sống chết mặc bay - dự thi gv giỏi

Ng ữ văn 7 năm học 2010 - 2011
NGỮ VĂN 7
Tiết 105- 106 Soạn ngày: 01 / 3 / 2011
Tuần 27 Giảng ngày: 07 / 3 / 2011
Bài 26 SỐNG CHẾT MẶC BAY
( Phạm Duy Tốn)
Chân dung nhà văn Phạm Duy Tốn ( 1883 – 1924)
Làng Phượng Vũ, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây.
Nguyễn Thị Hiền- giáo viên trường THCS Lê Duẩn – Chư Sê – Gia Lai
Ng ữ văn 7 năm học 2010 - 2011
A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:
- HS nắm được hiện thực về tình cảnh khốn khổ của nhân dân trước thiên tai
và sự vô trách nhiệm của bạn quan lại dưới chế độ cũ.
- Thấy được giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và những thành công về nghệ
thuật của tác phẩm: nghệ thuật xây dựng tình huống truyện nghịch lí.
2. Kĩ năng:
- KNCM: Rèn luyện kĩ năng phân tích nhân vật, tình huống truyện qua các
cảnh đối lập – tương phản và tăng cấp.
- KNS: HS biết giao tiếp, phản hồi, lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, ý
tưởng, cảm nhận của bản thân về thái độ vô trách nhiệm của bạn quan lại trước nỗi
thống khổ của nhân dân, từ đó xác định được lối sống có trách nhiệm với người
khác.
3. Thái độ: HS tự nhận thức được giá trị của tinh thần, trách nhiệm với người
khác, từ đó xác định được lối sống có trách nhiệm với người khác.
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Soạn bài, foto 2 bức tranh trong SGK, foto tranh sưu tầm về chống lũ
lụt ngày nay, chuẩn bị bảng phụ ghi nội dung kiến thức.
- Học sinh: soạn bài, tập kể sáng tạo bằng ngôi kể thứ nhất là nhân vật quan phụ
mẫu.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học.

1. Ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra sĩ số và vệ sinh lớp học.
2. Kiểm tra bài cũ: Em hãy tìm những chi tiết miêu tả cảnh dân phu cứu đê
được thể hiện trong phần đầu của văn bản: “ Sống chết mặc bay”?
3. Bài mới: GV treo hai bức tranh là cảnh tượng nhân dân đang vật lộn vất vả
trước nguy cơ đê vỡ và tranh cảnh quan phủ cùng nha lại lao vào cuộc tổ tôm và
giới thiệu bài:
Nguyễn Thị Hiền- giáo viên trường THCS Lê Duẩn – Chư Sê – Gia Lai
Ng ữ văn 7 năm học 2010 - 2011
.
Cảnh ngoài đê
Nguyễn Thị Hiền- giáo viên trường THCS Lê Duẩn – Chư Sê – Gia Lai
Ng ữ văn 7 năm học 2010 - 2011
Cản
h trong đình
Hoạt động của thầy - trò Ghi bảng
Hoạt động 1:
Dựa vào chí thích để giới thiệu về tác giả Phạm
Duy Tốn và truyện ngắn Sống chết mặc bay
Cho biết vài nét về tác giả,tác phẩm?
GV cho HS đọc và tóm tắt văn bản.
Hãy tóm tắt truyện?
Có thể chia tác phẩm thành 3 đoạn:
_ Đoạn 1:(gần1giờ đêm… khúc đê này hỏng
mất):nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người
dân.
_ Đoạn 2: (ấy lũ con dân…… Điếu này):cảnh
quan phủ cùng nha lại đánh tổ tôm trong khi
I.Đọc tìm hiểu chung
1.Đọc
2.Chú thích

a)Tác giả: Phạm Duy Tốn (1883-
1924) quê quán Hà Nội.
b)Tác phẩm
“Sống chết mặc bay”được xem là
bông hoa đầu mùa của truyện
ngắn Việt Nam.
3. Tóm tắt
4. Bố cục.
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cảnh ngoài đê:
Khúc đê thắm lâu,nguy cơ sắp
vỡ
Nguyễn Thị Hiền- giáo viên trường THCS Lê Duẩn – Chư Sê – Gia Lai
Ng ữ văn 7 năm học 2010 - 2011
“hộ đê”.
_ Đoạn 3:(còn lại):cảnh đê vỡ,nhân dân lâm vào
tình trạng thảm sầu
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu
cảnh quan phủ và bọn nha lại hộ đê ở trong
đình.
Yêu cầu học sinh theo dõi sgk đoạn 2 từ “ Ấy lũ
con dân … Điếu mày!” và trả lời câu hỏi:
? Theo em, quang cảnh trong đình được
miêu tả như thế nào?
( đèn thắp sáng trưng, nha lệ, lính tráng, kẻ hầu
người hạ đi lại rộn ràng…)
? Qua những chi tiết đó, em có nhận xét gì về
quang cảnh trong đình?
? Trong cảnh đó nổi bật lên hình ảnh trung
tâm nào? ? Tìm những chi tiết miêu tả tên

quan phủ: đồ dùng, cử chỉ lời nói, thái độ lúc
“đi hộ đê”?
(Dáng ngồi oai vệ: tay trái dựa gối xếp, chân
phải duỗi thẳng ra cho tên người nhà quỳ xuống
đất mà gãi, bên cạnh ngài mé tay trái, bát yến
hấp đường phiên để trong khay khảm, khói nghi
ngút … tráp đồi mồi hình chữ nhật, trầu vàng,
cau đậu, rễ tía, ống thuốc bạc, đồng hồ vàng…).
? Qua những cử chỉ và lời nói đó của quan, em
hiểu gì về quan?
( thờ ơ, vô trách nhiệm, hách dịch, thích hưởng
lạc).
? Tìm những chi tiết miêu tả thái độ của bọn
nha lại? Thầy đề run lập cập nhưng vẫn phải
theo lệnh quan, chơi bài như một cái máy.
GV liên hệ: ngày nay, trước tình cảnh mưa gió,
Mưa tầm tảnước sông dâng
lên caokhúc đê núng
thếtrống đánh ốc thồitiếng
người xao xác gọi,nhốn nháo
căng thẳng
Mưa gió ầm ầm dân phu rối
rít,trăm họ vất vả lầm thang
Nước tràn lênh lángxoáy
thành vựcnhà trôi lúa
ngậpkẻ sống không chỗ ở,kẻ
chết không chỗ chôn
2. Cảnh trong đình.
- Quang cảnh: tĩnh mịch, trang
nghiêm, nhàn nhã, đường bệ,

nguy nga.
- Hình ảnh quan phụ mẫu: dáng
ngồi oai vệ, uy nghi, chễm chệ,
có kẻ hầu người hạ, cử chỉ hách
dịch, gắt quát
+ Say mê đánh tổ tôm.
+Thái độ khi có người báo tin
đê vỡ: đổ trách nhiệm cho cấp
dưới, cho dân, đe dọa.….và tiếp
tục chơi bài cho đến khi ù to.
“ Ù, thông tôm, chi chi
nảy”niềm vui tàn bạo, phi
nhân tính.

Nguyễn Thị Hiền- giáo viên trường THCS Lê Duẩn – Chư Sê – Gia Lai
Ng ữ văn 7 năm học 2010 - 2011
lũ lụt, những người lãnh đạo trong Dảng và
chính phủ đã có những biện pháp, chính sách cụ
thể với từng vùng bị thiên tai ấy. Thậm chí, có
nhiều cán bộ lãnh đạo, trưởng các ban ngành đã
xuống tận nơi xảy ra thiên tai để tìm cách khắc
phục hậu quả. GV giới thiệu tranh về phó thủ
tướng Hoàng Trung Hải đi thăm vùng sạt lở ở
huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam năm 2010.
? Để nói về cảnh trong đình và ngoài đê như
trên thì tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ
thuật gì?
Giáo viên định nghĩa, giải thích về phép tăng
cấp.
? Phép tăng cấp được thể hiện như thế nào trong

hai cảnh tương phản: mưa gió, nước dâng cao-
dân phu hộ đê và cảnh trong đình? Tác dụng
của biện pháp nghệ thuật đó là gì?
Sau khi học sinh liệt kê, so sánh, phát biểu, giáo
viên hệ thống bằng bảng đối sánh sau:
Phép tăng cấp làm rõ thêm tâm
lí,tính cách xấu xa của nhân vật:
thờ ơ, vô trách nhiệm, hách dịch,
thích hưởng lạc
- Nghệ thuật: tương phản, phép
tăng cấp.
Cảnh ngoài đê Cảnh trong đình
T.Gian Gần một giờ đêm
Đ.Điểm Khúc đê thắm lâu, nguy cơ
sắp vỡ
Trong đình vững chắc
Quang
cảnh
- Mưa tầm tã nước sông
dâng lên cao khúc đê núng
thế trống đánh ốc thổi 
tiếng người xao xác gọi,
nhốn nháo căng thẳng
-Mưa gió ầm ầm dân phu rối
rít, trăm họ vất vả lầm than.
- Đèn thắp sáng trưng,nha lệ lính tráng đi
lại rộn ràng,quan phủ cùng nha lại đánh tổ
tôm tĩnh mịch, trang nghiêm,đường bệ,
nguy nga.
- Say sưa đánh tổ tôm, kẻ trên người dưới

nghiêm trang như thần như thánh.
Đê vỡ Nước tràn lênh láng xoáy
thành vực nhà trôi lúa
ngập kẻ sống không chỗ
ở, kẻ chết không chỗ chôn
Không hề lo lắng, không ngừng chơi bài
quát nạt dọa dẫm.
- Phép đối lập – tương phản và tăng cấp có tác dụng:
+ Làm cho câu chuyện càng đọc càng hấp dẫn, nút truyện càng thắt chặt, mâu
thuẫn càng bị đẩy tới cao trào.
+ Tâm lí, tính cách nhân vật càng thêm rõ rệt.
Hoạt động của thầy - trò Ghi bảng
Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tổng III. Tổng kết
Nguyễn Thị Hiền- giáo viên trường THCS Lê Duẩn – Chư Sê – Gia Lai
Ng ữ văn 7 năm học 2010 - 2011
kết nội dung bài học.
? Hãy phát biểu chung về giá trị nghệ
thuật và nhân đạo của truyện Sống chết
mặc bay?
? Địa phương em, trường em, bản
thân em đã làm gì để thể hiện lòng
nhân đạo, tinh thần tương thân,
tương ái với đồng bào miền Trung –
nơi thường xuyên xảy ra thiên tai lũ
lụt?
( quên góp quần áo, sách vở )
? Về nghệ thuật, truyện hấp dẫn người
đọc ở những yếu tố nào?
? Trong khi kể chuyện, tác giả đã xen kẽ
lời bình và biểu cảm qua những chi tiết

nào?
? Nhận xét về ngôn ngữ của nhân vật
quan phụ mẫu và tính cách của y?
GV liên hệ: Dân gian có câu “ đất rắn
trồng cây khẳng khiu, những người thô
tục nói điều phàm phu”. Từ đó em rút ra
điều gì khi nhận xét tính cách con người
qua lời nói?
Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh làm
luyện tập.
Gv treo bảng phụ kẻ bảng thống kê
trong SGK và yêu cầu HS đánh dấu như
yêu cầu của bài tập.
? Yêu cầu HS kể sáng tạo truyện bằng
cách đổi sang ngôi kể thứ nhất là viên
quan phụ mẫu.
1. Nội dung, ý nghĩa văn bản
Phê phán, tố cáo thói bàng quan vô trách
nhiệm, vô lương tâm đến mức góp phần
gây ra nạn lớn cho nhân dân của viên
quan phụ mẫu – đại diện cho nhà cầm
quyền thời Pháp thuộc; đồng cảm, xót xa
với tình cảnh thê thảm của nhân dân lao
động do thiên tai và do thái độ vô trách
nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên.
2. Nghệ thuật:
- Xây dựng tình huống tương phản, tăng
cấp và kết thúc bất ngờ, ngôn ngữ đối
thoại ngắn gọn, rất sinh động.
- Lựa chọn ngôi kể khách quan.

- Lựa chọn ngôn ngữ kể, tả, khắc hoạ
chân dung nhân vật sinh động.
3. Ghi nhớ ( SGK – trang 83)
IV. Luyện tập
4. Củng cố: Sau khi học văn bản “ Sống chết mặc bay”, em hiểu được gì về tình
cảnh người dân sống dưới chế độ thực dân Pháp?
5. Dặn dò: HS học bài, tìm một số câu tục ngữ, thành ngữ gần nghĩa với câu thành
ngữ “ Sống chết mặc bay”.
Soạn bài “ Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”.
Nguyễn Thị Hiền- giáo viên trường THCS Lê Duẩn – Chư Sê – Gia Lai
Ng ữ văn 7 năm học 2010 - 2011
Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải đi thăm vùng sạt lở ở huyện Duy Xuyên tỉnh
Quảng Nam năm 2010.
Nguyễn Thị Hiền- giáo viên trường THCS Lê Duẩn – Chư Sê – Gia Lai
Ng ữ văn 7 năm học 2010 - 2011

Nguyễn Thị Hiền- giáo viên trường THCS Lê Duẩn – Chư Sê – Gia Lai