Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức trong giáo dục đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay

B GIO DC V O TO
TRNG I HC VINH


Nguyễn văn tuấn
VậN DụNG TƯ TƯởNG Hồ CHí MINH Về ĐạO ĐứC TRONG
GIáO DụC ĐạO ĐứC CáCH MạNG CHO ĐộI NGũ ĐảNG VIÊN
ở HUYệN HƯƠNG SƠN, TỉNH Hà TĩNH TRONG GIAI ĐOạN HIệN NAY
CHUYấN NGNH: Lí LUN V PHNG PHP
DY HC B MễN GIO DC CHNH TR
M S: 60.14.10
Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục
Ngi hng dn khoa hc: TS. BI VN DNG
Vinh - 2010
1
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Bùi Văn Dũng,
người thầy đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành Luận văn.
Tôi xin chân thành cám ơn sự chỉ dẫn tận tình của các giảng viên trực
tiếp giảng dạy chúng tôi trong suốt thời gian học tập, đặc biệt là sự quan tâm,
giúp đỡ tận tình của quý thầy, cô đang công tác tại Khoa Giáo dục Chính trị,
Khoa đào tạo Sau đại học - Trường Đại học Vinh.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp cùng công tác tại
Huyện uỷ Hương Sơn - Hà Tĩnh đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn
thành Luận văn này.
Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến những người thân
trong gia đình về sự động viên và giúp đỡ to lớn nhất đã giành cho tôi trong
suốt quá trình học tập, nghiên cứu.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiên, song Luận văn sẽ còn
nhiều thiếu sót, tác giả mong nhận được ý kiến đóng góp của các thầy cô và
các đồng nghiệp để kết quả nghiên cứu hoàn thiện hơn.

Xin chân thành cảm ơn!
Vinh, tháng 10 năm 2010
Tác giả
Nguyễn Văn Tuấn
2
MỤC LỤC
Trang
Trang bìa phụ
Mục lục
Lời cảm ơn
Mở đầu 1
Chương 1 Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh về đạo đức trong giáo dục đạo đức cách mạng
cho đội ngũ đảng viên ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh
trong giai đoạn hiện nay 8
1.1. Đạo đức và tính tất yếu khách quan của việc giáo dục
đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên trong giai đoạn
hiện nay 8
1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về đạo đức 21
1.3. Thực trạng của việc giáo dục đạo đức cách mạng cho
đảng viên ở Đảng bộ huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong
giai đoạn hiện nay 46
Kết luận chương 1 57
Chương 2 Phương hướng và giải pháp nâng cao việc vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức trong giáo dục đạo đức
cách mạng cho đội ngũ đảng viên ở huyện Hương Sơn,
tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay 59
2.1. Phương hướng 59
2.2. Các giải pháp nâng cao việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức trong giáo dục đạo đức cách mạng cho đội

ngũ đảng viên ở huyện Hương Sơn trong giai đoạn hiện nay 65
Kết luận chương 2 87
Kết luận 88
Tài liệu tham khảo 90
Phụ lục
3
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thực tiễn cho thấy, những thắng lợi có ý nghĩa lịch sử của cách mạng
Việt Nam, trong đó có thành tựu của hơn 20 năm đổi mới, không chỉ bởi
đường lối cách mạng đúng đắn, sáng tạo mà còn vì tuyệt đại bộ phận cán bộ,
đảng viên vẫn giữ vững và phát huy đạo đức cách mạng, suốt đời phấn đấu hy
sinh vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Trong sự nghiệp đổi mới, cán bộ, đảng viên, nhân dân ta đã học tập, rèn
luyện, làm theo tấm gương và tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Đây là nhân tố
hàng đầu bảo đảm cho đời sống tinh thần - đạo đức của xã hội phát triển đúng
hướng. Ý thức phấn đấu cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tinh thần
trách nhiệm của cán bộ, đảng viên được nâng lên một bước. Những tấm
gương "người tốt, việc tốt" vẫn xuất hiện hàng ngày, ở khắp mọi nơi, ở nhiều
lĩnh vực hoạt động khác nhau
Tuy nhiên, ngay trong những năm đổi mới, nhất là thời kỳ hội nhập
kinh tế quốc tế, dưới tác động của những nhân tố khách quan và chủ quan, đã
xuất hiện một thực tế là cùng với sự tăng trưởng về kinh tế là sự tha hoá,
xuống cấp về đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng
viên. Trong những năm gần đây, kinh tế nước ta phát triển vượt bậc so với
trước, đời sống vật chất càng ngày càng được nâng cao, làm cho không ít
người chỉ nghĩ tới hưởng thụ của bản thân và gia đình mình mà lãng quên
định hướng xã hội chủ nghĩa. Thực tế đó còn do sự yếu kém về ý thức tu
dưỡng phẩm chất đạo đức, rèn luyện tư cách của chính những người cán bộ,
đảng viên; sự buông lỏng, nương nhẹ trong quản lý, kiểm tra, giám sát và xử

lý những cá nhân thoái hoá, biến chất về đạo đức, lối sống của các cấp, các
ngành; những tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường; âm mưu "diễn biến
4
hoà bình", sự chống phá của các thế lực thù địch Đây là những nguyên nhân
cơ bản làm cho một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, công chức… suy
thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, điều đó làm giảm uy
tín của Đảng trước nhân dân, là một trong những nguy cơ lớn đe dọa đến sự
tồn vong của Đảng và chế độ ta. Vì vậy, nhiệm vụ cấp bách, nặng nề hiện nay
là phải khắc phục tình trạng suy thoái, xuống cấp về đạo đức; xây dựng đạo
đức lối sống lành mạnh trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân. Trước
những biểu hiện đó, nhiệm vụ của Đảng là phải tiếp tục giáo dục đạo đức cách
mạng cho toàn Đảng, toàn dân mà trước hết là cho đội ngũ đảng viên theo tư
tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng
tổng kết, đó chính là những "thứ bệnh nguy hiểm" do chủ nghĩa cá nhân -
"giặc nội xâm", "kẻ địch hung ác của chủ nghĩa xã hội" sinh ra. Điều đáng
chú ý là sự suy thoái này lại có chiều hướng phát triển nghiêm trọng hơn. Đại
hội X của Đảng ta nhấn mạnh: "Tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng,
đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên gắn với tệ quan liêu,
tham nhũng, lãng phí là rất nghiêm trọng" [20, tr.75].
Thực tế này đang đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với việc nâng cao đạo
đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Trong đó, yêu cầu có ý nghĩa quan trọng
hàng đầu là toàn Đảng, toàn dân ta phải học tập, quán triệt, làm theo tư tưởng
và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, nghiêm túc rèn luyện, tu dưỡng các chuẩn
mực đạo đức, thực hành các nguyên tắc xây dựng đạo đức mà Người đã nêu ra.
Trước yêu cầu tằng cường công tác tư tưởng trong tình hình mới, ngày
07/11/2006 Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 06-CT/TW về tổ chức cuộc
vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" nhằm giáo
dục đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân.
Vì vậy, việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức để nâng cao
phẩm chất đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên ở huyện Hương Sơn,

5
tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay là vấn đề vừa mang tính cấp bách, vừa
có ý nghĩa rất căn bản và lâu dài. Với lý do đó, tác giả chọn đề tài: “Vận
dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức trong giáo dục đạo đức cách mạng
cho đội ngũ đảng viên ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn
hiện nay" làm đề tài nghiên cứu của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Xây dựng, nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên
trong giai đoạn hiện nay là vấn đề được Đảng và nhiều nhà khoa học quan
tâm, nghiên cứu. Trong đó, các văn kiện của Đảng đã đề cập đến vấn đề này
như: Văn kiện Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương III khoá VIII [15], Văn
kiện Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương V khoá VIII [16], Văn kiện Hội
nghị Ban Chấp hành Trung ương VI khoá IX [17], Chỉ thị số 23-CT/TW của
Ban Bí thư về đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí
Minh trong giai đoạn mới [10], Văn kiện Hội nghị Ban Chấp hành Trung
ương XII khoá IX về triển khai chỉ đạo điểm cuộc vận động “Học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” [18], Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn
quốc lần thứ X của Đảng [20], Chỉ thị số 06-CT/TW của Bộ Chính trị về tổ
chức cuộc vận đông "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"
[11], Chỉ thị số 10-CT/TW của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng sinh hoạt
chi bộ [12], Thông báo số 81-TB/TTVH của Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung
ương về cụ thể hoá và điều chỉnh một số điểm thực hiện cuộc vận động "Học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" [4] là những văn kiện của
Đảng đề cập đến vị trí, vai trò, nội dung, phương pháp tuyên truyền, giáo dục,
học tâp, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Trong đó, mục đích mà
Đảng nêu ra là: Làm cho toàn Đảng, toàn dân nhận thức sâu sắc về những nội
dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh. Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện và làm
6
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh sâu rộng trong toàn xã hội, đặc biệt

trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, thanh niên, học
sinh nâng cao đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư;
đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và các tệ nạn xã
hội; Hướng dẫn số 11-HD/TTVH, ngày 06/12/2006 của Ban Tư tưởng - Văn
hoá Trung ương về hướng dẫn thực hiện Chỉ thị 06 của Bộ Chính trị [3],
Thông báo số 81-TB/TTVH ngày 05/4/2007 của Ban Tư tưởng - Văn hoá
Trung ương về cụ thể hoá và điều chỉnh một số điểm thực hiện cuộc vận động
"Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" [4]. Đây là những
văn kiện định hướng mục đích, yêu cầu, nội dung và phương pháp tổ chức
giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh cho cả hệ thống chính trị.
Bên cạnh những văn kiện của Đảng, có nhiều bài viết, bài nói, nhiều
công trình của các nhà lãnh đạo, nhà khoa hoc nghiên cứu chuyên sâu về giáo
dục tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cho đội ngũ đảng viên như: "Nâng cao
đạo đức cán bộ, đảng viên trong thời kỳ mới" của Đặng Thế Biểu - Tạp chí
Xây dựng Đảng, số 8/1996 [8]; "Bác Hồ với việc giáo dục nhân cách đảng
viên" của Bá Công - Tạp chí Xây dựng Đảng số 02/1990 [9]; "Dưới ánh sáng
Tư tưởng Hồ Chí Minh" Đặng Xuân Kỳ - Nxb Thông tin lý luận, Hà Nội 1990
[23]; "Tư tưởng Hồ Chí Minh vai trò lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng
trong điều kiện Đảng cầm quyền" của PGS Lê Văn Lý - Nxb Chính trị Quốc
gia, Hà Nội 2002 [24]; "Hồ Chí Minh với vấn đề nâng cao đạo đức cách
mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, ngăn chặn sự thoái hoá, biến chất của
một bộ phận cán bộ, đảng viên" của Cao Văn Lượng - Tạp chí Nghiên cứu
Lịch sử Đảng, số 5/1999 [26]; Quan hệ giữa kinh tế và đạo đức với việc xây
dựng đạo đức mới cho cán bộ, đảng viên cơ sở hiện nay (qua thực tế ở Thành
phố Hồ Chí Minh)" của Dương Xuân Lộc - Luận văn thạc sĩ Triết học, Hà
Nội, 2000 [25]; "Bác Hồ với đạo đức cách mạng khi Đảng cầm quyền" của
7
Vũ Oanh - Báo Nhân dân ngày 05/02/1999 [39]; "Tư tưởng Hồ Chí Minh về
rèn luyện đạo đức cho cán bộ, đảng viên" của Phạm Quốc Thành - Nxb Chính
trị Quốc gia, Hà Nội, 2004 [41]; "Tìm hiểu tư tưởng đạo đức cách mạng Hồ

Chí Minh" PTS Nguyễn Thế Thắng, Nxb Lao động, Hà Nội, 2002 [42]; "Xây
dựng đạo đức, phong cách, lề lối làm việc của cán bộ, công chức theo tư
tưởng Hồ Chí Minh", Ban Tổ chức cán bộ Chính phủ - Nxb Chính trị Quốc
gia, Hà Nội, 1998 [2] Các công trình và bài viết này chủ yếu là tập trung
nghiên cứu vấn đề xây dựng, rèn luyện, nâng cao đạo đức của cán bộ, đảng
viên nói chung hoặc ở cơ sở nói riêng trong thời kỳ mới. Có một số công
trình, bài viết đã đề cập đến vấn đề đạo đức của cán bộ, đảng viên theo tư
tưởng Hồ Chí Minh, nhưng hoặc là mang tính phổ quát, hoặc là khai thác một
khía cạnh, một nội dung cụ thể nào đó chứ chưa đề cập đến vấn đề nâng cao
phẩm chất đạo đức đội ngũ cán bộ, đảng viên theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh một cách tập trung, toàn diện và có hệ thống.
Theo chúng tôi, những công trình, bài viết của các tác giả nêu trên là
nguồn tư liệu bổ ích, giúp định hướng cho tiến trình nghiên cứu đề tài này.
Tuy nhiên, chưa có công trình nào đề cập đến vấn đề: “Vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh về đạo đức trong giáo dục đạo đức cách mạng cho đội ngũ
đảng viên ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay",
đặc biệt là ở một huyện miền núi có nhiều đặc thù như huyện Hương Sơn. Vì
vậy, tác giả mạnh dạn nghiên cứu vấn đề này với lòng mong muốn góp phần
nhỏ bé vào luận giải những vấn đề mà lý luận và thực tiễn đã và đang đặt ra
đối với địa phương mình.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Luận văn góp phần làm rõ những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức, đặc biệt là đạo đức của đội ngũ đảng viên để vận dụng vào
8
việc đề xuất các giải pháp nâng cao phẩm chất đạo đức đội ngũ đảng viên ở
huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu, tổng kết những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức, đặc biệt là đạo đức của đảng viên.

- Phân tích thực trạng đạo đức đội ngũ đảng viên ở huyện Hương Sơn,
tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay và nguyên nhân của thực trạng đó.
- Làm rõ những nhân tố ảnh hưởng và những yêu cầu đặt ra đối với việc
nâng cao phẩm chất đạo đức đội ngũ đảng viên theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay.
- Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao phẩm chất đạo đức đội ngũ đảng
viên theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, đáp ứng yêu cầu nâng cao phẩm
chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh
trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn chỉ tập trung khảo sát thực trạng phẩm chất đạo đức đội ngũ
đảng viên ở huyện Hương Sơn từ năm 2000 đến năm 2010 và nghiên cứu vấn
đề nâng cao phẩm chất đạo đức theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cho đội
ngũ này trong thời gian tới.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận
- Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận triết học Mác -
Lênin, các quan điểm của Đảng, Nhà nước và của Chủ tịch Hồ Chí Minh về
đạo đức và giáo dục nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng cho đội ngũ
đảng viên.
- Cơ sở thực tiễn là thực trạng phẩm chất đạo đức đội ngũ đảng viên ở
huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay qua đánh giá chất
9
lượng đảng viên hàng năm, đồng thời luận văn cũng tham khảo, sử dụng
những tài liệu có liên quan đến nội dung luận văn.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong đề tài là phương pháp lịch
sử và lôgíc; kết hợp với các phương pháp liên ngành khác như phân tích, tổng
hợp, thu thập và xử lý các số liệu.
6. Kết cấu của Luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, Luận văn được kết
cấu hai chương năm tiết:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh về đạo đức trong giáo dục đạo đức cách mạng cho đảng viên ở
huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay
Chương 2: Phương hướng và giải pháp nâng cao việc vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức trong giáo dục đạo đức cách mạng cho đảng
viện ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay
7. Những đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn
- Góp phần hệ thống các quan điểm của tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức cho đội ngũ đảng viên.
- Đánh giá đúng thực trạng đạo đức của đội ngũ đảng viên ở huyện
Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay.
- Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao phẩm chất đạo đức của đội đảng
viên theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh.
- Luận văn có thể cung cấp thêm những luận cứ khoa học và thực tiễn
giúp các cấp lãnh đạo của huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh trong công tác xây
dựng đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên và công tác xây dựng Đảng
trong thời gian tới.
10
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC TRONG GIÁO DỤC
ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO ĐỘI NGŨ ĐẢNG VIÊN Ở HUYỆN
HƯƠNG SƠN, TỈNH HÀ TĨNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1.1. Đạo đức và tính tất yếu khách quan của việc giáo dục đạo đức
cách mạng cho đội ngũ đảng viên trong giai đoạn hiện nay
1.1.1. Đạo đức
Đạo đức là một trong những hình thái sớm nhất của ý thức xã hội, nó ra
đời và tồn tại một cách khách quan trong cuộc sống nhằm điều chỉnh ý thức

và hành vi của con người. Đạo đức bao gồm những chuẩn mực, quy tắc ứng
xử mang tính tự nguyện nhằm điều chỉnh hành vi con người hướng tới các giá
trị chân - thiện - mĩ trong đời sống cộng đồng. Đạo đức ra đời và phát triển là
do nhu cầu của xã hội phải điều tiết mối quan hệ giữa các cá nhân và hoạt
động chung của con người trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Đạo đức
biểu hiện bản chất xã hội của con người, là nét cơ bản trong tính người. Vì
vậy, sự tiến bộ của ý thức đạo đức là một trong những tiêu chí căn bản để
đánh giá sự tiến bộ chung của xã hội.
Theo Từ điển tiếng Việt, đạo đức là "Những tiêu chuẩn, nguyên tắc
được dư luận xã hội thừa nhân, quy định hành vi, quan hệ của con người đối
với nhau và đối với xã hội" [40, tr.297].
Nhà đạo đức học G.Bandzeladze: "Đạo đức của con người là năng lực
phục vụ một cách tự giác và tự do những người khác và xã hội"; "nơi nào
không có hành động tự nguyện, tự giác của con người thì nơi ấy không thể có
nhân phẩm, không thể thực sự có đời sống xã hội " [1, tr.48]. Từ đó, ông
định nghĩa: "Đạo đức là hệ thống những chuẩn mực biểu hiện sự quan tâm tự
11
nguyện tự giác của những con người trong quan hệ với nhau và trong quan hệ
với xã hội nói chung" [1, tr.104]. Còn A.G.Xpirkin cho rằng đạo đức là: "Hệ
thống những chuẩn mực xã hội điều chỉnh sự giao tiếp giữa các cá nhân và
hành vi con người nhằm đảm bảo sự thống nhất lợi ích của cá nhân và tập
thể" [44, tr.84].
Ở nước ta, trong cuốn Giáo trình đạo đức học xuất bản năm 1997, đạo
đức được định nghĩa: “Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội đặc biệt, bao
gồm một hệ thống những quan điểm, quan niệm, những quy tắc, nguyên tắc,
chuẩn mực xã hội. Nó ra đời, tồn tại và biến đổi từ nhu cầu của xã hội. Nhờ
đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích,
hạnh phúc của con người và sự tiến bộ của xã hội trong mối quan hệ giữa con
người với con người, giữa cá nhân với xã hội” [22, tr.12].
Từ những quan niệm trên cho thấy, đạo đức là một hiện tượng lịch sử

và xét cho đến cùng là sự phản ánh của các quan hệ xã hội với những đặc
trưng cơ bản:
Thứ nhất, với tư cách là một hình thái ý thức xã hội phản ánh tồn tại xã
hội, đạo đức bao giờ cũng bị chi phối bởi những điều kiện kinh tế, xã hội và
lịch sử nhất định.
Thứ hai, căn cứ vào những chuẩn mực đạo đức, chúng ta có thể đánh
giá hành vi của mỗi người theo các quam niệm về thiện và ác, về cái không
được làm (vô đạo đức) và những nghĩa vụ phải làm. Mọi thời đại đều lên án
cái ác, tính tàn bạo, tham lam, hèn nhát, phản bội và biểu dương cái thiện,
sự dũng cảm, chính trực, độ lượng, khiêm tốn
Thứ ba, khác với pháp luật, các chuẩn mực đạo đức được mọi người tự
nguyện, tự giác thực hiện do sự thôi thúc của lương tâm cá nhân và dư luận xã
hội, những yêu cầu của đạo đức là bổn phận phải làm, không trừ một ai.
12
Thứ tư, ý thức về lương tâm, trách nhiệm, danh dự và lòng tự trọng
chính là sức mạnh đặc biệt của đạo đức luôn hướng con người tới các giá trị
chân - thiện - mĩ, là nét cơ bản quy định nhân cách con người.
Thứ năm, trong xã hội có giai cấp, nội dung chủ yếu của đạo đức phản
ánh quan hệ giai cấp, đạo đức mang tính giai cấp. Mỗi giai cấp trong những
giai đoạn phát triển nhất định của lịch sử xã hội đều có những quan niệm đạo
đức riêng, phản ánh địa vị và lợi ích của giai cấp mình. Giai cấp tiêu biểu cho
xu thế phát triển của xã hội thì đại diện cho một nền đạo đức tiến bộ, còn giai
cấp phản động thì đại diện cho một nền đạo đức suy thoái.
Từ những đặc trưng cơ bản trên, có thể khái niệm: Đạo đức là toàn bộ
hệ thống những quan điểm, nguyên tắc, chuẩn mực xã hội nhằm điều chỉnh,
đánh giá hành vi ứng xử của con người trong mối quan hệ với người khác và
với xã hội, nhằm bảo đảm sự kết hợp hài hoà trong quan hệ lợi ích giữa cá
nhân với cộng đồng ở những giai đoạn lịch sử cụ thể để giữ gìn trật tự xã hội.
1.1.2. Tính tất yếu khách quan của việc giáo dục đạo đức cách mạng
cho đội ngũ đảng viên trong giai đoạn hiện nay

Vào những năm cuối của thế kỷ XX, chủ nghĩa xã hội lâm vào khủng
hoảng trầm trọng, dẫn đến tan rã, sụp đổ ở Đông Âu và Liên Xô, tác động
không nhỏ đến sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Trước bối
cảnh đó, đại đa số đảng viên vẫn giữ được phẩm chất đạo đức, có lối sống
lành mạnh, không giao động trước những khó khăn, thử thách. Bên cạnh đó,
một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên giao động trước những khó khăn,
thử thách. Chính vì vậy, tại Hội nghị lần thứ V Ban Chấp hành Trung ương
khoá VIII đã khẳng định: "Sự suy thoái về đạo đức, lối sống ở một bộ phận
không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có cả cán bộ có chức quyền. Nạn tham
nhũng, dùng tiền Nhà nước tiêu xài phung phí, ăn chơi sa đọa không được
ngăn chặn có hiệu quả. Hiện tượng quan liêu, cửa quyền, sách nhiễu nhân
13
dân, kèn cựa địa vị, cục bộ địa phương, bè phái, mất đoàn kết khá phổ biến"
[16, tr.466]. Đến Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Đảng ta tiếp tục chỉ
rõ những khuyết điểm, "nhất là khuyết điểm về công tác giáo dục, rèn luyện
đội ngũ cán bộ, đảng viên, chưa ngăn chăn và đẩy lùi được sự suy thoái về tư
tưởng, chính trị và đạo đức lối sống" [19, tr.139]. Chính vì vậy, việc giáo dục
đạo đức cho đội ngũ đảng viên nói chung, đảng viên ở huyện Hương Sơn nói
riêng là hết sức quan trọng.
Nền kinh tế nước ta từng bước chuyển từ cơ chế tập trung quan liêu bao
cấp sang kinh tế thị trường, do đó, có sự tác động không nhỏ đến đội ngũ cán
bộ, đảng viên. Trong nền kinh tế thị trường đòi hỏi cán bộ, đảng viên vừa phải
nâng cao trình độ hiểu biết, năng lực, kiến thức mới, đồng thời phải ngăn
ngừa, hạn chế mặt tiêu cực của nó. Cơ chế thị trường có ưu điểm là thúc đẩy
nền kinh tế phát triển năng động, cải thiện nâng cao đời sống nhân dân nhưng
mặt trái của nó là làm cho một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái
về đạo đức, lối sống, coi trọng đồng tiền trên cả lương tâm, đạo lý. Trước mặt
trái của cơ chế thị trường, đại đa số đảng viên vẫn giữ được bản lĩnh chính trị,
phẩm chất đạo đức cách mạng, gắn bó mật thiết với nhân dân, thực hiện tốt
chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhưng bên cạnh đó

có một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên tha hoá biến chất, làm giảm uy
tín của Đảng đối với nhân dân.
Trong bối cảnh đó, Đảng ta đã khởi xướng và lãnh đạo công cuộc đổi
mới, xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Đại hội lần
thứ VII của Đảng (tháng 6/1991) đã khẳng định: Đảng lấy chủ nghĩa Mác -
Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành
động. Đại hội lần thứ IX, lần thứ X của Đảng tiếp tục khẳng định tư tưởng Hồ
Chí Minh là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của Đảng.
Chính vì vậy, Bộ Chính trị đã quyết định ban hành Chỉ thị số 06-CT/TW,
14
ngày 07/11/2006 về thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh” trong toàn Đảng, toàn dân nhằm nâng cao phẩm chất
đạo đức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và toàn thể nhân dân.
1.1.2.1. Yêu cầu khách quan của việc nâng cao đạo đức cách mạng cho
đội ngũ đảng viên ở huyện Hương Sơn trong giai đoạn hiện nay
- Xuất phát từ đặc điểm tình hình của địa phương.
Đối với Đảng bộ huyện Hương Sơn, việc giáo dục đạo đức cách mạng
cho cán bộ, đảng viên và quần nhân dân trong giai đoạn hiện nay là yêu cầu
cấp thiết, bởi Hương Sơn là huyện có những đặc thù khác so với các địa bàn
khác trong tỉnh. Là huyện miền núi, biên giới, có cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo
nối với các nước trong khu vực, nhân dân thường đi lại, buôn bán, trao đổi
hàng hoá với các nước bạn. Đặc biệt, hiện nay Hương Sơn đang xây dựng khu
kinh tế cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo theo Quyết định 162-QĐ/TTg của Thủ
tướng Chính phủ. Do đó, bên cạnh những mặt tích cực của hội nhập kinh tế
quốc tế, đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân ở Hương Sơn hàng ngày, hàng
giờ phải tiếp xúc với mặt trái của cơ chế thị trường, là nguyên nhân dẫn đến
sự suy thoái về phẩm chất đạo đức lối sống của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Theo Báo cáo thống kê tình hình tổ chức cơ sở đảng và đảng viên,
trong những năm qua ở Đảng bộ huyện Hương Sơn có một bộ phận cán bộ,
đảng viên thoái hoá biến chất, vi phạm kỷ luật Đảng; hằng năm, số đảng viên

vi phạm bị xử lý kỷ luật và đưa ra khỏi Đảng có chiều hướng tăng lên (năm
2004 là 37 đồng chí; năm 2005 là 51 đồng chí, tăng 27,4% và năm 2006 là 53
đồng chí, tăng 30,2% so với năm 2004), số đảng viên giảm sút ý chí phấn đấu,
phai nhạt lý tưởng ngày càng nhiều. Do đó, việc giáo dục đạo đức cách mạng
nói chung, giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh nói riêng cho đội ngũ
cán bộ, đảng viên đang trở thành vấn đề cấp bách đối với Đảng bộ huyện
15
Hương Sơn trong giai đoạn hiện nay. Chính vì vậy, việc nâng cao đạo đức
cách mạng cho đội ngũ này là hết sức cần thiết.
- Xuất phát từ yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại
hoá.
Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ, hiệu lực và
hiệu quả quản lý, điều hành của chính quyền các cấp; thực hiện có hiệu quả
cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, tăng
cường sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân, đẩy mạnh công cuộc đổi mới trên
tất cả các lĩnh vực, tập trung mọi nguồn lực tạo bước phát triển đột phá về
công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ, đồng thời đầu tư
phát triển nông nghiệp, nông thôn toàn diện; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về
giáo dục - đào tạo, khoa học công nghệ, y tế, văn hoá và các hoạt động xã hội;
bảo đảm quốc phòng - an ninh, giữ vững ổn định chính trị, phấn đấu từng
bước xây dựng Hương Sơn trở thành một trung tâm kinh tế năng động của
vùng Tây Bắc Hà Tĩnh [21, tr.14].
Với xuất phát điểm là một trong những huyện nghèo của tỉnh Hà Tĩnh,
để thực hiện được nhiệm vụ nêu trên là một gánh nặng đặt lên vai cán bộ,
đảng viên, mà trước hết là của đội ngũ đảng viên của Đảng bộ huyện Hương
Sơn. Hồ Chí Minh từng nói: làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã mới
là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một
cuộc đấu tranh phức tạp, lâu dài, gian khổ. Để đạt được các mục tiêu mà Đại
hội Đảng bộ huyện khoá XXI (nhiệm kỳ 2010-2015) đề ra phụ thuộc rất nhiều
vào yếu tố con người mà trước hết là đội ngũ đảng viên - những người đứng

đầu để lãnh đạo đảng bộ và nhân dân thực hiện thắng lợi các mục tiêu đã đề
ra. Để thực hiện thắng lợi những mục tiêu đó, Đảng bộ huyện Hương Sơn cần
phải nâng cao phẩm chất và năng lực đội ngũ đảng viên mà trước hết là phẩm
16
chất đạo đức cách mạng để đội ngũ này đủ sức gánh vác trách nhiệm không
chỉ cho hiện tại mà còn cho cả tương lai lâu dài.
Trước những nhiệm vụ khó khăn của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp
hoá, hiện đại hoá, hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi phải có một đội ngũ đảng
viên thực sự trung thành với sự nghiệp đổi mới, tin tưởng vào con đường mà
Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn, có tâm huyết, công tâm, thạo việc, tận tụy với
dân, biết phát huy sức mạnh của nhân dân, không tham nhũng, không ức hiếp
dân mới đảm bảo hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra.
- Xuất phát từ vai trò, vị trí của đội ngũ đảng viên
Đội ngũ đảng viên là người thay Đảng để tuyên truyền, vận động nhân
dân thực hiện Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, là người
lãnh đạo nhân dân thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ trên tất cả các lĩnh vực.
Vì vậy, họ phải luôn học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, bản lĩnh chính
trị và nâng cao phẩm chất đạo đức để giải quyết nhiều mối quan hệ phức tạp
trong xã hội. Đảng viên là những người "đứng mũi chịu sào", chịu trách
nhiệm chính trước Đảng, trước nhân dân những việc mình làm, là những
người trực tiếp giải quyết các nguyện vọng chính đáng của nhân dân.
Đội ngũ đảng viên là những người trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và tổ
chức thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước ở địa phương. Có thể nói rằng những đường lối, chính sách đó có đi
vào cuộc sống và trở thành hiện thực hay không là phụ thuộc một phần rất
quan trọng vào đội ngũ đảng viên. Đội ngũ này là những người tiếp xúc và
làm việc trực tiếp với dân vì vậy họ chính là sợi dây nối giữa Đảng, Nhà nước
với nhân dân, giúp cho mối quan hệ máu thịt này được củng cố vững chắc.
Trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay, chúng
ta phải nhận thức sâu sắc rằng, mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công

bằng, dân chủ, văn minh phải bắt đầu từ cơ sở; đẩy mạnh công nghiệp hoá,
17
hiện đại hoá đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế phải bắt nguồn từ công nghiệp
hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn, mà động lực để thực hiện mục tiêu
trên trước hết là đội ngũ đảng viên. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ, cơ sở mà làm
được việc thì mọi việc đều xong xuôi. Điều đó cũng có nghĩa là nếu như đội
ngũ đảng viên yếu kém, không đủ phẩm chất, năng lực để đảm đương công
việc của mình thì tất yếu sẽ dẫn đến tình trạng ách tắc, đình trệ trong toàn bộ
hệ thống chính trị. Chính vì vậy, muốn thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ
của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá phải bắt đầu từ việc xây dựng
một đội ngũ đảng viên đảm bảo về phẩm chất, năng lực, đáp ứng được yêu
cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới.
- Xuất phát từ thực trạng yếu kém về phẩm chất đạo đức của một bộ
phận cán bộ, đảng viên.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn, cán bộ từ trung ương đến tỉnh,
huyện và xã đều phải một lòng, một dạ phục vụ lợi ích chung của nhân dân,
phải là người đầy tớ trung thành của nhân dân, phải đi sâu, đi sát đến cơ sở,
phải thật sự quan tâm đến đời sống của nhân dân chứ không phải là "quan
cách mạng".
Nhìn chung, hiện nay về cơ bản đội ngũ cán bộ, đảng viên của huyện
Hương Sơn đều có phẩm chất đạo đức tốt, đủ năng lực để đảm đương được
công việc. Những đóng góp của đội ngũ này trong công tác xây dựng Đảng,
phát triển kinh tế - xã hội của huyện nhà trong những năm vừa qua là minh
chứng thực tế. Tuy vậy, khi bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện
đại hoá với những nhiệm vụ chính trị mới rất nặng nề, khó khăn và phức tạp
thì một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã bộc lộ không ít những yếu
kém, bất cập về nhiều mặt, trong đó có vấn đề phẩm chất đạo đức. Đặc biệt là
tình trạng quan liêu, tham nhũng, mất đoàn kết nội bộ, nhũng nhiễu dân trong
một bộ phận cán bộ, đảng viên vẫn xảy ra ở nhiều nơi, chậm được ngăn chặn
18

và đẩy lùi. Những biến tướng của chủ nghĩa cá nhân ngày càng trở nên phổ
biến và nghiêm trọng, làm cho một số cán bộ, đảng viên trở thành những "ông
quan cách mạng" trên chính mảnh đất đã sinh thành và nuôi dưỡng mình
Sự thoái hoá, biến chất về đạo đức, lối sống của một số cán bộ, đảng
viên đã gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín của Đảng. Nhiều nơi cán bộ, đảng
viên thoái hoá, biến chất làm cho uy tín của Đảng bị giảm, nhân dân mất niềm
tin. Thực tế xảy ra ở nhiều địa phương đã chứng minh, ở những cơ sở mà đội
ngũ cán bộ, đảng viên thoái hoá, biến chất về phẩm chất đạo đức thì hiệu lực,
hiệu quả quản lý không cao, gây ra sự mất ổn định nghiêm trọng về mọi mặt,
tạo sơ hở cho các thế lực phản động thực hiện "diễn biến hoà bình"
Với thực trạng về phẩm chất đạo đức nêu trên, việc nâng cao phẩm chất
đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên là một yêu cầu khách quan nhằm
đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ mới trong giai đoạn hiện nay.
1.1.2.2. Nhân tố ảnh hưởng và xu hướng biến đổi về phẩm chất đạo
đức của đội ngũ đảng viên ở huyện Hương Sơn trong giai đoạn hiện nay
Thực tế cho thấy, ở những thời điểm cách mạng chuyển giai đoạn, nền
đạo đức xã hội thường xuất hiện nhiều vấn đề nổi cộm. Hiện nay, Hương Sơn
đang đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp, mở rộng
giao lưu, hợp tác kinh tế - văn hoá với cả nước và các nước trong khu vực
Trong bước chuyển đổi đó, cái tích cực và cái tiêu cực, cái tốt và cái xấu tồn
tại đan xen, tác động qua lại lẫn nhau trong mối quan hệ chằng chịt giữa các
mặt kinh tế, chính trị, văn hoá, đạo đức, lối sống Tất cả đều tác động đến
nhận thức và tư tưởng của người dân Hương Sơn, gây nên những biến động
nhất định về quan điểm, giá trị, trong đó có giá trị đạo đức.
Dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, công cuộc đổi mới ở huyện
Hương Sơn trong những năm qua đã giành được những thành tựu quan trọng,
tạo động lực thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế, đảm bảo các hoạt động văn hoá
19
- xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh, giữ vững ổn định chính trị. Tuy vậy,
Hương Sơn vẫn là một huyện nghèo của tỉnh Hà Tĩnh, xuất phát điểm của nền

kinh tế thấp, cơ sở vật chất kỹ thuật, hạ tầng thấp kém, nguy cơ tụt hậu xa hơn
so với các huyện trong tỉnh và cả nước, sự gia tăng của các loại tội phạm, các
tệ nạn xã hội tác động xấu đến sự phát triển kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội
của đại phương.
Trong những năm tới, tình hình quốc tế và trong nước tiếp tục ảnh
hưởng nhiều mặt đến Hương Sơn, vừa tạo ra những thuận lợi, cơ hội mới,
vừa làm nẩy sinh những khó khăn và thách thức mới đối với phát triển kinh
tế - xã hội nói chung và vấn đề đạo đức của đội ngũ cán bộ, đảng viên nói
riêng ở Đảng bộ huyện Hương Sơn.
Trên thế giới, hoà bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn. Kinh tế thế
giới và khu vực tiếp tục phục hồi và phát triển nhưng vẫn tiềm ẩn những yếu tố
bất trắc khó lường. Toàn cầu hoá kinh tế tạo ra cơ hội phát triển nhưng cũng
chứa đựng nhiều yếu tố bất bình đẳng, gây khó khăn, thách thức lớn cho các
quốc gia, nhất là các nước đang phát triển. Cạnh tranh kinh tế - thương mại,
giành giật các nguồn tài nguyên, năng lượng, thị trường, nguồn vốn, công nghệ
giữa các nước ngày càng gay gắt. Khoa học và công nghệ sẽ có bước tiến nhảy
vọt và những đột phá lớn.
Những cuộc chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, xung đột dân tộc, tôn
giáo, chạy đua vũ trang, hoạt động can thiệp, lật đổ, ly khai, hoạt động khủng bố,
những tranh chấp về biên giới, lãnh thổ tiếp tục diễn ra ở nhiều nơi với tính
chất ngày càng phức tạp. Các mâu thuẫn lớn của thời đại vẫn rất gay gắt. Nhiều
vấn đề toàn cầu bức xúc đòi hỏi các quốc gia và các tổ chức quốc tế phối hợp
giải quyết
Nước ta đang đứng trước nhiều thách thức lớn, đan xen nhau, tác động
tổng hợp và diễn biến phức tạp, không thể coi thường bất cứ thách thức nào.
20
Nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong khu vực và trên thế
giới vẫn tồn tại. Tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của
một bộ phận cán bộ, đảng viên gắn với tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí là
nghiêm trọng. Những biểu hiện xa rời mục tiêu của chủ nghĩa xã hội chưa được

khắc phục. Các thế lực thù địch vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu "diến biến hoà
bình", gây bạo loạn lật đổ, sử dụng các chiêu bài "dân chủ", "nhân quyền" hòng
làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta.
Dưới tác động của những nhân tố nêu trên, tiêu chuẩn đạo đức đối với
đội ngũ cán bộ, đảng viên tất yếu có sự biến đổi. Vấn đề đạo đức xã hội nói
chung và đạo đức đội ngũ đảng viên nói riêng đang diễn ra rất phức tạp, đấu
tranh giằng co giữa cái tiến bộ và cái lạc hậu, giữa cái thiện và cái ác, giữa lối
sống có lý tưởng, lành mạnh, trung thực, thủy chung với lối sống thực dụng,
dối trá, ích kỷ, ăn bám, chạy theo đồng tiền. Đạo đức cách mạng vừa phải đấu
tranh với các hệ thống đạo đức khác mới du nhập vào nước ta, vừa phải đấu
tranh tự đổi mới, tự khẳng định mình trong điều kiện mới. Đó chính là tình
huống có vấn đề mà yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng mới đặt ra cho đạo đức
xã hội nói chung và đội ngũ đảng viên nói riêng.
Vấn đề then chốt ở đây không phải là ở chỗ nên hay không nên diễn ra
sự biến đổi phẩm chất đạo đức mà ở chỗ biến đổi như thế nào cho phù hợp
với nhu cầu của đời sống hiện thực. Đặc biệt là để điều chỉnh, đổi mới, kế
thừa những chuẩn mực đạo đức cách mạng đã có một cách hợp lý. Xét một
cách tổng thể, sự biến đổi về phẩm chất đạo đức của đội ngũ đảng viên diễn ra
theo những xu hướng sau:
- Những giá trị đạo đức truyền thống vẫn được khẳng định và phát triển
trong điều kiện mới. Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, dù điều
kiện khách quan có thay đổi như thế nào, thì đối với người Việt Nam, quan
niệm truyền thống về chân - thiện - mĩ cũng là chuẩn mực của cái trung thực,
21
cái đúng đắn, khoa học và cái đẹp hoàn mĩ đấy tính nhân văn. Bởi vậy, chuẩn
mực đạo đức mang tinh thần cơ bản, cốt lõi, bao trùm của cán bộ, đảng viên
nói chung là lòng yêu nước, truyền thống nhân ái, khoan dung, ý thức cộng
đồng. Giá trị đạo đức được xã hội quan tâm nhất hiện nay là ý thức trách
nhiệm của người cán bộ, đảng viên là đối với nhân dân, với công việc được
giao phó.

- Những giá trị đạo đức hình thành trong cách mạng dân tộc dân chủ
được giữ gìn, phát huy và bổ sung nội dung mới phù hợp với tình hình hiện
nay. Chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong chiến tranh nay chuyển sang chủ
nghĩa anh hùng cách mạng trong công cuộc đổi mới. Ý chí không chịu làm nô
lệ, không chịu mất nước chuyển sang ý chí không chịu nghèo đói, ngu dốt, lạc
hậu, lệ thuộc, dám làm, dám chịu. Tự do trước đây được hiểu như là quyền tự
do của toàn dân tộc, nay còn mang thêm nhiều ý nghĩa về quyền tự do cá nhân:
tự do lập nghiệp, tự do học tập, tự do kinh doanh; trung với nước, hiếu với
dân Những chuẩn mực đạo đức này không chỉ giới hạn trong phạm vi cộng
đồng mà còn được áp dụng để thẩm định, tiếp nhận mọi giá trị khác từ bên
ngoài vào.
- Một số giá trị mới được bổ sung, đó là những giá trị hình thành do sự
vận động, phát triển của thực tiễn cách mạng hôm nay và những giá trị thu
nhận được từ bên ngoài khi đất nước đổi mới. Những giá trị này có xu hướng
được coi trọng và ngày càng được khuyến khích, như: học vấn, sức khoẻ, tính
sáng tạo, tự lập, tinh thần yêu lao động, trân trọng nghề nghiệp của mình Hồ
Chí Minh từng nhắc nhở, bất cứ làm nghề gì, nấu bếp, quét nhà hay làm chủ
tịch mà có ích cho nước, cho dân đều phải lao động, đều là vẻ vang. Đây là
những giá trị giúp cho mỗi cá nhân tự cạnh tranh, vươn lên khẳng định mình
trong xã hội mới, góp phần bù đắp những hạn chế trong giá trị đạo đức truyền
thống. Ngược lại, có một số giá trị trước đây được đề cao, nhưng hiện nay
22
không còn phù hợp nữa nên bị loại bỏ hoặc được thay thế bằng những giá trị
mới; ví dụ như chủ nghĩa bình quân, "cào bằng", "xấu đều hơn tốt lõi", "ăn
cho đều, kêu cho sòng" trong thời kỳ bao cấp.
Như vậy, trong thời kỳ cách mạng mới, quan niệm về chuẩn mực đạo
đức đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên đã có sự biến đổi rõ nét. Cùng với
những thành tựu của công cuộc đổi mới, những chuẩn mực giá trị mới đang
dần dần hình thành. Trong quá trình đó, những giá trị truyền thống cơ bản,
tiêu biểu cho bản sắc và phẩm giá dân tộc vẫn là định hướng chủ đạo cho tâm

thức, hành vi, ứng xử của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đây chính là đảm bảo
hết sức quan trọng cho sự phát triển bền vững của Hương Sơn trên con đường
tiến lên văn minh, hiện đại mà vẫn giữ được nét đẹp truyền thống về văn hoá
và đạo đức của quê hương.
Tuy nhiên, trước những biến động phức tạp của tình hình thế giới cùng
với việc đẩy mạnh phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
ở nước ta hiện nay, cần nêu cao tinh thần cảnh giác với những biến đổi theo xu
hướng tiêu cực có khả năng diễn ra ở mọi nơi, mọi lúc, mọi đối tượng như:
- Từ chỗ coi trọng các giá trị chính trị xã hội chạy sang cực các giá trị
kinh tế vật chất; Từ chỗ lấy con người xã hội, tập thể làm mẫu mực chuyển
sang đề cao thái quá con người cá nhân, tạo môi trường thuận lợi cho chủ
nghĩa cá nhân nảy sinh, phát triển.
- Từ chỗ quan tâm giáo dục toàn diện cả đức và tài, lấy đức làm nền
tảng trong phát triển nhân cách chuyển sang tuyệt đối hoá tài năng, năng lực,
coi nhẹ, thậm chí lãng quên giáo dục đạo đức.
- Từ chỗ sống có lý tưởng đến chỗ chỉ nghĩ đến hưởng thụ cá nhân, tôn
sùng lối sống thực dụng, sùng bái đồng tiền, xa hoa lãng phí.
- Nhiều giá trị truyền thống bị coi thường, một số thuần phong mĩ tục bị
xâm phạm
23
1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về đạo đức
1.2.1. Đạo đức cách mạng theo quan điểm của Hồ Chí Minh
Đạo đức cách mạng là phạm trù cơ bản nhất trong tư tưởng đạo đức Hồ
Chí Minh. Trong các bài viết, bài nói của mình, Hồ Chí Minh thường nói tới
đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên. Người cũng thường dùng những
thuật ngữ khác nhau có ý nghĩa như: đạo đức mới, đạo đức cộng sản, đạo đức
tập thể, đạo đức xã hội chủ nghĩa, đạo đức vô sản, đạo đức vĩ đại, đạo đức
cách mạng cao cả nhất…
Gọi là đạo đức mới vì nó chưa hề có trong lịch sử tư tưởng Việt Nam;
nó chỉ xuất hiện và phát triển cùng với tiến trình đấu tranh giành độc lập dân

tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Gọi là đạo đức cách mạng vì
nó phục vụ cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng của Đảng, của nhân dân và
của cả dân tộc ta.
Trong tác phẩm Đạo đức cách mạng viết vào tháng 12/1958, Hồ Chí
Minh đã nêu một cách khái quát nhưng súc tích và cô đọng về những nội
dung cơ bản của đạo đức cách mạng theo quan điểm của mình. Người viết:
Nói tóm tắt, thì đạo đức cách mạng là:
Quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng. Đó là điều chủ
chốt nhất.
Ra sức làm việc cho Đảng, giữ vững kỷ luật của Đảng, thực hiện tốt
đường lối chính sách của Đảng.
Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi
ích riêng của cá nhân mình. Hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Vì Đảng, vì
dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu trong mọi việc.
24
Ra sức học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, luôn luôn dùng tự phê và phê
bình để nâng cao tư tưởng và cải tiến công tác của mình và cùng đồng chí
mình tiến bộ [35, tr.285].
Như vậy, đạo đức cách mạng mà Hồ Chí Minh nêu trong các bài nói,
bài viết của Người là đạo đức mới, đạo đức cộng sản chủ nghĩa của giai cấp
công nhân, đạo đức tiên tiến nhất của thời đại chúng ta. Hồ Chí Minh cho
rằng, đạo đức cách mạng trước hết đòi hỏi mỗi người chúng ta phải có lòng
yêu nước nồng nàn, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với giai cấp, phải căm
thù sâu sắc lũ giặc cướp nước và bè lũ phản động bán nước; phải quyết tâm
phấn đấu vì sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và của dân tộc; đặt lợi ích
của Đảng, của dân tộc lên trên hết, trước hết. Hồ Chí Minh nói: “Đạo đức
cách mạng là tuyệt đối trung thành với Đảng, với nhân dân”. “Đạo đức cách
mạng là ra sức phấn đấu để thực hiện mục tiêu của Đảng, hết sức trung thành
phục vụ giai cấp công nhân và nhân dân lao động, tuyệt đối không thể lừng
chừng” [35, tr.285-286].

Trước hết, tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh mang tính cách mạng và
khoa học triệt để. Đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh thuộc hệ tư tưởng đạo
đức giai cấp vô sản - đạo đức Mác - Lênin, trái ngược về mặt nội dung so với
các kiểu đạo đức cũ của giai cấp thống trị, của chế độ áp bức, bóc lột nhân
dân lao động. Đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh "không phải là đạo đức thủ
cựu. Nó là đạo đức mới, đạo đức vĩ đại, nó không phải vì danh vọng của cá
nhân mà vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người" [31,
tr.252]. Người khẳng định:
Có người cho đạo đức cũ và đạo đức mới không có gì khác nhau. Nói
như vậy là lầm to. Đạo đức cũ và đạo đức mới khác nhau nhiều. Đạo đức cũ
như người đầu ngược xuống đất chân chổng lên trời. Đạo đức mới như người
hai chân đứng vững được dưới đất, đầu ngửng lên trời. Bọn phong kiến ngày
25