Quy hoạch tuyến buýt Bảo tàng dân tộc học - BX Lương Yên

ô án tt nghip
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 1

MC LC
M u
Chng I : Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt…………7
1.1. Tng quan v tuyn VTHKCC bng xe buýt …. ……………………………… 7
1.1.1. Khái nim, c im ca tuyn VTHKCC bng xe buýt………………………… 7
1.1.2. Phân loi tuyn VTHKCC bng xe buýt………………………………………… 8
1.1.3. Vai trò ca VTHKCC bng xe buýt………………………………………………11
1.1.4. Các dng mng li tuyn VTHKCC bng xe buýt………………………………12
1.1.5. H thng ch tiêu ánh giá tuyn VTHKCC bng xe buýt……………………….13
1.2. Tng quan v quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt ……………………… 18
1.2.1. Khái quát chung v quy hoch giao thông vn ti ô th…………………………18
1.2.2. Tng quan v quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt.………………….…… 23
Chng II : Hin trng VTHKCC bng xe buýt  Hà Ni…………………………….27
2.1. Tng quan v mng li giao thông  Hà Ni …………………………… … 27
2.1.1. iu kin t nhiên, kinh t, xã hi ca Hà Ni …………………………… … 27
2.1.2. Hin trng h thng giao thông vn ti  thành ph Hà Ni………………………28
2.2. Hin trng VTHKCC bng xe buýt  Hà Ni……………………………………34
2.2.1. Hin trng mng li tuyn và c s h tng trên tuyn………………………… 35
2.2.2. Hin trng phng tin VTHKCC bng xe buýt………………………………… 40
2.2.3. Hin trng công tác qun lý và iu hành xe buýt ……………………………… 41
2.2.4. Kt qu hot ng VTHKCC bng xe buýt  Hà Ni qua mt s nm
qua……………………………………………………………………………… 41
2.3. Hin trng tuyn VTHKCC bng xe buýt trên tuyn : Bo tàng dân tc hc – BX
Lng Yên……………………………………………………………………….44
2.3.1. Nhu cu i li trên tuyn…………………………………………………… …….44
2.3.2. Hin trng c s h tng trên tuyn…………………………………………… 48
Chng III :  xut phng án quy hoch tuyn Bo tàng fân tc hc - Bn xe Lng
Yên…………………………………………….51

3.1. Cn c  xut phng án……………………………………………………… 51
ô án tt nghip
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 2

3.1.1. Quan im, mc tiêu phát trin GTVT ô th …………………………………….51
3.1.2. Quan im, mc tiêu phát trin VTHKCC bng xe buýt ca th ô Hà Ni (2006 -
2010)……………………………………………………………………………51
3.1.3. Các cn c pháp lý………………………………………………………………. 53
3.2. Phng án quy hoch tuyn Bo tàng dân tc hc - Bn xe Lng Yên… …53
3.2.1. Xác nh im u, im cui…………………………………………………….53

3.2.2. L trình tuyn…………………………………………………………………… 54
3.2.3. Xác nh im dng  trên tuyn ……………………………………………….54
3.2.4. La chn phng tin trên tuyn…………………………………………………58
3.2.5. Tính toán các ch tiêu khai thác vn hành trên tuyn…………………………… 60
3.2.6. Lp thi gian biu trên tuyn…………………………………………………… 66
3.2.7. Công tác t chc lao ng cho lái ph xe ……………………………………… .67
3.3. Tính toán chi phí và doanh thu ca phng án………………………………. 68
3.3.1. Chi phí u t vào phng án………………………………………………… 68
3.3.2. Chi phí vn hành phng án…………………………………………………… 69
3.3.3. Doanh thu ca phng án……………………………………………………… 72
3.4. ánh giá hiu qu kinh t xã hi ca phng án……………….…………… 74
3.5. Kt lun và kin ngh…………………………………….………………………75
3.5.1. Kt lun……………………………………… …………… ………………… 75
3.5.2. Kin ngh………………………………………………………………………….75
Tài liu tham kho

ô án tt nghip
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 3


DANH MC BNG BIU, S , HÌNH V
 Danh mc hình v:
o Hình 1.1. Hình dng tuyn VTHKCC bng xe buýt……………………………………… 8
o Hình 1.2. Mô hình hành trình chuyn i ca hành khách bng phng tin VTHKCC . 12
o Hình 1.3. Ni dung ca quy hoch h thng GTVT ô th……………………………….19
o Hình 1.4. Quy trình quy hoch mng li tuyn………………………………………….25
o Hình 2.1. S lng hành khách theo tng tuyn trong mng li xe buýt nm 2005……43
o Hình 2.2. Hin trng im dng trên tuyn………………………………………………48
o Hình 2.3.Tình trng mt ng trên ng Nguy n Khánh Toàn…………………… 48
o Hình 3.1. S ho im u ca tuyn Bo tàng dân tc hc - Bn xe Lng Yên …… 52

o Hình 3.2. S ho im cui ca tuyn Bo tàng dân tc hc – Bx Lng Yên……….…52
o Hình 3.3 S ho l trình tuyn buýt : Bo tàng dân tc hc - Bn xe Lng Yên…… 55
o Hình 3.4. Bng phân b vé……………………………………………………………… 72
 Danh mc bng biu
o Bng 2.1. Tóm t!t chuyn i trong 1 ngày TP Hà Ni………………………………… 31
o Bng 2.2. C c"u phng tin VTHH trong ni thành Hà Ni………………………… 33
o Bng 2.3. Bng thng kê các tuyn xe buýt hin ti ca Hà Ni nm 2006…………….33
o Bng 2.4. Bng thng k các tuyn xã hi hoá………………………………………… 35
o Bng 2.5. Tng hp kt qu thc hin h tng phc v m mi tuyn XHH và iu chnh
l trình tuyn nm 2006……………………………………………………… 38
o Bng 2.6. Phng tin tham gia k hoch VTHKCC bng xe buýt  Hà Ni nm 2006 39
o Bng 2.7. Kt qu hot ng VTHKCC bng xe buýt nm 2006……………………… 42
o Bng 2.8. Các im phát sinh thu hút trên tuyn…………………………………………45
o Bng 2.9. Tng hp kt qu iu tra lu lng phng tin trong 1gi cao im trên
hng tuyn Bo tàng dân tc hc - Bn xe Lng Yên (chiuv )…………46
o Bng 2.10. Tng hp kt qu iu tra lu lng phng tin trong 1 gi cao im trên
hng tuyn Bo tàng dân tc hc - Bn xe Lng Yên( chiu i )…………46
o Bng 2.11. Bng quy i phng tin ra s lng hành khách………………………….47
o Bng 3.1. Các ch tiêu kinh t k# thut c bn ca VTHKCC bng xe buýt giai on….51
ô án tt nghip
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 4

o Bng 3.2. Danh sách v trí các im dng trên tuyn chiu Bo tàng dân tc hc - BX
Lng Yên………………………………………………………………… 54
o Bng 3.3. Danh sách v trí các im dng trên tuyn chiu BX Lng Yên - Bo tàng dân
tc hc…………………………………………………… …………………56
o Bng 3.4. Các kích thc hình hc c bn ca xe buýt chu$n  Hà Ni……………… 58
o Bng 3.5. Sc cha ca xe buýt ph thuc vào công su"t lu%ng hành khách trong 1 gi 59
o Bng 3.6. Bng thng kê c ly i li bình quân ca hành khách trên mt s tuyn buýt ni
ô ………………………………………………………………………… 62

o Bng 3.7. Các ch tiêu khai thác vn hành tuyn Bo tàng dân tc hc – Bx Lng Yên.64
o Bng 3.8. Thi gian biu chy xe ca tuyn Bo tàng dân tc hc - Bn xe Lng Yên 65
o Bng 3.9. H s lng lái ph xe ……………………………………………………… 68
o Bng 3.10. Chi phí nhiên liu i vi loi xe buýt trung bình………………………… 70

ô án tt nghip
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 5

M U
1.1. Tính cp thit ca  tài
Cùng vi s pháy trin ca xã hi hin nay, thì nhu cu i li ca ngi dân ngày
càng tng. Tình hình phát trin giao thông  Vit Nam nói chung và Hà Ni nói riêng còn
nhiu v"n  b"t cp. Hà Ni là th ô ca c nc, là ni tp trung nhiu c quan u
não và nhiu trng i hc ln. Vì th tình trng quá ti ách t!c giao thông thng
xuyên xy ra.
 gii quyt v"n  này thì cn có mt bin pháp h&u hiu và ó chính là giao
thông công cng, phù hp vi tình hình phát trin ca th ô Hà Ni ó là xe buýt. Xe
buýt vi nh&ng u im ca nó nh là : an toàn, tit kim chi phí i li, m bo sc
kho'… ã và ang tr thành mt phng tin quan trng trong các ô th trên c nc nói
chung và th ô Hà Ni nói riêng và trong tng lai không xa , xa buýt s( là phng tin
i li chính ca ngi dân trong ô th.
Trong c c"u vn ti ca thành ph Hà Ni hin nay thì vn ti cá nhân ang chim
u th còn VTHKCC ch mi áp ng c 1 phn nào ó nhu cu i li ca ngi dân
ô th. Mc dù trong thi gian gn ây VTHKCC ã có nh&ng bc phát trin áng k và
nó ang dn óng vai trò ch cht trong h thng vn ti  Hà Ni. Phát trin VTHKCC
nhm làm gim tai nn giao thông, gim ùn t!c và ô nhi m môi trng, ây là vic ht
sc cn thit  gii quyt v"n  giao thông vn ti  thành ph Hà Ni hin nay. 
hoàn thin h thng VTHKCC nhm nâng cao kh nng vn chuyn thì trc khi m các
tuyn VTHKCC bng xe buýt thì cn phi quy hoch tuyn 1 cách có hiu qu.
1.2. Mc ích ca  tài

Quy hoch tuyn Bo tàng dân tc hc – Bn xe Lng Yên 1 cách hp lý và
hiu qu nhm nâng cao s lng hành khách s) dng VTHKCC bng xe buýt, tng bc
áp ng nhu cu vn ti ngày càng tng ca xã hi, c*ng nh gim bt gánh nng v giao
thông ang tr nên c"p bách i vi Hà Ni. Phc v nhu cu i li ca ngi dân có nhu
cu i li trên tuyn Bo tàng dân tc hc – Bn xe Lng Yên.
Mc tiêu nghiên cu c th :
- Xác nh nhu cu i li bng xe buýt trên tuyn Bo tàng dân tc hc – Bn xe
Lng Yên.
- Xác nh hin trng mng li ng, h thng im , nhà ch trên tuyn.
- Xác nh loi phng tin phc v trên tuyn.
1.3. Phm vi nghiên cu
1.3.1. i tng nghiên cu
ô án tt nghip
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 6

Là nh&ng tuyn VTHKCC bng xe buýt trên a bàn thành ph Hà Ni
1.3.2. Phm vi nghiên cu
Nghiên cu tuyn VTHKCC bng xe buýt có hành trình : Bo tàng dân tc hc – BX
Lng Yên
1.4. Phng pháp nghiên cu
1.4.1. Thu thp d liu sn có
Sách giáo khoa, quy trình k+ thut v quy hoch và qun lý giao thong vn ti.
Các vn bn có liên quan n quy hoch giao thông ô th.
Các nghiên cu ã có v quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt.
1.4.2. Thu thp d liu ti hin trng
- iu tra nhu cu i li ca ngi dân  các Phng ( xã) mà tuyn ( Bo tàng dân
tc hc – BX Lng Yên) chy qua.
- Kho sát hin trng mng li ng mà tuyn chy qua.
- iu tra kho sát các c quan, doanh nghiêp… trên ng mà tuyn chy qua.
1.4.3. X lý và phân tích d liu

- S) dng autocad, máy nh  minh ho tuyn ng, các im  dc ng, hành
trình ca tuyn.
- S) dng phn mm Microsoft Excel  x) lý các kt qu, các tính toán c bn.
- S) dng Microsoft Office 2003  vit báo cáo nghiên cu.
1.5. Kt cu ca  tài
% án bao g%m phn m u và 3 chng
Phn m u
Chng I : Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Chng II : Hin trng VTHKCC bng xe buýt  Hà Ni
Chng III :  xu"t phng án quy hoch tuyn : Bo tàng dân tc hc – BX
Lng Yên
Kt lun và kin ngh

Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 7

CHNG I
TNG QUAN V TUY!N VÀ QUY HO"CH
TUY!N VTHKCC B#NG XE BUÝT
1.1. Tng quan v tuyn VTHKCC bng xe buýt
1.1.1. Khái nim, c im tuyn VTHKCC bng xe buýt
a. Khái nim tuyn VTHKCC bng xe buýt
Xe buýt là loi xe khách có cha t 12 ngi tr lên, hot ng  mi c ly trong
thành ph c*ng nh liên tnh.
Tuyn VTHKCC bng xe buýt là ng i ca xe buýt  thc hin chc nng vn
chuyn xác nh. Tuyn VTHKCC bng xe buýt là 1 phn ca mng li giao thông thành
ph c trang b c s vt ch"t chuyên dng nh : Nhà ch, bin báo…  t chc các
hành trình vn chuyn bng xe buýt thc hin chc nng vn chuyn hành khách trong
thành ph, n các vùng ngoi vi và các trung tâm ô th v tinh nm trong quy hoch tng
th ca thành ph.

Mng li tuyn VTHKCC bng xe buýt là tp hp các tuyn buýt c quy hoch và
thit k sao cho m bo tính thng nh"t, liên thông gi&a các tuyn nhm áp ng tt nh"t
nhu cu i li ca th dân và phù hp vi mnh li giao thông thành ph.
b. c im ca VTHKCC bng xe buýt
Xe buýt là phng tin vn ti hành khách ph bin nh"t hin nay. Mt  các tuyn
hin nay là r"t cao c bit là trong ô th, ngoài ra có 1 s các tuyn i liên tnh. Nhìn
chung tuyên VTHKCC bng xe buýt mang tính c nh cao vì nó g!n lin vi c s h tng
k+ thut ca ô th còn hành trình chy xe có th thay i 1 cách linh hot cho phù hp vi
s bin ng ca nhu cu i li trong thành ph c theo thi gian và không gian vn ti. Mi
tuyn VTHKCC bng xe buýt thng c nh v im u , im cui và các im dng ,
trung chuyn chính trên tuyn.
* u im ni bt ca VTHKCC bng xe buýt :
- Có tính c ng cao, vn chuyn c khi lng hành khách tng i ln, không
cn tr và d hoà nhp vi các phng thc vn ti hành khách khác. Hin nay  Hà Ni
c*ng có 1 s làn ng dành riêng cho xe buýt : Nguy n trãi,….
- Khai thác và iu hành d dàng chy theo lch trình c th, nu có thay i v lch trình
chy xe iu chy xe iu chnh d dàng và có th thay i nu b h,ng gi&a ng trong 1
thi gian ng!n mà không nh hng n l trình ca tuyn.
- Có th thông qua lu%ng hành khách bin ng v thi gian và không gian  có biu %
chy xe hp lý và loi xe phù hp vi dòng vn chuyn ca hành khách.
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 8

- Vn ti xe buýt cho phép phân chia nhu cu i li trên trong tuyn ph khác nhau chy
theo lch trình phù hp c*ng nh c c"u tính ch"t ca tng loi ng  iu tit mt 
mt cách hp lý nh"t.
- Có chi phí u t là ba phi và th"p hn chi phí cho vn ti ng s!t là khá nhiu vì
có th s) dng luôn bng ng b. Trong khi ó nhà nc ã có nhiu chính sách u t
u ãi cho VTHKCC bng xe buýt c*ng nh giá thành vn chuyn ca hành khách là tng
i th"p và phù hp vi thu nhp ca ngi dân.

* Nhc im ca VTHKCC bng xe buýt
- Nng su"t vn chuyn, tc  khai thác còn th"p.
- Kh nng thông qua vào gi cao im còn hn ch.
- H thng thông tin  các bn bãi còn hn ch.
- Xe buýt s) dng nhiu nhiên liu là xng và du diezen nên không mang li hiu qu
kinh t cao.
- VTHKCC bng xe buýt còn hn ch v ting %n và ch"n ng.
Tuy nhiên, vn ti xe buýt v-n là loi hình vn ti thông dng nh"t trong h thng
VTHKCC. Nó óng vai trò ch yu trong vn chuyn hành khách  nh&ng vùng ang phát
trin ca thành ph, nh&ng khu vc trung tâm và c bit là nh&ng khu ph c*…
1.1.2. Phân loi tuyn VTHKCC bng xe buýt.
V"n  phân loi tuyn r"t phc tp và nó c phân theo nhiu tiêu thc khác nhau,
phc v cho các mc ích khác nhau, tuy nhiên v c bn có th phân theo thành các tiêu
thc sau :
+ Theo tính n nh ca tuyn xe buýt c phân thành 2 loi :
- Tuyn buýt c nh
- Tuyn buýt t do
+ Theo gii hn phc v ( Phm vi hot ng)
Theo tiêu thc này tuyn c phân ra thành các loi sau ( Cn c vào v trí im 
u và v trí im  cui ca tuyn) :
- Tuyn ni thành : Là tuyn xe buýt ch chy trong phm vi thành ph, phc v lu%ng
hành khách ni thành.
- Tuyn ven ni : Là tuyn b!t u t ngoi thành và kt thúc ti vành ai thành ph.
Tuyn này phc v lu%ng hành khách t ngoi thành vào thành ph và ngc li.
- Tuyn chuyn ti : Là tuyn có bn u cui ti các bn xe liên tnh. Vi mc ích là
trung chuyn hành khách t bn này sang bn kia qua thành ph.
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 9

+ Theo hình dng tuyn :

Nu ch xét n hình dng theo hng i 1 cách khái quát mà không xét n s bin
dng trên tng on, tuyn xe buýt c phân thành các loi sau :
- Tuyn n c lp ( Không trùng im , không t c!t) loi này g%m nhiu dng
khác nhau : ng th.ng, g"p khúc, hình cung.
- Tuyn ng vòng khép kín (im u và im cui trùng nhau). Loi này có các
dng: a giác, các cung, g"p khúc kt hp vi cung. thc ch"t các tuyn loi này là c to
nên bi các tuyn n ghép li vi nhau.
- Tuyn khép kín 1 phn : Thc ch"t là to bi tuyn ng vòng khép kín và tuyn
n c lp.
- Tuyn khép kín s 8 : Thc ch"t c to bi 2 tuyn ng vòng khép kín.
S % phân loi tuyn theo hình dng tuyn c th hin nh : ( hình 1.1)

ng th.ng ng cong

Tuyn ng vòng khép kín

Tuyn khép kín 1 phn

Tuyn khép kín s 8
Tu/ theo vic phân b các vùng thu hút, h thng giao thông yêu cu mà ngi ta la
chn dng tuyn này hay tuyn khác vi mc tiêu m bo c ly ng!n nh"t, s ln chuyn
ti ng!n nh"t.
Các loi tuyn n c thng c s) dng  thc hin phc v dc tuyn vi 1
hng xác nh. Các tuyn này s) dng khi lu lng hành khách ln theo 1 hng xác
nh, trong ó ch yu là tuyn n dng cung, c s) dng vn chuyn hành khách thông
qua trung tâm và to s liên kt gi&a các tuyn khác vi nhau. Tuyn g"p khúc c s)
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 10

dng  vn chuyn hành khách  các vùng thu hút không nm dc hai bên tuyn giao

thông.
Các loi tuyn ng vòng khép kín c s) dng  vn chuyn hành khách quanh 1
khu vc ln. Hành trình kéo dài nên loi tuyn này ít c s) dng vì khó khn trong vic
thc hin chính xác thi gian biu chy xe.
Các loi tuyn khép kín 1 phn thng c s) dng  vn chuyn hành khách i 
khu vc này n 1 khu vc khác. Tc là phn tuyn bao quanh 1 khu vc c lp  ón
khách ca c khu vc sau ó chuyn n 1 khu vc khác.
Tuyn khép kín s 8 c s) dng  vn chuyn hành khách gi&a 2 khu vc tng i
ln tng i gn nhau. V mt lý thuyt thì ti u hn song thc t khó có th to ra c
1 vòng s 8 trn tru.
Trong mi thành ph do vic phân b dân c, c im v công nghip, thng mi, vn
hoá và dng mng li giao thông khác nhau nên không th s) dng duy nh"t 1 dng tuyn,
mc dù dng tuyn ó là u vit nh"t.
+ Theo v trí tng i so vi trung tâm thành ph
Theo cách phân loi này các tuyn buýt bao g%m :
- Tuyn hng tâm ( Tuyn bán kính ) : Là tuyn hng v trung tâm thành ph. Nó
b!t u t vùng ngoi ô và kt thúc  trung tâm hoc vành ai thành ph. Loi tuyn này
phc v nhu cu i li ca hành khách t ngoài thành ph vào thành ph và ngc li.
Nhc im ca loi tuyn này là hành khách mun i qua thành ph phi chuyn tip,
%ng thi li gây ra lu lng hành khách ln  trung tâm thành ph và khó khn cho vic
tìm bn u và bn cui (0 trung tâm thành ph).
- Tuyn xuyên tâm ( Tuyn ng kính ): Là tuyn i qua trung tâm thành ph, có bn
u và bn cui nm ngoài trung tâm thành ph.Tuyn này có u im  ch : Phc v c
hành khách ni thành c hành khách ngoi thành, hành khách thông qua thành ph không
phi không phi chuyn tuyn. Không gây ra lu lng hành khách ln tp trung  trung
tâm thành ph. Vic tìm lim b trí im u im cui d dàng hn. Mi tuyn xuyên tâm
có hp bi hai tuyn hng tâm nên nó phù hp vi ng ph có cng  hành khách ln
và phân b khá u trong ngày.
- Tuyn tip tuyn ( tuyn dây cung ) : Là tuyn không i qua trung tâm thành ph.
Loi tuyn này thng c s) dng trong thành ph có dân c ln ( Thông thng thành

ph có trên 25 vn dân mi xây dng loi tuyn này).
- Tuyn vành ai : Loi tuyn này thng là nh&ng tuyn ng vòng chy theo ng
vành ai thành ph. Loi tuyn này phát huy tác dng khi dòng hành khách  các hng qua
trung tâm ln. Mt khác nó phc v nh&ng hành)tình chy ven thành ph và có tác dng ni
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 11

lin các tuyn hng tâm, xuyên tâm và tip tuyn vi nhau. i vi tuyn kiu này thì cn
chn im  cui là im  có s lng hành khách xung nhiu nh"t. Nh vy gim
c s hành khách phi chuyn xe.
- Tuyn h tr : Tuyn này vn chuyn hành khách t 1 vùng nào ó n 1 vài tuyn
chính trong thành ph ( Tác dng thu gom hành khách ). iu kin xây dng tuyn h tr do
các yu t v kinh t, k# thut và mc  i li quyt nh. Vi tuyn loi này hành khách
phi chuyn xe nu mun ra hoc vào thành ph.
+ Theo i tng phc v :
Theo cách phân loi này bao g%m các loi tuyn sau :
- Tuyn c bn : Là nh&ng tuyn phc v mi nhu cu i li trên tuyn .
- Tuyn vé tháng : Loi tuyn này thng phc v theo nh&ng hng có s lng
ngi i làm và i hc ln, mt  tp trung cao.
- Tuyn ph thêm : Là nh&ng tuyn ch hot ng vào nh&ng gi cao im hoc khi
cn thit phc v khách thm quan du lch.
+ Theo công su"t lu%ng hành khách:
- Tuyn c"p 1 : Tuyn có công su"t lu%ng hành khách ln ( Thng trên 5000 HK/ gi).
- Tuyn c"p 2 : Tuyn có công su"t lu%ng hành khách trung bình ( Thng t 2000 n
3000 HK/ gi)
- Tuyn c"p 3 : Tuyn có công su"t lu%ng hành khách th"p ( Thng di 2000 HK/
gi).
+ Theo ch"t lng dch v :
- Tuyn ch"t lng cao : Tuyn xe buýt trên ó có b trí phng tin ch"t lng cao
hot ng ( Xe có máy lnh).

- Tuyn ch"t lng bình thng : Tuyn xe buýt trên ó b trí loi xe bình thng hot
ng.
Vic phân loi tuyn nh trên nhm hng ngi khai thác vào mc tiêu tho mãn tt
nh"t cho tng i tng phc v. V"n  c bn là bit kt hp các kiu phân loi  có th
to ra mng li tuyn hp lý c v không gian, thi gian và trên c s c im vn ca
thành ph.
1.1.3. Vai trò ca VTHKCC bng xe buýt.
Cùng vi s phát trin không ngng ca ô th hoá thì vai trò ca h thng VTHKCC
ngày càng tr nên quan trng. H thng VTHKCC phát trin s( thúc $y 1 cách không
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 12

ngng s phát trin nhanh chóng ca ô th ó. Ngc li khi h thng VTHKCC không
c u t phát trin thì s( làm gim 1 cách áng k s phát trin ca ô th ó.
VTHKCC bng xe buýt là 1 loi hình vn chuyn hành khách có vn u t va phi so
vi vn ti ng s!t và hàng không thì chi phí còn nh, hn nhiu. Phn ln hành khách i
li là hc sinh, sinh viên mà giá thành i li là khá r' nên c*ng ang thu hút c nhiu
lng hành khách i li c bit  1 vài nm tr li ây.
Trong các thành ph có quy mô va và nh, thì vic xây dng làn ng dành riêng cho
xe buýt s( góp phn to thói quen i li cho ngi dân thành ph, to tin  cho s phát
trin VTHKCC có sc cha ln trong tng lai.
S) dng xe buýt góp phn tit kim chi phí i li chung cho toàn xã hi và tác ng tích
cc n mi mt ca i sng xã hi.
VTHKCC bng xe buýt em li li ích cng %ng r"t ln so vi các phng thc vn ti
cá nhân ( Tng chuyn i cho 1 chuyn i xe buýt nh, hn ca xe máy là g"p 3,5 ln, ca ô
tô con là 25 ln).
Ngoài chc nng vn chuyn vi khi lng hành khách ln thì VTHKCC bng xe buýt
còn phi hp r"t nhp nhàng vi các phng thc vn ti khác là cu ni liên thông trong c
h thng VTHKCC.
1.1.4. Các dng mng li tuyn VTHKCC bng xe buýt

Mng li VTHKCC bng xe buýt có mi quan h mt thit và g!n bó vi nhau thành
1 th thng nh"t. S kt hp gi&a các tuyn khác nhau s( to nên mng li tuyn khác
nhau. Tu/ theo loi tuyn và cách b trí tuyn mà có nh&ng dng mng li khác nhau :
- Dng 1 : c to bi các tuyn ng vòng và các tuyn ng hng tâm, loi
mng li này có u im là tránh c tình trng tp trung hành khách ln  khu vc trung
tâm thành ph. Nhng c*ng có nhc im là lu%ng hành khách ngoi thành ph mun ra i
ngoài thành ph thì phi chuyn tuyn.
- Dng 2 : c to bi các tuyn ng vòng và tuyn n xuyên tâm. Dng này có u
im là lu%ng hành khách i ngang qua thành ph không phi chuyn tuyn, %ng thi phc
v luôn c hành khách ni thành. Nhc im ca loi này là tp trung hành khách ln 
trung tâm nh"t là vào gi cao im.
- Dng 3 : c to bi các tuyn ng vòng, tuyn n xuyên tâm và hng tâm.
Loi này có nhiu u im hn so vi các loi khác k trên, hành khách ngoi thành i
th.ng thì không phi chuyn tuyn, còn i ngang sang ni khác thì chuyn tuyn c*ng d
dàng.
- Dng 4 : c to bi các tuyn ng vòng và các tuyn n không qua tâm. Loi
này có u im trong thành ph có din tích nh,, không có mt  hành khách ln  trung
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 13

tâm thành ph. Nhng nó có nhc im là trong thành ph có din tích ln thì vic phc
v lu%ng hành khách ngoi thành i th.ng qua và hành khách ni thành cha trit .
- Dng 5 : c to bi các tuyn n ( Qua tâm, hng tâm, không qua tâm). Dng này
phù hp vi thành ph có kt c"u tuyn giao thông dng bàn c. Nhng không thun li cho
vic chuyn tuyn do thiu các tuyn ng vòng.
- Dng 6 : c to bi t"t c các tuyn. Dng mng li này c s) dng rng rãi do
nó kh!c phc c nhc im ca các dng trên.
Ngoài ra còn có th có các dng khác n&a. Tuy nhiên v mt lý thuyt thì nh vy nhng
trong thc t, c bit vi các ô th thng có h thng mng li giao thông khác nhau, s
phân b các khu dân c, công nghip, thng mi, vn hoá… r"t khác nhau thì ngi ta cn

c vào thc t ca ô th mà la chn dng tuyn, trong ó c g!ng s) dng các u im
ca tng loi tuyn và tng dng mng li.
1.1.5. H thng ch tiêu ánh giá tuyn VTHKCC bng xe buýt
a. H thng ch tiêu ánh giá ch"t lng vn ti
 Ch tiêu thi gian:
a s quan nim cho rng tính nhanh chóng th hin  vn tc ln, nh vy cha .
Tính nhanh chóng còn phi c xem xét trên thi gian chuyn i ca hành khách. Thi
gian này c xác nh theo phng pháp O - D ( O: Origin - B!t u; D: Destination - Kt
thúc ), tc là c xem xét t ni hành khách xu"t phát n im kt thúc chuyn i ca
hành khách (ích ). Ch tiêu này c dùng  so sánh gi&a phng tin VTHKCC vi
phng tin cá nhân. ây chíh là iu cn quan tâm  tìm bin pháp rút ng!n thi gian
mt chuyn i ca hành khách s) dng phng tin VTHKCC bng xe buýt so vi phng
tin cá nhân, nhm thu hút ngi i li bng phng tin VTHKCC, hn ch s lng
phng tin cá nhân. Mt chuyn i ca hành khách c tính t khi hành khách b!t ù
xu"t phát, i b ti tuyn VTHKCC, ch i phong tin,  trên phng tin trong quá trình
phng tin chuyn ng và i b ti ích cn n. Có th mô t chuyn i ca hành khách
nh hình v(

O Tb1 Tb2 D

A 1 2 3 n-2 n-1 n B
Hình v 1.2. Mô hình hành trình chuyn i ca hành khách bng phng tin VTHKCC
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 14

Kt c"u thi gian 1 chuyn i ca hành khách bng phng tin VTHKCC nh sau:
T= Tb1 + Tc + Tpt + Tb2 +Tk ( 1.1 )
Trong ó:
- Tb1: Thi gian hành khách i b t ni xu"t phát ti tuyn VTHKCC
- Tb2: Thi gian hành khách i b t tuyn VTHKCC ti ích

- Tc : Thi gian hành khách ch i phng tin
- Tpt : Thi gian hành khách i bng phng tiên
- Tk : Thi gian khác
 Ch tiêu v chi phí:
Tính kinh t ca ch"t lng sn ph$m tc là nói n chi phí mua sn ph$m và chi phí 
vn hành sn ph$m trong quá trình s) dng sn ph$m ca khách hàng. Trong vn ti,  la
chn phng thc i li ca ngi dân gi&a vn ti công cng và vn ti cá nhân theo quy
lut ti a hoá mc  tho dng ca ngi dân thì ngi dân la chn phng thc vn ti
trên c s so sánh chi phí cá nhân  thc hin mt chuyn i và mc  tho dng t
c.
Chi phí ca hành khách i bng VTHKCC c xác nh nh sau:
C = X + T + G ( 1.2 )
Trong ó: - C: Chi phí mt chuyn i ca hành khách
- X: Giá vé
- T: Thi gian mt chuyn i
- G: Giá tr 1 gi làm vic tính trung bình cho hành khách
Chi phí i li bng phng tin vn ti cá nhân và VTHKCC c th hin  bng sau:
Vn ti cá nhân VTHKCC
- Vn u t mua s!m phng tin
- Vn u t gara
- Các loi thu
- Hao phí i li
- Tin vé
- Hao phí thi gian i li
T ó có th th"y rng mc tiêu là gim chi phí
 Ch tiêu an toàn:
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 15

An toàn luôn c t ra trong mi quá trình sn xu"t, vì khi xy ra m"t an toàn s( làm

hao phí v thi gian, làm tn hi n con ngi và vt ch"t. c bit trong vn ti hành
khách, i tng phc v là con ngi. Ch tiêu an toàn là mi quan tâm ca hành khách khi
la chon hình thc i li và là ch tiêu  các nhà khoa hc và các nhà qun lý v+ mô nghiên
cu  có gii pháp phù hp nhm nâng cao mc  an toàn ca vn ti.
 Ch tiêu  tin cy:
 tin cy th hin  s chính xác, úng !n trong lch trình ca tuyn, v thi gian chy
xe ca phng tin
Khi xã hi ngày càng phát trin thì ch têu này òi h,i ngày càng phi c nâng cao.
Ch tiêu này ph thuc nhiu vào yu t t chc và qun lý. Ngoài ra, còn mt s yu t
khác tác ng nh: iu kin thi tit, khí hu; ch"t lng c s h tng; trình  ca nhân
viên lái xe;…
 Ch tiêu v tính tin nghi và thun tin :Ch tiêu này phn ánh mc  thoi mái,
thun tin ca hành khách khi s) dng sn ph$m. Khi i sng ca ngi dân ngày càng
c nâng cao thì càng òi h,i mc  tin nghi, thun tin trong vn ti càng cao.
b. Các ch tiêu ánh giá mng li tuyn VTHKCC bng xe buýt
 Chiu dài tuyn xe buýt ( L
t
)
S phù hp v chiu dài tuyn xe buýt c thc hin qua vic tho mãn quãng
ng i li gn nh"t c*ng nh xa nh"t ca hành khách trên tuyn .
L
hk
≤
L
t

≤
( 2 – 3 ) L
hk
(km)

Trong ó :
L
t
: Chiu dài tuyn xe buýt ( km)
L
hk
: Chiu dài bình quân chuyn i ca hành khách ( km )
Chiu dài chuyn i ca hành khách có th c xác nh theo công thc thc nghim
sau:
L
hk
= 1,3 + 0,3*
F

F : Din tích thành ph
 S$ im % dc &ng ca tuyn ( n )
S im  dc ng c tính theo công thc sau :
n =
t
o
L
L
- 1
Trong ó :
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 16

L
o
: Khong cách bình quân gi&a các im dng  ( m )

 M't  mng l(i tuyn (
t
δ
)

t
δ
=
m
L
F
( km/ km
2
)
Trong ó :
L
m
: Tng chiu dài mng li tuyn xe buýt ( km )
F : Din tích thành ph ( km
2
)
 H s$ tuyn ( K
t
)
H s tuyn c xác nh theo công thc sau :
K
t
=
m
gt

L
L
( km/ km)
Trong ó :
L
m
: Tng chiu dài mng li tuyn xe buýt
L
gt
: Tng chiu dài mng li giao thông ni hành trình xe buýt có th chy qua ( km)
Thông thng theo chu$n K
t
= 1,5 – 3,5
 H s$ i chuyn :
Là s ln i tuyn bình quân trong mt chuyn i ca hành khách, nó ánh giá mc 
phc v tt hay x"u ca h thng hành trình. H s i chuyn ph thuc vào dng mng
li tuyn, s a dng ca các loi tuyn trong mng li.  m bo thun tin cho hành
khách khi thit k mng li tuyn cn m bo : K
c
≤
2,5
Nu K
c
≥
2,5 có ngh+a là h thng hành trình cha c phc v tt, hành khách phi
chuyn i nhiu không thun tin.
 Th&i gian mt chuyn xe ( T
cx
)
T

cx
=
t
k
L
V
* 60 ( Phút )
Trong ó :
L
t
: Chiu dài tuyn ( km )
V
k
: Vn tc khai thác ( km / h)
 V'n t$c khai thác ( V
k
)
V
k
=
dc
t
lb d
L
T T T
+ +
* 60 ( Km / h )
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 17

Trong ó :
T
lb
: Thi gian xe ln bánh trên ng ( phút )
T
d
: Thi gian xe dng dc ng ( phút )
T
dc
: Thi gian xe dng  bn u cui ( phút )
 Th&i gian mt chuyn i ca hành khách ( T
ch
)
Mng li tuyn ti u là mng li tuyn mà trên ó hành khách phi chi phí thi
gian nh, nh"t cho s di chuyn. Thi gian di chuyn bao g%m : Thi gian hành khách i b
n im và t im  n ni cn n ca chuyn i, thi gian hành khách ch  im
, thi gian vn chuyn ca phng tin.
T
O – D
= T
b
+ T
c
+ T
lb
+ T
d
+ T
k

Trong ó :
T
b
: Thi gian i b ( t nhà n im dng  và im dng  n ích)
T
b
=
1
2*( )
3 4
o
t
db
L
V
δ
+

V
db
: Vn tc i b ( thông thng V
db
= 4 Km / h )
T
lb
: Thi gian xe ln bánh : T
lb
=
hk
t

L
V

V
t
: Vn tc k+ thut ca xe
T
c
: Thi gian hành khách ch i  bn xe buýt : T
c
=
2
I

I : Khong cách chy xe
T
d
:

Thi gian xe dng  ón khách dc ng

: T
d
=

( 1)*
hk
o
o
L

t
L
−


t
o
: Thi gian dng ti 1 im  dc ng ca phng tin
T
k
: Thi gian khác ( chuyn tuyn, chuyn phng thc )
 H s$ trùng tuyn trên t)ng on
H s này cho bit s lng tuyn cùng chy qua mt on ng nh"t nh, nó ph
thuc vào kh nng thông qua ca tuyn ng.

6
ε
≤


Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 18

1.2. Tng quan v quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
1.2.1. Khái quát chung v quy hoch giao thông vn ti ô th
a. Khái nim
Quy hoch là 1 loi hot ng kinh t k# thut có chc nng mô t, b trí s!p xp toàn
b các b phn c"u thành mt h thng theo c c"u ti u và mt trình t phát trin hp lý
trong tng thi k/, tho mãn mc tiêu phát trin chung ca h thng, làm c s cho vic lp
k hoch dài hn phát trin h thng.

Quy hoch giao thông vn ti ô th là vic t chc không gian mng li giao thông ô
th cùng các công trình có liên quan, thích ng vi chng loi phng tin vn ti, phù hp
vi quy hoch không gian kin trúc, chin lc phát trin kinh t xã hi và nhu cu vn
chuyn ca ô th trong mt thi k/ nh"t nh.
b. Mc ích, nguyên t!c và ni dung ca quy hoch GTVT ô th
 Mc ích
- V mng li giao thông : phi có c c"u thích hp và hoàn chnh to ra s giao lu hp
lý trong toàn b ô th  áp ng tt nh"t quá trình vn chuyn.
- V vn ti, c bit là vân ti công cng phi áp ng c nhu cu i li và vn chuyn
hàng hoá nhanh chóng, an toàn, thun tiên. m bo các ch tiêu vn ti t c phi tng
xng vi quy mô ca ô th.
- S phát trin v t chc giao thông vn ti phi m bo tng xng vi trình  phát
trin kinh t xã hi ca ô th và t hiu qu v mi mt kinh t xã hi, môi trng và góp
phn gi& trt t k1 cng ô th, làm gim ti a thit hi do tai nn và ùn t!c giao thông…
 Nguyên t!c
- Quy hoch GTVT ô th phi c tin hành theo mt quy hoch thng nh"t phù hp
vi chin lc phát trin ca ô th : Khi a ra chin lc nhm phát trin mt ô th thì
chin lc này phi m bo tính tng th, toàn din và %ng b gi&a các yu t c"u thành
nên h thng ô th tc là các nghành, các khu dân c, các c s h tng k# thut ca ô
th… mà GTVT ô th  ây li chính là mt thành phn quan trng trong c s h tng k#
thut ca ô th. Do ó, khi quy hoch h thng GTVT ô th phi da trên chin lc phát
trin kinh t xã hi ca ô th. GTVT là mt nghành gi& vai trò ht sc quan trng, nó tác
ng trc tip n s thay i ca các nghành, các l+nh vc khác. Nhm t c s phát
trin %ng b, toàn din ca các nghành, các l+nh vc trong ô th thì phi t quy hoch
GTVT ô th trong mt quy hoch tng th ô th chung thng nh"t phù hp vi chin lc
phát trin ô th.
- Quy hoch phát trin GTVT ô th phi m bo tính h thng, %ng b, liên thông và
bn v&ng : Quan im này phi c quán trit trong khi quy hoch ci to, xây dng và
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 19

phát trin h thng GTVT ô th nhm to nên tính %ng b, thông sut trong h thng
nhm m bo khai thác có hiu qu v mi mt kinh t xã hi c*ng nh hiu qu v các
mt môi trng và tính dân tc… Tính h thng và %ng b phi c th hin khi xây
dng các công trình kin trúc vn hoá phi hài hoà cân i vi các công trình giao thông
trc m!t c*ng nh lâu dài. Ngay trong h thng GTVT ô th c*ng phi gii quyt s cân
i, hài hoà và %ng b gi&a mng li ng, PTVT và các công trình phc v  nhanh
chóng phát huy hiu qu vn u t nhm to ra mt mng li GTVT liên hoàn, kt hp
gi&a các phng thc vn ti trong ô th mt cách thng nh"t, thông sut và u kh!p.
- Quy hoch GTVT ô th phi m bo tính hiu qu kinh t - xã hi môi trng tng
hp: Nu xét theo hiu qu kinh t n thun thì vic u t cho quy hoch GTVT ô th
khó có th ánh giá c vì GTVT ô th có ý ngh+a c bit quan trng trong nn kinh t
quc dân, mang tính ch"t xã hi rng ln và sâu s!c. Hiu qu GTVT ô th mang li không
ch là hiu qu ca riêng nghành mà còn to ra hiu qu cho t"t c các nghành khác nh :
Công nghip, thng mi, dch v…. và tác ng trc tip n ngi dân trong thành ph.
 Ni dung
B"t k/ mt ô th nào trên th gii hin nay u có k hoch phát trin ca riêng mình
trong tng lai. iu này c th hin thông qua nh hng phát trin ô th. Trong ó
bao g%m nh hng phát trin ca các nghành công nghip, nông nghip, thng mi, du
lch, dch v, kin trúc… và GTVT. Nh vy, muôns quy hoch h thng GTVT ô th
trc ht chúng ta phi xu"t phát t nh hng phát trin GTVT ca ô th. Sauk hi nghiên
cu nh hng phát trin nghành chúng ta s( tin hành i vào quy hoch tng th h thng
GTVT. 0 ây yêu cu i vi quy hoch tng th là tính %ng b thng nh"t và hiu qu.
Tính %ng b c hiu là quy hoch toàn din song song v mi mt t c s h tng
k# thut nghành, mng li ng, các phng thc vn ti cho n phng thc phc v.
Tính thng nh"t c hiu là vic quy hoch c tin hành sao cho không có s ch%ng
chéo chc nng ca các phng thc vn ti. m bo s tng thích gi&a vn ti và giao
thông to ra s liên hoàn nhm ci thin tình trng ách t!c giao thông c*ng nh lãng phí
trong GTT. i vi tính hiu qu ca quy hoch GTVT không nh&ng chúng ta ch xét
riêng v mt kinh t mt cách n thun mà còn phi xét n các yu t xã hi, môi trng

và vn hoá ca c ô th. Ni dung ca quy hoch chi tit g%m có 3 phn:
+ Quy hoch giao thông ô th bao g%m:
- Quy hoch mng li ng nhm m bo mc  phc v nh : Kh nng thông
xe, vn tc phng tin.
- Thit k chi tit nh thit k nút giao thông, h thng èn tín hiu iu khin.
- Qun lý giao thông trc tiên là kin toàn t chc qun lý song song vi vic a ra
lut l và các quy nh.
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 20

- Nghiên cu kh thi nhm ánh giá các d án.
+ Quy hoch vn ti ô th :
- Quy hoch v vn ti hàng hoá
- Quy hoch v vn ti hành khách công cng, quy hoch v vn ti hành khách cá
nhân.
+ Quy hoch h thng giao thông t+nh : Quy hoch nhà ga, bn bãi, nhà ch, quy hoch
hè ng…
Tu/ theo mc ích mà ni dung ca quy hoch GTVT ô th có th khác nhau nhng
xét v mt tng quát thì ni dung quy hoch GTVT ô th có th mô ph,ng theo hình sau :

Hình 1.3. Ni dung ca quy hoch h th$ng GTVT ô th*
Mng
li
ng
Qun
lý
giao
thông
Vn ti
HKCC
VTHK
cá nhân
Vn
ti
hàng
hoá
Các c
s công
trình
phc v
Thit
k nút
giao
thông
Nghiên cu kh thi
+NH H,NG PHÁT
TRIN NGHÀNH
QUY HO"CH TNG TH
H- TH.NG GTVT Ô
TH+

Quy hoch mng l(i
&ng giao thông ô th*
Quy hoch v'n ti ô
th*
Quy hoch h th$ng
giao thông t/nh
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 21

c. Trình t quy hoch giao thông vn ti ô th
+ Bc 1 : ánh giá hin trng giao thông vn ti ô th
Bc này còn c gi là “nhn thc tình th”. Mc tiêu ca bc này là bit c:
Hin trng ang ng  âu, im mng im yu là gì?  "nh giá hin trng ngi ta
thng s) dng h thng ch tiêu nh: Ch tiêu ánh giá mng li ng b, ánh giá h
thng giao thông t+nh, ánh giá mc  phc v ca VTHKCC, ánh giá mc  an toàn
ca GTT, ánh giá h thng phng tên vn ti, ánh giá v u t cho giao thông ô th,
ánh giá hiu qu hot ng ca GTVT ô th, ánh giá tác ng n môi trng t phía
giao thông ô th.
+ Bc 2 : Thu thp thông tin
0 bc công vic thu thp thông tin s( bao g%m vic thu thp d& liu quan trng nh"t
nhm tit kim chi phí và thi gian %ng thi v-n m bo tính c trng hin thc ca h
thng GTVT ô th. Các d& liu c thu có th là : Kho sát h gia ình  a ra ma trn
chuyn i, m giao thông  các ng vành ai, kho sát mng li ng ph, ph,ng v"n
ngi i ng, kho sát vn ti công cng……
+ Bc 3 :Xác nh mc tiêu, quan im và tiêu chu$n phát trin GTVT ô th
Da vào vic ánh giá hin trng c*ng nh các s liu thu thp c, bc tip theo
ca quy hoch giao thông vn ti ô th là xác nh mc tiêu ca công tác quy hoch. Mc
tiêu này phi phù hp vi nh hng phát trin ca ô th c*ng nh phi m bo nguyên
t!c thng nh"t, %ng b và hiu qu kinh t xã hi. Tuy nhiên, tu/ theo phm vi ca công tác
quy hoch thì mc tiêu quy hoch ó có th là :

- Quy hoch tng th
- Quy hoch chi tit
âu là ni ta mun n, cái gì ta mun thc hin và khi nào s( thc hin ó chính là
mc tiêu ca quy hoch. Các mc tiêu s( xác nh, kt qu cn thu c và ch ra các im
kt thúc trong công vic cn làm. Ni nào cn phi c chú trong u tiên và cái gì cn phi
hoàn thành bng h thng các bin pháp, chính sách, th tc, quy t!c hoc chng trình, d
án u t ó. ó là yêu cu i vi bc th 3 trong quy hoch GTVT ô th.
+ Bc 4 : D báo nhu cu  nm tng lai
T mc tiêu quy hoch thì da vào mc tiêu c*ng nh s liu thu thp c v hin
trng ca i tng cn quy hoch ta i d báo xu hng phát trin ca nó trong tng lai
 a ra nh&ng gii pháp quy hoch nhm tho mãn s phát trin này. D báo nhu cu vn
ti bao g%m các công on sau:
- Phân vùng và xác nh mng li vn ti hay xác nh các phng án v cung cu
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 22

- Xác nh khi lng dch chuyn và dòng dch chuyn hành khách
- D báo lng hàng, hành khách vn chuyn theo phng thc vn ti
- Xác nh nhu cu vn ti
+ Bc 5:  xu"t phng án quy hoch
Tin hành phân tích, sàng lc s b trc khi xác lp các phng án  nghiên cu
la chn. Các phng án, gii pháp quy hoch nêu ra phi tp trung vào v"n  gii quyt,
cng c phát trin c s h tng, không cn i sâu vào các v"n  k+ thut ca gii pháp.
Xem xét 1 cách k+ l2ng các kh nng s) dng tin b khoa hc k+ thut, các loi hình công
ngh mi, trang b phng tin tin  a ra nh hng phát trin cho các khi hot ng
thuc nghành.
+ Bc 6 : ánh giá la chn phng án quy hoch
Sau khi tìm c các phng án, gii pháp có kh nng nh"t, phân tích các im mnh,
im yu ca chúng, phi nh lng chúng di ánh sang ca tin , mc tiêu và la chn
chúng qua các tiêu chu$n c th. iu quan trng trc ht là không c có “ câu tr li “

trong u ngay t u và mi v"n  phi c xem xét phân tích t quan im tng th, dài
hn và khách quan. Vic ánh giá la chn phng án c tin hành theo nguyên t!c sau :
- Nguyên t!c hiu ng nhóm : Vì các gii pháp v cng c phát trin GTVT ô th
không th xem xét c lp vi nhau, do ó  m bo tính tng th, phi k ti nh hng
qua li ca chúng vi nhau trong mt hành lang hoc khu vc vn ti.
- Nguyên t!c xp loi theo nguyên t!c hiu qu kinh t xã hi tng hp c lng
hoá theo giá m. Nh vy chi phí, li ích phi c xác nh  trên quan im kinh t xã
hi. Trong ó li ích g%m c ba nhóm chính : Li ích cho ngi s) dng, li ích mang li
trc tip cho ngi cung ng, nh&ng li ích bên ngoài mang tính xã hi.
+ Bc 7 : Thc hin công tác quy hoch
Bc này ch yu c t chc ti hin trng tc là nh&ng cn quy hoch tuy nhiên
công on này ca công trình quy hoch GTVT chim r"t nhiu thi gian và vic thành
công hay không li ph thuc nhiu vào kh nng các ngu%n u vào có   thc hin
công tác quy hoch này hay không. %ng thi nó c*ng chu tác ng ca các yu t khác
nh thói quen ca ngi dân, iu kin lch s), a lý…
Mc ích ca bc này là lp và chn các gii pháp nh hng hp lý  cng c phát
trin tng chuyên nghành, l+nh vc hot ng ca nghành, trong c nc và tng vùng lãnh
th  va thc hin c các mc tiêu và nhim v c th xác nh trong bc 5 va th
hin c các quan im phát trin và mc tiêu tng quát  bc 3 %ng thi phù hp vi
tình th ã c nhn thc trong bc 2

Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 23

1.2.2. Tng quan v quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
a. Khái nim : Quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt là vic t chc mng li
tuyn buýt cùng vi các công trình có liên quan,  thích ng vi xe buýt và phù hp vi
quy hoch không gian kin trúc, chin lc phát trin kinh t xã hi và nhu cu vn chuyn
ca ô th trong mt thi k/ nh"t nh
b. Các phng pháp quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt

 xây xng mng li tuyn VTHKCC có r"t nhiu phng pháp khác nhau, các
phng pháp c s) dng thông dng hin nay là :
- Phng pháp tng t:
Thc ch"t ca phng pháp này là ngi ta la chn các ô th  mt s nc trên th
gii có trình  phát trin kinh t, khoa hc k+ thut hn nc có ô th quy hoch là 10
nm, 15 nm, 20 nm các ô th này có quy mô và iu kin t nhiên, din tích, dân s,
nhu cu và tính ch"t i li tng i ging vi ô th cn tin hành quy hoch. Ngi ta tin
hành phân tích h thng giao thông nói chung và h thng tuyn giao thông công cng bng
xe buýt nói riêng ca các ô th này, t ó chn ra h thng tuyn giao thông công cng
bng xe buýt ca 1 s ô th làm m-u  xác nh h thng tuyn giao thông công cng cho
ô th quy hoch.
Phng pháp này n gin, tránh c nh&ng b"t hp lý, nh&ng b t!c mà nh&ng ô th
phát trin cao hn ã m!c phi. Trong thc t không th có 2 ô th ging nhau hoàn toàn do
ó h thng giao thông công cng i vi ô th này thì hp lý, phát huy c hiu qu cao,
nhng i vi thành ph kia cha ch!c ã phát huy tt ôi khi còn phát sinh nh&ng b"t hp
lý và nh&ng hu qu x"u.
- Phng pháp phân tích % th :
ó là phng pháp kt hp gi&a vic phân tích các yu t nh hng n quy hoch
phát trin h thng tuyn VTHKCC vi bn % mng li tuyn giao thông( Hin ti và theo
quy hoch), cùng biu % phân b lu%ng hành khách theo các tuyn giao thông ch yu (
Theo iu tra hin ti và d báo trong tng lai)
Phng pháp này có nhiu u im : n gin, d áp dng c bit là khi thiu các s
liu i tra v-n có th áp dng phng pháp này  vch tuyn, phng pháp này thng
cho nh&ng phng án kh thi. Bên cnh ó nó có mt s nhc im : Mng li tuyn
mang nhiu c tính nh tính: Vì phi cn c vào iu kin thc t là ch yu nên khi vch
tuyn òi h,i ngi lp tuyn phi có kin thc sâu rng và am hiu thc t. Phng pháp
này phù hp vi thành ph có h thng mng li tuyn VTHKCC khá phát trin và ang
c khai thác.
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 24

- Phng pháp mô hình hoá : ây là phng pháp tiên tin da trên các công c tính
toán và máy tính in t)  t ng hoá quá trình thit k, tính toán mng li tuyn
VTHKCC. Các yu t c*ng nh mc  nh hng ca nó c lng hoá di dng các
mô hình riêng ( Mô t mc  nh hng ca tng nhân t) và mô hình chung ( Mô t mc
 nh hng tng hp ca các nhân t). Hay còn gi là các mô un tính toán. Ngoài ra
trong mô hình còn th hin mc tiêu quy hoch phát trin mng li tuyn nh các rang
buc vi vic thit lp mng li tuyn.
Phng pháp này có u im là cho phép xây dng 1 h thng tuyn VTHKCC ti u
theo mt tiêu chu$n nào ó ( Gim n mc ti thiu chi phí thi gian cho mt chuyn i
ca hành khách: áp ng ti a ng ti a nhu cu i li ca hành khách)… tuy nhiên khi áp
dng phng pháp này òi h,i phi có  lng thông tin ban u v các yu t nh hng
vi  tin cy cao. Mng li tuyn VTHKCC chu nh hng ca r"t nhiu yu t, trong
ó có nh&ng yu t nh tính nên khó lng hoá  a vào mô hình.
Phng pháp này thng c áp dng  thit k h thng tuyn  nh&ng thành ph
mi hình thành.
- Phng pháp chuyên gia :
Ni dung ca phng pháp này là các chuyên gia có kinh nghim v giao thông công
cng ô th cn c vào phng hng phát trin ca ô th quy hoch phát trin tng th ca
ô th, quy hoch h thng giao thông, cn c vào các iu kin t nhiên, kinh t xã hi
khác, tin hành phân tích tng hp   xu"t các phng án h thng tuyn giao thông
công cng.
Thông qua các hi ngh khoa hc, thông qua l"y ý kin các chuyên gia iu chnh, s)a
i, b xung phng án, trên c s ó la chn phng án kh thi.
Sau khi áp dng thí im trên tng tuyn, trên mt s tuyn và toàn b h thng, tin
hành iu chnh s)a i s( xác nh c h thng tuyn hp lý. S) dng phng pháp này
có thun li là không phi tin hành iu tra quy mô ln và thi gian dài, khi lng lao
ng và chi phí không ln mà cho phép tìm c phng án kh thi. Ch"t lng ca
phng án ph thuc ch yu vào trình  ca các chuyên gia nghiên cu, s lng các
chuyên gia c l"y ý kin óng góp, ph thuc vào thi gian và trình t tin hành công tác

nghiên cu. Phng pháp này n gin phù hp vi các thành ph có quy mô va và nh,,
phù hp vi mc tiêu xây dng phng án k hoch dài hn và s liu iu tra thiu. Không
%ng b không h thng và không cn phi a ra phng án có tính nh hng.
- Phng pháp mô hình phân tích thc nghim :
Phng pháp mô hình phân tích thc nghim là phng pháp tng hp kt hp c
các u im ca phng pháp khác ( Tính khoa hc và hp lý ca h thng tuyn khi c
Chng I - Tng quan v tuyn và quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Bùi Minh Quân – QH&QL GTT K44 25

la chn theo mô hình, tính kh thi thc ti n ca h thng tuyn c tin hành la chn
phng án c phân tích trên c s thc t và c kim chng trong quá trình áp dng).
Trong thc t khi xây dng h thng tuyn chúng ta th"y rng, ngi ta có th xây dng
và la chn mt hay mt s mô hình liên tip  xác nh h thng, h thng tuyn la chn
c có th ti u theo tiêu chu$n này nhng cha ch!c ã ti u theo tiêu chu$n khác,
thm chí còn gây nên nh&ng tác ng có li cho yu t khác. Ngoài ra còn r"t nhiu nh&ng
yu t nh tính không a vào mô hình c  có th xét c các yu t nh tính khi
xác nh h thng tuyn giao thông công cng cn phi kt hp các phng pháp phi mô
hình khác nh phng pháp phân tích, phng pháp tng.
c. Quy trình quy hoch tuyn VTHKCC bng xe buýt
Quá trình quy hoch mng li tuyn VTHKCC bng xe buýt phi c tin hành ln
lt theo các bc sau ây :
+ Bc 1 : Trong bc này phi tin hành nghiên cu các v"n  sau
- Phân tích c tính nhu cu : Nhu cu và c tính nhu cu i li trong thành ph, biu
% công su"t lu%ng hành khách các tuyn giao thông ch yu, quy lut phân b chuyn i
theo c ly i li.
- Nghiên cu xem xét lun c phát trin các phng tin vn ti hành khách công cng
bao g%m : C c"u h thng phng tin vn ti hành khách công cng, c tính khai thác
ca tng loi phng tin trong h thng VTHKCC.
- Nghiên cu xem xét các rng buc ch yu : Hin trng mng li giao thông, tiêu
chu$n phát trin mng li giao thông và mng li tuyn VTHKCC.

+ Bc 2 : Xác nh tiêu chu$n và nguyên t!c quy hoch phát trin mng li tuyn
VTHKCC.
+ Bc 3 : La chn mng li và xác nh c c"u mng li tuyn VTHKCC.
+ Bc 4 : Xác nh gii hn hot ng ca mng li tuyn và vch tuyn.
+ Bc 5 : Xác nh các ch tiêu ch yu ca tuyn, kim tra s phù hp ca tuyn và
mng li tuyn vi tiêu chu$n.
Các bc tin hành quy hoch mng li tuyn VTHKCC có th c mô t  s % :