Thuyết minh về một loài cây quê em

Thuyết minh về một loài cây quê em [Cây
dừa]
Bài làm:
A. Mở bài:
Ca dao có câu:
Dừa xanh đứng sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho đời thủy chung.
Từ lâu, cây dừa đã trở thành loài cây thân quen của làng
quê Việt Nam, gắn bó với đời sống con người thủy chung,
son sắt, trước sau nghĩa tình.
B. Thân bài:
1) Địa bàn trồng trọt:
• Cây dừa chủ yếu được trồng ở vùng nhiệt đới, đặc
biệt là khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
• Ở Việt Nam, dừa tập trung từ Quảng Ngãi đến Cà
Mau, đặc biệt là vùng Bình Định, Bến Tre.
2) Phân loại:
Có nhiều loại chuối: chuối hương, chuối ngự, chuối sứ,
chuối mường. Loại chuối nào khi chín cũng đều cho ta vị
ngọt ngào và hương thơm hấp dẫn. Đặc biệt, có một loại
chuối là chuối trứng cuốc rất được ưa thích vì vị thơm
ngon của nó.
Có nhiều loại dừa: dừa cao và dừa lùn.
• Dừa lùn (dừa kiểng) thường được trồng làm cảnh
trong gia đình hoặc khu vui chơi công cộng.
• Dừa cao gồm:
o Dừa xiêm: trái thường nhỏ, màu xanh, nước
ngọt, thường dùng để uống.
o Dừa bị: trái to, màu xanh đậm, thường được
dùng trong chế biến thực phẩm.
o Dừa nếp: trái vàng xanh mơn mởn.

o Dừa lửa: lá đỏ, quả vàng hồng.
o Dừa dâu: trái rất nhỏ, màu hơi đỏ.
o Dừa dứa: trái nhỏ, màu xanh, nước ngọt, thơm
mùi dứa.
o Dừa sáp: cơm dừa vừa xốp, vừa mềm mại lại
dẻo như bột đã được nhào sệt, đồng thời lại có
màu vàng đục như sáp, chỉ có ở vùng Cầu Kè
(Trà Vinh).
3) Cấu tạo:
Mỗi cây dừa đều gồm: thân, lá, hoa, buồng, trái.
• Thân:
o Dừa cao: có những đốt như hổ vằn, thường có
màu nâu sậm, đường kính khoảng 45 cm, cây
dừa khỏe cao đến 25 m.
o Dừa lùn (dừa kiểng): thân xanh, có nhiều đốt,
đốt trên cùng là nơi xuất phát những phiến lá
ôm lấy thân rồi tỏa ra.
o Lá: xanh, gồm nhiều tàu, khi héo có màu hơi
nâu.
o Hoa: trắng, nhỏ.
o Quả: phát triển từ hoa dừa, có lớp vỏ dày bên
ngoài, cơm dừa trắng bên trong.
o Buồng: trung bình mỗi buồng từ 5 đến 10 trái
dừa, có loại trên 20 trái.
4) Công dụng:
Dừa có nhiều công dụng:
• Nước dừa: thơm ngon, mát dịu, là loại nước giải khát
rất tốt; dùng để kho cá, kho thịt, làm nước chấm,…
• Cơm dừa: làm kẹo mứt (kẹo dừa Bến Tre), làm dầu
dừa,… đặc biệt là nước cốt dừa rất thơm ngon, béo

ngọt, thường dùng với chè, kem và các loại bánh
mặn ngọt.
• Củ hủ dừa (phần lõi non của thân dừa): dùng để chế
biến thức ăn rất độc đáo; con đuôn đục thân dừa là
một món đặc sản rất ngon và hấp dẫn.
• Dầu dừa: dùng để thắp, ăn, nấu xà phòng, thoa tóc,
…
• Xơ dừa: dùng bện dây thừng, làm thảm, làm phân
bón cây, chiết cành,…
• Thân dừa: làm cột nhà, làm cầu bắc qua sông rạch,
làm máng dẫn nước trên đồng ruộng, làm đũa, vá
xới cơm,…
• Lá dừa: không chỉ dùng lợp nhà, làm phên liếp, chằm
nón, mà còn là chất đốt thường dùng để đun nấu phổ
biến ở thôn quê, lá dừa khô bó lại làm đuốc để đi
trong đêm tối trời.
• Hoa dừa: ở thôn quê thường dùng để trang trí cho
cổng chào đám cưới, đám hỏi, để cúng trên bàn thờ.
• Gáo dừa: dùng để đun nấu, làm than hoạt tính.
Ngoài ra chúng còn được tạo thành những mặt hàng
thủ công mỹ nghệ rất đẹp: nút áo quần, những chú
khỉ làm trò, những con công xòe đuôi, những đôi
chim quấn quýt, những chiếc xe ngựa cổ xưa,… được
khách du lịch rất ưa chuộng.
• Có thể thấy điều này qua các bức tranh dân gian
Đông Hồ hoặc các lễ hội hái dừa ở vùng đồng bằng
Nam Bộ. Trái dừa luôn có mặt trong mâm ngũ quả
thờ cúng trong ngày Tết cổ truyền.
• Đối với tuổi thơ: còn gì thú vị hơn những buổi trưa
hè mắc võng dưới tán lá mát rượi, nghe tiếng lá dừa

xào xạc gọi nhau, rồi được thưởng thức những trái
dừa ngọt lịm, các trò chơi kéo tàu dừa, lấy lá dừa
làm kèn, làm thành những con châu chấu, cào cào
rất dễ thương,…
• Những đêm trăng thanh, vườn dừa là nơi hò hẹn của
nam thanh nữ tú.
• Trong văn chương:
5) Dừa trong đời sống tinh thần của người Việt:
a. Từ lâu, dừa đã xuất hiện trong đời sống tinh thần
của người Việt:
b. Cây dừa là nguồn cảm hứng cho giới văn nghệ sĩ:
“Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ
Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió
Tôi hỏi nội tôi: “Dừa có tự bao giờ?”
(Dừa ơi – Lê Anh Xuân)
• Trong âm nhạc: bài hát “Dáng đứng Bến Tre”, “Cây
cầu dừa”
“Ai đứng như bóng dừa, tóc dài bay trong gió
Có phải người còn đó là con gái của Bến Tre…”
Như vậy, cây dừa có tầm quan trọng đặc biệt đối với
người Việt Nam.
C. Kết bài:
Cảm ơn nhà thơ Lê Anh Xuân đã nói hộ cho ta tình cảm
đối với cây dừa:
“Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vút
Lá vẫn xanh rất mực dịu dàng
Rễ dừa bám sâu vào lòng đất
Như dân làng bám chặt quê hương”
(Dừa ơi – Lê Anh Xuân)

Bài tham khảo:
Dừa (Cocos nucifera), là một loài cây trong họ Cau với
các lá đơn xẻ thùy lông chim 1 lần, cuống và gân chính
dài 4–6 m các thùy với gân cấp 2 có thể dài 60–90 cm; lá
kèm thường biến thành bẹ dạng lưới ôm lấy thân; các lá
già khi rụng để lại vết sẹo trên thân.
Nguồn gốc và canh tác
Nguồn gốc của loài thực vật này là chủ đề gây tranh cãi,
trong đó một số học giả cho rằng nó có nguồn gốc ở khu
vực đông nam châu Á trong khi những người khác cho
rằng nó có nguồn gốc ở miền tây bắc Nam Mỹ. Các mẫu
hóa thạch tìm thấy ở New Zealand chỉ ra rằng các loại
thực vật nhỏ tương tự như cây dừa đã mọc ở khu vực này
từ khoảng 15 triệu năm trước. Thậm chí những hóa thạch
có niên đại sớm hơn cũng đã được phát hiện tại
Rajasthan và Maharashtra, Ấn Độ. Không phụ thuộc vào
nguồn gốc của nó, dừa đã phổ biến khắp vùng nhiệt đới,
có lẽ nhờ có sự trợ giúp của những người đi biển trong
nhiều trường hợp. Quả của nó nhẹ và nổi trên mặt nước
và có lẽ đã được phát tán rộng khắp nhờ các dòng hải
lưu: quả thậm chí được thu nhặt trên biển tới tận Na Uy
cũng còn khả năng nảy mầm được (trong các điều kiện
thích hợp). Tại khu vực quần đảo Hawaii, người ta cho
rằng dừa được đưa vào từ Polynesia, lần đầu tiên do
những người đi biển gốc Polynesia đem từ quê hương của
họ ở khu vực miền nam Thái Bình Dương tới đây.
Dừa phát triển tốt trên đất pha cát và có khả năng chống
chịu mặn tốt cũng như nó ưa thích các nơi sinh sống có
nhiều nắng và lượng mưa bình thường (750–2.000 mm
hàng năm), điều này giúp nó trở thành loại cây định cư

bên các bờ biển nhiệt đới một cách tương đối dễ dàng.
Dừa cần độ ẩm cao (70–80%+) để có thể phát triển một
cách tối ưu nhất, điều này lý giải tại sao nó rất ít khi được
tìm thấy trong các khu vực có độ ẩm thấp (ví dụ khu vực
Địa Trung Hải), thậm chí cả khi các khu vực này có nhiệt
độ đủ cao. Nó rất khó trồng và phát triển trong các khu
vực khô cằn.
Hoa của dừa là loại tạp tính (có cả hoa đực lẫn hoa cái và
hoa lưỡng tính), với cả hoa đực và hoa cái trên cùng một
cụm hoa. Dừa ra hoa liên tục với hoa cái tạo ra hạt.
Người ta cho rằng dừa là loại cây thụ phấn chéo là chủ
yếu, mặc dù một vài giống lùn lại là tự thụ phấn.
Quả dừa
Quả dừa đang chín trên câyVề mặt thực vật học, dừa là
loại quả khô đơn độc được biết đến như là quả hạch có
xơ. Vỏ quả ngoài thường cứng, nhẵn, nổi rõ 3 gờ, lớp vỏ
quả giữa là các sợi xơ gọi là xơ dừa và bên trong nó là lớp
vỏ quả trong hay gáo dừa hoặc sọ dừa, lớp vỏ quả trong
hóa gỗ, khá cứng, có ba lỗ mầm có thể nhìn thấy rất rõ
từ phía mặt ngoài khi bóc hết lớp vỏ ngoài và vỏ giữa
(gọi là các mắt dừa). Thông qua một trong các lỗ này thì
rễ mầm sẽ thò ra khi phôi nảy mầm. Bám vào thành phía
trong của lớp vỏ quả trong là vỏ ngoài của hạt với nội
nhũ dạng anbumin dày, là lớp cùi thịt, gọi là cùi dừa, nó
có màu trắng và là phần ăn được của hạt.
Khi nhìn từ một đầu, vỏ quả trong và các lỗ mầm trông
giống như mặt của khỉ, từ trong tiếng Bồ Đào Nha để gọi
nó là macaco, đôi khi được viết tắt thành coco, từ đây mà
có tên gọi khoa học của dừa. Nucifera là từ trong tiếng
Latinh để chỉ mang theo hột.

Khi quả dừa còn non, nội nhũ bên trong còn mỏng và
mềm và có thể nạo dễ dàng. Nhưng lý do chính để hái
dừa vào giai đoạn này là để lấy nước dừa làm thức uống;
những quả to có thể chứa tới 1 lít nước uống bổ dưỡng.
Khi quả đã già và lớp vỏ ngoài chuyển thành màu nâu
(khoảng vài tháng sau) thì nó sẽ rụng từ trên cây xuống.
Vào thời điểm đó nội nhũ đã dày và cứng hơn, trong khi
nước dừa sẽ có vị nồng hơn. Khi đó nếu uống nhiều có
thể bị tiêu chảy, chỉ sau khoảng 15 phút.
Vị trí gân chính
Dừa được bổ đôi đúng cáchĐể lấy nước của quả dừa cần
loại bỏ lớp vỏ ngoài và lớp xơ dừa sau đó dùng đũa/que
chọc vào mắt lớn nhất của quả rồi đặt ống hút vào. Người
ta có thể lấy nước bằng cách chặt bỏ một phần vỏ ở phần
đối diện với cuống dừa để phần vỏ cứng bên trong phơi
ra, sau đó vạt đi phần của lớp vỏ cứng đó và rót nước
dừa vào vật chứa (cốc, chén, bát, v.v.). Ngày nay, người
ta còn dùng dao/máy bào bớt đi lớp vỏ bên ngoài làm
gần lộ ra phần vỏ cứng phía đối diện cuống dừa, rồi cũng
vạt bỏ đi phần này khi muốn lấy nước. Do quả dừa có
điểm rạn tự nhiên nên có thể bổ quả dừa bằng các loại
dao to, chẳng hạn dao mác, dao phay hay các loại tuốc
vít bản bẹt và búa. Trên quả dừa đã lột bỏ vỏ có 3 lằn
gân ứng với 3 mắt, kinh nghiệm cho thấy khi dùng sống
dao hoặc lưỡi dao hơi cùn đập vuông góc vào gân chính
(ứng với mắt lớn nhất - như chỉ bởi mũi tên đỏ trong
hình) thì quả dừa sẽ bể đôi dễ dàng, đường bể thường
thẳng và đều. Các nông dân ở Bến Tre thường dùng một
loại dao đặc biệt lưỡi không bén (sắc)lắm gọi là cái rựa
để bổ dừa.

Khi quả còn non thì lớp vỏ rất cứng, nhưng quả dừa non
hiếm khi rụng, ngoại trừ khi bị bệnh như nấm chẳng hạn
hoặc do chuột, dơi phá hoại. Trong thời gian quả rụng
tự nhiên, lớp vỏ trở thành màu nâu và xơ dừa trở nên
mềm và khô hơn, như thế quả sẽ ít bị hư hại khi rụng. Có
một vài trường hợp quả dừa rụng đột ngột và có thể gây
thương vong cho người. Đây là chủ đề của bài báo ấn
hành năm 1984 và đã được trao giải Ig Nobel năm 2001.
Số lượng tử vong do dừa rơi được dùng để so sánh với số
lượng các vụ tấn công của cá mập, với kết quả đưa ra là
người ta bị chết do dừa rụng nhiều hơn là do bị cá mập
tấn công. Tuy nhiên, chưa có chứng cứ nào cho thấy
người ta bị tử vong theo kiểu này. [1] Tuy nhiên, William
Wyatt Gill, một nhà truyền giáo của Hiệp hội truyền giáo
London (LMS) tới Mangaia đã ghi lại một chuyện trong đó
Kaiara, người thiếp yêu của vua Tetui, đã bị chết do một
quả dừa non bị rụng. Cây "tội phạm" này đã bị chặt bỏ
ngay lập tức. Điều này xảy ra vào khoảng năm 1777,
cùng thời gian viếng thăm của thuyền trưởng Cook.
Hoa dừaTại một số khu vực trên thế giới, những con khỉ
đã huấn luyện được dùng vào việc hái dừa. Các trường
huấn luyện khỉ vẫn tồn tại ở miền nam Thái Lan. Các
cuộc thi được tổ chức hàng năm để tìm ra con khỉ hái dừa
nhanh nhất.
Tại Việt Nam, dừa được trồng nhiều ở nhiều nơi từ Bắc
chí Nam, nhất là các vùng duyên hải. Tỉnh Bến Tre có
diện tích trồng dừa lớn nhất được mệnh danh là "xứ dừa".
Cây dừa đã trở thành biếu tượng tại đây.
Bài Tham khảo Thêm
Ai đứng như bóng dừa, tóc dài bay trong gió, có phải

người còn đó, là con gái của Bến Tre…”
Câu hát ngân nga mang đậm hồn quê gợi nhớ về vùng
đất Bến Tre, quê hương của đồng khởi. Nhắc đến Bến
Tre, người ta liên tưởng đến một vùng quê thanh bình với
cây lành trái ngọt. Đặc biệt, có một loài cây gắn bó
quanh năm, gắn bó cả cuộc đời với người dân Bến Tre –
cây dừa.
Đi khắp Bến Tre, nơi đâu ta cũng gặp bóng râm của
những hàng dừa mát rượi. Hầu như nhà nào cũng trồng
dừa. Cây dừa biểu tưởng của cây trái ở Bến Tre cũng như
cây chè của Bảo Lộc, Thái Nguyên, cây cà phê ở Buôn Mê
Thuộc hay cây cọ ở vùng quê sông Thao.
Khác với cây dừa ở các tỉnh khác được mọc ở vùng đồng
bằng, dọc bờ biến hay ven những triền cát trắng, cây dừa
Bến Tre mọc dài trên ba cù lao lớn, cù lao Minh, cù lao
Bảo và cù lao An Hóa. Vì vậy, cây dừa Bến Tre quanh
năm được phù sa của các nhánh sông Tiền, Hàm Luông,
Ba Lai, Cổ Chiên bồi đắp nên lúc nào cũng xanh tươi đầy
sức sống.
Cây dừa Bến Tre có rất nhiều chủng loại. Dừa ta hay còn
gọi là dừa bị trái to, cơm dày, dừa xiêm trái nhỏ nước
ngọt và thanh, dừa lửa có vỏ bên ngoài vàng cháy, dừa
dâu trái thon nhỏ dần ở hai đầu như hình dáng quả dâu.
Ngoài ra còn có một số loại khác như: dừa Tam Quan,
dừa cỏ, dừa dứa, dừa nhiếm, dưa éo… riêng dừa sáp chỉ
mọc được ở Trà Vinh và trở thành đặc sản của vùng đất
này.
Có lẽ trong tất cả các loại cây trái ở Việt Nam, cây dừa là
một loại cây cống hiến cả cuộc đời mình cho con người.
Khôntg một chi tiết nào trên thân dừa lại không có chỗ

dùng. Rễ dừa dùng để làm chất đốt, có nơi còn làm thuốc
nhuộm. Lá dừa dùng để lợp nhà, gói bánh dừa, tàu dừa
chặt ngắn lá dùng để trang trí nhà rạp, cổng hoa trong
những tiệc cưới ở làng quê. Lá dừa khô được bó lại thành
cây làm đuốc soi đường trong những vùng sâu thiếu thốn
ánh đèn phố thị. Sống lá dùng để đan những giỏ hoa giỏ
đựng trái cây trông rất thanh mảnh và trang trọng.
Thân dừa thường dùng để bắc ngang con mương nhỏ làm
cầu. Sau khi bào bỏ lớp vỏ bên ngoài, người ta lấy thân
làm cột, làm kèo xây nhà, hoặc sáng tạo ra các mặt hàng
thủ công mỹ nghệ khác hoặc làm chén đũa…Bông dừa
tươi được hái xuống để cắm trang trí vừa thanh nhã vừa
lạ mắt. Bông dừa già cắt khúc kết lại với nhau làm thành
giỏ hoa, chụp đèn treo tường có giá trị thẩm mỹ cao. Đọt
dừa non hay còn gọi là củ hủ dừa là một thứ thức ăn đoc
đáo. Có thể làm gỏi, lăn bột, xào rất thích hợp với người
ăn chay. Tuy nhiên, món này không phải lúc nào cũng có
vì mỗi khi đốn một cây dừa, người ta mới lấy được củ hủ
để dùng. Thậm chí ngay cả con sâu sống trên cây dừa
( còn gọi là đuông dừa) cũng là một thứ món ăn ngon. Do
ăn đọt dừa non nên đuông dừa béo múp míp. Người ta
chế biến đuông thành nhiều món ăn khoái khẩu và bổ
dưỡng ở các quán ăn trong thành phố.
Tuy nhiên, thứ có giá trị nhất vẫn là trái dừa. Trái dừa
tươi được chắt ra lấy nưốc giải khát, có công năng hạ
nhiệt, giải độc. Ngày xưa, trong chiến trận, thiếu các
phương tiện y tế, người ta còn dùng nước dừa thay thế
cho dịch truyền. Dừa khô có nhiều công dụng hơn nữa.
Nước dừa dùng để kho cá, kho thịt, thắng nước màu, cơm
dừa rám dùng để làm mứt, cơm dừa dày được xay

nhuyễn, vắt nước cốt làm kẹo dừa, nấu dầu dừa, làm xà
phòng. Bã dừa dùng làm bánh dầu, để bón phân hoặc
làm thức ăn cho gia súc. Gáo dừa được sử dụng làm than
hoạt tính, chất đốt hoặc làm các mặt hàng thủ công mỹ
nghệ rấr được ưa chuộng ở các nước phương Tây. Xơ dừa
được đánh tơi ra dùng làm thảm, làm nệm, làm dép đặc
trị cho những người bệnh thấp khớp hoặc bện làm dây
thừng, lưới bọc các bờ kè chống sạt lở ven sông.
Hiện nay, các mặt hàng làm từ cây dừa không chỉ phát
triển trong nước mà còn được mở rộng ra các nước khác
trên thế giới. Kẹo dừa Bến Tre được xuất khẩu nhiều nhất
qua trung Quốc.
Đi về Bến Tre, chỉ cần qua khỏi phà Rạch Miễu ta sẽ đi
giữa bạt ngàn màu xanh của dừa. Những buổi trưa oi
bức, chỉ cần mắc võng học bài dưới gốc dừa, bên cạnh bờ
ao, hoặc đưa mắt nhìn bầu trời xanh đung đưa qua kẽ lá,
nghe tiếng cá nhảy, đớp mồi dưới ao chúng ta bỗng thấy
cuộc đời đẹp biết bao. Cuộc sống của người dân Bến Tre
gắn liền với cây dưà từ bao đời nay. Ngôi nhà của họ
cũng ẩn hiện dưới bóng râm mát rượi của hàng dừa, lúc
khát nước uống trái dừa ngọt lịm … Không biết đã có bao
nhà thơ đã dệt nên những vần thơ đẹp về cây dừa ở Bến
Tre. Trong đó bài thơ của nhà thơ Kiên Giang làm em
thích thú nhất:
“ Khi yêu yêu lắm dừa ơi
Cả trời cả đất cả người Bến Tre
Bóng dừa râm mát lối quê
Người ơi! Tôi tưởng lối về cung tiên…”
Trong tương lai, cuộc sống ngày một hiện đại hơn. Nhưng
những giá trị tinh thần vẫn không bao giờ thay đổi. Cũng

như vậy, cây dừa sẽ mãi gắn bó với ngưồi dân Bến Tre
như những hạt phù sa mãi mãi gắn liền với các con sông
để ngày bồi đắp cho mảnh đất quê hương thêm màu mỡ.