Biện chứng cái đẹp trong ngũ luân

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Biện chứng cái đẹp trong ngũ luân
I. MỞ ĐỀ
Lẽ sống chính là nội dung mối quan hệ giữa hạnh phúc và nghĩa vụ
của con người. Con người xuất hiện kéo theo nó là hàng loạt những yêu
cầu, những vấn đề nảy sinh. Bởi lẽ trong lao động sản xuất và thông qua
lao động sản xuất con người đã sản xuất và tái sản xuất ra những giá trị
vật chất và tinh thần của xã hội, ra tất cả những quan hệ xã hội, ra chính
bản thân con người theo ý nghĩa trực tiếp và gián tiếp.
Cái đẹp trong xã hội mang bản chất người đó là tâm - nhẫn, là tấm
lòng nhân ái bao dung độ lượng, là văn hoá ứng xử, đó là đối nhân xử
thế đó là luân thường đạo lí mà người đời gọi là ngũ luân.
II. BIỂU HIỆN CỦA CÁI ĐẸP TRONG NGŨ LUÂN
Ngũ luân - những âun hệ đạo đức trong xã hội. Đó là, quan hệ vua
- tôi, quan hệ thầy - trò, quan hệ cha mẹ - con cái, quan hệ anh - em,
quan hệ phu - thê, quan hệ bạn bè.
1. Quan hệ bạn bè
Mỗi người đều có một hoặc hai người bạn, giữa họ có quan hệ thân
thiết để trở thành nhóm bạn hoặc chỉ là một cặp bạn mà thôi. Tình bạn
ban đầu xuất phát từ những hứng thú chung, từ sự khâm phục lẫn nhau,
từ lí tưởng chung nhưng có khi chỉ là những nét tính tình dễ gần gũi
thông cảm. Người bạn chân thành là người bạn biết lo toan nỗi lo của
bạn, biết trăn trở nỗi trăn trở của bạn, chia sẻ niềm vui và nỗi buồn của
bạn. Họ sẵn sàng gánh chịu một phần những đau khổ và khó khăn của
bạn. Tình bạn chân thành do vậy bao giờ cũng được xây dựng trên nền
tảng đạo đức cao đẹp.
Tình bạn chân chính mang lại cho con người niềm vui, tự hào, lòng
tự tin trong cuộc sống. Nó giúp con người vượt qua những khó khăn
trong tư tưởng tình cảm và cuộc sống đơn độc.
Xin đơn cử ra những tình bạn đẹp trong cuộc sống:
- Tình bạn giữa Các Mác và Ănghen.

- Đôi bạn (1): Chuyện kể về Đôi bạn Hải - Nguyên cùng giúp nhau
trong học tập.
- Tình bạn của Trần Phú (2): Trần phú đã thanh minh hộ bạn tại
sao hay bỏ học với thầy (vì hoàn cảnh gia đình khó khăn nên người bạn
đó phải nghỉ học kiếm tiền).
- Hồng và Tứ là đôi bạn thân: Hồng đã giúp Tứ đến trường học tập
bình thường như bao bạn khác bởi vì Từ bị liệt không thể đi đến trường
bình thường như cácbạn và Hồng đã cõng Tứ đi học.
- Lưu Bình và Dương Lễ: Tình bạn đẹp đã được biết bao người dân
Việt Nam ghi nhớ. Đó là việc tặng vợ cho bạn để vợ giúp bạn thi đõ
trạng nguyên. Và câu chuyện này đã được chuyển tải thành vờ chèo nổi
tiếng.
- (3) Học trò tượg lai của cậu (Võ Thị Thu Thảo): lá thư viết về
tình bạn của hai bạn gái tật nguyền không đi được nhưng lại có sức mạnh
phi thường để vượt qua sự tự ti mặc cảm để dũng cảm đón nhận cuộc
sống.
- Người bạn trên Internet (Joanne peter Son): Joey đã giúp Andy
học tốt. Thông qua Internet, khi Andy đề nghị Joey xem chân dung mình
qua tấm hình thì Joey luôn từ chối vì Andy đâu có biết rằng Joey là một
người tật nguyền không thể đi và nói được. Biết được điều này Andy rất
thất vọng cô đã khóc nhưng cuối cùng Andy cũng đã nhận ra được một
điều: “Luôn có một người bạn luôn có mặt với mình, cho dù mình đi đến
nơi nào”.
- Phương ngôn có câu: “Một trong những phẩm chất tốt đẹp nhất
của tình bạn đích thực là hiểu người và được người hiểu mình”.
2
- “Tha thứ cho quân thù còn dễ hơn tha thứ cho người bạn” (Danh
ngôn thế giới).
- “Tình bạn khiến niềm vui được nhân đôi và nỗi buồn giảm đi một
nửa. (Thomas Fuller).

- Ca dao có câu:
Bạn bè là nghĩa tương thân
Khó khăn thuận lợi ân cần có nhau
Bạn bè là nghĩa trước sau
Tuổi thơ cho tới bạc đầu không phai”.
- Trong thơ văn: Bác đến chơi nhà (4)
“Đã bấy lâu nay bác tới nhà
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa
Ao sâu nước cả khôn chài cá
Vườn rộng, rào thưa khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
Bác đến chơi đây ta với ta”
(Nguyễn Khuyến)
Hay Khóc Dương Khuê (5)
“Rượu ngon không có bạn hiền
Không mua không phải không tiền không mua
Câu thơ nghĩ đắn đo không viết
Viết đưa ai ai biết mà đưa”
(Nguyễn Khuyến)
Trong cuộc sống nếu không có bạn bè con người dễ lâm vào cảm
giác cô đơn, thiếu hào hứng và đôi khi trở nên vị kỉ. Chính vì vậy mà:
“Không thể sống thiếu tình bạn” (Tục ngữ).
2. Quan hệ phu - thê
3
Nếu tình bạn có thể thiết lập rộng rãi thì tình yêu lại chỉ có ở hai
người khác giới nam và nữ.
Trong cả cuộc đời mình có lẽ bất cứ ai ít hay nhiều đều nếm trải
tình yêu. Tuy nhiên thật khó có thể đưa ra một khái niệm nào khả dĩ bao

hàm được đầy đủ nội dung và cảm xúc yêu đương giữa nam và nữ. Tình
yêu nam nữ là sự rung cảm sâu sắc sự thống nhất về nhiều mặt: tự nhiên
và xã hội, cơ hể và tinh thần, thẩm mỹ và đạo đức nhưng lại mang tính
cá thể mạnh mẽ.
Xuân Diệu đã từng định nghĩa về tình yêu:
“Yêu là chết ở trong lòng một ít (6)
Bì mấy khi yêu đã được yêu
Cho rất nhiều song chẳng nhận bao nhiều”
(Yêu).
“Non cao, cao mấy từng mang (7)
Anh đi bên ấy bên này em trông
Bao giờ lúa chín đầy đồng.
Anh về gặt hái gánh gồng đỡ em”.
(Trần Tuấn Khải)
Phải chăng tình yêu là những cảm xúc phong phú về thẩm mỹ, cao
đẹp về đạp đức và hướng tới đối tượng mà mình yêu một cách tự nguyện
và quên mình nhất. Tình yêu chân thành là cơ sở của hôn nhân - gia
đình.
“Dù tin tưởng chung một đời mệt mộng (8)
Em là em, anh vẫn cứ là anh
Có thể nào qua vạn lý Trường thành
Của hai vũ trụ chứa đầy bí mật”
(Xa cách - Xuân Diệu).
“Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông (9)
Một người chín nhớ mười mong một người
Gió mưa là bệnh của giời
4
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng”
(Tương tư - Nguyễn Bính).
Trong truyện ngắn (10)- Chí Phèo, Đời Thừa (Nam Cao) - Tình

yêu, tình vợ chồng thời phong kiến.
- Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài (11).
- Vợ Nhặt (Kim Lân) (12).
- Mùa Lạc (Nguyễn Khải) (13).
- Rừng Xà Nu (Nguyễn Trung Thành) (14).
- Mảnh trăng cuối rừng (Nguyễn Minh Châu).
 Tình yêu, tình vợ chồng được xây dựng trong thời chiến tranh.
“Đêm khuya thiếp mới hỏi chàng
Cau khô ăn với trầu vàng xứng không” (15)
“Sáng trăng trải chiếu hai hàng
Bên anh đọc sách bên nàng quay tơ” (16).
“Thương chồng nên phải gắng công
Nào ai xương sắt da đồng chi đây” (17)
“Quanh năm buôn bán ở mom sông (18)
Nuôi đủ năm con với một chồng
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông
Một duyên hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc
Có chồng hờ hững cũng như không”
(Thương vợ - Trần Tế Xương).
“Thuyền về có nhớ bến chăng
“Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền”
“Khăn thương nhớ ai (19)
Khăn rơi xuống đất?
Khăn thương nhớ ai
5
Khăn vắt lên vai
Khăn thương nhớ ai

Khăn chùi nước mắt”
“Chàng thì đi cõi xa mưa gió (20)
Thiếp thì về buồng cũ chiếu chăn”
( Đoàn Thị Điểm).
Vợ ơi (21) Dự báo (22)
“Em đi vắng “Sắp mưa to ở cuối chân trời
Nhà hoang tàn giá lạnh Đã có báo giữa chúng mình em ạ
Con mải chơi quên bố bứa cơm chiều Nắng đầu hè
Mở túi lạng thấy toàn là đá Nắng đầu hè
Bếp chỏng trơ toàn những nồi niêu Sao ỏi ả quá
… Mắt em nhìn
Khi xa em Chất chứa những cơn giông
Anh lột cùng nỗi khổ (2/2000)
Thiếu một người rất vợ - là em” (Thế Hùng)
(14/2/20020
(Thế Hùng)
Sao anh ghét mùa hè năm nay thế (24) Xin được phân thân (24)
Em Đã bảo quên đi
Nỡ bỏ anh về với mẹ Sao mãi chẳng nghe
Để lại tiếng ve và phượng đỏ đầy trời Con tim cãi chối từ lý trí
Năm học hết
Nghĩa là hè lại tới Khi yêu nhau
Em lại về với mẹ thôi Trái tim là thượng đế
Anh nhặt nặng nề một cánh phương rơi Há hiểu nhau
Ép vào vở Ta cúi xuống nguyện cầu
Để trả thù mùa hè Hà Nội Xin
Anh muốn đuổi hè đi được
Và đừng bao giờ tới phân
Để chúng mình bên nhau thân
7/2003 6/2003

(Thế Hùng) (Thế Hùng)
Cuối cùng (25) Lời thề (26)
Cuối cùng Em mang đi tròn đầy
Mình gặp được nhau Để lòng anh khuyết
Em Em sung sướng, ấp ưu trong gió tuyết
Trao tôi Sao nỡ để anh một mình
Mối tình đầu của em
Thế là Đâu rồi miếng ngực tròn xinh
Từ lạ Bây giờ có phải của mình nữa chăng
Thành quen Dõi về nơi ấy xa xăm
Từ mong Ai trong sung sướng nhớ mình nữa đâu
6
Đến nhớ Giếng cạn
Đèn thêm Sông sâu
nơi nhau
(Thế Hùng) Lời thề rơi mất
Biết đâu mà mò
(Thế Hùng)
Bài thơ dành cho em đặt tên (27)
Em
Rất gần
Mà sao xa lắc
Một vì sao
thăm thẳm
Phía trời xa?
(1999)
(Thế Hùng)
Anh đón em (28) Serenade (29)
Anh đón em Quá muộn rồi
Đón em chiều nay Em ơi chiều tắt nắng

Đón cả nắng vàng về quán nhỏ Hoàng hôn buông dấu chấm cuối chân
trời
Đón bước chân em rộn ràng Anh hừng hừng đi về phố vắng
Và gió Em lâng lâng trên xa lộ đông người
- Nơi hò hẹn chúng mình Không bao giờ có hai mặt trời
Anh đón em Hoàng hôn lặn bình minh mới nhú
Về căn nhà xinh Không thể cản vòng quay vũ trụ
Đêm tân hôn Trời đã về chiều không đợi nổi bình
minh
Cô dâu nào cúng đẹp 4/2002
Cửa hạnh phúc không bao giờ khép (Thế Hùng)
Trong non
Sũng Có một thời (31)
mây Có một thời
(1992) Anh đã yêu em
(Thế Hùng) Ngày ấy chờ nhau phố vắng
Lời ru buồn (310) Ngày ấy
Em gánh trên vai số phận của tôi Chỉ toàn mưa
Khúc còn lại một thời mất mát Không hề có nắng
Tôi viết xong khúc hát Tím
Sáng nay Những chiều... nhớ nhau
Chắc đã cũ rồi… Có một thời
Em uống tôi Em đã yêu anh
Uống cạn một hơi Ngày ấy
Đà cơn khát giữa đời nắng gió Dưới mưa em đợi lần đến muộn
Và đêm ấy Cuối cùng em rỗi
Khi trăng vừa tỏ Anh buồn
Ta ru nhau bằng nước mắt của mình Đêm hạt mưa rơi
7
Lời ru buồn Có một thời

Héo cả bình minh Mình đã yêu nhau
1991 Xa nhau
(Thế Hùng) Một ngày khổ lắm...
Có một thời say đắm
Có một thời nhớ thương
1982
(Thế Hùng)
Chuyển mùa (32) Ngọt ngào lũ cuối (33)
Thời gian Anh cố tình xoá ánh mắt của em
Đi Đêm như nhung
Cây khế hát chuyển mùa bằng hoa lá Sắc như dao cau của mẹ
Chỉ còn em Bao cô gái quanh anh mỗi người một
vẻ
Và tình yêu ở lại Sao em ám ảnh thế này...
Tuổi
Rụng Em có men như rượi đầu mời làm anh
say
lòng Làm anh nhớ nhung
say Làm anh sầu muộn
1990 ánh mắt của em là báo giông là lũ cuốn
(Thế Hùng) Anh chìm sâu
Trong
ánh
Nhớ (34) em
Nhớ em rồi
Nhớ xuốt ngày mưa 8/2003
Hình như nhân loại (Thế Hùng)
Bỗng thừa riêng anh
Hỏi Vợ ta - vợ người (35)
Trong giấc mơ ngọt lành Khúc 1:

Em say sưa Em đi làm vợ người ta
Có dành anh chút nào? Một ngày đằng đẵng bằng ba kiếp
người
Nhớ em Trên phim em quá xinh tươi
Nhớ đến nôn nao Mắt lòng tôi - kẻ khóc cười vì em
Hình như Đầm sen đánh mất hương sen
Kiến cắn Gió không cầm được đêm đen thở dài
Dào cào (Thế Hùng)
Trong tim
2001
(Thế Hùng)
Muốn (36) Mưa lá (37)
Anh Mưa lá
Muốn em Thu vàng trên tay
Sẽ là cánh cửa Mùa đông về nhanh quá
8