Tiết 46: Thấu kính hội tụ_GVG

Gi¸o ¸n ®iÖn tö
vËt lý 9
*0*
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ H»ng
Trêng THCS Cấp Tiến

KiÓm tra bµi cò:
Câu 1: Nêu kết luận về mối quan hệ giữa góc tới và
góc khúc xạ khi tia sáng truyền từ không khí vào các
môi trường trong suốt khác?
Câu 2: Chiếu một tia sáng từ không khí vào thủy tinh
với góc tới bằng 60
0
thì
A. Góc khúc xạ lớn hơn 60
0
B. Góc khúc xạ bằng 60
0
C. Góc khúc xạ nhỏ hơn 60
0
D. Cả A, B, C đều sai

Tr¶ lêi: Khi tia s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ sang các môi
trường trong suốt rắn, lỏng khác nhau:
+ Gãc khóc x¹ nhá h¬n gãc tíi
+ Gãc tíi t¨ng (gi¶m) gãc khóc x¹ còng t¨ng (gi¶m)
+ Gãc tíi b»ng 0

o
th× gãc khóc x¹ còng b»ng 0
o

Câu 1: Nêu kết luận về mối quan hệ giữa góc tới và
góc khúc xạ khi tia sáng truyền từ không khí vào các
môi trường trong suốt khác?




Câu 2: Chiếu một tia sáng từ không khí vào
thủy tinh với góc tới bằng 60
0
thì
A. Góc khúc xạ lớn hơn 60
0
B. Góc khúc xạ bằng 60
0
C. Góc khúc xạ nhỏ hơn 60
0
D. Cả A, B, C đều sai

Bạn Kiên: Cậu dùng loại kính gì mà hứng ánh
sáng mặt trời mà lại đốt cháy đ$ợc
miếng giấy trên sân nh$ vậy
Bạn Long: Anh tớ bảo đó là thấu kính hội tụ.
Bạn Kiên: Thấu kính hội tụ là gì nhỉ?

Tiến hành thí nghiệm

+ Bố trí thí nghiệm nh$ hình vẽ
+ Chiếu chùm sáng tới song song theo ph$ơng vuông góc
với mặt một thấu kính hội tụ
Hỡnh 42.2
C1: Chùm tia khúc xạ ra
khỏi thấu kính có đặc
điểm gì mà ng$ời ta gọi
nó là thấu kính hội tụ

Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới.
Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló
C2: Hãy chỉ ra tia
tới, tia ló trong thí
nghiệm ở hình trên
Hỡnh 42.2

TiÕt diÖn cña mét sè thÊu kÝnh héi tô
bÞ c¾t theo mét mÆt ph¼ng vu«ng
gãc víi mÆt thÊu kÝnh ®$îc m« t¶
trªn h×nh 42.3a, b, c
C3: Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu
kính hội tụ dùng trong thí nghiệm

+ Thấu kính hội tụ đ$ợc làm bằng vật liệu trong suốt
(th$ờng là Thủy tinh họăc Nhựa)
+ Phần giữa của thấu kính hội tụ dày hơn phần rìa của
thấu kính đó.
+ Tia sáng tới thấu kính gọi là tia tới, tia khúc xạ ra
khỏi thấu kính gọi là tia ló.
+ Chùm tia tới song song theo ph$ơng vuông góc

với mặt thấu kính, cho chùm tia ló gặp nhau tại
một điểm.

C4: Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết,
trong 3 tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính
truyền thẳng không bị đổi h$ớng? Tìm cách kiểm tra
điều này.
C5: Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ
F của chùm tia ló nằm trên đ$ờng thẳng chứa tia tới nào? Hãy
biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên
hình bên.
O
F

Hỡnh 42.2

C6: VÉn thÝ nghiÖm trªn, NÕu chiÕu chïm tia tíi vµo mÆt bªn kia
cña thÊu kÝnh th× chïm tia lã cã ®Æc ®iÓm g×?
Hình 42.2




∆
O
F
’
∆
O
F

Tiêu cự Tiêu cựF
F’
O

Qua phần này chúng ta phải hiểu đ$ợc thế nào là:
+ Trục chính
+ Quang tâm
+ Tiêu điểm
+ Tiêu cự
+ Cách vẽ 3 tia sáng đặc biệt qua TKHT
Qua bài học này ta cần nắm
những đơn vị kiến thức nào?
* Thấu kính hội tụ th$ờng có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
* Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính
hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
* Đ$ờng truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
+ Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng
theo ph$ơng của tia tới.
+ Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
+ Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.

C7: Trên hình 42.6 có
vẽ thấu kính hội tụ,
quang tâm O, trục chính
Hai tiêu điểm F, F

, các
tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia
ló của các tia này
S

C8: Trả lời câu hỏi
bạn Kiên nêu ra ở
phần mở bài
C8: Thấu kính hội tụ là thấu kính
có phần rìa mỏng hơn phần giữa
Nếu chiếu một chùm sáng tới
Song song với trục chính của
thấu kính hội tụ thì chùm tia ló
sẽ hội tụ tại tiêu điểm của
Thấu kính.
F
F

S
O
(1)
(2)
(3)

Có thể em cha biết
1. Những kết luận về đ$ờng truyền của tia sáng
qua thấu kính hội tụ sẽ càng đúng khi thấu kính
có bề dày phần giữa càng nhỏ (Thấu kính mỏng)
và khi tia sáng lệch càng ít so với trục chính.
2. Trục chính cắt thấu kính ở hai điểm trên hai mặt
của thấu kính. Đối với thấu kính mỏng có thể coi
hai điểm đó trùng nhau, đó là quang tâm của thấu
kính. Trên hình ta chỉ vẽ trục chính cắt thấu kính
tại một điểm.

Dùng băng (Nớc đá) để lấy lửa
Trong cuốn tiểu thuyết: Cuộc du lịch của viên thuyền trởng
Hát-tê-rát của GiuynVec-nơ, khi đoàn du lịch bị mất bật lửa, cả đoàn
lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở -48
o
C. Một thành
viên trong đoàn, chỉ với chiếc rìu, con dao nhỏ và đôi bàn tay, đã lấy
một tảng băng n$ớc ngọt, đ$ờng kính khoảng 30cm, chế tạo đ$ợc
một thấu kính hội tụ trong suốt chẳng khác gì thấu kính pha lê.
D$ới ánh nắng mặt trời, ông đ$a thấu kính đó ra hứng các tia nắng
lên bùi nhùi, chỉ vài phút sau bùi nhùi bốc cháy.
Câu chuyện này không hoàn toàn là hoang đ$ờng. Thí nghiệm đốt
cháy gỗ bằng một thấu kính băng đã tiến hành thành công lần đầu
tiên ở Anh vào năm 1763.

Bài tập
O
Cho một thấu kính hội tụ
và hai tia ló nh$ hình
bên. Hãy dựng tia tới t$
ơng ứng với mỗi tia ló
Bài tập 1:
Bài tập 2:
Cho hai tia ló của hai
tia tới song song với
trục chính nh$ hình
bên. Hãy vẽ thấu
kính, trục chính và
quang tâm O
O

F