđt mưåt cấch khoan khoấi mi nha phiïën.
Khưng mi gò sấnh àûúåc vúái mi thëc phiïån. Chiïëc àưìng hưì bấo
thûác àùåt cẩnh giûúâng chó 12h20, nhûng tưi hïët dêìn lo ngẩi. Pyle
bùỉt àêìu biïën dêìn khỗi thïë giúái rưìi. Ngổn àên soi vâo bưå mùåt
Phûúång àang chín bõ cho tưi ht, chùỉm ch ci xëng lâm viïåc
nhû khi chùm sốc con cấi. Tưi u cấi têíu ca tưi, nố lâm bùçng mưåt
ưëng tre thùèng dâi gêìn mưåt mết, hai àêìu bõt ngâ. Núi hai phêìn ba
ca àiïëu, cấi nộ giưëng nhû bưng hoa bòm bòm lưån ngûúåc, mùåt àûúåc
lùn thëc àậ trúã nïn àen bống. Nhanh nhû chúáp, Phûúång êën viïn
Graham Greene 4

thëc vâo miïång têíu rt mi tiïm ra, lêåt têíu lïn ngổn àên, chòa
àiïëu cho tưi ht. Viïn thëc nhû hẩt ngổc kïu xêo xêo mưåt cấch
nhể nhâng, àïìu àùån khi tưi hđt.
Ngûúâi nghiïån thûåc th thò chó ht mưåt húi, nhûng tưi phẫi àïí
nhiïìu bêån. Tưi thẫ mònh ngûãa ra phđa sau, gấy tûåa vâo gưëi da,
trong khi Phûúång sûãa soẩn tiïm àiïëu thûá hai.
- Cư rộ, tưi nối, vẫ lẩi àiïìu àố tỗ nhû ban ngây, rùçng Pyle biïët
tưi lâm vâi àiïìu thëc trûúác khi ài ng, hùỉn khưng mën phiïìn tưi.
Sấng mai hùỉn sệ lẩi.
Chiïëc mi tiïm mưåt lêìn nûäa àêm vâo miïång têíu vâ tưi ht
àiïëu thûá hai. Àùåt àiïëu xëng, tưi nối:
- Chùèng cố gò phẫi lo ngẩi. Chùèng cố mẫy may l do nâo.

Tưi chiïm mưåt húáp chê vâ lìn tay vâo ngûåc Phûúång.
- Khi cư bỗ tưi, tưi nối tiïëp, may sao tưi àậ quay sang ht
xấch. ÚÃ phưë Doocmay cố mưåt tiïåm ht khấ lùỉm. Ngûúâi Êu chêu
chng tưi húi t lâ lâm to chuån. Cư khưng nïn sưëng vúái ngûúâi
khưng nghiïån ngêåp gò.
- Nhûng anh ta sùỉp cûúái tưi. Chùèng bao lêu nûäa.
- Chùỉc vêåy, nhûng àố lẩi lâ vêën àïì khấc.
- Tưi tiïm àiïëu nûäa?
Tưi tûå hỗi khưng rộ cư cố bùçng lông ng vúái tưi àïm nay khi
àoấn rùçng Pyle khưng túái khưng. Tưi cng hiïíu, sau khi ht àûúåc
bưën àiïëu thò tưi khưng thiïët gò cư nûäa. Nhûng lệ têët nhiïn, thêåt lâ
th võ khi thêëy ài cư kïì ài tưi trïn chiïëc giûúâng; bao giúâ cư cng
nùçm ngûãa khi ng vâ bíi sấng khi tónh giêëc, tưi cố thïí múã àêìu
mưåt ngây múái bùçng mưåt àiïëu thëc, thay vâo viïåc mònh chó sưëng
vúái mònh.
- Pyle khưng túái nûäa àêu - tưi nối - ÚÃ lẩi àêy, Phûúång ẩ.
Cư chòa àiïëu cho tưi vâ lùỉc àêìu. Nhûng khi tưi say thëc rưìi
thò cố cư hay khưng cố cư, cng chùèng cêìn lùỉm.
- Tẩi sao Pyle khưng túái àêy? - Phûúång hỗi.
- Sao mâ tưi biïët àûúåc?
- Anh ta ài thùm tûúáng, thïë â?
- Chùèng rộ nûäa.
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 5

- Anh ta nối vúái tưi rùçng nïëu khưng ài ùn vúái anh àûúåc thò sệ
túái àêy.
- Àûâng lo lùỉng khưí thên nûäa. Hùỉn sệ túái. Tiïm cho tưi mưåt
àiïëu nûäa ài.
Khi cư ci àêìu xëng ngổn àên, bâi thú ca Bordole thoấng
qua ốc tưi: Con ca tưi, cư em ca tưi Gò nûäa nhó.

u cho thoẫ thđch.
u rưìi chïët,
Tẩi àêët nûúác giưëng nhû em.
Ngoâi kia, dổc theo bïën sưng, nhûäng con tâu àang ng,
nhûng hưìn ài lang thang. Tưi nghơ rùçng nïëu tưi ngûãi lân da
Phûúång, tưi sệ thêëy cố cht hûúng ca thëc vâ mâu da nâng sệ
giưëng nhû mâu ngổn lûãa nhỗ kia. Tưi àậ thêëy nhûäng bưng hoa y
nhû hoa trïn ấo nâng núã trïn búâ cấc sưng àâo úã miïìn Bùỉc. Cư lâ
mưåt cêy cỗ nhỗ ca àêët nûúác cư, côn tưi thò lẩi chùèng mën trúã vïì
àêët nûúác mưåt cht nâo.
- Tưi mën àûúåc úã vâo àõa võ Pyle - Tưi nối to lïn sûå suy nghơ
àố.
Nhûng nưỵi àau khưí ca tưi khưng phẫi vư búâ bïën vâ cố thïí
chõu àûång àûúåc. Nhúâ úã thëc phiïån. Cố ai gộ cûãa.
- Pyle - Phûúång nối.
- Khưng phẫi. Anh ta khưng gộ theo kiïíu àố.
Ngûúâi ta lẩi gộ cûãa, nhû bõ sưët råt. Phûúång vưåi vâng àûáng
lïn chẩm vâo cêy mai khiïën hoa lẫ tẫ rúi trïn chiïëc mấy chûä ca
tưi. Cûãa múã.
- Ưng Fowler, mưåt tiïëng giêåt giổng gổi.
- Tưi lâ Fowler àêy, tưi nối.
Mưåt tïn cẫnh binh chùèng àấng cho tưi phẫi ngưìi dêåy.
Chùèng cêìn quay àêìu lẩi, tưi cng thêëy chiïëc qìn soốc ca
hùỉn.
Hùỉn giẫi thđch bùçng mưåt thûá tiïëng nûãa Phấp nûãa Viïåt, gêìn
nhû khưng thïí hiïíu nưíi, rùçng ngûúâi ta túái ngay, túái lêåp tûác, thêåt
cêëp tưëc túái Súã Liïm phống.
- Phấp hay Viïåt?
Graham Greene 6

- Phấp.
Trong miïång hùỉn tiïëng "Phấp" thânh tiïëng "Phẩp".
- Àïí lâm gò?
Hùỉn khưng rộ l do. Hùỉn chó nhêån àûúåc lïånh lâ túái kiïëm tưi.
- Cẫ mây nûäa, hùỉn nối vúái Phûúång.
- Hậy nối: Múâi bâ, khi anh nối vúái mưåt ngûúâi ph nûä, tưi nối,
tẩi sao anh biïët bâ ta úã àêy?
Hùỉn trẫ lúâi mưåt cấch àún giẫn rùçng hùỉn lâm theo mïånh lïånh.
- Àïën sấng tưi lẩi.
- Xin túái ngay, cấi nhên vêåt nhỗ bế, dûát khoất vâ bûúáng bónh,
nối.
Cậi lẩi cng vư đch. Tưi àûáng lïn, àeo ca-vất vâ ài giêìy. Trong
cấi xûá nây, cẫnh sất bao giúâ cng thùỉng trong cåc àổ sûác, hổ cố
thïí tûúác giêëy thưng hânh ca tưi, hổ cố thïí cêëm khưng cho tưi dûå
cấc hưåi nghõ bấo chđ vâ nïëu hổ mën mưåt cấch oấi óm, thò cố thïí
tûâ chưëi khưng cêëp thõ thûåc cho tưi vïì nûúác. Àố lâ nhûäng cấch lâm
khưng húåp phấp giûäa ban ngây ban mùåt, nhûng tẩi mưåt nûúác àang
chiïën tranh, sûå húåp phấp khưng cêìn lùỉm. Tưi biïët cố mưåt ngûúâi
nêëu bïëp biïën mêët mưåt cấch àưåt nhiïn vâ khưng sao hiïíu nưíi; lêìn
theo dêëu vïët, ngûúâi àố tòm túái Súã Liïm Phống, nhûng úã àêy ngûúâi
ta bẫo àậ thẫ anh bïëp sau mưåt trêån xết hỗi. Gia àònh anh ta khưng
bao giúâ gùåp lẩi anh nûäa. Cố lệ anh àậ ài theo cưång sẫn; cố lệ anh
gia nhêåp mưåt trong nhûäng àưåi vïå binh núã nhû hoa quanh Sâi Gôn:
Hoâ Hẫo, Cao Àâi, qn ca tûúáng Thïë. Cố thïí anh àang bõ giam
trong mưåt nhâ ngc Phấp. Cố thïí àang phêët mưåt cấch vui vễ trong
nghïì ma cư úã Chúå Lúán, vng ngûúâi Hoa úã sất Sâi Gôn. Cố thïí tim
anh àậ vúä trong cåc tra hỗi.
- Khưng ài bưå àêu - tưi nối - Cấc anh phẫi thụ xđch lư cho
chng tưi.
Phẫi giûä tû thïë ca mònh chûá!

Chđnh vò thïë mâ tưi tûâ chưëi khưng nhêån àiïëu thëc lấ ca
viïn sơ quan Phấp tẩi Súã mêåt thấm. Sau ba àiïëu thëc phiïån, àêìu
ốc tưi sấng sët vâ hoẩt àưång hùng hấi: Nố dïỵ dâng quët àõnh
àûúåc vïì nhûäng viïåc vùåt àố, nhûng vêỵn khưng xa lòa vêën àïì chđnh:
hổ mën lâm gò tưi? Tưi àậ gùåp Vigo nhiïìu lêìn trong cåc chiïu
àậi. Tưi àậ ch túái anh ta mï vúå àïën mûác phi l, mưåt cư gấi tốc
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 7

nhåm vâng rêët giẫ tẩo, chûúáng mùỉt vâ cû xûã nhû khưng cố chưìng
con gò cẫ. Àïm hưm àố, hai giúâ sấng, mïåt mỗi vâ óu xòu, anh ta
ngưìi trong bêìu khưng khđ nống àïën lẫ ngûúâi, giûäa lân khối thëc
lấ. M lûúäi trai mâu xanh che mùỉt vâ àïí giïët thúâi gian, anh ta múã
mưåt cën sấch ca Pascal àïí sùén trïn bân. Khi tưi tûâ chưëi khưng
cho tra hỗi Phûúång khët mùåt tưi, anh ta liïìn chõu theo tưi, phất
ra mưåt tiïëng thúã dâi nối lïn sûå chấn chûúâng ca anh ta, chấn Sâi
Gôn, chấn thúâi tiïët nống bûác, hay chấn cho têët cẫ cấi sưë phêån con
ngûúâi.
- Tưi rêët lêëy lâm tiïëc - hùỉn nối bùçng tiïëng Anh - nhûng tưi
bùỉt båc phẫi múâi anh lẩi.
- Hổ cố múâi tưi àêu - tưi nối. - Hổ ra lïånh cho tưi phẫi túái.
- Ưi nhên viïn ngûúâi bẫn xûá! Hổ chùèng hiïíu gò cẫ!
Mùỉt hùỉn vêỵn khưng rúâi trang sấch trong cën chêm ngưn y
nhû nhûäng lån chûáng bìn tễ trong àố vêỵn àang thu ht hùỉn.
- Tưi mën hỗi anh mưåt vâi àiïìu vïì Pyle.
- Sao anh khưng hỗi ngay Pyle?
Y quay lẩi phđa Phûúång vâ sùéng giổng hỗi bùçng tiïëng Phấp.
- Cư àậ sưëng bao nhiïu lêu vúái ưng Pyle?
- Khoẫng mưåt thấng gò àố tưi cng khưng rộ nûäa.
- Ưng ta cho cư bao nhiïu tiïìn?
- Anh khưng cố quìn hỗi nhû thïë - tưi nối - cư ta cố phẫi lâ

ca àem bấn àêu?
- Cư ta àậ sưëng vúái anh phẫi khưng? - y hỗi mưåt cấch trùỉng
trúån - Trong hai nùm?
- Tưi lâ mưåt nhâ bấo mâ nhiïåm v lâ lâm mưåt thiïn phống sûå
vïì cåc chiïën tranh ca cấc ưng. Àûâng cố bùỉt tưi phẫi àưìng thúâi
tham gia viïët cấc mc chuån lùng nhùng nûäa.
- Anh hiïíu nhûäng àiïìu gò vïì Pyle? Xin trẫ lúâi tưi, anh Fowler.
Tưi bùỉt båc phẫi àùåt ra nhûäng cêu hỗi nây, nhûng àêy lâ àiïìu
nghiïm trổng. Rêët nghiïm trổng xin hậy tin nhû vêåy.
- Tưi khưng lâ mưåt tïn mêåt thấm. Têët cẫ nhûäng àiïìu tưi biïët
vïì Pyle thò anh biïët cẫ: Ba mûúi hai tíi, tu viïn ca phấi àoân
viïån trúå kinh tïë, qëc tõch M.
Graham Greene 8

- Anh hònh nhû lâ mưåt bẩn thên ca Pyle, Vigo vûâa nối vûâa
nhòn Phûúång úã phđa sau lûng tưi.
Mưåt nhên viïn bẫn xûá vâo, mang theo ba tấch câ phï.
- Hay anh thđch ëng nûúác trâ hún? - Vigo hỗi.
- Àng tưi lâ mưåt ngûúâi bẩn thên ca Pyle, - tưi nối. - Tẩi sao
lẩi khưng nhó? Mưåt ngây nâo àố tưi sệ vïì qụ, phẫi khưng? Tưi
khưng thïí mang theo cư nhỗ nây. Cư ta sệ àûúåc sung sûúáng vúái
hùỉn ta. Àêy lâ mưåt sûå thu xïëp húåp l. Hùỉn tđnh cẫ viïåc lêëy cư ta
lâm vúå. Hùỉn cố gan lâm nưíi viïåc àố. Hùỉn lâ con ngûúâi tưët bng
theo kiïíu ca hùỉn. Àûáng àùỉn. Khưng nhû nhûäng tïë cc sc phấ
qëy úã khấch sẩn Continaltal. Mưåt ngûúâi M trêìm lùång! - tưi kïët
lån sûå nhêån àõnh vïì Pyle, nhû tưi bng ra cêu: mưåt con thùçn lùçn
xanh, mưåt con voi trùỉng.
- Phẫi - Vigo nối - mưåt ngûúâi M trêìm lùång.
Cùåp mùỉt anh ta nhû tòm úã trïn bân giêëy nhûäng tûâ cố thïí
dng àïí diïỵn àẩt chđnh xấc nhêët nghơ cng nhû tưi àậ lâm. Anh

ta ngưìi àố, trong bêìu khưng khđ bûác bưëi ca cùn phông, chúâ mưåt
ngûúâi trong chng tưi nối tiïëp. Mưåt con mỵi xưng túái vo ve múã
cåc têën cưng. Tưi theo dội Phûúång. Thëc phiïån lâm ta lanh lể cố
lệ chó vò nố lâm thêìn kinh àûúåc thû thấi vâ dõu ài nhûäng cún cẫm
xc. Khưng cố gò, ngay cẫ cấi chïët, lẩi quan trổng nhû vêåy. Tưi cố
cẫm giấc rùçng Phûúång khưng nhêån ra àûúåc giổng bìn vâ dûát
khoất ca Vigo. Vẫ lẩi cư biïët tiïëng Anh rêët đt. Ngưìi trïn ghïë tûåa
cûáng ca cưng súã, cư vêỵn chúâ àúåi Pyle mưåt cấch nhêỵn nẩi. Tưi thò
hïët chúâ rưìi vâ tưi thêëy rùçng Vigo àậ nhêån ra hai thấi àưå àố.
- Anh lâm quen vúái Pyle nhû thïë nâo? - Vigo hỗi tưi.
Lâm sao giẫng cho Vigo hiïíu lâ chđnh Pyle túái lâm quen vúái
tưi. Thấng 9 vûâa qua, tưi nhòn thêëy hùỉn ta bùng qua quẫng trûúâng
ài vïì phđa khấch sẩn Continaltal, giú cho têët cẫ chng tưi xem bưå
mùåt linh rêët trễ trung ca mưåt con ngûúâi múái nhêåp cåc. Vúái bưå giô
lïnh khïnh àung àûa, vúái mấi tốc cùỉt theo kiïíu lđnh thu, vúái cùåp
mùỉt quen nhòn khoẫng khưng rưång lúán ca cấc khu hổc xấ M, hùỉn
cố vễ hoân toân vư hẩi. Nhûäng chiïëc bân trïn sên thûúång àïìu cố
ngûúâi ngưìi.
- Anh cho phếp tưi ngưìi àêy - hùỉn àậ hỗi tưi vúái mưåt vễ lõch sûå
trang nghiïm - Tïn tưi lâ Pyle. Tưi múái túái àêy.
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 9

Hùỉn khom têëm thên dâi ngóçng àïí ngưìi xëng chiïëc ghïë
bânh vâ gổi bia ëng. Bưỵng nhiïn, hùỉn nhòn lïn trúâi, chùm ch
nhòn vâo ấnh sấng chối chang ca bíi giûäa trûa.
- Lûåu àẩn nưí hay sao? - Hùỉn ta hỗi vúái giổng ca mưåt ngûúâi
bõ hêëp dêỵn vâ àêìy hy vổng.
- Chùỉc lâ xe mấy àố thưi, tưi àấp, lông bưỵng thûúng hẩi cho
sûå ct hûáng ca hùỉn.
Ngûúâi ta thûúâng mau chống qụn ài thúâi niïn thiïëu ca

mònh: xûa kia tưi cng vêåy, quan têm àïën cấi àiïìu ngûúâi ta gổi lâ
tin thúâi sûå, vò thiïëu mưåt tûâ gổi àng hún. Nhûng bêy giúâ tưi hïët
quan têm àïën lûåu àẩn nưí rưìi; úã trang cëi ca bấo àõa phûúng àậ
cố thưëng kï à: chiïìu hưm qua bao nhiïu v nưí úã Sâi Gôn, bao
nhiïu úã Chúå Lúán; nhûäng tin àố khưng bao giúâ lổt vâo bấo chđ ca
ngûúâi Êu cẫ. Dổc theo phưë, nhûäng dấng thanh mẫnh dun dấng
qua lẩi: qìn la trùỉng, ấo dâi may sất ngûúâi, tâ sễ túái ài vâ in
nhûäng hònh vệ mâu hưìng hay hoa câ. Tưi nhòn nhûäng hònh bống
àố, chẩnh nghơ rùçng khi tưi phẫi mậi mậi rúâi núi àêy thò tưi sệ lûu
luën biïët mêëy.
- Àểp mï hưìn àêëy chûá? - tưi nối vúái qua cưëc bia, côn Pyle thò
lú àậng nhòn hổ ài lïn trïn phưë Catina.
- ƯÌ, àểp, - hùỉn nối vúái mưåt vễ khưng quan têm (châng nây
thåc loẩi chđn chùỉn àêy). - Ngâi bưå trûúãng rêët lo ngẩi vïì nhûäng v
nưí lûåu àẩn àố. Ngâi nối rùçng thêåt lâ phiïìn khi cố àiïìu gò xẫy ra
vúái vúái mưåt trong chng tưi, tưi mën nối.
- Cho mưåt trong sưë cấc anh? Â phẫi, tưi àoấn rùçng sệ nhiïu
khï àêëy. Qëc hưåi ca cấc anh khưng ûng nhûäng viïåc nhû vêåy.
Tẩi sao ta lẩi hay trïu nhûäng kễ ngêy thú? Cố lệ 10 hưm
trûúác hùỉn àang ài qua quẫng trûúâng, úã Bưtxtún, tay ưm chưìng sấch
mâ hùỉn sệ chín bõ àổc àïí hiïíu trûúác vïì Viïỵn Àưng vâ cấc vêën àïì
ca Trung Hoa. Hùỉn cng khưng thêm nghe tưi nối gò: hùỉn côn
àang suy nghơ vïì mưëi quan hïå khố giẫi quët giûäa nïìn dên ch vâ
trấch nhiïåm ca phûúng Têy: Hùỉn rêët quët têm - tưi nhanh
chống hiïíu ra ngay àiïìu êëy - lâm nhûäng àiïìu tưët àểp khưng phẫi
cho mưåt cấ nhên mâ cho cẫ mưåt nûúác, mưåt lc àõa, mưåt thïë giúái. Vâ
thïë lâ bêy giúâ hùỉn àang úã trïn mẫnh àêët ca hùỉn, giûäa mưåt thïë
giúái cêìn hoân thiïån.
- Hùỉn nùçm trong nhâ xấc â? - Tưi bên hỗi Vigo.
Graham Greene 10

- Tẩi sao anh biïët hùỉn chïët rưìi?
Cêu hỗi àố quẫ lâ ngu xín khi ngûúâi ta lâ mưåt thấm tûã,
khưng xûáng vúái mưåt con ngûúâi àổc Patsxcan, cng lẩi khưng sûáng
àấng vúái mưåt con ngûúâi àậ hiïën cho vúå mưåt tònh u k lẩ àïën thïë.
Ngûúâi ta khưng thïí u khi khưng cố linh cẫm.
- Tưi khưng lâ th phẩm, tưi nối.
Tưi tûå nhùỉc lẩi rùçng àiïìu àố lâ sûå thêåt. Pyle lâ con ngûúâi
mën ài àêu thò ài, cố àng khưng? Tưi tûå xết nết xem mònh cố
cht hiïìm th nâo àưëi vúái anh châng thấm tûâ àa nghi nây khưng,
nhûng khưng thêëy cht nâo. Chó cố mònh Pyle lâ chõu trấch nhiïåm
thưi. Cấi chïët phẫi chùng lâ cấi sưë phêån tưët nhêët dânh cho mưỵi
chng ta? - Bưå ốc ca con ngûúâi nghiïån nhû tưi nghơ nhû vêåy.
Nhûng tưi thêån trổng nhòn Phûúång: vưë nây àau cho cư ta quấ àêëy.
Cư ta chùỉc àậ u Pyle theo kiïíu ca cư: d cố mïën tưi thêåt, cư àậ
chùèng bỗ tưi àïí vïì vúái hùỉn sao? Cư àậ bõ lưi cën búãi tíi trễ, búãi
hy vổng, búãi sûå trang nghiïm, êëy thïë mâ nhûäng àiïìu àố khưng giûä
àûúåc lúâi hûáa hển bùçng tíi trung niïn vâ sûå chấn chûúâng. Cư ta
ngưìi n nhòn hai ngûúâi chng tưi vâ tưi tin rùçng cư cng vêỵn chûa
biïët gò. Cố lệ tưët hún lâ tưi àûa cố vïì trûúác khi cư àoấn ra sûå thêåt.
Tưi sùén sâng trẫ lúâi cấc cêu hỗi nïëu lâm nhû vêåy cố thïí chêëm dûát
cåc vêën àấp nây mưåt cấch chống vấnh, vûâa giûä àûúåc sûå mú hưì, àïí
sau rưët nối riïng vúái cư vïì cấi chïët ca Pyle, xa cùåp mùỉt ca viïn
cẫnh sất, xa nhûäng chiïëc ghïë rùỉn chùỉc vâ chiïëc bống àên khưng cố
chao vúái nhûäng con bûúám àem lûúån chung quanh.
- Anh cêìn biïët vïì hoẩt àưång ca tưi trong nhûäng giúâ nâo? -
Tưi hỗi Vigo.
- Tûâ 18 túái 20 giúâ.
- Tưi ëng rûúåu lc 6 giúâ tẩi khấch sẩn Continaltal. Nhûäng
ngûúâi bưìi chùỉc nhúá rộ. Túái 6 giúâ 45 pht, tưi xëng bïën cẫng xem

bưëc dúä nhûäng chiïëc mấy bay M. Tưi nom thêëy Uynkin ca hậng
AP bïn cûãa rẩp Magiestic. Rưìi tưi vâo xem phim, phđa cûãa bïn.
Chùỉc nhên viïn úã àố nhúá, vò hổ trẫ lẩi tưi tiïìn lễ. Sau àố tưi thụ
xe kếo ài vïì quấn cúm "Cưëi xay cưí". Túái núi khoẫng 8 giúâ 30 pht
vâ ùn mưåt mònh. Grango cng úã àố, anh cố thïí hỗi hùỉn xem. Rưìi
thụ xe trúã vïì nhâ lc 9 giúâ 45 pht. Tòm ra ngûúâi kếo xe cng
khưng àïën nưỵi khố. Tưi chúâ Pyle túái, lc 10 giúâ, nhûng hùỉn khưng
túái.
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 11

- Anh chúâ hùỉn ta àïí lâm gò?
- Hùỉn gổi àiïån thoẩi cho tưi, nối mën gùåp vò mưåt àiïìu quan
trổng.
- Anh hùèn nghơ gò vïì cêu chuån àố?
- Khưng. Àưëi vúái Pyle thò cấi gò chùèng quan trổng.
- Côn cư ta? Ngûúâi tònh ca Pyle. Cư ta úã àêu, anh cố biïët
khưng?
- Cư êëy chúâ hùỉn úã ngoâi phưë, lc giûäa àïm. Cư ta rêët lo.
Khưng hay biïët gò cẫ. Anh xem, àïën bêy giúâ cư ta vêỵn chúâ hùỉn àêëy.
- Rộ!
- Anh tûúãng thêåt sûå rùçng tưi giïët hùỉn vò ghen tng hay
tûúãng rùçng chđnh cư ta lâ th phẩm mâ giïët hùỉn vò lệ gò nhó?
Hùỉn àõnh lêëy cư ta àïën núi.
- Phẫi.
- Anh tòm thêëy hùỉn úã àêu?
- Dûúái sưng gêìn cêìu Àa Kao.
Quấn ùn "Cưëi xay cưí" ngay cẩnh cêìu. Trïn cêìu lâ cẫnh sất vộ
trang, quấn ùn lẩi cố lûúái thếp ngùn lûåu àẩn. Ban àïm qua cêìu thò
khưng àûúåc an toân, vò úã búâ bïn kia sưng sau khi mùåt trúâi lùån nùçm
trong tay Viïåt Minh. Thïë lâ tưi àậ ùn bûäa cúm tưëi cấch thi hâi hùỉn

khưng àêìy 50 m.
- Àiïìu àấng phân nân lâ hùỉn dđnh vâo khưng biïët bao nhiïu
viïåc, tưi nối.
- Xin nối thùèng ra lâ tưi cng khưng luën tiïëc gò hùỉn. Hùỉn
àậ gêy ra nhiïìu àiïìu rùỉc rưëi.
- Xin trúâi che chúã cho chng ta khỗi nhûäng ngûúâi ngêy thú vâ
ngoan àẩo
- Ngûúâi ngoan àẩo?
- ƯÌ phẫi. Ngoan àẩo theo kiïíu ca hùỉn. Anh lâ tđn àưì Thiïn
Cha giấo theo kiïíu La Mậ. Cấch xûã thïë ca hùỉn, anh khưng sao
hiïíu nưíi àêu. Vẫ lẩi hùỉn chó lâ mưåt tïn Mệo khưën kiïëp.
- Anh nhêån dẩng hùỉn mưåt cht thò cố phiïìn lùỉm khưng? Xin
lưỵi nhế. Th tc thưi. Mưåt th tc khưng cố gò th võ lùỉm.
Graham Greene 12

Tưi cng khưng cêìn mêët cưng hỗi tẩi sao anh ta khưng chúâ
mưåt nhên viïn nâo ca phấi àoân M, vò tưi biïët tỗng ra rưìi.
Nhûäng phûúng phấp ca ngûúâi Phấp rêët cưí xûa àûúái mùỉt nhûäng
ngûúâi lẩnh lng nhû chng tưi; hổ tin úã lûúng têm, úã thûác tưåi lưỵi;
phẫi àùåt th phẩm trûúác tưåi ấc hùỉn àậ gêy ra xem hùỉn cố àưí sp
xëng, cố tûå th khưng? Tưi tûå nh mưåt lêìn nûäa lâ tưi vư tưåi, khi
qua mưåt cấi cêìu thang xêy bùçng àấ xëng têìng hêìm núi mấy lẩnh
kïu vo vo.
Hổ lưi xấc Pyle ra giưëng nhû khi ngûúâi ta kếo mưåt ngùn nûúác
àấ vâ tưi nhòn. Nhûäng vïët thûúng àậ àống bùng nom lẩnh lng vư
tri giấc.
- Anh xem, - tưi nối, - sûå cố mùåt ca tưi cố lâm cấc vïët thûúng
hấ miïång àêu?
- Anh nối gò?
- Phẫi chùng àêëy lâ mưåt l do àïí tưi phẫi cố mùåt úã àêy? Thûã

thấch vïì viïåc nây viïåc khấc? Nhûng anh lâm cho hùỉn bùng giấ nhû
àấ rưìi. ÚÃ thúâi trung cưí lâm gò cố mấy lâm lẩnh.
- Anh cng cưng nhêån àiïìu àố â?
- Àng thïë.
Pyle cố vễ lẩc lộng hún bao giúâ hïët; àấng lệ hùỉn phẫi úã lẩi
nhâ thò hún. Tưi hònh dung ra mưåt têåp album gia àònh, trong àố cố
ẫnh hùỉn àang rong ngûåa trong mưåt trang trẩi hoa lïå, àang tùỉm úã
bậi Long Island, hay giûäa bổn àưìng sûå trong mưåt phông lâm viïåc
nâo àố tđt trïn têìng thûá hai mûúi ba. Hùỉn lâ thåc vïì nhûäng toâ
nhâ chổc trúâi, vïì nhûäng thang mấy lïn trûåc tiïëp, vïì kem lẩnh, vïì
rûúåu Mấctini kểp thõt gâ ca con têìu hoẫ ài tûâ NewYork vïì
Boston.
- Khưng phẫi chïët búãi vïët thûúng nây àêu. - Vigo vûâa nối,
vûâa chó vâo vïët àam núi ngûåc. Hùỉn bõ dòm chïët trong bn.
- Cấc anh lâm cưng viïåc nhanh thêåt.
- Bùỉt båc phẫi lâm nhû thïë, trong thúâi tiïët nây.
Hổ àêíy ngùn kếo vâo vâ àống cûãa lẩi. Cûãa viïìn cao su cho
nïn khưng nghe tiïëng sêåp.
- Tốm lẩi, anh khưng gip àûúåc gò cho chng tưi hiïíu thïm û?
- Vigo hỗi.
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 13

- Chùèng gip àûúåc gò.
Tưi ài bưå cng Phûúång trúã vïì nhâ: Chùèng cêìn giûä tû thïë gò
nûäa. Cấi chïët àậ mang ài têët cẫ nhûäng sûå sơ diïån ngay àïën cẫ cấi sơ
diïån ca kễ bõ cùỉm sûâng phẫi che àêåy nưỵi àau ca mònh. Phûúång
vêỵn khưng ngúâ viïåc gò àậ xẫy ra vâ tưi lẩi khưng biïët bấo tin cho cư
ta mưåt cấch tûâ tûâ vâ dõu dâng. Tưi lâ mưåt nhâ bấo: tưi tû duy bùçng
nhûäng àêìu àïì lúán. “Quan chûác M bõ ấm sất tẩi Sâi Gôn". Lâm
viïåc cho mưåt túâ bấo khưng dẩy cho anh nhûäng sûå gûúång nhể cêìn cố

khi bấo mưåt tin bìn. Ngay lc nây tưi vêỵn phẫi nghơ àïën cưng viïåc
ca túâ bấo ca tưi vâ tưi hỗi Phûúång:
- Tưi vâo phông àiïån tđn mưåt lất cố lâm phiïìn cư khưng?
Tưi àïí cư úã ngoâi phưë, gûãi bûác àiïån ài vâ ra tòm cư. Àố chó lâ
mưåt viïåc cêìn lâm theo th tc: Tưi khưng rộ cấc phống viïn ngûúâi
Phấp àậ àûúåc bấo cho biïët chûa, hóåc Vigo àống kõch chúi (cố thïí
nhû vêåy lùỉm) vâ nhûäng ngûúâi lâm cưng viïåc kiïím duåt sệ ngùn
bûác àiïån ca tưi lẩi cho túái khi nhûäng ngûúâi Phấp gûãi xong àiïån
ca hổ ài. Túâ bấo ca tưi sệ nhêån àûúåc tin tûâ Paris trûúác. Khưng
phẫi vò Pyle lâ mưåt nhên vêåt rêët quan trổng. Nhûng khưng thïí
àiïån vïì nhûäng àiïìu c thïí ca sûå nghiïåp ca hùỉn, vïì àiïìu trûúác
khi qua àúâi hùỉn àậ chõu trấch nhiïåm vïì cấi chïët ca đt nhêët 50
ngûúâi khấc. Viïët nhû vêåy thò quan hïå Anh - M sệ rùỉc rưëi, vâ ngâi
bưå trûúãng sệ hoẫng hưìn. Ngâi bưå trûúãng rêët cûng Pyle vò têëm bùçng
tưët nghiïåp ca hùỉn ưì, vïì mưåt àïì tâi mâ cấc trûúâng Àẩi hổc M
thûúâng cêëp tưët nghiïåp, nhû "Giao dõch chung", k thåt sên khêëu,
hay cẫ Khẫo sất vïì Viïỵn àưng (hùỉn àậ hổc hâng àưëng sấch).
- Pyle àêu rưìi? Phûúång hỗi. - Hổ mën gò?
- Vïì nhâ àậ, - tưi nối.
- Pyle cố túái khưng?
- Chùèng biïët sệ túái àố hay túái núi khấc.
Nhûäng m giâ vêỵn ngưìi lï mấch lễo trïn bêåc thang, trong
bêìu khưng khđ lc nây àậ àúä bûác. Khi múã cûãa vâo, tưi nhêån ra
ngay rùçng àậ cố ngûúâi vâo phông lc soất; mổi thûá àïìu àûúåc xïëp
lẩi mưåt cấch quấ ngùn nùỉp hún lâ tưi tûå sùỉp xïëp.
- Ht mưåt àiïëu nûäa chùng? - Phûúång hỗi.
- ÛÂ.
Graham Greene 14

Tưi thấo ca-vất, bỗ giêìy; mân ph diïỵn xen giûäa vúã kõch àậ

chêëm dûát. Àïm lẩi trúã lẩi gêìn giưëng nhû lc bùỉt àêìu. Phûúång ngưìi
xưím úã chên giûúâng vâ thùỉp àên lïn. Con ta úi, em gấi ta, lân da
mâu hưí phấch. Tiïëng mể àễ ca nâng rêët dõu dâng.
- Phûúång nây, - tưi nối - Phûúång lùn viïn thëc trïn nộ têíu.
Pyle chïët rưìi, Phûúång ẩ.
Cư giú mi tiïm lïn, mùỉt ngûúác cao nhòn tưi, mây nhđu lẩi, y
nhû mưåt àûáa bế àang ch suy nghơ vïì mưåt vêën àïì gò.
- Anh nối sao?
- Pyle bõ ấm sất chïët rưìi.
Cư hẩ mi tiïm, thùèng lûng lïn, ngưìi xïåp xëng, mùỉt dấn vâo
tưi. Khưng cố sûå lu loa, khưng cố nûúác mùỉt, chó cố mưåt nghơ
nghơ kđn àấo vâ sêu thùèm ca mưåt con ngûúâi àang sùỉp phẫi àẫo lưån
cẫ dông àúâi mònh.
- ÚÃ lẩi àêy àïm nay thò hún.
Cư gêåt àêìu vâ lẩi lêëy mi tiïm nûúáng thëc. Àïm hưm àố tưi
thûác dêåy sau mưåt giêëc ng ngùỉn vâ sêu mâ thëc phiïån àem lẩi:
mûúâi pht sấnh vúái cẫ mưåt àïm ng vâ bân tay tưi àậ tòm thêëy lẩi
chưỵ àùåt quen thåc trïn cùåp ài Phûúång. Cư ta ng vâ tưi chó
thoấng nghe àûúåc húi thúã ca cư. Sau bao nhiïu thấng, tưi lẩi
khưng cư àưåc nûäa, mùåc d thïë, tưi lẩi sưi lïn cún tûác giêån, khi nhúá
lẩi Vigo, cấi lûúäi trai, Súã Cêím vâ nhûäng hânh lang vùỉng vễ vâ im
lùång ca Toâ lậnh sûå vâ cẫm thêëy dûúái tay mònh lân da quen
thåc, tưi suy nghơ: “Hay chó cố tưi lâ ngûúâi duy nhêët thûåc sûå
thûúng u Pyle".
Cấi bíi sấng tưi túái quẫng trûúâng trûúác khấch sẩn
Continental, tưi àậ chấn ngêëy cấc ưng bẩn àưìng nghiïåp trong lâng
bấo chđ M, ngûúâi lúán mâ vêỵn con nđt, kïình câng vâ ưìn âo, lc nâo
cng tn ra nhûäng lúâi chêm biïëm chua chất àưëi vúái ngûúâi Phấp,
d sao hổ cng lâ nhûäng ngûúâi phẫi àấnh nhau trong cåc chiïën
tranh nây. Tûâng thúâi k, khi mưåt cåc giao chiïën chêëm dûát, khi

mổi viïåc àậ àûúåc xïëp àùåt àêu vâo àố, nhûäng ngûúâi chïët vâ bõ
thûúng àậ àûúåc mang khỗi chiïën trûúâng, hổ àûúåc múâi ra Hâ Nưåi,
phẫi bay non bưën giúâ, nghe mưåt bâi diïỵn thuët ca võ tưíng tû lïånh
vâ ng mưåt àïm tẩi mưåt trẩi bấo chđ, núi mâ hổ cho rùçng cố ngûúâi
phc v rûúåu cûâ nhêët toân Àưng Dûúng; ngûúâi ta cho hổ bay trïn
núi vûâa diïỵn ra trêån àấnh, úã àưå cao nghòn mết, ngoâi têìm bùỉn ca
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 15

àẩi liïn; hổ lẩi àûúåc àûa trúã vïì mưåt cấch an toân, àưỵ xëng khấch
sẩn Continental, ưìn âo nhû mưåt àấm hổc sinh sau mưåt bíi ài ùn
bûäa cúm ngoâi trúâi.
Pyle lùång lệ, hùỉn cố vễ khiïm tưën, àưi lc trong ngây àêìu tiïn
àố, tưi phẫi ci xëng múái nghe rộ hùỉn nối gò. Vâ hùỉn nghiïm
trang, rêët nghiïm trang. Nhiïìu lêìn, hùỉn nhû tûå co lẩi khi nghe
thêëy nhûäng tiïëng ưìn âo mâ cấc nhâ bấo M gêy ra tûâ têìng gấc cao
nhêët, têìng mâ nhûäng ngûúâi dên thûúâng cho rùçng khưng thïí àấp
lûåu àẩn túái àûúåc. Nhûng hùỉn khưng chó trđch ai.
- Anh àậ àổc York Hardin chûa? - Hùỉn hỗi tưi.
- Chûa. Chûa, tưi tin rùçng tưi chûa àổc. Anh ta viïët nhûäng
gò?
Pyle chùm chùm nhòn mưåt cûãa hâng bấn nhûäng àưì ëng lâm
tûâ sûäa bïn kia àûúâng phưë vâ nối mưåt cấch mú mâng:
- Bïn kia nhû cố mưåt dông sëi sư-àa ngon lânh.
Tưi tûå nghơ cố mưåt chiïìu nhúá tưí qëc sêu thùèm nâo àố àậ
khiïën hùỉn chổn mưåt àiïím àïí ngùỉm nghđa mưåt cấch k lẩ nhû vêåy
giûäa bao nhiïu thûá trong cấi quang cẫnh nûúác ngoâi lẩ lng nây.
Nhûng nghơ lẩi bẫn thên khi lêìn àêìu tưi ài dổc phưë Catina, tưi
chùèng trûúác hïët ch túái t hâng trûng bây nhûäng lổ nûúác hoa
mang nhận hiïåu Guelin lâ gò vâ tưi thêëy êëm lông nghơ rùçng tûâ àêy
vïì chêu Êu cng chó mêët 30 giúâ àưìng hưì. Hùỉn ta nhû luën tiïëc

mậi khi thưi khưng nhòn cûãa hâng bấn sûäa. Hùỉn nối:
- York àậ viïët mưåt cën sấch nhan àïì Nhûäng bûúác tiïën ca
Trung Hoa àỗ. Àố lâ mưåt cën sấch rêët sêu sùỉc.
- Tưi chûa àổc. Anh quen vúái tấc giẫ â?
Hùỉn gêåt àêìu mưåt cấch trõnh trổng vâ lẩi chòm àùỉm trong mưåt
sûå im lùång, lất sau, hùỉn nối àïí lâm thay àưíi cấi cẫm giấc hùỉn cố
thïí gêy cho tưi:
- Tưi cng khưng quen tấc giẫ nhiïìu lùỉm. Thêåt ra tưi chó gùåp
anh ta cố hai lêìn.
Àiïìu hùỉn lâm tưi ûng úã hùỉn lâ hùỉn chó dấm cho mònh quen
biïët anh châng anh châng gò nhó? Â York Hardin, lâ mưåt sûå
khoấc lấc. Sau nây tưi múái hiïíu, hùỉn ta vư cng kđnh nïí nhûäng
ngûúâi mâ hùỉn gổi lâ nhûäng nhâ vùn nghiïm chónh. Cấi tûâ nây loẩi
trûâ nhûäng ngûúâi viïët tiïíu thuët, nhûäng nhâ thú vâ nhûäng nhâ
Graham Greene 16

viïët kõch, trûâ khi hổ ài vâo àïì tâi mâ hùỉn gổi lâ àûúng àẩi vâ ngay
cẫ trong trûúâng húåp nây, tưët hún hïët lâ ài thùèng vâo sûå kiïån, vâo
nhûäng tû liïåu ngun thư nhû ngûúâi ta thêëy trong tấc phêím ca
York.
- Anh phẫi biïët rùçng khi ngûúâi ta sưëng lêu nùm tẩi mưåt nûúác,
tưi nối, - thò ngûúâi ta hïët mën àổc nhûäng cën sấch viïët vïì nûúác
àố.
- Lệ têët nhiïn, tưi quan têm àïën viïåc nhûäng ngûúâi sưëng tẩi
chưỵ cố nhûäng àiïìu gò mën nối, - hùỉn thêån trổng trẫ lúâi tưi.
-Sau àố anh thêím tra lẩi qua cấc tấc phêím ca York.
- Àng vêåy - Cố lệ hùỉn ta nhêån àûúåc móa mai trong cêu hỗi
ca tưi, vò hùỉn nối thïm vúái vễ lïỵ àưå thûúâng cố. Tưi tûå coi nhû àûúåc
rêët ûu àậi nïëu anh dânh àûúåc mưåt cht thúâi giúâ cho tưi biïët nhûäng
àiïím chđnh ca tònh hònh. Anh hiïíu àêëy: York àậ xa núi àêy hún

hai nùm rưìi.
Thấi àưå sông phùèng ca hùỉn àưëi vúái Hardin lâm tưi vui lông
d Hardin lâ ai ài nûäa. Hùỉn khưng giưëng nhû nhûäng tïn bẩn ca
hùỉn chó biïët chï bai vâ trêng trấo mưåt cấch êëu trơ.
- Chng ta hậy lâm thïm mưåt chai bia thûá hai, tưi nối, tưi sệ
thûã cho anh hiïíu vïì tònh hònh hiïån nay.
Tưi bùỉt àêìu nối vâ hùỉn nhòn tưi chùm ch nhû mưåt hổc trô
ngoan. Tưi giẫi thđch vïì tònh hònh phđa Bùỉc - xûá Bùỉc K - núi mâ
hiïån nay ngûúâi Phấp àang cưë bấm lêëy chêu thưí sưng Hưìng, nố gưìm
cẫ Hâ Nưåi vâ cấi cẫng àưåc nhêët ca miïìn Bùỉc lâ Hẫi Phông. Àố lâ
núi cố nhûäng cấnh àưìng la vâ khi giố ma vïì lâ lc diïỵn ra cåc
chiïën àêëu hâng nùm àïí giânh giêåt thốc gẩo.
- Àêëy lâ tònh hònh miïìn Bùỉc, tưi nối, nhûäng ngûôi Phấp tưåi
nghiïåp cố thïí cêìm cûå àûúåc, nïëu nhûäng ngûúâi Trung Hoa khưng túái
gip àúä cho Viïåt Minh. Àêy lâ mưåt cåc chiïën tranh giûäa núi rûâng
ni vâ rång lêìy, nhûäng núi ngûúâi ta lưåi nûúác àïën têån vai vâ qn
th bưỵng biïën mêët, chưn v khđ vâ khoấc bưå ấo nưng dên vâo
ngûúâi Nhûng hổ cố thïí chïët mc giûäa nhûäng tiïån nghi àêìy à
trong sûå êím ûúát ca Hâ Nưåi. Hổ khưng thẫ bom xëng àố, trúâi
cng khưng hiïíu tẩi sao. Ngûúâi ta cố thïí nối àố lâ mưåt cåc chiïën
tranh kiïíu chđnh quy.
- Côn úã miïìn Nam nây?
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 17

- Ngûúâi Phấp kiïím soất àûúåc nhûäng àûúâng giao thưng chđnh
cho túái bẫy giúâ chiïìu; sau àố hổ kiïím soất àûúåc cấc chôi canh vâ
mưåt phêìn ca cấc thânh phưë. Àiïìu nây khưng cố nghơa rùçng úã àêy
àûúåc an toân, vò nïëu thïë thò chùèng cêìn cố lûúái thếp trûúác cấc tiïåm
ùn nûäa.
Khưng biïët bao nhiïu lêìn tưi àậ phẫi giẫi thđch vïì nhûäng

àiïìu nây. Tưi thêëy tưi nhû mưåt cấi àơa hất mâ ngûúâi ta quay cho
bêët k kễ nâo múái túái nghe: nhûäng nghõ viïn ca Qëc hưåi, ngâi bưå
trûúãng múái ca Anh qëc Cố khi tưi thûác giêëc ngay giûäa àïm,
miïång nối lẫm nhẫm: “Hậy xem trûúâng húåp nhûäng ngûúâi theo àẩo
Cao Àâi hay nhûäng ngûôi theo àẩo Hoâ Hẫo, bổn Bònh Xun hay
têët cẫ nhûäng àưåi vïå binh àấnh nhau thụ vò tiïìn hay vò th hùçn
lêỵn nhau". Nhûäng ngûúâi nûúác ngoâi coi àố thêåt ngoẩn mc, nhûng
cố àiïìu gò lâ àểp àệ trong sûå ngúâ vûåc hay phẫn trùỉc?
- Vâ bêy giúâ, - tưi nối tiïëp, - lâ tûúáng Trõnh Minh Thïë. Lậo ta
àậ lâ tham mûu trûúãng ca qn àưåi Cao Àâ, nhûng àậ ài vâo
rûâng àïí àấnh lẩi cẫ hai bïn, qn Phấp vâ qn Cưång sẫn
- York àậ viïët, - Pyle nối, - rùçng cấi cêìn phẫi cố úã phûúng
Àưng lâ mưåt lûåc lûúång thûá ba.
Cố lệ lc àố tưi àậ phẫi nhêån thêëy trong mùỉt hùỉn ấnh lïn sûå
cìng tđn, thêëy sûå phẫn ûáng mau lể ca hùỉn trûúác nhûäng cưng
thûác àậ àûúåc thûâa nhêån, hay trûúác ma lûåc ca nhûäng sưë thûá tûå
nhû Àưåi qn thûá nùm, Lûåc lûúång thûá ba, Ngây thûá bẫy. Tưi àậ
trấnh àûúåc cho têët cẫ mổi ngûúâi cho cẫ Pyle nûäa, biïët bao nhiïu sûå
phiïìn toấi, nïëu nhû tưi hiïíu àûúåc bưå ốc non trễ vâ khưng mïåt mỗi
ca hùỉn àang hoẩt àưång theo phûúng hûúáng nâo. Nhûng tưi àậ àïí
hùỉn trûúác cấi hêåu cẫnh lúãm chúãm nhûäng thêy ma àố vâ tưi ài bấch
bưå hâng ngây dổc phưë Catina. Hùỉn phẫi tûå tòm hiïíu àûúåc cấi hêåu
cẫnh thêåt, cấi hêåu cẫnh nố giûä ngûúâi ta úã lẩi àêy mậnh liïåt nhû
mưåt thûá hûúng thúm: nhûäng cấnh àưìng rûåc vâng khi mùåt trúâi sùỉp
lùån nom dểt ài; nhûäng chiïëc vố mùỉc vâo bưå gổng mẫnh khẫnh bay
lïn bay xëng nhû nhûäng con mỵi khưíng lưì trïn nhûäng cấnh
àưìng; nhûäng chến nûúác trâ ëng vúái võ thêìy tu giâ trïn gấc thûúång
ca tu viïån, bïn chiïëc giûúâng, cën lõch quẫng cấo, nhûäng chiïëc xư,
chiïëc chến mễ, nhû nhûäng vêåt trưi giẩt ca cẫ mưåt cåc àúâi mâ
thúâi gian àậ vûát bỗ lẩi quanh chiïëc ghïë tûåa ca thêìy; nhûäng chiïëc

nốn lấ ca cấc cư con gấi sûãa àûúâng núi mưåt quẫ mòn vûâa nưí; mâu
kim tuën, mâu xanh non vâ chiïëc ấo dâi sùåc súä úã miïìn Nam; mâu
nêu thêỵm, nhûäng bưå qìn ấo thêm, vông ni do phđa bïn kia
Graham Greene 18

chiïëm giûä, tiïëng mấy bay úã miïìn Bùỉc. Khi múái túái, tưi àïëm
tûâng ngây trïn cën lõch. Tưi tûúãng tưi gùỉn bố vúái cấi gò côn sốt lẩi
ca mưåt quẫng trûúâng thânh phưë Blombre, vúái chuën xe húi cưng
cưång sưë 73 chẩy qua cưíng Oston vâ vúái cấi quấn ùn tẩi quẫng
trûúâng Torington khi ma xn túái. Lc nây d hoa hụå hay tulip
cố thïí àang núã trong cưng viïn, tưi cng chùèng hïì quan têm. Tưi
chó ham sưëng nhûäng ngây cố nhûäng tiïëng nưí àanh gổn, cố thïí lâ
tiïëng nưí ca xe mấy hay ca lûåu àẩn, tưi chó mën nhòn theo bống
dấng nhûäng ngûúâi mùåc qìn la thêm dun dấng ài lẩi trong bêìu
khưng khđ nống êím ca phûúng Nam, tưi chó ao ûúác Phûúång vâ tưí
êëm ca tưi àậ xï dõch ài túái mûúâi lùm nghòn ki-lư-mết.
Tưi ài vông qua dinh Cao u, núi nhûäng tïn lđnh lï dûúng àưåi
m kï-pi trùỉng vâ àeo ng vai sùåc súä àûáng gấc, qua àûúâng sất Nhâ
thúâ Lúán vâ lưån lẩi dổc theo tûúâng ca Súã Liïm phống Viïåt Nam,
núi mi nûúác tiïíu vâ cẫ sûå bêët cưng toẫ ra sùåc sa. Vâ nhûäng cấi
àố cng trúã thânh ca qụ tưi y nhû nhûäng hânh lang tưëi om trïn
têìng gấc cao ca nhâ tưi xûa, nhûäng núi mâ lc nhỗ ngûúâi ta cưë
trấnh. Nhûäng sưë múái xët bẫn ca nhûäng túâ tẩp chđ khiïu dêm
nhû cêëm k vâ ẫo ẫnh, àậ àûúåc trûng bây úã cấc giấ hâng, gêìn vúái
bïën cẫng; nhûäng lđnh thu nưëc rûúåu bia trïn vóa hê; nhûäng cấi àđch
rêët ngon cho mưåt quẫ bom tûå tẩo. Tưi nghơ túái Phûúång lc nây cố lệ
àang mùåc cẫ mua cấ tẩi àûúâng phưë thûá ba vïì phđa tay trấi, trûúác
khi cư ài ùn nhể úã hiïåu bấn sûäa vâo hưìi mûúâi mưåt giúâ, vâo thúâi àố,
tưi cố thïí tòm thêëy Phûúång bêët cûá úã àêu vâ vâo giúâ nâo vâ têët
nhiïn àêìu ốc tưi khưng cêìn bêån têm nghơ àïën Pyle nûäa. Tưi cng

chùèng nối vïì hùỉn ta vúái Phûúång khi chng tưi ùn bûäa sấng úã phông
tưi, trïn gấc khấch sẩn phưë Catina. Hưm àố, Phûúång mùåc chiïëc ấo
dâi la hoa àểp nhêët ca cư, vò hưm àố lâ ngây k niïåm hai nùm
trûúác àêy chng tưi gùåp nhau úã Chúå Lúán, tẩi nhâ Àẩi thïë giúái.
Chng tưi khưng ai nối àïën tïn hùỉn khi ng dêåy, sau hưm
hùỉn chïët Phûúång àậ dêåy trûúác khi tưi tónh ng vâ àậ pha trâ xong.
Ngûúâi ta ai lẩi côn ghen vúái ngûúâi àậ chïët vâ sấng hưm àố tưi thêëy
nhû dïỵ dâng sưëng lẩi vúái Phûúång cåc sưëng ngây xûa.
- Tưëi nay cư úã lẩi àêy? - Tưi hỗi Phûúång vúái mưåt vễ cưë lâm ra
tûå nhiïn nhêët, khi tưi ùn chiïëc bấnh sûâng bô.
- Em phẫi ài mang hôm ca em vïì.
- Cố lệ cẫnh binh àang úã àố. Àïí tưi ài cng cư thò hún.
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 19

Trong nhûäng lúâi chng tưi nối vúái nhau ngây hưm êëy àố lâ
nhûäng cêu bống giố gêìn nhêët vïì hùỉn.
Pyle cố mưåt cùn hưå trong mưåt biïåt thûå múái gêìn phưë
Duranton, mưåt phưë kïì ngay nhûäng àẩi lưå mâ ngûúâi Phấp ln chia
lẩi àïí gấn cho nhûäng tïn tûúáng ca hổ, vò thïë mâ quậng phưë De
Gaul tûâ ngậ tû thûá ba trúã thânh phưë Le Clerc vâ phưë nây trûúác sau
chùỉc sệ àưåt nhiïn thânh phưë De Late. Chùỉc cố mưåt nhên vêåt quan
trổng nâo tûâ Êu chêu vûâa àấp mấy bay sang, vò cûá 20 m lẩi cố mưåt
cẫnh binh àûáng gấc, mùåt quay ra phđa hê àûúâng, trïn con lưå dêỵn
túái dinh Cao u.
Trïn con àûúâng ài trẫi sỗi ài àïën nhâ Pyle cố nhiïìu xe mấy
àưỵ: mưåt viïn cẫnh sất ngûúâi Viïåt xem têëm thễ phống viïn ca tưi.
Hùỉn cêëm khưng cho Phûúång vâo trong nhâ vâ tưi ài tòm mưåt sơ
quan ngûúâi Phấp. Trong phông tùỉm ca Pyle, Vigo àang rûãa tay
bùçng xâ phông ca Pyle vâ cng dng khùn mùåt ca Pyle àïí lau
tay. Cấnh tay ấo bùçng vẫi trùỉng ca y cố vïët dêìu ùn; dêìu ca Pyle,

tưi àoấn nhû vêåy.
- Cố gò múái khưng? - Tưi hỗi.
- Chng tưi thêëy xe húi ca Pyle vêỵn úã trong nhâ chûáa xe.
Bònh xùng rưỵng. Àïm qua chùỉc hùỉn ài bùçng xe tay, hay ài nhúâ xe
ngûúâi khấc. Cố lệ hổ àậ lêëy hïët xùng ca xe hùỉn.
- Cố lệ hùỉn ài bưå, - tưi nối - Anh hiïíu ngûúâi M tđnh nïët ra
sao rưìi àêëy.
- Xe húi ca anh bõ àưët chấy rưìi phẫi khưng? - Vigo tû lûå nối
tiïëp - Anh khưng thay xe múái â?
- Khưng.
- Àiïìu nây cng chùèng quan trổng lùỉm.
- Àng thïë.
- Anh cố kiïën gò khưng?
- Lùỉm kiïën àêëy.
- Nối nghe xem nâo.
- Â, hùỉn cố thễ bõ Viïåt Minh giïët. Hổ àậ giïët khưëi ngûúâi úã Sâi
Gôn. Xấc hùỉn àûúåc tòm thêëy úã gêìn cêìu Àa Kao, mẫnh àêët ca Viïåt
Minh kiïím soất sau khi àïm àïën, cẫnh binh ca cấc anh rt vïì.
Hóåc hùỉn bõ bổn liïm phống Viïåt Nam giïët, àiïìu nây cố lêìn xẫy ra.
Graham Greene 20

Cố lệ hổ khưng ûng nhûäng ngûúâi mâ Pyle hay lui túái. Hùỉn cng cố
thïí bõ bổn Cao Àâi giïët vò hùỉn quen vúái tûúáng Thïë.
- Hùỉn quen vúái tûúáng Thïë thêåt â?
- Cố tin àưìn nhû vêåy. Cố khi lẩi chđnh tûúáng Thïë giïët hùỉn vò
hùỉn quen vúái bổn Cao Àâi. Hay cố thïí bổn Hoâ Hẫo giïët, vò hùỉn
chêëp chúái vúái nhûäng bâ vúå bế ca tûúáng Thïë. Trûâ khi àún giẫn hún
lâ ngûúâi ta thõt hùỉn ài àïí lêëy tiïìn.
- Hay vò ghen tng thưi, - Vigo nối
- Cng khưng nïn qụn cấnh liïm phống Phấp, - tưi tiïëp, -

Bổn nây cố lệ khưng tấn thânh cấc hoẩt àưång ca hùỉn. Anh àõnh
tòm ra th phẩm thêåt àêëy â?
- Khưng. Tưi chó lâm mưåt bẫn bấo cấo thưi. Hậy coi àố lâ mưåt
viïåc xẫy ra trong cåc chiïën mưỵi nùm cố hâng nghòn ngûúâi bõ
giïët.
- Xin anh hậy loẩi tïn tưi ra, - tưi nối - ra khỗi têët cẫ nhûäng
gò liïn quan - tưi nhùỉc thïm.
Àiïìu nây nhû mưåt tun ngưn vïì thấi àưå ca tưi. Phêån lâm
ngûúâi lâ thïë, ngûúâi ta àấnh nhau, u nhau, ấm sất lêỵn nhau, tưi
khưng mën dđnh dấng vâo àố. Nhûäng àưìng nghiïåp ca tưi tûå xûng
lâ phống viïn, tưi ûng cấi tïn phống viïn, ngûúâi ài lâm phống sûå.
Tưi viïët ra nhûäng àiïìu tưi nhòn thêëy, tưi khưng hânh àưång, cố mưåt
quan àiïím cng lâ mưåt cấch hânh àưång.
- Anh túái àêy lâm gò?
- Tưi lêëy àưì ca Phûúång. Ngûúâi ca anh khưng cho cư ta vâo.
- Thò cng ài xem cố thêëy gò khưng?
- Vigo tûã tïë quấ àêëy!
Cùn hưå ca Pyle gưìm hai phông, mưåt ngùn bïëp vâ mưåt phông
tùỉm. Chng tưi vâo trong bìng ng. Tưi àậ biïët núi Phûúång àïí
hôm ca cư, dûúái cấi giûúâng. Chng tưi lưi hôm ra: Hôm chó àûång
sấch tranh ca cư. Tưi lêëy tûâ t àûáng ra nhûäng bưå àưì lêo têo mâ cư
dng àïí thay àưíi, hai ấo dâi múái vâ mưåt chiïëc qìn. Ngûúâi ta cố
cẫm tûúãng lâ nhûäng thûá àố múái mùỉc úã àêy vâi giúâ, khưng nùçm
trong bưëi cẫnh ca nhâ nây; chng chó nhû tẩt qua, nhû mưåt con
bûúám lẩc vâo phông. Trong mưåt ngùn t, tưi thêëy nhûäng chiïëc
qìn lốt hònh tam giấc vâ bưå khùn quâng ca cư. Khưng cố gò
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 21

nhiïìu lùỉm àïí chûáa vâo hôm, đt hún cẫ nhûäng àưì mâ mưåt ngûúâi
khấch mang theo khi àûúåc múâi àïën nghó cëi tìn.

Trong phông khấch hểp cố têëm ẫnh Phûúång chp chung vúái
Pyle tẩi Thẫo cêìm viïn, cẩnh mưåt con rưìng àấ lúán. Cư ta cêìm dêy
båc con chố ca Pyle, mưåt con chố giưëng Tâu lưng àen, lûúäi àen.
Tưi àt ẫnh vâo trong hôm.
- Con chố ra sao? - Tưi hỗi.
- Khưng thêëy úã àêy. Chùỉc hùỉn dùỉt theo.
- Cố khi nố sệ trúã vïì vâ anh cố thïí nghiïn cûáu chêët àêët dđnh
vâo chên nố.
- Tưi khưng lâ Le Coq, cng khưng lâ Megrế vâ àang thúâi
chiïën mâ.
Tưi ài qua phđa kia phông, xem hai ngùn àûång sấch: thû viïån
ca Pyle. Nhûäng bûúác tiïën ca Trung Hoa àỗ, Thấch thûác nïìn dên
ch, Vai trô ca phûúng Têy. Tưi àoấn àố lâ toân bưå tấc phêím ca
York Hadin. Cố hâng têåp biïn bẫn nhûäng cåc tranh lån úã Qëc
hưåi M, mưåt cën sấch hổc tiïëng Viïåt, mưåt cën lõch sûã chiïën tranh
úã Phi Låt Tên, mưåt cën sấch ca Shakespeare do Nhâ xët bẫn
Thû viïån Cêån àẩi êën hânh. Hùỉn giẫi trđ nhû thïë nâo? Tưi tòm thêëy
tẩi mưåt ngùn khấc nhûäng cën sấch khấc nhể nhâng hún lâ mưåt
tấc phêím ca Thomas Walfer, loẩi sấch bỗ ti vâ mưåt húåp tuín bđ
hiïím mang tïn: Cåc chiïën thùỉng ca sûå sưëng. Ngoâi ra, cố mưåt sưë
tấc phêím ca cấc nhâ thú M. Cố cẫ mưåt cën sûu têåp cấc vấn cúâ.
Sau mưåt ngây lâm viïåc, àổc nhûäng thûá nây thò khưng cố gò giẫi trđ
lùỉm, nhûng, tđnh àïën cng àậ cố Phûúång. Giêëu sau cën húåp
tuín, cố mưåt cën sấch bòa mỗng mang tïn Sinh l hổc trong sûå
kïët hưn. Cố lệ hùỉn àậ nghiïn cûáu vïì quan hïå nam nûä, cng nhû àậ
nghiïn cûáu vïì Phûúng àưng toân qua sấch. Vâ cấi tûâ chòa khoấ úã
àêy chûä kïët hưn. Pyle lâ ngûúâi theo quan àiïím bao giúâ cng phẫi
cố sûå cam kïët hùèn hoi.
Bân giêëy ca hùỉn khưng côn vûúng tđ gò.
- Anh àậ thu quết sẩch giêëy túâ, - Tưi nối.

- ƯÌ, tưi àậ phẫi lâm têët cẫ nhûäng viïåc àố nhên danh àoân àẩi
diïån M, - Vigo nối, - Anh hiïíu àố, nhûäng tin àưìn lan ài rêët nhanh.
Cùn nhâ cố thïí bõ vâo lc soất cûúáp bốc sẩch. Tưi àậ cho niïm
phong têët cẫ nhûäng giêëy túâ ca hùỉn.
Graham Greene 22

Vigo nối rêët nghiïm tc, khưng hïì cố cûúâi cúåt cht nâo.
- Cố nhûäng giêëy túâ gò cố thïí gêy phiïìn hâ?
- Chng tưi khưng thïí tûå cho phếp mònh thêëy giêëy túâ lâm
phiïìn hâ liïn ly àïën ai tẩi núi úã ca mưåt ngûúâi àưìng minh, - Vigo
àấp.
- Anh cố cho phếp tưi cỵm ài mưåt cën sấch àïí lâm k niïåm
khưng?
- Tưi sệ quay mùåt ài, lâm nhû khưng thêëy.
Tưi chổn cën Vai trô phûúng Têy ca York Hadin vâ nhết
vâo hôm cng vúái qìn ấo ca Phûúång.
- Trïn tònh bẩn thên, - Vigo hỗi, - Anh cố àiïìu gò cố thïí nối
riïng vúái tưi khưng? Bấo cấo ca tưi àậ lâm xong vâ chêëm hïët. Pyle
bõ cưång sẫn ấm sất. Cố lệ viïåc giïët ngûúâi nây bùỉt àêìu cho mưåt chiïën
dõch chưëng lẩi viïån trúå cho M. Nhûng riïng giûäa tưi vúái anh
Nây, nối vúái nhau úã àêy thò khất àïën bỗng hổng mêët, ra gốc phưë
lâm mưåt cưëc Vemus Catse ài, anh nghơ sao?
- Chûa àïën giúâ.
- Hùỉn ta cố tiïët lưå àiïìu gò vúái anh trong lêìn chốt hai ngûúâi
gùåp nhau khưng?
- Khưng.
- Bûäa àố lâ ngây mêëy nhó?
- Súám qua, sau v nưí lúán
Anh ta lùång n, nhû àïí nhûäng àiïìu tưi nối cố thò giúâ thêëm
vâo trong ốc ca tưi, chûá khưng phẫi vâo trong ốc ca anh ta.

Anh ta hỗi tưi mưåt cấch rêët thêåt thâ:
- Chiïìu qua, khi hùỉn túái thùm thò anh khưng cố nhâ hay sao?
- Chiïìu qua â? Chùỉc tưi ài vùỉng. Tưi nhúá khưng rộ
- Mưåt ngây nâo àố, chùỉc anh sệ cêìn cố mưåt thõ thûåc àïí xët
cẫnh. Anh biïët rùçng chng tưi cố thïí àïí om cấi thõ thûåc àố vư thúâi
hẩn?
- Anh tûúãng thêåt rùçng tưi mën trúã vïì nûúác hay sao?
Vigo nhòn qua cûãa sưí ra phđa ấnh nùỉng chối chang, trúâi
khưng cố lêëy mưåt bống mêy.
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 23

- Nhiïìu ngûúâi lẩi mën àûúåc trúã vïì qụ hûúng àêëy, - Anh ta
nối mưåt cấch bìn rêìu.
- Tưi úã àêy thêëy dïỵ chõu hún. Vïì nhâ, tưi sệ gùåp phẫi khưëi
vêën àïì.
- Mểc! - Vigo thưët ra, - Tu viïn thûúng mẩi M àậ àïën kia
(anh ta nhùỉc lẩi vúái mưåt giổng chua chất): Ty viïn thûúng mẩi!
- Tưi chìn thò hún. Nïëu khưng, hùỉn sệ niïm phong cẫ tưi lẩi.
- Chc anh gùåp nhiïìu may mùỉn, - Vigo nối mưåt cấch mïåt mỗi.
Chùỉc hùỉn sệ cố lùỉm àiïìu àïí nối chuån vúái tưi àêy.
Khi tưi ra cûãa, viïn ty viïn thûúng mẩi àûáng cẩnh chiïëc xe
Pùỉcca vâ cưë giẫng giẫi àiïìu gò cho ngûúâi lấi xe. Àêëy lâ mưåt con
ngûúâi giûäa hai trẩc tíi, to bếo, bưå mưng quấ û àưì sưå vâ bưå mùåt
nhû chûa hïì biïët àïën tấc dng ca con dao cẩo. Hùỉn gổi tưi:
- Fowler! Anh cố thïí giẫng cho tïn lấi xe àấng nguìn ra
nây
Tưi giùng hổ hùỉn ta.
- Àêy chđnh lâ nhûäng àiïìu tưi vûâa nối cho nố hiïíu! - hùỉn kïu
lïn nhû vêåy! - Nố cûá lâm nhû khưng hiïíu tiïëng Phấp vêåy.
- Àố cố lệ do cấch phất êm.

- Tưi àậ qua ba nùm úã Paris. Cấch phất êm ca tưi àêu àïën
nưỵi tưìi quấ àưëi vúái thùçng cha ngûúâi Viïåt nây!
- Tiïëng nối ca nïìn dên ch, - tưi nối.
- Anh nối cấi gò vêåy?
- Àố chùỉc lâ mưåt tấc phêím ca Yord Hadin.
- Tưi khưng hiïíu anh (Hùỉn nghi ngúâ ngố chiïëc hôm tưi mang
theo). Anh mang cấi gò àêëy?
- Hai àưi qìn la trùỉng, hai ấo dâi la, nhûäng chiïëc qìn lốt
ca ph nûä, ba àưi thò phẫi. Toân nhûäng sẫn phêím ca àõa
phûúng. Khưng cố cht gò lâ ca viïån trúå M.
- Anh àậ lïn gấc rưìi â?
- Phẫi.
- Vâ àậ hay tin?
- Phẫi.
Graham Greene 24

- Àố thêåt lâ mưåt àiïìu ghï gúám, - hùỉn nối, - ghï gúám!
- Tưi àoấn chûâng rùçng ngâi bưå trûúãng hùèn àậ bõ xc àưång.
- Tưi tin rùçng anh àậ nối àng. Hiïån nay ngâi àang lâm viïåc
vúái Cao u vâ xin tiïëp kiïën vúái tưíng thưëng. (Hùỉn àùåt bân tay lïn
cấnh tay tưi vâ kếo tưi ra xa nhûäng chiïëc xe húi). Anh quen biïët
thên vúái anh châng Pyle trễ tíi àêëy chûá? Tưi khưng thïí nâo tûúãng
tûúång àûúåc rùçng mưåt viïåc nhû vêåy àậ àïën vúái anh ta. Tưi àậ tûâng
gùåp c thên sinh ra anh ta, Giấo sû Haron C. Pyle. Anh àậ nghe ai
nối vïì ưng ta chûa?
- Chûa hïì.
- Ưng ta lâ mưåt nhên vêåt cúä toân cêìu vïì khoa xối môn dûúái
biïín. Anh àậ nom thêëy ẫnh ưng ta trïn bòa túâ tẩp chđ Taimú thấng
trûúác khưng?
- ÚÂ, bêy giúâ hònh nhû tưi nhúá ra rưìi. ÚÃ phđa trûúác lâ cùåp kđnh

gổng vâng vâ mưåt búâ biïín àang sp àưí lâm nïìn cho ẫnh.
- Àng ẫnh ưng ta àêëy. Tưi àậ phẫi thẫo bûác àiïån cho ngûúâi
ta gûãi ài. Mưåt nghơa v àau xốt. Tưi àậ u qu ngûúâi bẩn trễ àố
nhû u chđnh con tưi.
- Àiïìu àố lâm anh lâ mưåt ngûúâi thên thiïët vúái ưng c thên
sinh?
Hùỉn quay lẩi tưi, cùåp mùỉt mâu nêu ûáa lïå:
- Sao anh lẩi nối thïë nhó? Àố khưng phẫi lâ cấch nối khi mưåt
ngûúâi trễ tíi àấng mïën
- Xin lưỵi nhế, - tưi nối, - cấi chïët khưng gêy ra cẫm xc nhû
nhau àưëi vúái têët cẫ mổi ngûúâi (cố lệ hùỉn thûåc sûå mïën Pyle). Trong
àiïån anh àậ viïët nhûäng gò?
Hùỉn tûúãng tưi hỗi thêåt thâ vâ trẫ lúâi mưåt cấch rêët nghiïm
chónh:
- Rêët àau lông bấo tin àïí c biïët con trai c àậ hy sinh nhû
mưåt chiïën sơ àêëu tranh vò lúåi đch ca nïìn dên ch. Ngâi bưå trûúãng
àậ k àiïån.
- Hy sinh nhû mưåt chiïën sơ, - Tưi nối, - Àiïìu àố cố gêy nïn
mưåt sûå mú hưì khưng? Tưi mën nối lâ mú hưì àưëi vúái ngûúâi trong
gia àònh Pyle. Phấi àoân viïån trúå M khưng nïn àïí nhêåp cc vúái
MƯÅT NGÛÚÂI M TRÊÌM LÙÅNG 25

qn àưåi. Ngûúâi ta cố phất cho anh ta hn chûúng Trấi tim àỗ
thùỉm khưng?
Bùçng mưåt giổng trêìm, nhû nghển ngâo vïì sûå nhêåp nhùçng,
hùỉn tiïët lưå vúái tưi:
- Anh ta àûúåc giao mưåt nhiïåm v àùåc biïåt.
- Rộ, rộ, mổi ngûúâi àïìu àậ àoấn ra àûúåc.
- Nhûng chđnh anh ta khưng tiïët lưå gò chûá?
- ƯÌ khưng, - tưi nối. Vâ cêu nối ca Vigo lẩi vùèng bïn tai tưi:

“Àố lâ mưåt ngûúâi M rêët trêìm lùång".
- Anh cố àiïìu phỗng àoấn gò vïì ngun nhên ca v sất hẩi
nây khưng? Hay vïì hung th?
Tưi thêëy nhû giêån sưi lïn. Tưi àậ chấn ngêëy têët cẫ bổn nây
rưìi. Hổ vúái trûä riïng vïì coca cola, vúái nhûäng trẩm cûáu thûúng nhỗ
lûu àưång, vúái nhûäng chiïëc xe húi to kïình vâ nhûäng khêíu àẩi bấc
khưng phẫi lâ kiïíu cưí.
- Cố, - tưi àấp - Ngûúâi ta àậ giïët hùỉn vò hùỉn ngêy thú quấ
khưng sưëng nưíi. Hùỉn côn trễ, dưët nất, dẩi dưåt vâ hùỉn àậ dđnh vâo
nhûäng viïåc khưng cố liïn quan gò àïën mònh. Hùỉn khưng hiïíu gò
hún anh vïì nhûäng àiïìu àang diïỵn ra úã àêy, vâ cấc anh àậ àûa cho
hùỉn tiïìn nong, sấch ca York Hadin viïët vïì Phûúng àưng; rưìi cấc
anh àậ bẫo hùỉn: “Lïn àûúâng ài. Hậy túái giấc ngưå Phûúng Àưng vïì
nïìn dên ch". Hùỉn nâo thêëy gò vïì nhûäng àiïìu hùỉn àậ nghe tẫ tẩi
mưåt phông diïỵn thuët; vâ nhûäng ngûúâi viïët, nhûäng ngûúâi lïn diïỵn
thuët vâ àậ lûâa bõp hùỉn. Àûáng trûúác mưåt thi hâi, hùỉn khưng phên
biïåt nưíi nhûäng thûúng tđch. Sûå àe doẩ ca cưång sẫn, chiïën sơ ca
nïìn dên ch àêëy!
- Tưi tûúãng anh lâ bẩn thên ca Pyle - Viïn tu viïn nối vúái
tưi mưåt cấch àêìy trấch mốc.
- Tưi thêåt sûå lâ ngûúâi bẩn thên ca hùỉn. Tưi ao ûúác àûúåc thêëy
hùỉn bêån rưån vúái viïåc àổc nhûäng ph trûúng bấo ngây ch nhêåt úã
ngay nhâ hùỉn vâ chùm chó ài xem nhûäng trêån àấnh bống chêìy. Tưi
ao ûúác àûúåc thêëy hùỉn sưëng xa sûå hiïím nghêo cẩnh mưåt cư bế ngûúâi
M àng vúái khn mêỵu, cố àùng k lâm hưåi viïn ca mưåt cêu lẩc
bưå àổc sấch.
Hùỉn ho ho nhû àïí àúä tùỉc hổng, rưìi rêët ngûúång ngêåp, hùỉn trẫ
lúâi: