B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp. HCM
H và tên : Vng Vn Ba
HUY NG VN U T PHÁT TRIN
THÀNH PH CN TH
N NM 2020
Chuyên ngành : Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC :
PGS.TS. Phan Th Bích Nguyt
TP.H Chí Minh, Nm 2010
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình do tôi nghiên cu.
Kt qu nghiên cu là trung thc và cha đc ai công b.
Ngi cam đoan
Vng Vn Ba
MC LC
Trang
Danh mc các ký hiu, ch vit tt
Danh mc các bng, biu
Danh mc các hình v, đ th
Phn m đu________________________________________ 01
Chng I
1.1. Ngun lc tài chính – Vai trò ca ngun lc tài chính đi
vi quá trình phát trin KT-XH________________ 05
1.1.1. Tng quan v tài chính và ngun lc tài chính________ 05
1.1.1.1. Khái nim chung v tài chính và ngun lc tài chính
1.1.1.2. Các ngun lc tài chính tài tr cho đu t phát trin___ 06
1.1.2. Bn cht và vai trò ca ngun lc tài chính đi vi đu t
Phát trin______________________________________ 10
1.1.2.1. Bn cht ca ngun lc tài chính___________________
1.1.2.2. Vai trò ca ngun lc tài chính_____________________ 12
1.2. Các kênh huy đng vn ch yu cho đu t phát trin 16
1.2.1. Kênh huy đng trong nc
1.2.1.1. Tit kim t NSNN_____________________________ 16
1.2.1.2. Tit kim t DN trong nc_______________________ 16
1.2.1.3. Tit kim t khu vc dân c_______________________17
1.2.2. Huy đng t nc ngoài
1.2.2.1. u t trc tip nc ngoài
1.2.2.2. Th trng tài chính quc t_______________________ 18
1.2.2.3. Vay n nc ngoài
1.2.2.4. Vn tài tr phát trin chính thc____________________ 19
1.2.2.5. Vn t các nhà đu t vn mo him
1.2.3. Mi quan h gia các dòng vn đu t ___________ 20
1.3. Nhng yu t nh hng đn các dòng vn đu t
1.3.1. Yu t v lãi sut_________________________________21
1.3.2. Chính sách t giá hi đoái
1.3.3. Chính sách thu ca nhà nc________________________22
1.3.4. S phát trin ca th trng tài chính
1.3.5. S phát trin ca các đnh ch tài chính________________ 23
1.3.6. Các yu t v môi trng đu t
1.4. Mt s bài hc kinh nghim v huy đng vn đu t_____24
1.4.1. nc ngoài
1.4.1.1. Trung Quc
1.4.1.2. Singapore, ài Loan, Hng Kông và Hàn Quc______ 26
1.4.2. trong nc____________________________________27
1.4.2.1. thành ph H Chí Minh
1.4.2.2. tnh Bình Dng______________________________ 31
1.4.2.3. thành ph à Nng____________________________ 32
1.4.2.4. Bài hc kinh nghim rút ra cho thành ph Cn Th_____ 34
* Kt lun chng I ____________________________35
Chng II ___________________________________________ 36
Thc trng huy đng vn đu t phát trin KT-XH thành
ph Cn Th
2.1. Tng quan v thành ph Cn Th
2.2. Khái quát nhng thành tu đt đc v KT-XH ca thành
ph trong thi gian qua ______________ 40
2.3. Thc trng huy đng vn đu t thành ph giai đon
2001 – 2005 và 2006 – 2010__________________________41
2.3.1. Nhng thành tu đt đc
2.3.2. Nguyên nhân đt đc _____________________________42
2.3.3. Nhng hn ch, tn ti nh hng đn thu hút vn đu t,
Nguyên nhân ____________________________________ 44
2.4. Mt s chính sách u đãi, khuyn khích đu t trong
các Khu công nghip thành ph___________________49
2.5. Mt s kt qu huy đng vn đu t t các kênh ch yu
2.5.1 Ngun thu, chi ngân sách__________________________ 50
2.5.1.1. Thu ngân sách
2.5.1.2. Chi ngân sách___________________________________56
2.5.2. Tit kim và đu t ca các DN ngoài NN và dân c 58
2.5.2.1. Tit kim trong dân______________________________
2.5.2.2. Vn đu t ca các DN ngoài nhà nc và dân c trên
đa bàn _______________________________________ 59
2.5.3. Ngun vn huy đng t khu vc nc ngoài
2.5.3.1. Vn đu t trc tip nc ngoài (FDI)
2.5.3.2. Vn vin tr ca các t chc phi Chính ph (NGO)____ 60
2.5.3.3 Ngun vn h tr chính thc (ODA) ________________ 61
2.5.4. Ngun vn tín dng______________________________ 62
2.5.4.1. Tín dng nhà nc
2.5.4.2. Tín dng ngân hàng _____________________________ 63
2.5.5. Huy đng t th trng tài chính trong nc__________65
2.6. ánh giá thun li, hn ch và c hi,thách thc______ 66
2.6.1. Thun li
2.6.2. Hn ch _______________________________________ 68
2.6.3. C hi ________________________________________70
2.6.4. Thách thc _____________________________________71
* Kt lun chng II ______________________________73
Chng III
3.1. Quan đim, mc tiêu và đnh hng phát trin KT-XH
thành ph đn nm 2015, tm nhìn đn nm 2020 ______ 74
3.1.1. Quan đim, mc tiêu
3.1.2. Phng hng, nhim v, mc tiêu phát trin KT-XH đn
Nm 2015, tm nhìn đn nm 2020
3.2. Các chng trình, đ án phát trin KT-XH giai đon 2011-
2015, tm nhìn đn nm 2020; công trình cn u tiên đu t,
tng hp nhu cu vn đu t ca các chng trình, đ án72
3.3. Các ch s c bn v kinh t tài chính________________ 76
3.4. Tng hp nhu cu vn đu t phát trin KT-XH thành
ph giai đon 2011 – 2015 và 2016 – 2020 ____________78
3.5. Tng hp nhu cu vn đu t ca các chng trình,
đ án
3.5.1. Bng cân đi vn đu t (phng án chính)
3.5.2. Bng cân đi vn đu t (phng án d phòng)_________83
3.6. Các gii pháp huy đng vn đu t phát trin thành ph
giai đon 2011 – 2015, tm nhìn đn nm 2020
3.6.1. Huy đng vn NSNN
3.6.1.1. Ngun vn t NSTW
3.6.1.2. Ngun vn t NSP____________________________84
3.6.2. Huy đng ngun vn trong các DN ngoài nhà nc
và dân c _______________________________________ 85
3.6.3. Huy đng ngun vn trong nc, các ngun lc t
nc ngoài ______________________________________ 86
3.6.4. Huy đng ngun vn tín dng _______________________ 89
3.6.5. Các gii pháp khác ________________________________ 90
3.6.6. Nhng kin ngh ________________________________ 91
* Kt kun chng III_____________________________93
* PHN KT LUN _____________________________94
* ph lc
Ph lc 1 : Kt qu thc hin các ch tiêu KT-XH ch yu ca thành
ph giai đon 2001 – 2005 và 2006 – 2010
Ph lc 2 : Mt s ch tiêu KT-XH ch yu ca thành ph giai đon
2011 – 2015
Ph lc 3 : Tng hp nhu cu vn đu t phát trin KT – XH giai
đon 2011 – 2015 và 2016 – 2020
Ph lc 4 : Huy đng vn đu t TP. Cn Th phân theo ngun vn
t 2001 – 2010.
Ph lc 5 : D báo nhu cu vn đu t phát trin KT – XH thành ph
Giai đon 2011 – 2015 và 2016 – 2020
Ph lc 6 : Các chng trình, đ án phát trin KT – XH thành ph đn
Nm 2015
Ph lc 7 : Bng cân đn vn đu t (phng án chính)
Ph lc 8 : Bng cân đn vn đu t (phng án d phòng)
* Tài liu tham kho
DANH MC BNG S LIU
Bng 1 : Tng thu NS trên đa bàn thành ph giai đon 2001- 2005
và 2006 – 2010
Bng 2 : C cu trong tng thu NSNN trên đa bàn giai đon 2001-
2005 và 2006 – 2010
Bng 3 : T l các ngun thu trên GDP giai đon 2001 – 2005 và
2006 – 2010
Bng 4 : Giá tr tng chi NSNN giai đon 2001–2005 và 2006 - 2010
Bng 5 : C cu các khon chi đu t phát trin t NSNN bình
quân giai đon 2001 – 2005 và 2006 - 2010
Bng 6 : Tit kim trong dân phân theo 3 khu vc kinh t giai
đon 2001 - 2005
Bng 7 : Tit kim trong dân phân theo 3 khu vc kinh t giai
đon 2006 - 2010
Bng 8 : Ngun vn huy đng t nc ngoài t 2006 – 2010
Bng 9 : Tình hình gii ngân vn ODA t 2006 - 2010
Bng 10 : Vn tín dng đu t ca nhà nc bình quân giai đon
2001 - 2005 và 2006 – 2010
Bng 11 : Tình hình huy đng tín dng trên đa bàn t 2006 – 2010
DANH MC CÁC CH VIT TT
CNH-HH Công nghip hóa - Hin đi hóa
CSHT C s h tng
DN Doanh nghip
DNNN Doanh nghip Nhà nc
BSCL ng bng sông Cu Long
FDI u t trc tip nc ngoài – Foreign direct
Investment
GDP Tng sn phm quc ni – Gross domestic
Product
ICOR H s gia tng ca vn đu t toàn xã hi so vi
tng trng kinh t - Incremental capital output
ratio
KT-XH Kinh t - Xã hi
NGO T chc phi Chính ph - Non-govermental
organization
NHTM Ngân hàng thng mi
NSP Ngân sách đa phng
NSNN Ngân sách Nhà nc
NSTW Ngân sách trung ng
ODA H tr phát trin chính thc – Official
Development assistance
TCTD T chc tín dng
TDNN Tín dng Nhà nc
TPCT Thành ph Cn Th
TPHCM Thành ph H Chí Minh
VT Vn đu t
WTO T chc thng mi th gii – World trade
organization
1
0
PHN M U
1. LÝ DO CHN TÀI :
Cn Th là thành ph giàu tim nng, gi vai trò rt quan trng c
v kinh t - xã hi và quc phòng – an ninh, là đng lc phát trin ca vùng
đng bng sông Cu Long.
Trong nhng nm qua, Cn Th đã phát huy khá tt các ngun lc,
khc phc khó khn, giành đc nhng kt qu quan trng và tng đi
toàn din. Tc đ tng trng kinh t khá cao, các mt xã hi đu có bc
phát trin, đi sng nhân dân đc ci thin, an ninh quc phòng đc bo
đm…
Bên cnh nhng thành tu đt đc, Cn Th cng còn mt s mt
yu kém. Kinh t phát trin cha tht s vng chc, cha tng xng vi
tim nng, li th ca thành ph và vai trò đng lc có sc lan ta trong
vùng. Công nghip phát trin nhng quy mô còn nh, cht lng và hiu
qu cha cao, cha có sn phm ch lc và ngành kinh t mi nhn, ô
nhim môi trng cha đc gii quyt tt; các ngành dch v có giá tr gia
tng ln chm phát trin. Huy đng các ngun lc đu t phát trin còn hn
ch; môi trng đu t cha tht s thông thoáng, kém hp dn, làm gim
kh nng thu hút đu t t bên ngoài. Vic quyt đnh đu t và trin khai
xây dng các công trình, d án trng đim có tác đng quan trng đn s
phát trin ca thành ph và c vùng còn chm; kt qu gii quyt mt s
vn đ thuc lãnh vc vn hóa – xã hi còn hn ch…
Ngày 17 tháng 2 nm 2005, B Chính tr đã ra Ngh quyt s 45-
NQ/TW v xây dng và phát trin thành ph Cn Th trong thi k công
nghip hóa, hin đi hóa đt nc; xác đnh phng hng, nhim v phát
trin thành ph Cn Th đn nm 2020 là : “ Xây dng và phát trin thành
ph Cn Th tr thành thành ph đng bng cp quc gia vn minh, hin
2
đi, xanh, sch, đp, xng đáng là thành ph ca ngõ ca c vùng h lu
sông Mê – Kông; là trung tâm công nghip, trung tâm thng mi - dch v,
du lch, trung tâm giáo dc – đào to và khoa hc công - ngh, trung tâm y
t và vn hóa, là đu mi quan trng v giao thông vn ti ni vùng và liên
vn quc t; là đa bàn trng đim gi v trí chin lc v quc phòng, an
ninh ca vùng đng bng sông Cu Long và ca c nc…”.
“ Cn Th phi phn đu là mt trong nhng đa phng đi đu
trong s nghip công nghip hóa, hin đi hóa đ tr thành đô th loi I
trc nm 2010 và c bn tr thành thành ph công nghip trc nm
2020, là mt cc phát trin, đóng vai trò đng lc thúc đy mnh m s
phát trin ca toàn vùng”.
thc hin phng hng và mc tiêu trên, Cn th đã xây dng
quy hoch tng th phát trin kinh t - xã hi giai đon 2006 – 2020, đ ra
10 chng trình, mc tiêu và 4 đ án v phát trin công nghip, thng mi,
dch v và du lch, nông nghip công ngh cao, khoa hc công ngh, c s
h tng kinh t, vn hóa, giáo dc đào to ngun nhân lc, th dc th thao,
y t, quc phòng an ninh… Trong đó, vic huy đng mi ngun vn : ngân
sách nhà nc trung ng và đa phng bao gm c ngun vn trái phiu
Chính ph và ODA, các ngun vn tín dng, vn đu t ca các doanh
nghip, các thành phn kinh t bng các hình thc BT, BOT, PPP… và vic
phân b các ngun lc v tài chính mt cách hp lý phc v cho các
chng trình, đ án đc trin khai thc hin đt hiu qu cao nht là
nhng vn đ bc xúc, quan trng c v mt lý lun và thc tin.
iu này, càng có ý ngha hn là mi đây Th tng Chính ph đã
phê duyt vùng kinh t trng đim vùng đng bng sông Cu Long gm 4
tnh, thành ph trc thuc trung ng là : thành ph Cn Th, tnh An
Giang, Kiên Giang và Cà Mau vi mc tiêu tng quát là xây dng vùng
kinh t trng đim vùng đng bng sông Cu Long tr thành vùng phát
trin nng đng, có c cu kinh t hin đi, có đóng góp ngày càng ln vào
3
nn kinh t ca đt nc, góp phn quan trng vào vic xây dng c vùng
đng bng sông Cu Long giàu mnh, các mt vn hóa, xã hi tin kp mt
bng chung ca c nc, bo đm n đnh chính tr và quc phòng vng
chc.
Vi mong mun ng dng lý lun v vn và các kênh huy đng vn
đu t vào thc tin đa phng, tôi chn đ tài : “ Huy đng vn đu t
phát trin thành ph Cn Th đn nm 2020” làm lun vn tt nghip cao
hc kinh t ca mình.
2.
MC TIÊU NGHIÊN CU :
- ng dng lý lun v vn và các kênh huy đng vn đu t đ phân
tích thc trng phát trin ca các ngun vn v quy mô, c cu, tc đ tng
trng, các xu th bin đng… Qua đó, xác đnh nhng ngun vn có kh
nng huy đng đ thc hin các mc tiêu phát trin kinh t - xã hi Cn
Th theo tng giai đon c th.
- ánh giá nhng mt thun li, hn ch và c hi, thách thc đi vi
vic huy đng vn đu t phát trin Cn Th.
- Nghiên cu nhu cu v vn.
- xut các gii pháp huy đng vn đu t phát trin kinh t - xã
hi ti Cn Th.
- xut hng phân b các ngun lc tài chính phc v cho các
chng trình, đ án trng đim.
3. PHM VI NGHIÊN CU :
Tình hình huy đng vn đu t phát trin kinh t - xã hi giai đon
2001 – 2005 và giai đon 2006 - 2010 thành ph Cn Th.
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU :
S dng phng pháp duy vt bin chng kt hp vi các phng
pháp : mô t, so sánh, thng kê, phân tích… vi ngun s liu đc thu
thp t niên giám thng kê, Quy hoch phát trin KTXH ca thành ph, báo
4
cáo ca UBND, các S, Ban, ngành thành ph Cn Th và t các ngun
khác.
5. Ý NGHA KHOA HC VÀ THC TIN CA TÀI
Thông qua lun vn này, tác gi mong mun đ xut các gii pháp
kh thi v huy đng các ngun vn đu t phát trin kinh t - xã hi ti
thành ph Cn Th trên c s nghiên cu khoa hc, kinh nghim mt s
nc, mt s tnh, thành ph Vit Nam; các quan đim, ch trng,
đng li ca ng và Nhà nc; tng kt, đánh giá toàn din và có h
thng thc trng huy đng vn đu t phát trin thành ph Cn Th thi
gian qua.
tài có th áp dng vào hot đng huy đng vn đu t ti thành
ph Cn Th. Mt s gii pháp đã và đang đc trin khai thc hin, bc
đu đem li kt qu rt kh quan.
6. KT CU CA TÀI :
Nhm đáp ng yêu cu ca s lô – gíc trong lun vn, ngoài phn m
đu và kt lun, ni dung ca đ tài đc cu thành 3 chng nh sau :
Chng I : Ngun lc tài chính – Vai trò ca ngun lc tài chính
đi vi quá trình phát trin kinh t xã hi, các kênh huy đng vn ch yu
cho đu t phát trin, nhng yu t nh hng đn các dòng vn đu t, các
bài hc kinh nghim ca mt s nc và mt s đa bàn đin hình trong
nc, t đó rút ra bài hc cho Cn Th.
Chng II : Thc trng huy đng vn đu t phát trin kinh t xã
hi thành ph Cn Th giai đon 2001 – 2005 và 2006 - 2010.
Chng III : Các gii pháp huy đng vn đu t phát trin kinh t -
xã hi thành ph Cn Th đn nm 2015, tm nhìn đn nm 2020.
5
CHNG 1
NGUN LC TÀI CHÍNH – VAI TRÒ CA NGUN LC TÀI
CHÍNH I VI QUÁ TRÌNH PHÁT TRIN KINH T - XÃ HI
1.1. Ngun lc tài chính – Vai trò ca ngun lc tài chính đi vi
quá trình phát trin kinh t - xã hi
1.1.1. Tng quan v tài chính và ngun lc tài chính
1.1.1.1.
Khái nim chung v tài chính và ngun lc tài chính
Theo quan đim ca K.Marx : “ Tài chính là phm trù phân phi,
phn nh các quan h kinh t phát sinh trong quá trình phân phi các qu
tin t nhm tha mãn các nhu cu ca các ch th trong nn kinh t.”
Theo quan đim ca các nhà kinh t thc nghim, tài chính là mt
phm trù kinh t ra đi và phát trin gn lin vi kinh t hàng hóa, nó phn
nh s vn đng các ngun lc tài chính thông qua nhng hình thc hot
đng phân phi thu nhp, đu t, mua bán vn gia các ch th trong nn
kinh t. Tài chính đc s dng bi nhng cá nhân gi là tài chính cá nhân,
Chính ph s dng tài chính gi là tài chính công, tài chính đc s dng
bi doanh nghip gi là tài chính công ty và tài chính quc t khi tài chính
có liên quan đn yu t nc ngoài.
Nói cách khác, tài chính là quá trình chuyn giao tin t gia các h
gia đình, doanh nghip và Chính ph; có th nhn thc tài chính qua các
hot đng : vay, mn vn, np thu, các dch v bo him…Các hot
đng này phn nh s quyt đnh : làm th nào đ to lp các qu tin t ?
Làm th nào đ đu t các qu tin t ?
Theo các quan đim thc nghim đã ch ra tác nghip ca hot đng
tài chính. Các tác nghip tài chính hot đng trong môi trng tài chính
gm các thành t : Ngi qun lý tài chính, là ngi quyt đnh đu t vn
đ m rng kinh doanh và thu hút vn phc v cho kinh doanh; ngi đu
t tài chính, là cá nhân và các đnh ch cung cp vn cho th trng thông
qua chng khoán n và chng khoán vn; các công c tài chính, th ch tài
chính .v.v
6
Xét v ngun gc, thc cht quyt đnh s ra đi và phát trin ca
tài chính không ch đn thun thuc v Nhà nc, mà chính là do nn tái
sn xut xã hi. Nu nh không có sn phm d tha, không có thu nhp
quc dân, không có ca ci vt cht và các yu t tinh thn đc to ra t
tái sn xut xã hi thì Nhà nc s khó đng vng và tài chính cng không
còn na vì đã mt đi ch da ca mình.
Sc mnh ca Nhà nc bao gm sc mnh tinh thn và sc mnh
vt cht. Sc mnh vt cht bao gm s tng hp v nhân lc (sc lao
đng, sc mnh v trí tu, khoa hc k thut, tài nng qun lý); v vt lc
(đt đai, tài nguyên thiên nhiên, vt t hàng hóa, kh nng làm ra sn phm
xã hi) và ngun lc tài chính mà Nhà nc có th s dng toàn b trong
mt thi k lch s nht đnh.
Tin xut hin trong các giao dch tài chính còn gi là ngun lc tài
chính. Ngun lc tài chính là quá trình to lp, luân chuyn và s dng tin
vn di hình thc giá tr, là thành phn quan trng có tác dng ch đo
trong toàn b ngun sc mnh ca Nhà nc. i vi cá nhân, ngun lc
tài chính đc hình thành ch yu t thu nhp lao đng; đi vi doanh
nghip đc hình thành t kt qu kinh doanh; đi vi Chính ph hình
thành t các khon thu. Trong trng hp tài tr không đ thì các ch th
này có th đi vay trong và ngoài nc hoc huy đng t th trng tài
chính đ đáp ng nhu cu cho mc đích đu t.
1.1.1.2. Các ngun lc tài chính tài tr cho hot đng đu t
phát trin
a- Ngân sách Nhà nc
Theo lut ngân sách Nhà nc ca Vit Nam đc Quc Hi thông
qua ngày 16/12/2002 cho rng “ Ngân sách Nhà nc là toàn b các khon
thu, chi ca Nhà nc đã đc c quan Nhà nc có thm quyn quyt
đnh và đc thc hin trong mt nm đ bo đm thc hin các chc
nng, nhim v ca Nhà nc”.
7
NSNN bao gm ngân sách trung ng và ngân sách đa phng.
NSNN đc hình thành t vic huy đng các khon thu t thu, phí, l phí,
các khon vin tr, vay n, các khon đóng góp ca các t chc, cá nhân
và các khon thu khác. ng thi NSNN đc s dng đ chi tiêu cho hot
đng ca b máy Nhà nc, chi cho an ninh quc phòng, y t, vn hóa,
giáo dc, chi tr n, các khon khác theo quy đnh và quan trng nht là
khon chi cho đu t phát trin.
b- Tín dng Nhà nc
Xét trên góc đ huy đng vn, TDNN là hot đng đi vay do Nhà
nc tin hành nhm b sung ngun tài tr cho nhu cu chi tiêu ca Nhà
nc, trong đó có lnh vc đu t phát trin; hay vic s dng vn vay ca
các doanh nghip đ đu t đi mi công ngh, nâng cao cht lng sn
phm, dch v, bao gm :
- Vay n trong nc : phát hành các loi chng khoán ca Nhà nc
nh tín phiu ngn hn, trái phiu dài hn, công trái…
- Vay n nc ngoài : phát hành trái phiu ca Nhà nc trên th
trng quc t, vay t ngun vn ODA…
c- Các qu h tr tài chính Nhà nc
Nhà nc thành lp các qu h tr tài chính đ đa dng hóa s huy
đng các ngun lc tài chính ca xã hi đu t vào mt s lnh vc có tính
cht u tiên cn khuyn khích, nhm góp phn thúc đy s phát trin kinh
t - xã hi. C ch huy đng vn thng là tip nhn t NSNN, t phát
hành chng khoán, vn đóng góp t nguyn ca các t chc, cá nhân trong
và ngoài nc và các ngun vn khác.
Kinh nghim phát trin ca nhiu nc cho thy, trong giai đon to
đà cho CNH – HH, qu h tr tài chính s giúp cho Nhà nc m rng
kh nng huy đng ngun lc tài chính t xã hi, kt hp cùng NSNN và
các công c tài chính khác s thúc đy nhanh s đu t phát trin ca nn
kinh t theo hng CNH – HH.
8
d- Th trng tài chính
Th trng tài chính là tng hòa các mi quan h cung cu v vn,
din ra di hình thc vay mn, mua bán v vn, tin t và các chng t
có giá nhm chuyn dch t ni cung cp đn ni có nhu cu v vn cho
các hot đng kinh t.
Tài tr vn trc tip là vic các ch th d tha v vn chuyn vn
trc tip cho các ch th thiu vn, là ngi chi tiêu cui cùng bng cách
mua các tài sn tài chính trc tip t ngi phát hành, tc là ngi cn
vn. Bng cách này, lng tin vn đng thng t ni tha vn đn ni
thiu vn thông qua th trng tài chính. Tài tr vn gián tip th hin
ch các ch th tha vn không trc tip cung ng vn cho ngi thiu
vn, là ngi s dng vn cui cùng mà là gián tip thông qua các đnh
ch trung gian tài chính.
e- Các đnh ch tài chính trung gian
Các đnh ch tài chính trung gian là mt ch th tham gia th trng
tài chính vi nhim v làm cu ni gia nhng ngi cn vn và nhng
ngi cung cp vn. Các t chc trung gian tài chính đc hình thành ht
sc đa dng nhm huy đng các ngun vn d tr vi thi hn và quy mô
khác nhau đ đu t cho nn kinh t hot đng và phát trin. Các đnh ch
trung gian tài chính gm các công ty kinh doanh và môi gii chng khoán,
ngân hàng thng mi, các doanh nghip cung cp dch v tài chính khác,
các công ty bo him…
f- u t trc tip nc ngoài (FDI)
u t trc tip nc ngoài là hình thc đu t dài hn ca cá nhân
hay công ty ca nc này (thng là các công ty đa quc gia) vào nc
khác đ thit lp các c s sn xut kinh doanh và nm quyn kim soát
các hot đng kinh t. u t trc tip nc ngoài xut phát t nhng u
th riêng ca các công ty đa quc gia v phng pháp qun lý và công
ngh tiên tin cng vi các yu t đc thù riêng có ca các quc gia nhn
9
đu t đ làm gia tng hiu qu công tác qun lý hay t chc sn xut kinh
doanh; nh đó làm gia tng thu nhp t mu dch. FDI đã và đang tr thành
hình thc huy đng vn nc ngoài ph bin ca nhiu nc đang phát
trin đi tìm c hi đu t nc ngoài đ khai thác v li th so sánh, tn
dng các yu t v lao đng, tài nguyên, môi trng, tit kim chi phí vn
chuyn…đ tng li nhun cho vic đu t.
g-Vn phát trin chính thc (ODA)
Là ngun vn t các c quan chính thc (chính quyn Nhà nc hay
đa phng) ca mt nc hoc mt t chc quc t vin tr cho các nc
kém phát trin, hoc các nc đang gp khó khn v tài chính, nhm to
điu kin cho phát trin kinh t và phúc li xã hi. ODA là hình thc đu
t nc ngoài; mc đích thng đc dùng cho các d án phát trin c s
h tng KTXH, nâng cao nng lc qun lý, đi mi công ngh, bao gm :
- Vin tr không hoàn li : thng là h tr k thut hoc vin tr
nhân đo.
- Vin tr hn hp : gm phn cp không và phn còn li thc hin
theo hình thc cho vay tín dng.
- Vin tr có hoàn li : thc cht là các khon cho vay tín dng vi
nhng điu kin u đãi v lãi sut, khi lng vn vay và thi hn thanh
toán.
h- Vin tr ca các t chc phi chính ph (NGO)
Là khon vin tr không hoàn li, ch yu là vin tr vt cht cho
nhu cu nhân đo nh cung cp thuc men, lng thc, gii quyt ch
…Hin nay, loi vin tr này đc thc hin nhiu hn thông qua các
chng trình phát trin dài hn, có s h tr ca các chuyên gia v bo v
sc khe, lp d án tín dng, cung cp nc sch…
10
Ngun cung vn
- Cá nhân & H Gđ
- Doanh nghip
- Chính Ph
Nhu cu s dng vn
- Cá nhân & H G
- Doanh nghip
- Chính ph
NH CH TÀI CHÍNH
TRUNG GIAN
Vn
Vn
TH TRNG
TÀI CHÍNH
Hình 1 : Quy trình tài tr vn gia các ch th trong nn kinh t.
1.1.2- Bn cht và vai trò ca ngun lc tài chính đi vi đu t
phát trin
Xét theo ngha hp, ngun lc s dng cho đu t phát trin là
ngun lc tài chính hay còn gi là vn đu t. Theo ngha rng, ngun lc
đu t bao gm tin vn, đt đai, tài nguyên, lao đng, máy móc thit b,
công ngh, k thut…Lch s phát trin ca th gii đã chng minh, ngun
lc tài chính là yu t vt cht có tính quyt đnh v tng trng và phát
trin KTXH. Mc đ ca ngun lc tài chính là thc đo s tng trng
ca nn kinh t và sc mnh ca mi quc gia.
1.1.2.1- Bn cht ca ngun lc tài chính
Xét v bn cht, ngun hình thành vn đu t là phn tit kim hay
tích ly mà nn kinh t có th huy đng đc đ đa vào quá trình tái sn
xut xã hi, bao gm tit kim ca Chính ph ( S
G
), tit kim dân c (S
p
)
và tit kim nc ngoài (S
F
).
11
- Tit kim ca Chính ph đc đo bng chênh lch gia tng thu
nhp ca Chính ph (tng thu ngân sách : T ) và tng chi tiêu thng
xuyên (C
G
) :
S
G
= T - C
G
- Tit kim ca dân c đc xác đnh bng chênh lch gia tng thu
nhp ca dân c và tng tiêu dùng cui cùng ca dân c (C
p
); trong đó,
tng thu nhp ca dân c bng tng thu nhp ca toàn xã hi (GDP) tr đi
phn thu nhp ca Chính ph (T), ta có công thc :
S
p
= ( GDP - T ) - C
p
- Tit kim nc ngoài đóng góp cho đu t ti nc ta, đc xác
đnh t phng trình cân bng v mô c bn :
GDP = C + I + E - M
Trong đó : I là vn đu t, E là xut nhp khu hàng hóa, M là dch
v (trong bng cân đi cán cân thanh toán quc t). Ta có :
GDP - C - I = E - M
(GDP - C) là kt qu cân đi gia tng sn phm trong nc vi
tiêu dùng cui cùng, còn gi là tit kim ni đa (S
D
); ( E – M ) là cân đi
đi ngoi, hay đc gi là tit kim nc ngoài (S
F
). Nh vy, phng
trình (4) có th vit li :
S
D
- I = E - M
Suy ra I = S
D
+ S
F
T đó, có th kt lun rng tng đu t ca nn kinh t I bng tng
tit kim, trong đó tit kim ca Chính ph là chính, k đn là tit kim ca
dân c, tit kim ca nc ngoài.
iu này, đã đc nhà kinh t Joln Keynes ( 1884 –1946 ) chng
minh trong lý thuyt tng quát v vic làm, lãi sut và tin t. Theo ông,
đu t chính bng phn thu nhp mà không chuyn vào tiêu dùng; đng
thi tit kim chính là phn dôi ra ca thu nhp so vi tiêu dùng , ta có :
Y = C + I ( Y : thu nhp; C : tiêu dùng; I : đu t )
12
S = Y - C ( S : tit kim )
Cho nên : I = S
Trong nn kinh t m, đng thc I = S khó có th thit lp đc,
bi vì :
- Nu phn tích ly ca nn kinh t ln hn nhu cu đu t ti nc
s ti, khi đó vn s đc chuyn sang đu t nc khác nhm nâng cao
hiu qu s dng vn ca nn kinh t.
- Ngc li, nu vn tích ly ca nn kinh t không đáp ng nhu cu
đu t, khi đó nn kinh t phi huy đng tit kim t nc ngoài.
Do đó, đ thúc đy nn kinh t phát trin và thit lp s cân bng
gia tit kim và đu t đòi hi phi có s can thip ca Nhà nc trong
vic khuyn khích đu t, s dng có hiu qu vn tit kim trong ni b
nn kinh t; đng thi phi có chính sách hp lý đ thu hút vn nc ngoài
b sung phn thiu ht gia tit kim và đu t trong nc.
1.1.2.2- Vai trò ca ngun lc tài chính đi vi đu t phát trin
a-
i vi các đn v kinh t
Vn đu t vào sn xut kinh doanh ca mt doanh nghip là điu
kin không th thiu. Nó va là nhân t đu vào đóng vai trò quan trng
to nên các yu t sn xut nh c s h tng, tài sn, thit b, máy móc,
công ngh, ngun nhân lc…va là kt qu phân phi thu nhp đu ra ca
quá trình đu t. Trong chu trình tun hoàn đó, ngun lc tài chính tn ti
vi t cách là mt nhân t đc lp, không th thiu và cng không th mt
đi, mà đc bo toàn và phát trin đ phc v cho nhu cu sn xut kinh
doanh tip theo. Ngun lc tài chính đc xem nh là khi lng giá tr
tin t đc to lp và đc bo đm bng mt lng tài sn có thc; tin
đc tích t và tp trung đ đ tài tr cho mt d án đu t và tin phi
đc vn đng nhm mc đích sinh li.
13
b- i vi nn kinh t quc dân
Ngun lc tài chính đc xem nh là mch máu ca nn kinh t, là
khâu đt phá thúc đy s phát trin kinh t xã hi. Vi các chc nng ca
mình, ngun lc tài chính đc Nhà nc s dng nh là mt công c kinh
t v mô quan trng đ tác đng vào nn kinh t, th hin qua các vic sau đây :
-
Tác đng đn cân bng kinh t v mô :
S cân bng kinh t v mô bo đm cho nn kinh t tng trng và
phát trin đòi hi phi gii quyt vn đ cân đi gia tit kim và đu t;
trong đó, gia tit kim và đu t cn phi có s cân đi đ nn kinh t va
có đ vn cho đu t phát trin, va s dng s tin tit kim mt cách có
hiu qu nht.
- Vn chính là kt qu ca quá trình kt hp gia tit kim và đu
t. S tin tit kim đc gi là vn khi nó đc tích t và tp trung đn
mt lng nht đnh đ đa vào đu t cho sn xut kinh doanh. Nn kinh
t có tit kim mi to ra c hi tng thêm s vn hin có, qua đó m rng
quy mô đu t. Tuy nhiên, trong nn kinh t th trng vn đ tit kim và
đu t do nhiu ch th khác nhau chi phi : Ngi dân quyt đnh mc
tit kim đi vi thu nhp ca mình, ch doanh nghip là ngi quyt đnh
m rng quy mô đu t ca DN. Do đó, gia tit kim và đu t khó có th
to đc s cân đi vi nhau; điu này làm cho nn kinh t thng ri vào
tình trng tha hoc thiu vn, làm cho nn kinh t v mô thiu n đnh,
tng trng thp, tht nghip gia tng…
-
Tác đng đn tc đ tng trng và phát trin kinh t :
u t là mt b phn ca chi tiêu và hay thay đi; nhng thay đi
14
Hình 2 : th biu din s tác đng ca đu t đn tng cu, sn lng, giá c.
trong đu t s tác đng đn tng cu và tác đng đn sn lng và công
n vic làm. Khi đu t tng lên, ngha là nhu cu mua sm máy móc, thit
b, vt t, nguyên vt liu…tng lên, làm cho tng cu AD
o
dch chuyn
sang AD
1
, làm cho sn lng tng t Y
o
đn Y
1
, và mc giá cng bin
đng t P
o
đn P
1
theo hình trên.
u t va tác đng đn tng trng va tác đng đn cht lng
tng trng. S dng và tng quy mô vn đu t hp lý là nhân t quan
trng đ nâng cao cao hiu qu đu t, tng nng sut sn xut, tác đng
đn chuyn dch c cu kinh t theo hng CNH – HH, nâng cao sc
cnh tranh ca nn kinh t.
Hai nhà kinh t hc ngi Anh là Roy Harrod và ngi M là Evsay
Domar đã đa ra mô hình gii thích mi quan h gia tng trng và nhu
cu vn đu t th hin qua công thc tính h s ICOR nh sau :
Vn đu t tng thêm u t trong k
ICOR = =
GDP tng thêm GDP tng thêm
15
T đó ta có :
ICOR =
T l vn đu t/GDP
Tc đ tng trng KT
Nh vy, h s ICOR có ý ngha là đ to thêm mt đn v kt qu
sn xut thì cn tng thêm bao nhiêu đn v vn sn xut. H s ICOR
càng ln chng t chi phí cho tng trng càng cao. các nc phát trin,
h s này thng cao hn so vi các nc đang phát trin; và mi nc
h s này luôn có xu hng tng lên do kinh t càng phát trin thì đ tng
thêm mt đn v sn xut s cn nhin hn ngun lc v tài chính. Nu h
s ICOR không đi, mc tng GDP hoàn toàn ph thuc vào vn đu t và
vn đu t li b quyt đnh bi t l tit kim ca nn kinh t. T phân
tích trên cho thy, đu ra ca bt k mt đn v kinh t nào dù là mt công
ty, mt ngành sn xut hay toàn b nn kinh t đu ph thuc vào tng s
vn đu t.
- Tác đng đn phát trin c s h tng và chuyn dch c cu kinh t :
C s h tng có vai trò phc v đc lc đi vi nn kinh t ca mi
quc gia. C s h tng bao gm nhng c s vt cht nh : đng sá, cu
cng, sân bay, bn cng, đin, nc…và nhng tin ích phc v cho
nghiên cu khoa hc, giáo dc đào to, chm sóc y t…Theo nhn đnh
ca Ngân hàng th gii, đi vi mi quc gia mc tng 1% tng sn phm
thng tng ng vi mc tng 1% ca t bn kt cu h tng. Do đó, khi
nn kinh t phát trin mc cao thì nht thit phi có lng vn tng
quan đ đu t đáp ng nhu cu v c s h tng.
Mt khác, đ đt đc mc tiêu phát trin kinh t nhanh và bn vng
thì đòi hi nn kinh t phi đt đc s cân đi hp lý c v c cu ngành
vi c cu vùng và lãnh th. Vn đu t chính là nhân t quan trng trong
vic khai thác và s dng ngun lc tim nng, nhm đy mnh s chuyn
dch c cu kinh t ca quc gia. Quy mô vn đu t vào tng ngành, tng
vùng nhiu hay ít, hiu qu s dng cao hay thp đu nh hng đn tc
16
đ phát trin c s vt cht ca tng ngành, tng vùng, gii quyt nhng
mt cân đi v phát trin gia các vùng, lãnh th.
1.2- Các kênh huy đng vn ch yu cho đu t phát trin KTXH
Ngun vn đu t phát trin, xét trên góc đ v mô bao gm ngun
vn trong nc và ngun vn nc ngoài.
1.2.1- Kênh huy đng trong nc
Ngun vn trong nc là phn tích ly ca ni b nn kinh t bao
gm tit kim ca khu vc dân c, các t chc kinh t và tit kim t khu
vc Nhà nc đc huy đng vào quá trình tái sn xut xã hi. Ngun vn
này th hin sc mnh ni lc ca mt quc gia và có u đim là n đnh,
bn vng, chi phí thp, gim đc ri ro và hu qu xu do nhng tác đng
t bên ngoài mang li. Ngun vn trong nc đc hình thành thông qua
các kênh huy đng ch yu sau đây :
1.2.1.1- Tit kim t NSNN
Ch yu t các khon tit kim sau khi cân đi gia tng thu vi
tng chi ca ngân sách (chênh lch phi là s dng). ây là ngun vn
đu t quan trng trong chin lc phát trin KTXH ca mi quc gia.
Ngun vn này thng đc s dng đu t cho các d án kt cu h tng
KTXH, quc phòng, an ninh, h tr các d án ca doanh nghip…
i vi các nc đang phát trin, do thu nhp bình quân đu ngi
còn thp; vì vy, vic gia tng tit kim đ duy trì tng trng kinh t, m
rng quy mô đu t, đòi hi Nhà nc phi áp dng chính sách thu thu
tht hp lý và trit đ thc hành tit kim trong chi tiêu.
1.2.1.2- Tit kim t các doanh nghip trong nc
Khon này đc xác đnh trên c s ly doanh thu tr đi các khon
chi phí trong hot đng SXKD, thu thu nhp doanh nghip và khon chia
cho c đông. Phn còn li cùng vi qu khu hao tr thành ngun vn đu
t ca doanh nghip. Mc đ tit kim t doanh nghip chu s tác đng
17
ca các yu t : hiu qu sn xut kinh doanh, chính sách thu, chính sách
phân phi li nhun ca doanh nghip…
1.2.1.3- Tit kim t khu vc dân c
Tit kim t khu vc dân c ph thuc vào thu nhp và chi tiêu ca
h gia đình, đây chính là phn thu nhp còn li sau khi đã phân phi và s
dng cho mc đích tiêu dùng. Quy mô ca thu nhp dân c còn chu s tác
đng ca các nhân t : thu nhp bình quân đu ngi, tp quán tiêu dùng
ca dân c, chính sách đng viên ca Nhà nc thông qua chính sách thu,
lãi sut ngân hàng, các khon đóng góp cho xã hi…Ngun tit kim này
có đ phân tán rt cao; do vy, đ huy đng nhanh chóng thành ngun vn
đu t cho nn kinh t đòi hi phi phát trin tt th trng tài chính, nht
là th trng chng khoán, các công c tài chính, các đnh ch tài chính
thông qua các trung gian tài chính nh : h thng ngân hàng, các qu tín
dng, công ty bo him, công ty tài chính, qu đu t…
1.2.2- Huy đng vn t nc ngoài
V bn cht, vn nc ngoài cng đc hình thành t tit kim ca
các ch th kinh t nc ngoài, đc huy đng vào nc ta thông qua các
kênh sau đây :
1.2.2.1. u t trc tip nc ngoài ( FDI )
Ngoài nhng vn đ đã trình bày mc 1.1.1.2. (Các ngun lc tài
chính),vn đu t trc tip nc ngoài là ngun vn do các nhà đu t
nc ngoài đa vào trong nc đ đu t vào các d án sn xut, kinh
doanh di nhiu hình thc nh hp đng hp tác kinh doanh, liên doanh
góp vn, thành lp các doanh nghip 100% vn nc ngoài và các hình
thc khác nh đu t vào khu ch xut, khu công nghip, khu kinh t công
ngh cao, thc hin nhng hp đng BT, BOT, BTO…
Vn đu t trc tip nc ngoài hình thành t tit kim ca t nhân
và các công ty nc ngoài đu t vn vào nc khác nhm khai thác li