tiết 54-bài 47 châu nam cực

CH : Xác định vị trí các châu lục trên Thế giới ?
CH : Cho biết châu lục nào có lớp băng tuyết bao phủ quanh
năm ? Xác định vị trí châu lục đó trên lược đồ ?

Chương VIII
Chương VIII

1. Khí hậu :
- Vị trí địa lí, giới hạn, phạm vi :

CH : Quan sát lược
đồ tự nhiên châu
Nam Cực, hãy xác
định trên lược đồ:
- Giới hạn và diện tích của
châu Nam Cực?
- Châu Nam Cực được bao
bọc bởi những đại dương
nào?

1. Khí hậu :
-
Vị trí địa lí, giới hạn, phạm vi :
+ Giới hạn : gồm lục địa Nam Cực và các đảo ven lục địa
+ Diện tích : 14,1 triệu km
2
2

CH : Dựa vào lược đồ tự nhiên,

hãy xác định các hướng đi từ
Cực nam về các điểm A, B, C
A
A
B
B
C
C

Chí tuyến Bắc
Chí tuyến nam
Xích đạo
Vòng cực Bắc
Vòng cực Nam
CH : Hãy nêu điểm khác biệt cơ bản vị trí của châu Nam cực với các châu
lục khác ? Vị trí đó ảnh hưởng như thế nào đến khí hậu của châu lục ?

1. Khí hậu :
- Khí hậu :
-
Vị trí địa lí, giới hạn, phạm vi :
+ Giới hạn : gồm lục địa Nam Cực và các đảo ven lục địa
+ Diện tích : 14,1 triệu km
2
2
+ Vị trí : từ vòng cực Nam đến cực Nam

Thảo luận nhóm : (2 phút)
-
Nhóm 1,2 : Phân tích biểu đồ nhiệt độ của trạm Lit-tơn A-

mê-ri-can ? Em có nhận xét gì về chế độ nhiệt ?
-
Nhóm 3,4 : Phân tích biểu đồ nhiệt độ trạm Vô-xtốc ? Em có
nhận xét gì về chế độ nhiệt ?
CH : Rút ra đặc điểm chung về chế độ nhiệt ở châu Nam Cực?
-10
0
C
-42
0
C
-35
0
C
-73
0
C

1. Khí hậu :
- Khí hậu :
-
Vị trí địa lí, giới hạn, phạm vi :
+ Giới hạn : gồm lục địa Nam Cực và các đảo ven lục địa
+ Diện tích : 14,1 triệu km
2
2
+ Vị trí : từ vòng cực Nam đến cực Nam
+ Lạnh khắc nghiệt : nhiệt độ quanh năm dưới 0
0
C

CH : Tại sao nhiệt độ trong năm ở
trạm Vô-xtốc luôn thấp hơn so với
trạm Lit-tơn A-mê-ri-can ?

Do :
- Vị trí Lit-tơn A-mê-ri-can gần
biển hơn, ở độ cao dưới 500m
- Trạm Vô-xtốc nằm xa biển, ở
độ cao trên 3000m
Do vị trí nằm ở cực Nam của
Trái Đất, mùa đông đêm địa cực
kéo dài, mùa hạ tuy có ngày kéo
dài, song cường độ bức xạ rất
yếu, tia sáng bị băng tuyết
khuyếch tán mạnh, lượng nhiệt
sưởi ấm không khí không đáng
kể
CH : Vì sao khí hậu Nam Cực
lại vô cùng lạnh giá như vậy?

So sánh nhiệt độ ở Bắc Cực (Ca-na-đa) và Nam Cực?
Nhiệt độ lạnh nhất đo được là -94,5 độ C tại Vostok (trạm
Phương Đông), trạm cao nhất có con người làm việc. Nhiệt độ
trên bình nguyên Nam cực khoảng -60 °C trong suốt nửa năm
liền. Đó là mùa đông địa cực. Sau đó, chuyển sang mùa hè với
nhiệt độ có thể lên tới -30°C. Lượng tuyết rơi hàng năm tại
điểm Cực Nam chưa tới 2,5 cm (quy ra mực nước). Còn ở Bán
đảo Nam cực, lượng này là 90 cm.
Nhiệt độ trung bình thấp của không khí đã ngưng tụ hơi nước,

đóng băng tạo nên độ ẩm rất thấp, làm cho da tay và da mặt dễ
bị nứt nẻ khi làm việc tại Nam Cực.
Một đặc điểm khác thường ở khí quyển Nam cực là, ở gần mặt
đất, nhiệt độ tăng lên dần theo độ cao. Trong khi ở các vùng
địa lý khác, trong tầng đối lưu, càng lên cao, nhiệt độ càng
giảm. Sự khác biệt về nhiệt độ có thể lên tới 30 °C trong vòng
100 mét độ cao.

Mặt Trời trên miền cực
Nhiệt độ mùa đông và mùa hè Nam Cực

CH : Ở Cực Nam Trái Đất thuộc đai áp gì ? Ở đây có loại gió
gì thổi thường xuyên quanh năm?
- Với đặc điểm nhiệt độ như trên cho thấy gió ở đây sẽ có
điểm gì nổi bật? Giải thích tại sao châu Nam Cực lại có nhiều
gió bão nhất Thế giới ?
Ven biển Nam Cực, tốc độ gió bình
quân đạt 17-18m/s, đôi lúc tốc độ tăng
lên tới 40-50 m/s. Tốc độ gió tối đa
nơi đây là 100m/s. Vì thế, châu Nam
Cực được coi là “cực gió của thế
giới”. Gió nơi đây còn được mệnh
danh là “gió sát thủ”.
Bão tuyết: Hiện tượng bão kèm theo
mưa tuyết, gió thổi với tốc độ 200
km/giờ, có thể làm nhiệt độ hạ thấp
đến - 40ºC
C
C

1. Khí hậu :
- Khí hậu :
-
Vị trí địa lí, giới hạn, phạm vi :
+ Giới hạn : gồm lục địa Nam Cực và các đảo ven lục địa
+ Diện tích : 14,1 triệu km
2
2
+ Vị trí : từ vòng cực Nam đến cực Nam
+ Lạnh khắc nghiệt : nhiệt độ quanh năm dưới 0
0
C
+ Là vùng khí áp cao  thường có gió bão nhiều nhất Thế giới
- Địa hình :

CH : Quan sát H 47.3, hãy cho biết đặc điểm nổi bật
của bề mặt lục địa Nam cực ?
Khối lượng băng của của Nam Cực
tính cả phần lục địa chính và các đảo
nhỏ ước tính vào khoảng 24×106
km
3
, chiếm tới khoảng 95% lượng
băng toàn thế giới.


1. Khí hậu :
- Khí hậu :
-
Vị trí địa lí, giới hạn, phạm vi :

+ Giới hạn : gồm lục địa Nam Cực và các đảo ven lục địa
+ Diện tích : 14,1 triệu km
2
2
+ Vị trí : từ vòng cực Nam đến cực Nam
+ Lạnh khắc nghiệt : nhiệt độ quanh năm dưới 0
0
C
+ Là vùng khí áp cao  thường có gió bão nhiều nhất Thế giới
- Địa hình : Là một cao nguyên băng khổng lồ

Các hình ảnh dưới đây mô tả hiện tượng gì ? Tại sao hiện tượng này xảy
ra ngày càng nhiều ?

Năm 1985, báo chí khoa học Anh đưa tin có một lỗ thủng tầng ozon tại
Nam Cực. Các nhà nghiên cứu đã kết luận rằng lượng ozon trong bầu khí
quyển của châu Nam Cực giảm đi một cách rõ rệt so với những năm 70
của thế kỉ 20. Cho đến tháng 10/1982 lần đầu tiên lượng ozon xuống rất
thấp, chỉ khoảng 200 đơn vị ozon đã làm xuất hiện một lỗ hổng của tầng
ozon ở châu Nam Cực. Trong những năm từ 1996 đến 2001, lỗ hổng
tầng ozone ở Nam Cực đã mở rộng tới hơn 24 triệu km2. Lỗ hổng này
lớn nhất là vào năm 2000, với diện tích 28 triệu km2. Lỗ hổng tầng ozon
ở Nam Cực xu hướng ngày càng lớn đã báo động hiện tượng ô nhiễm
môi trường trên toàn thế giới, tầng khí quyển bảo vệ cho loài người đang
bị hủy hoại nghiêm trọng. Điều này ảnh hưởng lâu dài tới sự phát triển
bền vững của xã hội con người nói chung, tới sự phát triển của kinh tế -
văn hóa - chính trị - sức khỏe của mỗi quốc gia nói riêng.

CH : Sự tan băng ở châu Nam Cực sẽ ảnh hưởng đến đời sống của con
người trên trái đất như thế nào ?

Sự tan băng có thể gây ra những tai nạn cho tàu thuyền trên
biển, làm mực nước biển dâng, diện tích đất nổi trên Trái Đất
thu hẹp lại Nếu như toàn băng ở Nam Cực bị tan chảy, mặt
nước biển trên hành tinh của chúng ta sẽ tăng lên 60m và
khoảng 2,2 triệu km
2
diện tích đất liền sẽ bị nhấn chìm.

Quan sát các hình sau :
CH : Tại sao châu Nam Cực là một hoang
mạc lạnh mà vùng ven bờ và trên các
đảo vẫn có nhiều chim và động vật sinh
sống?
CH : Trong điều kiện rất bất lợi cho sự
sống như vậy, sinh vật châu Nam Cực có
đặc điểm gì ? Kể tên một số loài điển hình ?

1. Khí hậu :
- Khí hậu :
-
Vị trí địa lí, giới hạn, phạm vi :
+ Giới hạn : gồm lục địa Nam Cực và các đảo ven lục địa
+ Diện tích : 14,1 triệu km
2
2
+ Vị trí : từ vòng cực Nam đến cực Nam
+ Lạnh khắc nghiệt : nhiệt độ quanh năm dưới 0
0
C
+ Là vùng khí áp cao  thường có gió bão nhiều nhất Thế giới

- Địa hình : Là một cao nguyên băng khổng lồ
- Sinh vật :
+ Thực vật không thể tồn tại được
+ Động vật khá phong phú

Sự tăng cường của bức xạ tia cực tím từ Mặt Trời tạo ra lỗ thủng ôzôn
trên bầu trời Nam Cực đã làm suy giảm khả năng sinh sản của thực vật
phù du tới 15% và làm tổn thương DNA của một số loài cá.
Việc đánh bắt hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không điều tiết,
đặc biệt là sự đánh bắt loài cá vược Patagoni (Dissostichus eleginoides)
từ 5 đến 6 lần nhiều hơn mức cho phép đã ảnh hưởng tới khả năng duy
trì của loài này. Tỷ lệ tử vong cao của các loài chim biển do các lưới
đánh bắt hải sản lớn. Quần thể hải cẩu lông (phân họ Arctocephalinae)
hiện nay được bảo vệ nhưng vẫn đang suy giảm số lượng do sự khai thác
cạn kiệt trong các thế kỷ 18 và 19.
CH : Chúng ta phải có thái độ như thế nào để bảo vệ các động
vật quý hiếm ?
Các thỏa ước liên quan tới khu vực như: Ủy ban nghề săn cá voi quốc tế
(cấm săn bắt cá voi cho mục đích thương mại ở phía nam của vĩ tuyến
40° nam (ở phía nam của vĩ tuyến 60° nam trong khu vực nằm giữa 50°
tới 130° tây); Hiệp ước về bảo tồn hải cẩu Nam Cực (giới hạn việc săn
bắt); Hiệp ước về bảo tồn các nguồn sinh vật biển Nam Cực (điều tiết
việc đánh cá)