Giải pháp bảo mật và an toàn thông tin trong hiện dịch vụ Vietinbank At Home tại Ngân Hàng TMCP Thương Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TPHCM





PHM HU PHNG



GII PHÁP BO MT VÀ AN TOÀN THÔNG TIN
TRONG THC HIN DCH V VIETINBANK AT HOME
TI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THNG VIT NAM


Chuyên ngành: Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12



LUN VN THC S KINH T


Ngi hng dn khoa hc
TS. LÊ THÀNH LÂN



TP. H Chí Minh – Nm 2010

DANH MC CÁC T VIT TT
ACB Ngân hàng thng mi c phn Á Châu
BDS Branch Dillivery System
Kênh phân phi giao dch trc tip ca h thng Incas ti chi nhánh Ngân
hàng TMCP Công Thng Vit Nam
CTK Ch Tài Khon
INCAS Incombank Advance System
H thng hin đi hóa Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam
KTT K Toán Trng
KTV K Toán Viên
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi
Sacombank Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn Thng Tín
TMCP Thng mi c phn
VBH Dch v VietinBank at Home
Vietinbank VietNam joint stock Commercial Bank for Industry and Trade
Ngân hàng thng mi c phn Công thng Vit Nam


DANH MC CÁC BNG BIU VÀ HÌNH
Hình 2.1: H thng t chc ca Ngân hàng TMCP Công thng VN 25
Hình 2.2: Th RSA xác thc mã pin trong chng trình Vietinbank at home 26
Hình 2.3: Màn hình chc nng ngi s dng 34
Hình 2.4: Màn hình vn tin tài khon khách hàng 34
Hình 2.5: Màn hình vn tin lch s giao dch tài khon khách hàng 35
Hình 2.6: Màn hình mu Lnh chi 37
Hình 2.7: nh dng bn in ca mt lnh chi 39
Hình 2.8: Thng kê các giao dch b li 40

Hình 2.9: Thng kê giao dch trong ngày 41
Hình 2.10: Mu email nhn đc t h thng 42
Hình 2.11: Màn hình x lý chng t 43
Hình 2.12: Màn hình Trang ch ca giao dch viên chi nhánh 44
Hình 2.13: Thng kê tình hình s dng dch v Vietinbank at Home ca khách hàng.48



MC LC

PHN M U
CHNG I: TNG QUAN V BO MT VÀ AN TOÀN THÔNG TIN TRONG
DCH V NGÂN HÀNG IN T
1.1 Gii thiu chung v ngân hàng đin t 1
1.1.1 Thng mi đin t 1
1.1.2 Dch v ngân hàng đin t 2
1.2 Các yu t cn thit cho ngân hàng đin t 3
1.2.1 H tng c s công ngh thông tin và truyn thông 3
1.2.2 Ngun nhân lc 4
1.2.3 Chng t đin t - Chng th đin t 4
1.2.4 H thng cung ng sn phm, dch v 6
1.2.5 Bo mt và an toàn thông tin 7
1.2.6 Hành lang pháp lý và các quy đnh điu chnh 7
1.2.7 Kh nng chp nhn ri ro ca ngi s dng 8
1.3 Các sn phm ngân hàng đin t 8
1.3.1 Dch v ngân hàng ti nhà (home-banking) 9
1.3.2 Dch v ngân hàng t đng qua đin thoi (Phone-banking) 9
1.3.3 Dch v ngân hàng qua TD (Mobile-banking) 10
1.3.4 Internet banking 11
1.3.5 Kiosk ngân hàng 12

1.4 Li ích và ri ro trong quá trình ng dng dch v ngân hàng đin t 12
1.4.1 Các li ích mang li 12
1.4.1.1 Li ích đi vi ngân hàng 13
1.4.1.2 Li ích đi vi khách hàng 13
1.4.2 Ri ro trong trong hot đng kinh doanh ngân hàng 14
1.4.3 Cách nhn din các loi ri ro 15


1.5 Ri ro an toàn và bo mt thông tin trong dch v ngân hàng đin t 16
1.5.1 Xác đnh v ri ro an toàn và bo mt thông tin 16
1.5.2 Vai trò ca công tác bo mt và an toàn thông tin 17
1.6 Các phng án kim soát ri ro 18
1.7 Mt s thay đi trong quy trình nghip v khi đin t hóa công ngh ngân
hàng 19
Kt lun chng 1 22
CHNG 2: THC TRNG V BO MT VÀ AN TOÀN THÔNG TIN
TRONG DCH V VIETINBANK AT HOME TI H THNG NGÂN HÀNG
TMCP CÔNG THNG VIT NAM
2.1 S lc quá trình hình thành và phát trin ca NHTMCP Công thng Vit
Nam 23
2.2 C cu t chc, b máy qun lý ca NHTMCP Công thng VN 24
2.3 Tng quan v Vietinbank at home 25
2.3.1 Khái quát dch v 25
2.3.2 Ý ngha ca mt s thut ng 26
2.3.3 i tng s dng 27
2.3.4 iu kin s dng 27
2.3.5 Các tin ích ca Vietinbank at home 28
2.3.6 T Internet Banking đn Vietinbank at home 28
2.4 Quy trình thc hin dch v Vietinbank at home ti h thng NHTMCP Công
Thng VN 29

2.4.1 C s pháp lý điu chnh hot đng cung cp và s dng Vietinbank at home 29
2.4.2 Các yêu cu v phía khách hàng 30
2.4.2.1 Yêu cu v c s h tng 31
2.4.2.2 ng ký s dng dch v 31
2.4.2.3 Vai trò ca ngi dùng và các chc nng Vietinbank at home 31
2.4.2.4 Các trng thái giao dch 33
2.4.2.5 ng nhp vào h thng 33


2.4.2.6 Chc nng thc hin giao dch phi tài chính 34
2.4.2.7 Chc nng thc hin các giao dch tài chính 36
2.4.2.8 Chc nng báo cáo thng kê và in chng t 38
2.4.2.9 Chc nng h tr 41
2.4.3 V phía ngân hàng 42
2.5 So sánh tin ích ca Vietinbank at home gia NHTMCP Công thng VN và
dch v Homebanking ca các NHTMCP khác 45
2.6 Thc trng v bo mt và an toàn thông tin trong dch v Vietinbank at home
ti NHTMCP Công thng Vit Nam 46
2.7 Nguyên nhân ch yu cha phát trin mnh dch v Vietinbank at home 49
2.7.1 Các nguyên nhân khách quan 49
2.7.2 Các nguyên nhân ch quan 50
2.8 Kinh nghim quc t và bài hc cho Vit Nam v bo mt an toàn thông tin 51
Kt lun chng 2 55
CHNG 3: GII PHÁP BO MT VÀ AN TOÀN THÔNG TIN TRONG
TRIN KHAI DCH V VIETINBANK AT HOME
3.1 nh hng phát trin ca NHTMCP Công thng VN v dch v ngân hàng
đin t 57
3.2 Các gii pháp bo mt và an toàn thông tin trong trin khai dch v
Vietinbank at home 59
3.2.1 Gii pháp v qun lý và t chc 59

3.2.2 Gii pháp v công ngh 62
3.2.2.1 Kim soát truy cp 62
3.2.2.2 Xây dng các h thng phòng chng và phát hin xâm nhp 63
3.2.2.3 Thc hin các c ch mã hoá thông tin, xây dng c s h tng khóa công khai
PKI 64
3.2.2.4 Xây dng qui trình, k hoch d phòng và phc hi h thng đm bo tính liên
tc ca h thng và dch v Vietinbank at Home 65
3.2.2.5 Thng xuyên dò tìm, phát hin l hng h thng, thit lp h thng cung cp
bn vá l hng bo mt 66


3.2.3 Gii pháp v giáo dc và đào to 67
3.2.4 Gii pháp t phía khách hàng 68
Kt lun chng 3 70
KT LUN 71


PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Các khái nim giao dch đin t, thanh toán đin t, ngân hàng đin t xut
hin đã khá lâu, t cui th k 20. Tuy nhiên, đó mi ch là nhng khái nim, lý
thuyt chung chung ban đu đi vi nc ta, các giao dch thanh toán qua phng
tin đin t cng ch dng li  mc s b, h thng thanh toán đin t vn cha
đc trin khai rng rãi đ tr nên thông dng.
Tuy nhiên, ch vài thp niên sau, vic hi nhp th gii giúp ngành công ngh
thông tin nc ta phát trin nhanh nh v bão, đng thi m ra mt thi đi k
nguyên công ngh mi cho ngành ngân hàng Vit Nam chúng ta – thi đi ngân
hàng đin t. S tin b đó đc minh chng bng vic ra đi ca các giao dch
thanh toán đin t và đc bit là hàng lot các dch v ngân hàng đin t.
Trong xu th toàn cu hóa hin nay, nhm đáp ng ti đa nhu cu ngày mt đa

dng và phong phú ca khách hàng, h thng ngân hàng nc ta đã tng bc đi
mi công ngh theo hng hin đi hóa, t đng hóa. Hu ht các ngân hàng đu
trang b cho mình h thng công ngh thông tin hin đi, cung cp nhiu sn phm,
dch v đin t nh ATM, Internetbanking, Homebanking. . . mang đn cho ngi
tiêu dùng nhng tin ích và công ngh hu dng.
S kin dch v ngân hàng đin t đc nghiên cu và trin khai trên din
rng, cùng vi s phát trin bùng n ca công ngh vi mc đ ngày càng cao và
phc tp mang đn cho ngành ngân hàng cng nh cho dch v ngân hàng đin t
nhng nguy c, ri ro tim n.  tài “Gii pháp bo mt và an toàn thông tin
trong thc hin dch v Vietinbank at home ti Ngân hàng TMCP Công thng
Vit Nam” vi mong mun gii thiu nhng tin ích đng thi cnh báo nhng ri
ro tim tàng đ t đó có đc nhng gii pháp hp lý đ “Vietinbank at home” tht
s là mt dch v công ngh cao đem li nhiu tin ích an toàn cho khách hàng
theo đúng mc tiêu: “Tin cy, Hiu qu, Hin đi”.
2. Mc tiêu nghiên cu
Trên c s các lý lun v dch v ngân hàng đin t, đ tài nghiên cu quá
trình trin khai, thc hin dch v “Vietinbank at home” ti Ngân hàng TMCP
Công thng Vit Nam cùng nhng ri ro tim n, t đó đa ra nhng gii pháp
khc phc đ dch v này ngày càng hoàn thin hn.
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu là dch v “Vietinbank at home”.
Phm vi nghiên cu là Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam.
4. Kt cu lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun, ni dung lun vn đc trình bày qua 3
chng nh sau:
Chng 1: Tng quan v bo mt và an toàn thông tin trong dch v ngân
hàng đin t.
Chng 2: Thc trng v bo mt và an toàn thông tin trong dch v
“Vietinbank at home” ti Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp bo mt an toàn thông tin trong trin khai dch v

“Vietinbank at home”.
5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài nghiên cu
Vic nghiên cu đ tài nhm nêu bt lên nhng tin ích cng nh nhng ri
ro, nguy c tim n trong nhóm dch v ngân hàng đin t ca nc ta luôn c dch
v “Vietinbank at home” ti Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam. ây
không đn thun là cung ng mt sn phm mi cho khách hàng mà còn là thành
qu ca công ngh  nc ta, góp phn gim bt s ách tc, chm tr ti quy ca
ngân hàng khi lng giao dch thanh toán ca khách hàng ngày càng tng cao.
Do hn ch v thi gian nghiên cu, v tài liu thu thp cng nh v trình đ
hiu bit, lun vn không tránh khi thiu sót. Kính mong Quý Thy Cô cùng các
đc gi quan tâm, tham gia đóng góp ý kin quý báu hoàn thin công trình.
1

CHNG I
TNG QUAN V BO MT VÀ AN TOÀN THÔNG TIN TRONG
DCH V NGÂN HÀNG IN T
1.1 Gii thiu chung v ngân hàng đin t
Khi công ngh trên th gii bc vào giai đon t đng hóa, máy tính đin
t tng bc xâm nhp vào mi lnh vc ca đi sng xã hi. Nhiu thut ng
mi ra đi b sung cho kho tàng ngôn ng ca nhân loi nh: ngân hàng đin t,
giao dch đin t, thng mi đin t, hi quan đin t, chính ph đin t…
Trong nn kinh t, hot đng ngân hàng đc xp vào nhóm thng mi dch v,
cho nên trc khi phân tích v ngân hàng đin t, cng cn nói qua khái nim
thng mi đin t.
1.1.1 Thng mi đin t
Thut ng thng mi đin t ra đi làm thay đi mt s khái nim ph
bin t trc đn nay.
Chúng ta có th hiu mt cách đn gin, thng mi đin t là quá trình
mua và bán mt sn phm hoc dch v đc thc hin thông qua mt mng đin
t, ph bín là mng Internet. Thông qua h thng mng, ngi ta có th thit

lp các giao dch thanh toán, mua bán bt k sn phm gì t hàng hóa đn dch
v, k c các dch v ngân hàng.
Theo truyn thng, giao dch thng mi din ra khi hai bên mua bán gp
nhau trên th trng, c th là  ch, đ trao đi, la chn, mc c v giá tr, sau
đó giao nhn và thanh toán. Dn dn, vi nhng khi lng trao đi ln hay vi
nhng đi tng trao đi đc bit, nhng trung gian xut hin làm cu ni gia
hai bên mua bán.
2

Cuc cách mng trong công ngh truyn thông đã tác đng đn cung cách
trao đi trong mua bán khi ngi ta s dng máy đin thoi, máy fax đ rút ngn
khong cách v đa lý thay cho vic gp mt trc tip.
Ngày nay, máy tính đc lp trình sn kt hp vi mng Internet toàn cu,
m rng tin ích trong trao đi thng mi đ cho ra đi thut ng thng mi
đin t. Theo Lut giao dch đin t có hiu lc thi hành t ngày 01/03/2006, ti
điu 4, khon 6, giao dch đin t là giao dch đc thc hin bng phng tin
đin t.
1.1.2 Dch v ngân hàng đin t
Ngân hàng đin t đc hiu là các nghip v, các sn phm dch v ngân
hàng truyn thng trc đây đc phân phi thông qua các phng tin nh
Internet, đin thoi, mng không dây…
Dch v ngân hàng đin t là vic thit lp mt kênh trao đi thông tin tài
chính gia khách hàng và ngân hàng nhm phc v nhu cu s dng dch v
ngân hàng ca khách hàng mt cách nhanh chóng, an toàn và thun tin. Dch v
ngân hàng đin t cung cp cho khách hàng các dch v ngân hàng trc tuyn
ch yu thông qua mng Internet.
Ngày nay đang tn ti hai quan đim khác nhau v các dch v ngân hàng
đin t:
- Quan đim th nht cho rng, các dch v ngân hàng đin t là dch v
mi đc b sung vào danh sách dch v truyn thng, làm đa dng thêm

các sn phm dch v ngân hàng cung cp cho khách hàng. Nhóm dch v
này da trên công ngh hin đi, làm thay đi hoàn toàn cách thc s
dng cng nh tin ích mang li. Ngi ta xem đây là mt cuc cách
mng trong dch v ngân hàng.
3

- Quan đim khác cho rng phng tin đin t theo cách hiu ca lut pháp
nh đã dn  trên ch là kênh phân phi dch v ngân hàng. Tính cht hin
đi, thm chí cuc cách mng ca kênh phân phi không làm thay đi bn
cht ca các nhóm nghip v truyn thng ngân qu, thanh toán, cho vay,
bo lãnh…, dù hình thc biu hin có khác đi.
Tác gi vit lun vn da theo quan đim sau này.
1.2 Các yu t cn thit cho ngân hàng đin t
1.2.1 H tng c s công ngh thông tin và truyn thông
Công ngh thông tin và truyn thông là nn tng cho s ra đi và phát trin
ca dch v ngân hàng đin t. i vi bt k sn phm nào ca dch v ngân
hàng đin t, yêu cu v c s h tng bao gm máy trm có cu hình ti thiu
cn thit đ s dng:
- Pentium IV – CPU 1000 MHz, ít nht 512 MB RAM
- Ít nht 1.5 GB ch trng trên  cng
- H điu hành ti thiu là Windows 98 hoc mi hn (Win ME, Window
XP…).
- Kt ni Internet, có cài các trình duyt web thông dng nh Internet
Explorer hoc Firefox, có h tr giao thc HTTPS (giao thc duyt WEB
bo mt).
Hin nay, hu ht các nghip v ngân hàng đu đc chuyn t x lý trên
các máy tính đn l sang phng thc x lý trên mng. H thng mng ni b
(Intranet), mng cc b (LAN) đã đc trin khai trong tt c h thng ngân
hàng thng mi Vit Nam. Và mng Internet đc trin khai trên din rng
cung ng các sn phm dch v ngân hàng đin t đn cho khách hàng.

4

C s h tng bao gm thit b x lý  hai đu phát và nhn vi mng
truyn thông ni kt hai đu này. Thit b c phn cng ln phn mm phi đm
bo hot đng n đnh, chính xác, và đng truyn phi luôn thông sut. Trong
các giao dch chuyên nghip và thng xuyên, ngi ta phi có h thng d
phòng sn sàng vn hành khi h thng chính gp s c. Mi s c k thut đu
gây thit hi và đ li hu qu nng n.
1.2.2 Ngun nhân lc
 có các sn phm dch v ngân hàng đin t cung cp cho khách hàng,
ngoài yu t c s h tng v công ngh, ngun nhân lc là yu t cn quan tâm
th hai.
H thng thanh toán đin t đòi hi đi ng cán b công nhân viên vn
hành am hiu công ngh thông tin và nghip v ngân hàng. i ng này cn có
k nng làm vic trên Internet và các phng tin hin đi khác vi mt lng
vn ting Anh cn bn.
Tóm li, ngi s dng dch v dch v ngân hàng đin t phi tinh thông
c Anh ng ln ngôn ng tin hc.
1.2.3 Chng t đin t - Chng th đin t
Ti điu 1, Quyt đnh 308/Q-NH2, ngày 16/9/1997 ca Thng đc Ngân
hàng Nhà nc v vic “Ban hành qui ch lp, s dng, kim soát, x lý, bo
qun và lu tr chng t đin t ca các ngân hàng và t chc tín dng”, có khái
nim v chng t đin t nh sau: “Chng t đin t là cn c chng minh bng
d liu thông tin trên vt mang tin (nh bng t, đa t, các loi th thanh toán)
v nghip v kinh t tài chính đã phát sinh và thc s hoàn thành và là c s đ
ghi chép vào s sách k toán ca các ngân hàng và t chc tín dng”.
5

iu 2, Quyt đnh 44/2002/Q-TTg, ngày 21/3/2002 ca Th tng Chính
ph v vic “S dng chng t đin t làm chng t k toán đ hch toán và

thanh toán vn” cng qui đnh: “Chng t đin t làm chng t k toán mà các
yu t ca nó đc th hin di dng d liu đin t đã đc mã hóa mà không
có s thay đi trong quá trình truyn qua mng máy tính hoc trên vt mang tin
nh bng t, đa t, các loi th thanh toán”.
Qua hai khái nim trên, chng t đin t là thông tin đc to ra, gi đi,
nhn và lu tr bng phng tin đin t trong hot đng tài chính, là cn c
chng minh d liu thông tin v nghip v kinh t tài chính phát sinh và thc s
hoàn thành, đc truyn nhn qua chng trình dch v, là c s đ ghi s k
toán gia ngân hàng và khách hàng. Vì th chng t đin t cng là loi chng
t k toán có giá tr nh chng t giy.
Các giao dch thng mi, tr vic mua bán thc phm và lao v sinh hot
hng ngày vi lng nh và giá tr thp, hu ht đu phi kèm giy t chng
minh vic phi hoàn thành ngha v đã cam kt nh hóa đn, vn đn, phiu
đóng gói, phiu giao nhn…
Trong giao dch đin t, thông tin trao đi qua li tn ti trong th nh ca
thit b di dng nhng xung đin theo quy c riêng đc gi là ngôn ng
máy. Lut Giao dch đin t gii thích ti điu 4 khon 1: “Chng th đin t là
thông đip d liu do t chc cung cp dch v chng thc ch ký đin t phát
hành nhm xác nhn c quan, t chc, cá nhân đc chng thc là ngi ký ch
ký đin t”.
“Phng tin đin t là phng tin hot đng da trên công ngh đin,
đin t, k thut s, t tính, truyn dn không dây, quang hc, đin t hoc công
ngh tng t”.
6

i chiu các thut ng pháp lý, chng t đin t hay chng th đin t có
cùng công dng. Chng t đin t đc dùng theo vn bn pháp quy trc đây,
còn Lut Giao dch đin t dùng cm t chng th đin t, đây là chng c pháp
lý đc tha nhn trong giao dch đin t.
1.2.4 H thng cung ng sn phm, dch v

 đa đc sn phm dch v đn ngi tiêu dùng, cn có mt h thng
cung ng phân phi hoàn chnh. H thng cung ng dch v ngân hàng đin t
bao gm h thng công ngh và hàng hóa. Hàng hóa  đây chính là các dch v
đc bit ca ngành ngân hàng, các dch v thanh toán trc tuyn, dch v mi, có
chn lc, phù hp vi kh nng ca ngân hàng và đi tng khách hàng tim
nng. Các ngân hàng hin nay không ngng nghiên cu, trin khai, ng dng
nhm liên tc ci tin, nâng cao các dch v  cp đ cao hn, mang li nhiu
tin ích cho khách hàng, đng thi đm bo tính n đnh, an toàn, tuân th đúng
các quy đnh ca pháp lut, mang li li nhun cao.
Thông thng, nhà sn xut hay nhà cung ng đa trc tip hoc gián tip
dch v ca mình đn ngi tiêu dùng. Trong bán l, ngi bán thng cung ng
trc tip. Trong bán buôn, ngi cung ng phân phi dch v thông qua mng
li ni b hay thuê ngoài.
Các dch v ngân hàng truyn thng đc cung cp t Hi s chính ca
ngân hàng đn tng khách hàng thông qua các chi nhánh, phòng giao dch, đim
giao dch…các đu mi tip xúc vi khách hàng. B máy trung gian làm cu ni
t ni cung ng đn ni s dng cui cùng và phình ra theo đà tng doanh s.
Dch v ngân hàng đin t đã thay đi mô hình phân phi c đin. Dch v
đc phân phi thng t trung tâm cung cp đn ngi s dng qua các chng
trình tin ích, cào bng mi khong cách đa d xa hay gn. Chuyên viên có th
7

cài đt trc tip phn mm tin ích lên thit b ca khách hàng đng thi hng
dn thao tác s dng đn khi thun thc. Ngc li, khách hàng t xa cng có
th truy cp vào các trang web đ ti phn mm tin ích kèm hng dn, t cài
đt và dùng, gim thiu nhiu tng nc trung gian.
1.2.5 Bo mt và an toàn thông tin
An toàn bo mt thông tin là mt khái nim rt rng và đc xác đnh theo
tng môi trng c th. S phát trin bùng n ca công ngh và mc đ phc tp
ngày càng tng đã làm gia tng s đim yu và nguy c mt an toàn ca h thng

dch v đin t.
Tác hi ca tin tc (hacker), ca virus máy tính không ch đn thun là thit
hi v vt cht mà còn nh hng đn hình nh cng nh uy tín ca ngân hàng.
Nu thiu nhng bin pháp an toàn bo mt, dch v ngân hàng đin t không
th phát trin cao hn.
Chính vì vy, vn đ bo mt và an toàn thông tin là yu t u tiên hàng đu
khi thit k, xây dng và cung cp dch v đin t.
Trong công ngh đin t, tin tc giu mình qua bí danh (nickname) và hành
đng rt tinh vi, có khi sau thi gian khá dài, kh ch mi phát hin hành đng
phá hoi thì th phm đã cao chy xa bay. Ti phm và lc lng chng ti
phm đang ging co dai dng khi hai bên gn nh ngang tài sc vi nhau.
1.2.6 Hành lang pháp lý và các quy đnh điu chnh
Bt c hot đng kinh doanh nào cng cn có hành lang pháp lý và các quy
phm điu chnh. Dch v ngân hàng đin t rt cn có hành lang pháp lý riêng,
bi l mng hot đng này khá rng, tác đng và liên quan đn nhiu hot đng
khác ca nn kinh t. Ngoài vic chu s điu chnh ca Lut Ngân hàng, Lut
Giao dch đin t, hot đng này còn chu s điu chnh ca nhiu lut khác liên
8

quan nh: Lut Doanh nghip, Lut Thng mi, Lut Công ngh thông tin,
Lut S hu trí tu. . .
Hin nay hành lang pháp lý cho thng mi đin t đã có. Tuy nhiên vn
cn lm mt h thng vn bn pháp lý, các lut và ngh đnh trin khai c th
hn đi vi thng mi đin t nhm qun lý quá trình kinh doanh trên mng.
ây s là nhng cn c đ gii quyt tranh chp trong giao dch thanh toán đin
t. Dch v ngân hàng đin t ch có th trin khai đc hiu qu, ph bin và an
toàn khi có mt khuôn kh pháp lý theo các chun mc c th.
Giao dch đin t cng nh bt k hot đng kinh doanh nào không tránh
khi nhng va chm gia các bên tham gia, thm chí kéo theo nhng va chm
ngoài ý mun vi các bên th 3. Mt h thng pháp lut đng b, bao quát s

bo v hu hiu li ích ca các bên liên quan, qua đó nâng cao v th ca đt
nc trên trng quc t, cng c
nim tin đi vi khách hàng hin hu và tim nng trong và ngoài nc.
1.2.7 Kh nng chp nhn ri ro ca ngi s dng
Bt k mt sn phm, dch v nào đem đn li ích cho ngi s dng cng
đu kèm theo ri ro tng ng. Khi chp nhn s dng dch v công ngh cao,
thì kh nng chp nhn ri ro ca ngi s dng cng cn phi nhc đn. Kh
nng này đo lng mt mc đ ri ro nht đnh mà ngi s dng có th chp
nhn đc đ đm bo có đc mt li ích nht đnh khi s dng dch v.
1.3 Các sn phm ngân hàng đin t
Sang th k 21, dch v ngân hàng đin t tr thành li th cnh tranh ca
các NHTM Vit Nam. So vi mt bng chung ca th gii trong lnh vc dch
v đin t, các NHTM Vit Nam đang chm vài thp niên nên h tng tc đui
bt. Khi trên th gii, dch v đin t đã tr thành mt phn tt yu trong đi
9

sng kinh t xã hi, ti Vit Nam dch v này mi chm trin khai gn đây, nên
tim nng phát trin còn rng ln. NHTM Vit Nam nào không cung ng đc
dch v đin t, xem nh t đào thi khi th trng. Khi vn ra th trng tài
chính quc t, mt NHTM Vit Nam hot đng theo cung cách c đin s khó
ni kt vi đi lý nc ngoài đã đin t hóa cao đ.
Hin nay, các NHTM Vit Nam đu tng bc trin khai dch v ngân hàng
đin t đa dng và phong phú, tp trung  các sn phm sau:
1.3.1 Dch v ngân hàng ti nhà (home-banking)
Trong ting Anh, “home” là “nhà, “banking” là “dch v ngân hàng”.
Home-banking là kênh phân phi dch v ca ngân hàng đin t, cho phép
khách hàng thc hin hu ht các giao dch chuyn khon vi ngân hàng (ni
khách hàng m tài khon) ti nhà, ti vn phòng công ty mà không cn đn tr
s ngân hàng.
Home-banking là mt bc tin vt bc ca các ngân hàng thng mi

Vit Nam trong quá trình hi nhp th gii v dch v ngân hàng. Dch v
Home-banking đã mang đn cho khách hàng nhng li ích thit thc trong giao
dch: nhanh chóng- an toàn- thun tin. Hin nay, dch v này ti Vit Nam đã
đc nhiu ngân hàng trin khai  nhiu mc đ khác nhau. Dch v này đã
đc trin khai rng rãi : Ngân hàng TMCP Á Châu www.acb.com.vn
; Ngân
hàng TMCP Công thng Vit Nam
www.vietinbank.vn
; Ngân hàng TMCP
Ngoi Thng VN
www.vcb.com.vn
; Ngân hàng TMCP K thng
www.techcombank.com.vn
, Ngân hàng TMCP Xut nhp khu Vit Nam
www.eximbank.com.vn
…
1.3.2 Dch v ngân hàng t đng qua đin thoi (Phone-banking)

10

Phone-banking là h thng tr li t đng, hot đng 24/24. Khi có các yêu
cu v thông tin, khách hàng ch cn nhc đin thoi và nhn vào các phím trên
bàn phím đin thoi theo mã hng dn ca hp th thoi đ nhn đc thông
tin cn thit.
Khi đng ký s dng dch v Phone-banking, khách hàng s đc cung cp
mt mã khách hàng, hoc mã tài khon riêng và tu theo dng đng ký, khách
hàng có th s dng nhiu tin ích khác nhau.
Khách hàng có th s dng nhiu tin ích ngân hàng thông qua Phone-
banking nh: gii thiu và hng dn s dng dch v, cung cp thông tin tài
khon và bng kê các giao dch, báo n, báo có, thông báo lãi sut, t giá hi

đoái, thc hin chuyn tin, thanh toán hoá đn và dch v h tr khách hàng
thc hin mi lúc mi ni k c ngoài gi hành chính, (tt nhiên là trong gii hn
nht đnh). Khách hàng có th tùy chn đng ký s dng qua thuê bao c đnh
hay di đng.
1.3.3 Dch v ngân hàng qua TD (Mobile-banking)
S phát trin nh v bão ca công ngh thông tin m ra cho ngân hàng
nhiu kênh cung ng dch v. Ngoài vic cung ng dch v khá ph bin t kênh
Internet, các ngân hàng đã ngm đn kênh đin thoi di đng – mt thit b cá
nhân vô cùng ph bin và thân thuc ngày nay. Và các ngân hàng đã liên kt vi
Công ty VNPAY đ cho ra đi dch v ngân hàng qua mng thông tin di đng –
Mobile banking.
Ngân hàng đã tài tr cho các công ty ch to đin thoi không ngng ci
tin k thut v hình dáng, mu mã và tính nng ca phng tin. Các th h
đin thoi mi (3G, 4G…) đu có kh nng đnh v toàn cu, truy cp Internet,
11

truyn hình nh… iu này giúp ngân hàng trong các thao tác nghip v, đm
bo s an toàn, chính xác và nhanh chóng.
Trong giao dch trc tip mt đi mt ti quy, giao dch viên ngân hàng d
dàng nhn din khách hàng ca mình qua đi chiu ch ký và chng minh th
xut trình. Trong phone-banking hay mobile-banking, ngân hàng ch nhn dng
qua ging nói, mt khu cung cp nên d xy ra tranh tng. S h tr qua li ca
ngành truyn thông là rt cn thit.
Mobile-banking là kênh phân phi sn phm dch v ngân hàng qua mng
đin thoi di đng mang đn cho khách hàng nhng công ngh tiên tin, nhng
giao dch d dàng, thun tin mi lúc, mi ni mà không cn đn quy giao dch
ca ngân hàng.
Dch v này đã đc áp dng khá ph bin ti hu ht các ngân hàng
thng mi Vit Nam, cho phép khách hàng thc hin các giao dch bng tin
nhn SMS thông qua đin thoi di đng nh: giao dch chuyn tin; tra cu

thông tin v lãi sut, t giá; nhn thông báo bin đng s d tài khon; thanh
toán tin đin, nc… c bit hin nay, ngân hàng TMCP Công thng VN là
ngân hàng đu tiên chính thc trin khai thí đim “Dch v np thu ti ATM”.
Vi dch v này, ngi np thu s không phi tn nhiu thi gian, ch đi, xp
hàng…ti các đim thu thu nh trc đây.
1.3.4 Internet banking
Internet banking cng là mt trong nhng sn phm ph bin nht ca dch
v ngân hàng đin t. Dch v này mang ngân hàng đn nhà, vn phòng, trng
hc, đn bt k ni đâu và bt c lúc nào. Internet banking cung cp cho khách
hàng các dch v ngân hàng trc tuyn thông qua mng Internet đ thc hin các
nghip v ngân hàng.
12

Ch vi mt máy tính kt ni Internet, khách hàng s đc hng dn và
cung cp các dch v ca ngân hàng. Qua Internet banking các bn có th gi
đn ngân hàng nhng thc mc, góp ý, khiu ni và đc tr li sau mt thi
gian nht đnh. Tuy nhiên, vi tính cht bo mt không cao bng dch v ngân
hàng ti nhà hoc Kiosk-banking, dch v Internet-banking hin vn còn rt
nhiu hn ch.
Ngoài bn thân cht lng dch v ca tng ngân hàng, Internet banking
còn ph thuc vào cht lng đng truyn Internet, loi đng truyn (thông
thng, ADSL hay Wifi…), quyt đnh tc đ truyn tin cha k tn sut b
nghn mch nhiu hay ít. Các tin tc chuyên nghip hay nghip d cng thng
chn Internet đ phát tán th rác hay virus phá hoi máy tính. Tt nhiên cng có
các phn mm bo v nh tng la, BKAV, MACAFEE, KASPERSKY,…
song Internet vn là v đài đu trí so tài gia hai bên phá hoi và chng phá hoi.
1.3.5 Kiosk ngân hàng (Quy x lý t đng)
ây là s phát trin ca dch v ngân hàng hng ti vic phc v khách
hàng vi cht lng cao nht và thun tin nht. Khi đó, ngân hàng s b trí đt
các trm làm vic trên đng ph vi đng kt ni Internet tc đ cao. Khi cn

giao dch hoc khi có yêu cu v dch v, khách hàng ch cn truy cp, cung cp
s chng nhn cá nhân và mt khu đ s dng dch v ca h thng ngân hàng
phc v mình. Hin nay, hình thc dch v này vn còn khá mi m đi vi h
thng ngân hàng nc ta. ây cng là mt kênh đ m rng phát trin dch v
khi th trng còn nhiu tim nng và cng là mt điu đáng cho các lãnh đo ti
ngân hàng thng mi Vit Nam lu tâm.
1.4 Li ích và ri ro trong quá trình ng dng dch v ngân hàng đin t
1.4.1 Các li ích mang li
13

1.4.1.1 Li ích đi vi ngân hàng
Trc s cnh tranh ngày càng gay gt trong lnh vc dch v tài chính ngân
hàng, khi mà hu ht hin nay, khách hàng không khó khn trong vic tìm mt t
chc ngân hàng phc v hot đng kinh doanh ca mình. Các ngân hàng không
ch cnh tranh nhau v nng lc tài chính, trình đ công ngh, kinh nghim qun
lý, nhân s, các chính sách đãi ng, …mà cht lng sn phm dch v và hiu
qu hot đng cng là mt trong nhng yu t cnh tranh vi nhau. Vic đa ra
các dch v ngân hàng đin t mang đn cho ngân hàng nhng li ích nh:
- Tit kim chi phí giao dch, nhân s thay vì s dng b máy phân phi sn
phm rng khp, cng knh, thâm dng lao đng, phn mm tin ích đc
ti thng t Trung tâm đn tn ngi s dng, tng hiu sut lao đng nh
loi bt b máy trung gian.
- ng dng đc nhng thành tu công ngh vào hot đng ngân hàng.
- Gia tng s tha mãn nhu cu ca khách hàng, to mi quan h tt đp vi
khách hàng hin hu, thu hút thêm nhiu khách hàng mi nh chng
trình x lý t đng.
- y nhanh tc đ lu thông hàng hóa, tin t, nâng cao hiu qu s dng
vn.
- Tng thêm li nhun t vic cung ng sn phm dch v ngân hàng.
- a dng hóa sn phm, dch v, m rng phm vi hot đng, phát trin th

phn.
- Tng thêm li th cnh tranh, nâng cao thng hiu Vietinbank
- …
1.4.1.2 Li ích đi vi khách hàng
14

Khi đa ra bt k sn phm nào nhm tha mãn nhu cu ca khách hàng,
nhà cung cp cng đu hng đn s hài hòa li ích ca đôi bên. Vic cung ng
các dch v ngân hàng đin t không ch đem li li ích cho ngân hàng mà khách
hàng – nhng ngi trc tip s dng sn phm dch v - cng hng nhng li
ích c th nh:
- Tit kim chi phí đi li, giao dch, nhân s, nht là trong điu kin đô th
ln, thng xuyên b ách tt giao thông, mt nhiu thi gian di chuyn.
- Tit kim thi gian trong thanh toán, đy nhanh vòng quay vn, tng kh
nng sinh li.
- Giao dch trc tip vi ngân hàng mt cách thun tin, mi lúc, mi ni
mà không cn đn tr s ngân hàng, thc hin đc giao dch trc tuyn
tc thi.
- Giám sát giao dch và qun lý tài khon d dàng, gim nguy c tht thoát
tài sn.
-  an toàn bo mt cao trong thc hin giao dch.
- Có th đc hng mt s dch v min phí.
- Cp nht đc thông tin v ngân hàng mt cách nhanh chóng và hiu qu.
- . . .
1.4.2 Ri ro trong hot đng kinh doanh ngân hàng
Ri ro đc đnh ngha là mt tp hp các nhân t bên trong và bên ngoài
có th cn tr ngân hàng thc hin các mc tiêu kinh doanh ca mình. Ri ro là
nhng s kin không chc chn có th dn đn nhng tn tht hoc li ích phá
sinh t các quyt đnh hoc la chn ca ngân hàng.
Nh vy, ri ro không ch bao gm kh nng xu có th xy ra (mi nguy

him) mà còn là kh nng tt đp (các c hi) có th b b qua, hoc kh nng
15

kt qu thc t không ging vi nhng gì mong đi (s không chc chn) và bt
k điu gì có th nh hng đn vic thc hin các mc tiêu ca ngân hàng.
Các loi ri ro trong kinh doanh ngân hàng:






Ri ro kinh doanh ngân hàng
Ri ro bên trong Ri ro bên ngoài
Ri ro
hot
đng
kinh
doanh
Ri
ro
vn
kh
dng
Ri ro giá c
Ri ro tht thoát do
đi tng
Ri
ro
pháp

lý
Ri
ro
thay
đi
lãi
sut
Ri
ro
t
giá
Ri
ro
giá
c
khác
Ri
ro
tín
dng
Ri ro
không
có
ngun
bù đp
Ri
ro
ng
trc

1.4.3 Cách nhn din các loi ri ro:
- Ri ro hot đng kinh doanh: đó là trình đ qun lý kém, thiu ngun nhân
lc, đi th và s cnh tranh trong kinh doan, các hin tng gian ln, sai
sót…
- Ri ro vn kh dng: các biu hin nh: thiu d tr thanh khon, chênh
lch k hn N - Có, chênh lch k đáo hn N - Có.
- Ri ro v thay đi lãi sut: Không tng đng trong c s lãi sut, có khe
h trong lãi sut, chênh lch gia các k hn…
- Ri ro v t giá: biu hin  trng thái ngoi t m.
- Ri ro giá c khác: giá c tài sn đm bo, giá c khác…
16

- Ri ro tín dng: khách hàng khó khn v tài chính, phá sn, sp đ; D án
không có dòng tin; Khách hàng chây , không tr n…
- Ri ro không có ngun bù đp: đi tác phá hp đng
- Ri ro ng trc: quan h ng trc không tt.
- Ri ro pháp lý: khi môi trng pháp lý cha bao quát và đng b
1.5 Ri ro an toàn và bo mt thông tin trong dch v ngân hàng đin t
S phát trin nhanh chóng ca công ngh thông tin đã đem li nhiu li ích
có giá tr cho nhân loi. Ngân hàng đã sm nhn ra đây là nhng phng tin
hu hiu giúp ngân hàng ci tin cht lng dch v tài chính cung ng cho
khách hàng.
Các phát minh, sáng kin công ngh ngày càng phát trin to nên s cnh
tranh liên tc gia các ngân hàng đã hot đng lâu đi và luôn có nhng thành
viên mi tham gia vào th trng tài chính. iu này đã to điu kin cho khách
hàng có c hi s dng và tip cn vi nhng thành tu công ngh, đc bit là

tip cn và s dng các sn phm dch v ngân hàng đin t.
Tuy nhiên s phát trin nhanh chóng ca dch v ngân hàng đin t đã làm
ny sinh nhiu ri ro. Các ri ro này phn ln không mi, bao gm ri ro giao
dch, ri ro chin lc, ri ro uy tín, ri ro bo mt, ri ro t giá, …. Các ri ro
này ngày càng nguy him hn, nng n hn, tinh vi hn theo s tin b ca công
ngh mi. Ni bt lên tt c là ri ro an toàn và bo mt thông tin – mt vn đ
nóng bng trong thi đi công ngh thông tin. Loi ri ro này chi phi và nh
hng ln đn các loi ri ro khác cùng hot đng ca t chc ngân hàng.
1.5.1 Xác đnh v ri ro an toàn và bo mt thông tin
Ngày 14/4/2010, ti Hi tho cnh báo các l hng bo mt trong h thng
ngân hàng đin t  Vit Nam, b phn an ninh mng ca Trung tâm An ninh