Nghiên cứu một số chỉ tiêu kỹ thuật của bò sữa mỹ nhập nội Việt Nam

Báo cáo khoa học Viện Chăn Nuôi 2006 1



NGHIÊN CứU MộT Số CHỉ TIÊU Kỹ THUậT CủA Bò SữA mỹ
NHậP NộI VIệT NAM
Nguyễn Hữu Lơng
1
, Đỗ Kim Tuyên
2
, Nguyễn Đăng Vang
2
, Hoàng Kim Giao
2

Nguyễn Viết Hải
3
, Vũ Văn Nội
1
, Lã Văn Thảo
2
, Trần Sơn Hà
1
, Vũ Ngọc Hiệu
1
Nguyễn Sức Mạnh
1
, Nguyễn Hùng Sơn

1
, Nguyễn Thị Dơng Huyền
4

1
Viện Chăn nuôi;
2
Cục Chăn nuôi - Bộ NN và PTNT
3
Vụ Khoa học và Công nghệ - Bộ NN và PTNT;
4
Đại học Nông nghiệp
1

Tóm tắt
Năm 2001, dự án phát triển giống bò sữa giai đoạn 2000-2005 nhập 99 bò sữa hậu bị có chửa giống Holstein
(HF) từ Mỹ, sau gần 5 năm nuôi ở một số vùng sinh thái khác nhau đàn bò đ cho những kết quả: tỷ lệ loại
thải sau năm đầu: 16,16%; sau gần 5 năm đàn bò tăng gấp 2 lần (198 con); tuổi đẻ đầu: 26,6 tháng; khoảng
cách các lứa đẻ từ 14,1 đến 16,3 tháng; sản lợng sữa bình quân 305 ngày ở lứa 1: 5412kg, lứa 2: 5863kg,
lứa 3: 5913kg, lứa 4: 5960kg; tỷ lệ mỡ: 3,63%, tỷ lệ protein: 3,17%; khối lợng bê sơ sinh: 28,6kg, P12
tháng: 170,7kg, P18 tháng: 351,3kg; tuổi đẻ lứa đầu bò sinh ra: 29,3 tháng; sữa chu kỳ 1: 4111kg, chu kỳ 2:
4614kg. Đàn bò nhập từ Mỹ là nguồn gen quý có thể để làm tơi máu đàn bò sữa của Việt Nam.
Đặt vấn đề
Bộ Nông nghiệp và PTNT cho phép Viện Chăn nuôi, đơn vị chủ trì Dự án phát triển giống
bò sữa giai đoạn 2000-2005 đợc nhập khẩu 100 bò cái sữa giống Holstein(HF) thuần
chủng có chửa từ Mỹ. Bộ Nông nghiệp và PTNT cho phép dự án giao bò HF Mỹ cho 3 đơn
vị: Công ty giống bò sữa Mộc Châu 49 con, Công ty giống bò sữa Lâm Đồng 29 con và
Trung tâm nghiên cứu bò và đồng cỏ Ba Vì 21 con. Phơng thức giao nuôi cho các đơn vị:
giao 1 bò cái nhập từ Mỹ, đơn vị phải trả 1, 2 bê đời con lúc 10-12 tháng tuổi, có khối
lợng trên 250kg để dự án mở rộng vào sản xuất. Đàn bê của lứa đẻ 1 và 2 đợc cho Công

ty bò sữa Tp Hồ Chí Minh, Sở Nông nghiệp và PTNT Lâm Đồng và Trung tâm NC chuyển
giao TBKT chăn nuôi nhận nuôi khoán, phơng thức giao khoán đàn bê sinh ra ở Việt
Nam là giao 1 bê trả 1 bê lúc 10-12 tháng tuổi. Để đánh giá đàn bò nhập đợc chính xác,
Dự án đ theo dõi chặt chẽ các chỉ tiêu kỹ thuật từ năm 12/2001 đến 6/2006.
Tiêu chuẩn bò nhập: Công ty American Genetics International trúng thầu bán 99 bò
Holstein cho Viện Chăn nuôi. Bò cái hậu bị có độ tuổi 18-24 tháng, có chửa 4-6 tháng,
khối lợng cơ thể không nhỏ hơn 420 kg, trung bình 500 kg. Đàn bò này là đàn bò giống
đợc tuyển chọn: Bố là bò đực giống Holstein thuần chủng đ đợc kiểm tra đời sau và
đợc đăng ký trong hồ sơ của Hiệp hội giống bò Holstein tại Mỹ. Lợng sữa bò mẹ phải
đạt ở lứa 1: 7.500 kg sữa/chu kỳ, lứa 2 trở lên: 8.500 kg sữa/chu kỳ. Bò có lý lịch rõ
ràng 4 đời, có số tai và có nguồn gốc từ các bang nhiệt đới của Mỹ từ vĩ tuyến 38 trở
xuống.


2

Phần Nghiên cứu về Giống vật nuôi


Để đánh giá đàn bò nhập nội trong thời gian 2001-2005 chúng tôi tiến hành đề tài:
Nghiên cứu một số chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của bò sữa Mỹ nhập nội Việt Nam (năm
2001-2005) với mục tiêu:
+ Xác định một số chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của đàn bò sữa thuần chủng theo nguồn nhập,
vùng sinh thái, quy mô, phơng thức chăn nuôi.
+ Đề xuất một số chủ trơng và giải pháp cho việc nhập và phát triển bò sữa 2005-2010 và
2020.
VậT LIệU Và PHƯƠNG PHáP NGHIÊN CứU
Vật liệu
Bò sữa hậu bị có chửa giốngHolstein Friesian nhập từ Mỹ năm 2001.
Thời gian

Thời gian từ 12/ 2001 đến 6/2006
Phơng pháp nghiên cứu
Bò, bê đợc gắn số tai và ghi chép vào phiếu cá thể của bò sữa
Các số liệu đợc thu thập hằng ngày và cập nhật vào phần mềm quản lý giống bò sữa
(VDM) và quản lý sinh sản (VDM-AI) tại các địa điểm nghiên cứu.
Theo dõi khả năng sinh trởng, khả năng sinh sản, khả năng cho sữa theo phơng pháp cân
đong truyền thống và hiện đại
Phân tích chất lợng sữa với các chỉ tiêu: Mỡ, protein, vật chất khô không mỡ (SNF) bằng
máy phân tích tự động
Các số liệu thu thập đợc xử lý bằng phần mềm Excell (2003) và Minitab (13.1).
Kết quả nghiên Cứu của đề tài
Sự phát triển của đàn bò sữa nhập
Đàn bò nhập về đợc giao cho các đơn vị nuôi khoán nh sau:
Bảng 1. Số lợng bò sữa nhập của các đơn vị (Con)
Hạng Mộc Châu

Lâm Đồng

Ba Vì Tổng
Số lợng 49 29 21 99
Loại bò


- Tơ


- Hậu bị 49 29 21 99
Có chửa 49 29 21 99

Tổng số bò nhập của các đơn vị là: 99 con

Báo cáo khoa học Viện Chăn Nuôi 2006 3



- Đàn bê sinh ra tại Việt Nam giao cho các đơn vị:
+ Công ty bò sữa Tp Hồ Chí Minh nhận nuôi khoán 10 bê cái tơ 10-12 tháng tuổi, lứa 1
thuộc đàn của Công ty giống bò sữa Mộc Châu trả sản.
+ Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Lâm Đồng nhận 8 bê cái tơ lứa 1 và 5 bê cái tơ 10-12
tháng tuổi lứa 2 từ Công ty giống bò sữa Lâm Đồng trả sản.
+ Trung tâm NC CG TBKT CN tại Tp Hồ Chí Minh nhận 10 bê cái tơ lứa 2 từ Công ty
giống bò sữa Mộc Châu trả sản.
Các hộ thuộc tỉnh Lâm Đồng chăn nuôi bò HF với quy mô 3-5 con/hộ, Công ty cổ phần
giống bò sữa Mộc Châu có quy mô 10-30 con/hộ.
Tại các đơn vị khác, đàn bò đợc nuôi tập trung với quy mô lớn.
Số bê tơ lứa 1 và 2 đợc giao cho các đơn vị nuôi khoán đợc thể hiện ở bảng 2.
Bảng 2. Số lợng bê giao nuôi khoán cho các đơn vị (con)
Hạng mục CT BS Tp Hồ
Chí Minh
Sở NN
Lâm Đồng
TTNCCG
TBKTCN
Số lợng bò tơ 10 13 10
Bê lứa 1 10 8
Bê lứa 2 5 10
Năm giao nhận 2003 2003 2004

Bảng 3. Phát triển đàn bò trong thời gian vừa qua (con)
Tăng Giảm
T
T
Hạng mục
Mua
vào
Đẻ
Chuyển
hạng
Cộng
tăng
Bán
giống

Bán
thịt
Thải

Chết
bệnh

Chuyển
hạng
Cộng
giảm
Cuối
kỳ
1 Bò cái sinh sản

430

430


15

25

282

322

108

Vắt sữa 268

268

13

20

162

195

73

Cạn sữa 162

162

2

5

120

127

35

2 Bò cái hậu bị 99

81

180

5

4

148

157

23

3 Bê tơ lỡ 115

115

2

1

81

84

31

4 Bê cái 0-6 tháng 163

163

13

1

115

129

34

5 Bê đực 0-6 tháng 164

164

11

139

12

162

2

Tổng 327

626

1052

11

139

47

36

626

854

198

Tổng số bê đẻ ra sau 5 năm: 327 con trong đó bê cái 163 con, bê đực 164 con. Sau 5 năm
đàn bò đạt 198 con tăng 2 lần. Tỷ lệ nuôi sống toàn đàn là: 96,6%, nuôi sống bê 0-6 tháng
là: 99,4%. Số lợng bê đực bán giống là 11 con chiếm 7,4% tổng đàn để sản xuất tinh
đông lạnh và nhẩy trực tiếp nhằm cải tiến đàn bò HF sẵn có của các địa phơng. Số lợng
bán thịt là 139 con chiếm 13,21% tổng số bò nuôi trong kỳ.


4

Phần Nghiên cứu về Giống vật nuôi


Tình hình bênh tật
Tổng số bò bị cảm nhiễm bệnh là 1401 lợt con, trong đó cái tơ 2 con chiếm 0,1%, cái
hậu bị 237 con chiếm 16,92%. Bò cái sinh sản 1162 con chiếm 82,94%, trong đó bệnh sản
khoa chiếm 29,69%, ngoại khoa 25,48% và nội khoa 18,13%, viêm móng 17,34% của
những bị nhiễm bệnh.
Bảng 4. Tình hình bệnh của đàn bò nhập
Cái tơ lỡ Cái hậu bị Cái sinh sản
Loại bệnh
Cảm
nhiễm
Khỏi
Loại
thải
Chết
Cảm
nhiễm

Khỏi
Loại
thải
Chết
Cảm
nhiễm
Khỏi
Loại
thải
Chết
Tỷ lệ
(%)
Viêm móng
1



1



58

57

1



184

174

5

5

17.34

Sinh Sản








17

14



3

399

378

16

5

29.69

KSTđờng máu








26

24



2

104

84

12

8

9.28

Ngoại khoa








78

78





279

270

5

4

25.48

Tai nạn
















1



1



0.08

Nội khoa
1

1





58

53

2

3

195

178

8

9

18.13

Tổng
2

1

1

237

226

3

8

1162

1084

47

31

100


Tổng số bò chữa khỏi là 1311 lợt con chiếm tỷ lệ 93,58%. Tỷ lệ chữa khỏi của đàn cái
hậu bị là cao nhất và thấp nhất ở đàn cái tơ.
Tổng số bò chết bệnh là 39 con (39/99) chiếm 2,78% tổng số lợt con bị bệnh. Năm thứ
nhất số con chết chiếm 41%, trong đó đàn bò tại Trung tâm nghiên cứu bò và đồng cỏ Ba
Vì chiếm 75%. Số bò chết trong năm đầu tiên nhập về chủ yếu ở những bò có tháng chửa >
7 tháng, có thể do ngộ đốc thai nghén. Sau đó bệnh thờng gặp dẫn đến bò chết là bệnh về
chân móng và viêm khớp. Nh vậy, tỷ lệ chết bệnh toàn đàn là không cao khi nuôi bò sữa
thuần chủng.

Qua kết quả nghiên cứu thể hiện ở những bảng trên, bớc đầu chúng tôi có nhận xét sau:
Tỷ lệ loại thải sau 1 năm nuôi 16,16 % do khi nhập bò chửa nhiều tháng nên bò chết bị
ngộ độc thai nghén, đẻ nonTỷ lệ loại thải bò của ta thấp hơn so với các nớc trong khu
vực nh Đài Loan, tỷ lệ loại thải năm đầu của Đài Loan là 20%, sau lứa đẻ thứ nhất là
25%. Nh vậy, đàn bò sữa HF nhập về của chúng ta có tỷ lệ loại thải thấp hơn.
Tỷ lệ sảy thai 3-8%. Năng suất sữa bình quân 5.412 kg/chu kỳ cao hơn năng suất sữa bình
quân của HF nhập từ úc 44,4%.
Tỷ lệ nuôi sống của đàn bê sinh ra tại Việt Nam: 91,4%.
Bò nhập về cha có bệnh lạ, bệnh truyền nhiễm. Bò thờng mắc các bệnh sản khoa, viêm
vú, sng chân, viêm phổi, ký sinh trùng đờng máu.



Báo cáo khoa học Viện Chăn Nuôi 2006 5



Đàn bò sữa HF nhập từ Mỹ có thể nuôi ở những vùng khác nhau, nhng tỷ lệ loại thải ở
những vùng nóng ẩm có tỷ lệ cao hơn vùng cao nguyên. Tỷ lệ loại thải đàn HF nhập nội
cao nhất tại Ba Vì: 57,14%. Nh vậy bò HF nhập nội có năng suất càng cao cần phải đợc
nuôi dỡng tốt hơn, nếu nuôi dỡng chúng không thoả đáng sẽ gây thiệt hại hơn khi nuôi
đàn bò thấp sản hơn nhập nội.
Khả năng sinh sản
Tuổi phối chửa lứa đầu bình quân của đàn bò Mỹ (17,6 3,3 tháng) thấp hơn đàn bò úc
(24,6 6,3 tháng) là 7 tháng, khác nhau rất rõ rệt (P<0,001). Nhng đến khoảng cách lứa
đẻ 1-2 của đàn bò Mỹ (16,3 3,0 tháng), đàn bò úc (16,9 3,5 tháng), và khoảng cách
lứa đẻ 2-3 lại không có sự sai khác rõ rệt (P>0,05), bò từ úc (14,6 2,2 tháng) và bò Mỹ
(15,1 2,9 tháng).
Bảng 5. Tuổi phối chửa đầu và tuổi đẻ đầu (tháng)
Phối chửa đầu Tuổi đẻ đầu

Địa điểm
n
SD
n
SD
CT GBS Mộc Châu 49 17,3 2,9 49 26,4 3,2
TTNCB và ĐC Ba Vì 9 17,5 3,4 9 26,7 3,8
CT GBS Lâm Đồng 27 18,3 3,9 27 26,9 2,7
Bình quân 85 17,6 3,3 85 26,6 3,1

Khả năng sinh sản của đàn bò nhập theo vùng sinh thái
Tuổi phối chửa đầu, tuổi đẻ đầu bình quân: 17,6 tháng, giữa các đơn vị không có sự sai
khác (P>0,05). Chứng tỏ đàn bò giống đợc lựa chọn cẩn thận, theo Hợp đồng khi bán cho
Việt Nam
Bảng 6. Khoảng cách các lứa đẻ (tháng)
Địa điểm
n
KCLĐ 1,2
X
SD
N
KCLĐ 2,3
X
SD
n
KCLĐ 3,4
X
SD
CT GBS Mộc Châu 35 15,8 3,4 26 14,5 2,4 16 14,2 2,3
TTNCB và ĐBa Vì 9 19,9 7,0 5 19,3 4,5

CT GBS Lâm Đồng 15 15,3 2,3 13 16,4 3,6 11 13,9 1,6
Bình quân 59 16,3 3,7 44 15,6 3,0 27 14,1 2,0

Khoảng cách giữa 2 lứa đẻ bình quân của lứa đẻ 1-2: 16,3 tháng; 2-3: 15,6 tháng; 3-4: 14,1
tháng. Nh vậy khoảng cách giữa 2 lứa đẻ giảm dần từ lứa 2 đến lứa 4, thể hiện đàn bò đ
thích ứng dần với điều kiện nuôi dỡng ở các đơn vị. Khoảng cách các lứa đẻ ở Mộc Châu
X
X


6

Phần Nghiên cứu về Giống vật nuôi


và Lâm Đồng không có sự sai khác (P>0,05), nhng giữa chúng với Ba Vì có sự sai khác
(P<0,05)
Khả năng sản xuất sữa
Để xác định khả năng sản xuất sữa của đàn bò sữa nhập nội chúng tôi đ tiến hành theo
dõi 200 chu kỳ tiết sữa, bao gồm:
Bảng 7. Khả năng sản suất sữa/chu kỳ 305 ngày (kg)
Sữa chu kỳ 1 Sữa chu kỳ 2 Sữa chu kỳ 3 Sữa chu kỳ 4
Địa điểm
n
X
SD n
X
SD n
X
SD n

X
SD
CTGBS Mộc
Châu
45

5797 1195

37

6633 1363

29

6290 1273 7

5960 1103
TTNCB Ba
Vì 9 4175 1249

9 4267 982 6 5236 431


CTGBS Lâm
Đồng
26

5175 596 22

5226 857 10

5228 874


Bình quân 80

5412 1006

68

5865 1149

45

5913 1072

7

5960 1103

Đàn bò sữa nhập từ Mỹ bình quân sản lợng sữa/chu kỳ 305 ngày, chu kỳ 1: 5412; chu kỳ
2: 5865 ; chu kỳ 3: 5913; chu kỳ 4: 5960.
Khả năng sản xuất sữa của bò theo vùng sinh thái nuôi
Chu kỳ sữa 1: Sản lợng sữa của đàn bò Mỹ tại Mộc Châu và Lâm Đồng không có sự khác
biệt rõ rệt (P>0,05). Nhng có sự sai khác khá rõ rệt với năng suất sữa của bò Mỹ nuôi tại
Ba Vì.(P<0,01)
Chu kỳ sữa 2: Sản lợng sữa bò Mỹ tại Mộc Châu cao nhất là 6633 kg, cao hơn hẳn bò Mỹ
tại Lâm đồng là 5226kg (P<0,01). Nh vậy năng suất sữa /ngày của bò Mỹ nuôi tại Mộc
Châu cao hơn tại Lâm Đồng.

Từ chu kỳ 2 đến chu kỳ 4 SLS bình quân cao hơn chu kỳ 1 có sự sai khác. Sản lợng sữa
của chu kỳ 2-4 không có sự sai khác
Theo Nguyễn Quốc Đạt (2005) sản lợng sữa bò HF thuần lứa 1 đạt 3348 kg /chu kỳ, lứa 2
đạt 3920 kg /chu kỳ. Theo Ngô Thành Vinh (2005) sản lợng sữa ở chu kỳ 1 là 3034 kg
/chu kỳ, ở chu kỳ 2 là 3286 kg /chu kỳ. Nh vậy, sản lợng sữa đàn bò HF thuần của đề tài
cao hơn so với các đàn HF thuần của 2 tác giả trên.
Chất lợng sữa của đàn bò sữa nhập nội
Để đánh giá một cách toàn diện về khả năng cho sữa của đàn bò sữa nhập nội chúng ta cần
xem xét về chất lợng của đàn bò nhập nội. Chúng tôi đ phân tích chất lợng sữa tại Mộc
Châu và Lâm Đồng



Báo cáo khoa học Viện Chăn Nuôi 2006 7



Bảng 8. Thành phần sữa của đàn bò sữa nhập nội (%)
Mỡ Protein
VCK không mỡ
Địa điểm
n
X
SD
N
X
SD
n
X
SD

CTGBS Mộc Châu 11 3,03 0,76 11 3,04 0,21 11 8,08 0,57
TTNCB Ba Vì 9 3,59 0,82 9 3,38 0,22 9 8,45 0,60
CTGBS Lâm Đồng
9 4,41 0,85 17 3,15 0,58 17 8,32 0,58
Tổng 29 3,63 0,81 37 3,17 0,38 37 8,26 0,58

Sản lợng sữa của đàn bò nhập cao hơn so với đàn bò lai hớng sữa, do đó các chỉ tiêu về
mỡ, protein sữa thấp hơn bò lai.
Nhìn chung các chỉ tiêu về thành phần sữa của đàn bò nhập nội có tỷ lệ (protein sữa, VCK
không mỡ) hơi thấp, so với phân tích của một số tác giả (Đinh Văn Cải 2003, Đặng Thị
Dung và CTV. 2005 nghiên cứu trên đàn bò lai). Các chỉ tiêu chất lợng sữa: mỡ sữa
3,64%, protein sữa 3,25%, VCK không mỡ 8,42%. Tỷ lệ mỡ sữa của đàn bò Mỹ nhập nội
3,63%. Tỷ lệ Protein sữa 3,17%. Tỷ lệ VCK không mỡ 8,26%. Chất lợng sữa của đàn bò
Ba Vì cao hơn của Mộc Châu do sản lợng sữa của Ba Vì thấp hơn.
Khả năng sinh trởng của đàn bê sinh ra tại Việt Nam:
Tổng số bê sinh ra là: 327 con, trong đó bê cái 163 con chiếm 49% và bê đực 164 con
chiếm 51%. Tỷ lệ nuôi sống 92%( đào thải 76% của tỷ lệ nuôi sống). Có 115 bê cái sinh ra
đợc chuyển hạng lên đàn cái tơ, hậu bị, sinh sản, nh vậy đ góp phần tăng đàn bò sữa.
Đàn bê sinh ra từ đàn bò Mỹ có khối lợng cao hơn đàn bê sinh ra từ bò úc ở các lứa tuổi
Bảng 9. Khả năng sinh trởng của đàn bê cái HF lứa 1 (kg)
Sơ sinh 6 tháng 12 tháng 18 tháng
Đ ơn vị
n


X
SD
n

X
SD
n


X
SD
n


X
SD
CTGBS Mộc
Châu
18

32.8 4.0 5

284.5 19.7

12

388.3 58.0

TTNC Ba Vì 11

34 2.9 11

191.6 34.1

9

285.7 40.8

9

335.8 28.3

CTGBS Lâm
Đồng
29

35.9 4.9 17

287.0 20.1

4

392.0 29.1

CTBTp HCM 6

21.3 2.7 6

132.5 22.9

6

221 47.4 6

283.6 52.6

Sở NN Lâm
Đồng 9

35 1.7 10

345.2 44.6

Bình quân 73

28.6 3.8 17

170.7 30.1

37

275.6 29.5

41

351.3 44,6


Khối lợng bình quân của đàn bê: Sơ sinh 28,6 kg; 6 tháng tuổi: 170,7 kg; 12 tháng tuổi
275,6 kg; 18 tháng tuổi 351,3 kg. Nh vậy lúc 14 tháng tuổi bê đạt 60% khối lợng của bò


8

Phần Nghiên cứu về Giống vật nuôi


trởng thành, nếu động dục chúng có khả năng phối giống lúc 15 tháng tuổi, tuổi đẻ lứa
đầu sẽ đạt 24 tháng.
Khối lợng sơ sinh của đàn bê tại Lâm Đồng là cao nhất 35,9 kg, bê 18 tháng tuổi 392 kg.
Bê của Tp Hồ Chí Minh có khối lợng thấp hơn các đơn vị khác có thể là do khí hậu và bê
sinh ra ở thế hệ thứ 2.
Bảng 10. Khả năng tăng khối lợng của đàn bò (g/ngày)
Đ ơn vị
Sơ sinh - 6 tháng 6 tháng - 12 tháng 12tháng - 18 tháng

CTGBS Mộc Châu 709 471
TTNCB và ĐC Ba Vì 866 517 275
CTGBS Lâm Đồng 543 333
CTBS Tp HCM 610 486 344

Khả năng tăng khối lợng bình quân của đàn bê sinh ra từ đàn bò Mỹ ở giai đoạn từ sơ
sinh đến 18 tháng tuổi là: 579 g/con/ngày. Nhìn chung bê tăng khối lợng cao nhất ở giai
đoạn sơ sinh đến 6 tháng tuổi. Sau đó tăng khối lợng/con/ngày bị giảm dần. Vì vậy cần
phải nuôi dỡng tốt đàn bê sau cai sữa để bê có khối lợng lúc 12 tháng tuổi là 300 kg, bê
đợc phối giống lần thứ nhất lúc 14 tháng tuổi.
Khả năng sinh sản của đàn bò sinh ra tại Việt Nam
Bảng 11. Khả năng sinh sản (tháng)
Phối chửa đầu

Tuổi đẻ đầu Tuổi đẻ 2 KC hai lứa đẻ
Địa điểm
N

X
SD

n

X
SD
N

X
SD
n

X
SD
CTGBS Mộc Châu

9

17,6 3,9

9

26,9 3,9

2

39,3 1,1

2

12,4 1,1
TTNC B Ba Vì
7

17,4 7,7

6

29,3 10,7

3

48,4 1,3

3

19,1 6,0
CTGBS Lâm Đồng
4

16,0 3,2

4

25,8 1,6



CTBS Tp HCM

7

24,4 4,4

8

34,2 4,5



Sở NN Lâm Đồng

9

18,5 5,3

9

28,9 5,2

3

50,7 3,5

3

21,8 3,0
TTNC CGTBKTCN

8

19,2 2,7

7

29,0 6,4



Bình quân
44

19,0 5,5

43

29,3 5,4

8

47,0 2,1

8

18,4 3,7

Tuổi đẻ lứa đầu bình quân của đàn bò Mỹ sinh ra tại Việt Nam là: 29,3 tháng so với bò mẹ
nhập chậm hơn 2,7 tháng. Khoảng cách lứa đẻ 1-2 là 18,4 tháng, nh vậy là chậm vì 3 năm
mới đợc 2 lứa, so với bò mẹ nhập chậm hơn 2,1 tháng. Nguyên nhân chính là do việc
nuôi dỡng ở giai đoạn sau cai sữa đến phối giống lứa đầu cha đáp ứng nhu cầu dinh

dỡng của chúng. Về tiềm năng di truyền tính trạng sinh sản của đời mẹ và đời con cha
xác định đợc vì số lợng cha nhiều.



Báo cáo khoa học Viện Chăn Nuôi 2006 9



Khả năng cho sữa của đàn bò sinh ra tại Việt Nam
Bảng 12. Sản lợng sữa/ chu kỳ 305 ngày (kg)
Sữa chu kỳ 1 Sữa chu kỳ 2
Địa điểm
n
X
SD
n
X
SD
CTGBS Mộc Châu

14 4577 1008
TTNCB Ba Vì 5 3850 168 3 4614 302
CTBS Lâm Đồng 2 4804 109
Sở NN Lâm Đồng

9 4158 440
CTBS Tp HCM
4 2353 378
Bình quân 34 4111 563 3 4614 302

Sản lợng sữa chu kỳ 1 của đàn bò Mỹ sinh ra tại Việt Nam là 4111 kg/chu kỳ 305 ngày,
so với sản lợng sữa của bò mẹ là 5412 kg/chu kỳ 305 ngày mới đạt 76%. Nguyên nhân
chính là do nuôi dỡng bê và giai đoạn tiết sữa cha thoả mn nhu cầu của chúng. Công
tác nuôi dỡng đàn bò sữa có tiềm năng năng suất cao là một tồn tại cần đợc giải quyết
trong giai đoạn tới
KếT LUậN Và Đề NGHị
Kết luận
* Đàn bò Mỹ đợc nhập vào Việt Nam nhằm cải tiến di truyền về khả năng sản xuất của
đàn bò HF đ có ở Việt nam. Đàn bò này đợc chọn lọc và đợc đăng ký trong hiệp hội bò
sữa của Mỹ. Số lợng bò nhập: (12/2001) là 99 bò sữa HF Mỹ. Sau 5 năm đàn bò Mỹ hiện
nay là 198 con, tăng gấp 2 lần so với lúc nhập. Đ cung cấp 11 con bê đực để làm giống (
sản xuất tinh đông lạnh).
- Tỷ lệ thải loại trong năm đầu là: 16,16%. Hiện nay đàn bò đ đợc nuôi tại Mộc Châu,
Ba Vì, Lâm Đồng và Tp Hồ Chí Minh.
- Một số kết quả đạt đợc trong 5 năm:
+ Đàn bò Mỹ nhập nội:
* Khả năng sinh sản
Tuổi phối chửa đầu của đàn bò Mỹ: 26,6 tháng. Khoảng cách lứa đẻ bình quân của lứa 1-4
là 15,3 tháng thấp hơn bò úc (16,9 tháng) là 1, 6 tháng (P<0,05)
* Khả năng sản xuất sữa
Năng suất sữa bình quân/ chu kỳ 305 ngày từ chu kỳ 1-4 là 5788 kg. Năng suất sữa ở chu
kỳ 2,3,4 đều cao hơn ở chu kỳ 1. Những nơi có khí hậu thích hợp thì có năng suất sữa cao
hơn.
Chất lợng sữa của đàn bò nhập nội: Mỡ sữa 3,63%, Protein: 3,17%, VCK không mỡ:
8,26%.


10

Phần Nghiên cứu về Giống vật nuôi


* Đàn bê Mỹ sinh ra tại Việt Nam:
Khả năng sinh trởng của đàn bê: Khối lợng bê lúc: Sơ sinh 28,6 kg; 6 tháng 170,7kg;
12 tháng 275,6kg; 18 tháng 353,3kg. Khả năng tăng khối lợng ở giai đoạn sơ sinh - 18
tháng tuổi: 579g/ngày.
Khả năng sinh sản: Tuổi đẻ lứa đầu là 29,3 tháng, khoảng cách lứa đẻ 1-2 là 18,4 tháng. So
với bò mẹ chậm hơn 2,1 tháng.
Khả năng sản xuất sữa: Năng suất sữa bình quân/ chu kỳ 305 ngày ở chu kỳ 1 là 4111
kg/chu kỳ đạt 76% so với bò mẹ nhập
Đề nghị
- Đàn bò sữa nhập về từ Mỹ là nguồn gen quý để làm tơi máu đàn bò sữa của Việt Nam.
- Tiếp tục theo dõi về khả năng sinh sản, sản xuất sữa của đàn bò sữa nhập, chọn lọc những
đàn giống có năng xuất cao tiềm năng di truyền tốt để làm đàn hạt nhân.
- Nghiên cứu về chế độ nuôi dỡng thích hợp cho đàn bò sữa có tiềm năng sản xuất sữa
cao ở các vùng khác nhau
TI LIU THAM KHO
ng Th Dung, Nguyn Th Cụng, Trn Trng Thờm, Lờ Minh St (2005). ỏnh giỏ nng sut, cht lng sa v nhõn
t nh hng n nng sut cht lng sa ca bũ sa mt s c s chn nuụi ti Vit Nam. Túm tt bỏo cỏo khoa hc
nm 2004. tr 317-321. Vin Chn nuụi. 6/2005.
inh Vn Ci (2003). Kh nng sinh sn v sn xut sa cu bũ HF thun nuụi ti khu vc TP H Chớ Minh. Thụng tin
khoa hc k thut chn nuụi s 4/2003.tr 23-27. Vin Chn nuụi 2003.
Ngụ Thnh Vinh, Lờ Trng Lp, Nguyn Th Cụng, Ngụ ỡnh Tõn, on Hu Thnh (2005). Kh nng sinh trng, sinh
sn, sn sut sa ca bũ HF v Jersey nhp ni nuụi ti Trung tõm Nghiờn cu bũ v ng c Ba Vỡ. Thụng tin khoa hc
k thu chn nuụi s 6/2005, tr.15-27. Vin Chn nuụi 2005.
Nguyn Quc t, Nguyn Thanh Bỡnh (2005). Kh nng sinh sn v sn xut ca bũ Holstein Friesian nhp ni nuụi ti
khu vc TP. H Chớ Minh. Túm tt bỏo cỏo khoa hc 2004-Vin Chn nuụi. 6/2005. tr 13-16.
Nguyn Vit Hi, Kim Tuyờn, Hong Kim Giao (2004). Lch s phỏt trin bũ sa Vit Nam. Ti liu cha xut bn.
H Ni 2004

Phm Hi Nam, Trn Cụng Chin, Bựi Duy Minh (2004). Nghiờn cu ỏnh giỏ cht lng n bũ ging HF nuụi ti cao
nguyờn Mc Chõu theo phng thc khoỏn h. Báo cáo khoa học CNTY phần chăn nuôi Gia súc. Tr 98-107.NXBNN
2004.