Tổ chức lập báo cáo tài chính hợp nhất tại tập đoàn Cotec Luận văn thạc sĩ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



PHM TH HUYN





T CHC LP
BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT
TI TP OÀN COTEC








LUN VN THC S KINH T






TP.H CHÍ MINH – NM 2010
B GIÁO DC VÀ ÀO TO

TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



PHM TH HUYN




T CHC LP
BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT
TI TP OÀN COTEC


Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60.34.30



LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC
TS. TRN VN THO




TP.H CHÍ MINH – NM 2010
MC LC

Trang ph bìa Trang
Mc lc
Danh sách các ký hiu, ch vit tt
Phn m đu

CHNG 1
C S LÝ LUN V LP BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT

1.1 Tp đoàn kinh t và mô hình Công ty m - Công ty con 01
1.1.1 S hình thành và đc đim ca Tp đoàn kinh t 01
1.1.2 Mô hình Công ty m - Công ty con 02
1.1.3 S hình thành mô hình Công ty m - Công ty con  Vit Nam 03
1.2 K toán hp nht kinh doanh 04
1.2.1 Khái nim hp nht kinh doanh 05
1.2.2 Các trng hp hp nht kinh doanh 05
1.2.3 Phm vi lp Báo cáo tài chính hp nht kinh doanh 06
1.2.4 Phng pháp k toán hp nht kinh doanh 06
1.2.4.1 Xác đnh bên mua 07
1.2.4.2 Xác đnh giá phí hp nht kinh doanh 07
1.2.4.3 Ti ngày mua, bên mua phi phân b giá phí hp nht kinh doanh
cho tài sn đc mua, n phi tr cng nh nhng khon n tim tàng phi
gánh chu 08
1.3 Lp Báo cáo tài chính hp nht sau hp nht kinh doanh 13
1.3.1 Khái nim Báo cáo tài chính hp nht 13
1.3.2 Phm vi hp nht báo cáo tài chính 14
1.3.2.1 Cn c xác đnh Công ty con 14
1.3.2.2 Loi tr Công ty con ra khi phm vi hp nht 16
1.3.3 Chính sách k toán, k k toán khi hp nht 17
1.3.4 Trình t lp Báo cáo tài chính hp nht 18

1.3.4.1 Trình t lp Bng cân đi k toán hp nht và Báo cáo kt qu hot
đng kinh doanh hp nht 18
1.3.4.2 Trình t lp Báo cáo lu chuyn tin t hp nht 19
1.3.4.3 Lp thuyt minh Báo cáo tài chính hp nht 20
1.3.5 Hp nht các khon đu t vào công ty liên kt 21
1.3.6 Hp nht các khon vn góp vào c s kinh doanh đng kim soát ca
bên góp vn liên doanh 22
Kt lun chng 1 23

CHNG 2
THC TRNG V LP BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT
TI TP OÀN COTEC

2.1 S lc v s hình thành và đc đim ca Tp đoàn 24
2.1.1 Gii thiu v Công ty m - Công ty C phn K thut Xây dng và Vt
liu Xây dng (COTEC) 24
2.1.2 S hình thành và đc đim ca Tp đoàn 24
2.1.3 c đim áp dng các chính sách k toán, k k toán trong Tp đoàn 28
2.2 Thc trng lp Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn 29
2.2.1 Công tác lp Báo cáo tài chính hp nht 29
2.2.2 Nhu cu lp Báo cáo tài chính hp nht 32
2.3 Tóm tt kt qu nghiên cu ca các lun vn có cùng đ tài 33
Kt lun chng 2 37

CHNG 3
T CHC LP BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT
TI TP OÀN COTEC

3.1 Quan đim v vic lp Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn 38
3.1.1 Phù hp vi Chun mc k toán Vit Nam và Chun mc k toán quc

t………. 38
3.1.2 Phù hp vi đc đim hot đng kinh doanh ca Tp đoàn, có hng ti
hot đng trong tng lai 38
3.1.3 m bo tính tit kim, hiu qu và kh thi 39
3.2 T chc lp Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn 39
3.2.1. Xây dng chính sách k toán, k k toán và phng pháp lp báo cáo tài
chính thng nht 39
3.2.1.1. Xây dng chính sách k toán thng nht 40
3.2.1.2. Xây dng k k toán thng nht 40
3.2.1.3. Xây dng phng pháp lp báo cáo tài chính thng nht 40
3.2.2. Xây dng h thng thông tin k toán hp nht 43
3.2.2.1. Xây dng h thng tài khon thng nht 44
3.2.2.2. Yêu cu các báo cáo cung cp thông tin phc v lp Báo cáo tài
chính hp nht t các Công ty thành viên 45
3.2.2.3. Quy đnh thi gian np các báo cáo phc v vic lp Báo cáo tài
chính hp nht 46
3.2.3. Công tác nhân s 46
3.2.4. T chc lp Báo cáo tài chính hp nht bng vic ng dng Microsoft
Excel 47
3.2.4.1. Lp Bng cân đi k toán hp nht và Báo cáo kt qu hot đng
kinh doanh hp nht 48
3.2.4.2. Lp Báo cáo lu chuyn tin t hp nht 51
3.3 Lp Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn cho k k toán s b nm 2009 53
3.3.1. Xác đnh phm vi hp nht 53
3.3.2. Xác đnh t l li ích ca Công ty m và các c đông thiu s đi vi
Công ty con 54
3.3.3. Lp Bng cân đi k toán hp nht và Báo cáo kt qu hot đng kinh
doanh hp nht 54
3.3.3.1. Xác đnh li th thng mi/bt li thng mi và lp bng phân b
chênh lch mua 54

3.3.3.1.1 i vi các Công ty: Cotec Sun, Cotec Anpha, Cotec Star và
Cotec Industry 54
3.3.3.1.2 i vi Cotec Kim Hunh 55
3.3.3.1.3 i vi Cotec Bu Long, Cotec Land 56
3.3.3.1.4 Lp bng phân b chênh lch mua 57
3.3.3.2. Loi tr khon đu t ca Công ty m vào Công ty con ti ngày
mua …… 58
3.3.3.2.1. i vi các Công ty: Cotec Sun, Cotec Anpha, Cotec Star và
Cotec Industry 58
3.3.3.2.2. i vi Cotec Kim Hunh 58
3.3.3.2.3. i vi Cotec Bu Long 59
3.3.3.2.4. i vi Cotec Land 59
3.3.3.3. Phân b li th thng mi 60
3.3.3.4. Tách li ích ca c đông thiu s 60
3.3.3.4.1. i vi Cotec Sun 60
3.3.3.4.2. i vi Cotec Anpha 61
3.3.3.4.3. i vi Cotec Star 61
3.3.3.4.4. i vi Cotec Industry 62
3.3.3.4.5. i vi Cotec Bu Long 62
3.3.3.4.6. i vi Cotec Land 63
3.3.3.5. Loi tr nh hng ca giao dch bán hàng trong ni b Tp đoàn 64
3.3.3.5.1. Loi tr lãi/l cha thc hin trong giá tr bt đng sn đu t
“Tòa nhà Cotec Building” 64
3.3.3.5.2. Loi tr lãi/l cha thc hin, chi phí lãi vay vn hóa trong chi
phí sn xut kinh doanh d dang “Chung c Golden House” 68
3.3.3.5.3. Loi tr các khon vay trong ni b 73
3.3.3.5.4. Loi tr nh hng ca dch v cho thuê vn phòng 74
3.3.3.5.5. Loi tr các khon phi thu, phi tr ni b 76
3.3.3.5.6. Loi tr c tc đc chia t li nhun sau ngày mua 76
3.3.3.6. Lp Bng tng hp các bút toán điu chnh và Bng tng hp các ch

tiêu hp nht 77
3.3.3.7. Lp Báo cáo tài chính hp nht cn c vào Bng tng hp các ch
tiêu hp nht sau khi đã đc điu chnh và loi tr 77
3.3.4. Lp Báo cáo lu chuyn tin t hp nht 77
3.3.5. Thuyt minh Báo cáo tài chính hp nht 79
Kt lun chng 3 79
Phn kt lun 80

Danh mc tài liu tham kho
Danh mc phn ph lc

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

BLTM : bt li thng mi
CTS : c đông thiu s
Công ty Cotec : Công ty C phn K thut Xây dng và Vt liu Xây dng (COTEC)
Cotec Anpha : Công ty C phn K thut Xây dng Anpha
Cotec Bu Long : Công ty C phn u t và Công nghip Bu Long
Cotec Industry : Công ty C phn K thut Xây Dng Công Nghip
Cotec Kim Hunh : Công ty trách nhim hu hn Kim Hunh
Cotec Land : Công ty C phn u t và Phát trin Nhà đ
t COTEC
Cotec Star : Công ty C phn K thut Xây Dng Ngôi Sao
Cotec Sun : Công ty C phn Cotec Ánh Dng
CP : chi phí
CPSXKDDD : chi phí sn xut, kinh doanh d dang
CSH : ch s hu
CT : c tc
CTC : công ty con
CTH : cha thc hin

Cty : công ty
DT : doanh thu
GTHL : giá tr hp lý
HTK : hàng tn kho
IFRS : Chun mc báo cáo tài chính quc t
LICTS : li ích ca c đông thiu s
LNCPP : li nhun cha phân phi
LTTM : li th thng mi
LV : lãi vay
PB : phân b

QBQ : quyn biu quyt
QT : qu đu t
TGPB : thi gian phân b
TNDN : thu nhp doanh nghip
TSC : tài sn c đnh
TST : tài sn thun
TSTTNHL : tài sn thu thu nhp hoãn li
TTNHLPT : thu thu nhp hoãn li phi tr
VAS : Chun mc k toán Vit Nam
VT : vn đu t
XM : xi mng

PHN M U

1. t vn đ:
Vic xut hin ngày càng nhiu các Tp đoàn kinh t là mt xu th tt yu
ca quá trình hp tác và phát trin, đc bit khi nn kinh t nc ta đang trên con
đng hi nhp vào nn kinh t toàn cu. Trong khi đó, theo quy đnh hin hành,
các Tng công ty có ít nht mt công ty trc thuc đã c phn hóa và các Tp đoàn

kinh t theo mô hình Công ty m - Công ty con phi lp Báo cáo tài chính hp nht.
T thc t này, các Chun mc k toán Vit Nam liên quan đn vn đ lp Báo cáo
tài chính hp nht đc xây dng da trên c s Chun mc k toán quc t và các
thông t hng dn các Chun mc này đã đc ban hành.
Tuy nhiên, vn đ hp nht kinh doanh và lp Báo cáo tài chính hp nht vn
còn là mt vn đ khá phc tp đi vi các Tp đoàn kinh t  Vit Nam. Thông t
161/2007/TT-BTC ban hành ngày 31/12/2007 ca B Tài chính đã đáp ng đc
phn nào v vic lp Báo cáo tài chính hp nht, nhng vn cn đc nghiên cu đ
sa đi b sung. Ngay c các Chun mc k toán quc t và Chun mc k toán M
v vn đ này vn luôn đc xem xét, sa đi b sung cho phù hp vi tình hình
thc tin nn kinh t th gii.
K t khi hình thành Tp đoàn COTEC đn nay, Tp đoàn vn cha lp Báo
cáo tài chính hp nht do vn đ hp nht báo cáo tài chính là mt vn đ phc tp
và còn khá mi m đi vi Tp đoàn. Xut phát t nhu cu thc t ti Tp đoàn và
quy đnh hin hành v vic lp Báo cáo tài chính hp nht, lun vn “T
chc lp
Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn COTEC” nhm đáp ng yêu cu này.
2. Mc đích và ý ngha ca lun vn:
Trên c s nghiên cu mt cách có h thng lý lun v phng pháp, trình
t, th tc lp và trình bày Báo cáo tài chính hp nht, tìm hiu mô hình hot đng
và s liu trong các Báo cáo tài chính riêng, Báo cáo khác nm 2009 ca các đn v
thành viên trong Tp đoàn COTEC, lun vn t
 chc lp Báo cáo tài chính hp nht
ti Tp đoàn và thc hin lp Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn cho k k
toán nm 2009. Lun vn còn có th là tài liu tham kho cho các Tp đoàn khác,
đc bit v lnh vc đu t xây dng, trong quá trình lp Báo cáo tài chính hp nht
ca mình.
3. i tng và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu: Chun mc k toán Vit Nam và Chun mc k toán
quc t v hp nht kinh doanh, lp Báo cáo tài chính hp nht và thc trng lp

Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn COTEC.
Phm vi nghiên cu: lun vn ch tp trung nghiên cu lp Báo cáo tài chính
hp nht ti Tp đoàn COTEC, không bao gm vic lp Báo cáo tài chính hp nh
t
cho tt c các Tp đoàn kinh t khác.
4. Phng pháp nghiên cu:
 nghiên cu đ tài, tác gi s dng kt hp các phng pháp nh: phng
pháp duy vt bin chng, phân tích, tng hp, so sánh, quy np, din dch và logich.
5. Nhng đóng góp mi ca lun vn:
- H thng hóa lý lun v vic lp Báo cáo tài chính hp nht theo Chun
mc k toán Vit Nam. ng thi đa ra mt s đim mi trong vic lp Báo cáo
tài chính hp nht theo Chun mc k toán quc t so vi Chun mc k toán Vit
Nam.
- Tóm tt đc kt qu nghiên cu ca các lun vn có cùng ni dung quan
tâm đn vic xây dng công thc tng quát trong Bng tng hp các ch tiêu hp
nht.
-  xut t chc lp Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn COTEC nh:
xây dng chính sách k toán, k k toán và phng pháp lp báo cáo tài chính thng
nht; xây dng h thng tài khon thng nht; thit k mt s báo cáo cung cp
thông tin hp nht; t chc lp Báo cáo tài chính hp nht bng vic ng dng
Microsoft Excel. Ngoài ra, lun vn còn rút ra đc nguyên tc tính s liu trong
Bng tng hp các ch tiêu hp nh
t đ lên đc Báo cáo tài chính hp nht.
- Gii quyt mt bài toán thc t v vic lp Báo cáo tài chính hp nht ti
Tp đoàn COTEC cho k k toán s b nm 2009, đc bit Tp đoàn hot đng
trong lnh vc đu t xây dng.
6. Kt cu ca lun vn:
Lun vn gm 3 phn:
- Chng 1: C s lý lun v lp Báo cáo tài chính hp nht.
- Chng 2: Thc trng v lp Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn

COTEC.
- Chng 3: T chc lp Báo cáo tài chính hp nht ti Tp đoàn COTEC.
1
CHNG 1
C S LÝ LUN V LP BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT

1.1 Tp đoàn kinh t và mô hình Công ty m - Công ty con:
1.1.1 S hình thành và đc đim ca Tp đoàn kinh t:
Di s ln mnh không ngng ca lc lng sn xut và quá trình xã hi
hóa nn sn xut; s tích t, tp trung vn ngày càng cao; s phát trin ca khoa hc
k thut và s tác đng ca xu th hi nhp toàn cu thì s kin liên kt kinh t gia
các công ty là mt xu th tt yu khách quan nhm mc tiêu ti đa hóa li ích. ây
là quy lut vn đng khách quan ch không phi là kt qu ca các bin pháp siêu
kinh t. Kt qu ca s liên kt này có th cho ra đi ch th pháp lí mi vi quy
mô ln hn, hoc có th hình thành tp đoàn kinh t mà  đó các công ty thành viên
vn gi nguyên v trí pháp lý ca mình.
Tp đoàn kinh t là loi hình liên công ty xut hin t lâu  các nc có nn
kinh t phát trin, đc hiu là t hp các công ty có t cách pháp nhân, có mi liên
kt vi nhau v tài chính, công ngh, th trng và các mi liên kt khác xut phát
t li ích ca chính các công ty thành viên đó.  mi nc, Tp đoàn kinh t có th
đc gi theo nhng cách khác nhau, chng hn: Cartel, Syndicate, Trust, Group,
Consortium, Holding company, Conglomerate  c, Pháp, M; Zaibatsu, Keiretsu
 Nht Bn; Chaebol  Hàn Quc, …[9].
Hin nay trong các vn bn pháp lut Vit Nam, có iu 149 Lut doanh
nghip nm 2005 (có hiu lc t 01/07/2006) nói v Tp đoàn kinh t: “Tp đoàn
kinh t là nhóm công ty có quy mô ln. Chính ph quy đnh, hng dn tiêu chí, t
chc qun lý và hot đng ca Tp đoàn kinh t”. Khái nim v Tp đoàn kinh t
nh vy vn còn rt s lc, cha th hin mt khái nim đy đ và hoàn chnh v
Tp đoàn và cha nói lên đc bn cht, mi quan h gia các công ty trong Tp
đoàn.

Ngoài ra, VAS 25 cng có đnh ngha v Tp đoàn: “Tp đoàn bao gm
Công ty m và các Công ty con”, trong đó: “Công ty con là doanh nghip chu s
kim soát ca mt doanh nghip khác (gi là Công ty m)” và “Kim soát là quyn
chi phi các chính sách tài chính và hot đng ca doanh nghip nhm thu đc li
2
ích kinh t t các hot đng ca doanh nghip đó”. Quyn kim soát ca công ty m
đi vi công ty con đc xác đnh khi công ty m nm gi trên 50% quyn biu
quyt  công ty con (công ty m có th s hu trc tip công ty con hoc s hu
gián tip công ty con qua mt công ty con khác) tr trng hp đc bit khi xác
đnh rõ là quyn s hu không gn lin vi quyn kim soát.
Mc dù có nhiu quan nim không hoàn toàn ging nhau v Tp đoàn kinh
t, nhng theo quan nim ph bin, Tp đoàn kinh t có các đc đim c bn sau:
- a dng hóa v tính cht s hu; thng là s hu hn hp, da trên s
hu t nhân là ch yu;
- Không có t cách pháp nhân;
- Có quy mô rt ln v vn, lao đng, doanh thu; phm vi hot đng
thng vt ra khi biên gii mt quc gia;
- Các thành viên
đu có t cách pháp nhân, hch toán đc lp và gn kt
ch yu bng quyn li kinh t thông qua quan h tài chính;
- T chc ch yu theo mô hình Công ty (c phn) m - Công ty con. [7]
1.1.2 Mô hình Công ty m - Công ty con:
Công ty m - Công ty con là mt hình thc t chc ph bin ca Tp đoàn
kinh t,  đó Công ty m thc hin quyn kim soát, chi phi các Công ty con v tài
chính, th trng, chin l
c hot đng và phát trin kinh doanh. Nh vy, Công ty
m - Công ty con trc ht mang đc đim ca mt Tp đoàn kinh t, không có t
cách pháp nhân, không có c quan quyn lc chung đc thit lp.
Xét v đa v pháp lý, Công ty m và các Công ty con trong Tp đoàn là các
pháp nhân đc lp, riêng bit, hot đng hoàn toàn bình đng trên th trng theo

quy đnh ca pháp lut.Quan h gia Công ty m và Công ty con không mang tính
cht hành chính cp trên – cp di mà là quan h kinh t da trên c s hp đng
kinh t.
Mi liên kt ch yu gia Công ty m và Công ty con da trên nn tng đu
t tài chính ca Công ty m vào Công ty con. Bng vic nm gi đa s vn điu l
ca Công ty con, Công ty m có quyn c ngi tham gia vào b máy qun lý 
Công ty con, qua đó thc hin quyn kim soát, chi phi các hot đng ca Công ty
con theo mc tiêu, chin lc kinh doanh ca c Tp đoàn, phù hp vi pháp lut
3
hin hành. Hoc Công ty m có th s dng quyn biu quyt ca mình vi t cách
c đông hay bên góp vn đ chi phi các quyt đnh quan trng ca Công ty con.
Các quyn li Công ty m có đc và đc hng do t l góp vn ca Công ty m
vào Công ty con.
Công ty m - Công ty con có tính cht đa ch đ s hu. Công ty m và các
Công ty con có th là doanh nghip nhà nc, công ty TNHH, công ty c phn,
công ty liên doanh vi nc ngoài, … hot đng theo lut tng ng, theo điu l
chung ca Công ty m-con và theo điu l riêng ca mi Công ty. Các Công ty con
có th  trong hoc ngoài nc và phn ln mang h ca Công ty m. Thông
thng, Công ty m - Công ty con có ch đ s hu hn hp và đc t chc di
dng công ty c phn.
Công ty m và các Công ty con đu là nhng pháp nhân kinh t, thc hin
hch toán đc lp, đu phi lp Báo cáo tài chính theo lut đnh. Tuy nhiên, t hp
Công ty m - Công ty con là mt ch th kinh t nên nó cng đc xem là mt đn
v k toán và do đó phi lp Báo cáo tài chính hp nht cho c Tp đoàn.
Công ty m - Công ty con có th đc hình thành bng nhiu con đng nh:
- Hp nht kinh doanh theo hình thc đu t ca Công ty m. ây là con
đng ph bin nht và phù hp nht vi quy lut vn đng khách quan ca quá
trình tích t và tp trung vn. Ti các nc phát trin, nó hu nh gn kt cht ch
vi th trng chng khoán.
- Thành lp mi các Công ty con.

- Tách các công ty trc thuc thành Công ty con.[7]
1.1.3 S hình thành mô hình Công ty m - Công ty con  Vit Nam:
T nhng nm 90 ca th k XX khi Chính ph Vit Nam ban hành quyt
đnh s s 91/TTg Tng công ty sang hot đng theo mô hình Công ty m
 - con đã
to tin đ cho s ra đi các Tp đoàn kinh t  Vit Nam.
Ngày 09/08/2004 Ngh đnh s 153/2004/N-CP ca Chính ph đc ban
hành v vic chuyn đi các Tng công ty nhà nc thành các Tp đoàn, các Tng
Công ty hot đng theo mô hình Công ty m - Công ty con. Do đó, mô hình Công ty
m - Công ty con  nc ta hin nay đa s đc thành lp theo quyt đnh ca Nhà
4
nc, tính mnh lnh hành chính vn còn tn ti trong Tp đoàn. Vì vy, bn cht
mô hình Công ty m - Công ty con  Vit Nam có phn khác bit so vi th gii.
Tuy nhiên, mô hình Công ty m - Công ty con  Vit Nam còn đc hình
thành t:
- Công ty trc thuc đc tách thành pháp nhân đc lp và hot đng vi
t cách Công ty con ca công ty b tách. Phng thc này da trên c s s tách
doanh nghip và thng đc các Công ty trách nhim hu hn và các Công ty c
phn áp dng.
- Thành lp mi các Công ty con.
- Hp nht kinh doanh theo phng thc mua (thâu tóm doanh nghip).
Có th nói mô hình Công ty m - Công ty con  Vit Nam bc đu hình
thành là do ý chí ch quan thông qua vic sp xp li các Tng công ty nhà nc và
các doanh nghip nhà nc, cha phi là kt qu tt yu khách quan ca tích t, tp
trung vn và s ln mnh ca lc lng sn xut cng nh
 trình đ xã hi hóa nn
sn xut. Tuy nhiên, th trng chng khoán  Vit Nam đang ngày mt phát trin
s là ni tích t và tp trung vn, và s hình thành Công ty m - Công ty con s đi
theo quy lut chung ca th gii.
1.2 K toán hp nht kinh doanh:

1.2.1 Khái nim hp nht kinh doanh:
Theo VAS 11, “Hp nht kinh doanh là vic chuyn các doanh nghip riêng
bit hoc các hot đng kinh doanh riêng bit thành mt đn v báo cáo”.
Theo IFRS 3, “Hp nht kinh doanh là mt giao dch hoc s kin khác mà
trong đó bên mua nm đc quyn kim soát mt hoc nhiu hot đng kinh
doanh”.
Ngoài ra, khái nim “Hp nht kinh doanh” (Business combination) thng
đc đ cp đn vi các cách biu đt có th khác nhau:
- Hp nht kinh doanh xy ra khi hai hay nhiu công ty kt hp li vi
nhau di mt s kim soát chung v các hot đng và chính sách tài chính.
- Hp nht kinh doanh là mt giao dch trong đó hai hay nhiu công ty liên
kt li vi nhau.
5
Nh vy “Hp nht kinh doanh” đc xem xét và nhìn nhn di nhiu góc
đ khác nhau nhng thc cht ca nó là s ra đi mt ch th kinh t mi trên c s
kt hp nhiu ch th kinh t hin hu. [7]
1.2.2 Các trng hp hp nht kinh doanh:
Theo VAS 11, hp nht kinh doanh xy ra phân thành hai trng hp c bn
sau:
Trng hp 1:
Hp nht kinh doanh không dn đn quan h Công ty
m - Công ty con:
Trong trng hp này có th xy ra hai hình thc c bn sau:
- Sát nhp pháp lý là mt hai nhiu công ty hin hu đc kt hp vào
mt công ty khác, sau đó chm dt s tn ti. Theo đó, sau khi hp nht ch còn
công ty mua tn ti, công ty b mua mt đi toàn b tài sn, n phi tr ca công ty b
mua chuyn cho công ty mua và công ty b mua gii th. Hoc sau khi hp nht kinh
doanh, mt s tài sn thun ca công ty b mua chuyn cho công ty mua đ cùng
hình thành nên mt hoc nhiu hot đng kinh doanh ca công ty mua.
- Hp nht pháp lý là các công ty hin hu kt hp thành mt ch th

kinh t và pháp lý mi, sau đó chm dt s tn ti. Theo đó, sau khi hp nht, các
công ty tham gia hp nht không còn tn ti mà lp nên mt công ty m
i và khi đó
toàn b tài sn, n phi tr ca các công ty tham gia hp nht chuyn cho công ty
mi.
Trng hp 2:
Hp nht kinh doanh dn đn quan h Công ty m -
Công ty con:
Trng hp này hình thành khi mt công ty mua tài sn thun hoc c phiu
ca các công ty khác đt đn mc nm quyn kim soát các công ty đó. Khi đó, bên
mua là Công ty m và bên b mua là Công ty con. Nh vy, sau hp nht c 2 công
ty cùng hot đng riêng bit và có mi liên quan v kim soát thì s hình thành quan
h m - con. c đim khác bit ca trng hp này so vi trng hp 1 là sau hp
nht các công ty vn tn ti nh nhng thc th kinh t và pháp lý, không hình
thành ch th pháp lý mi.
Trên thc t, hp nht kinh doanh xy ra di nhiu hình thc khác nhau
nh: mt công ty có th mua c phn ca mt công ty khác; mua tt c tài sn thun
6
ca mt công ty khác, gánh chu các khon n ca mt công ty nên mt hoc nhiu
hot đng kinh doanh. Hp nht kinh doanh cng có th bao gm vic thành lp mt
công ty mi đ kim soát các công ty tham gia hp nht hoc các tài sn thun đã
đc chuyn khác; mua mt s tài sn thun ca mt công ty khác đ cùng hình
thành giao, hoc tái c cu mt hoc nhiu công ty tham gia hp nht, …Vì vy, khi
hp nht kinh doanh xy ra phi xem xét bn cht đ xác đnh xem giao dch hp
nht kinh doanh đó có dn đn quan h Công ty m - Công ty con hay không đ
hch toán k toán cho hp lý.
1.2.3 Phm vi lp Báo cáo tài chính hp nht kinh doanh:
Cn c vào các trng hp hp nht kinh doanh, theo đó phm vi lp báo cáo
tài chính ca bên mua cng da trên 2 trng hp:
- i vi trng hp hp nht kinh doanh không dn đn quan h

Công ty m - Công ty con thì sau hp nht kinh doanh bên mua s lp báo cáo tài
chính ti ngày mua. Lúc đó, bên mua phi ghi nhn các tài sn đã mua, các khon
n phi tr và n tim tàng phi gánh chu theo giá tr hp lý trên báo cáo tài chính
ca riêng mình, k c nhng khon mà bên b mua cha ghi nhn trc đó.
- i vi trng hp hp nht kinh doanh dn đn quan h Công ty
m - Công ty con thì khi đó Công ty m s hch toán phn s hu ca mình trong
Công ty con nh mt khon đu t vào Công ty con trên báo cáo tài chính riêng ca
Công ty m và ghi nhn tài sn, n phi tr và n tim tàng phi gánh chu trong
Báo cáo tài chính hp nht theo giá tr hp lý. Trong trng hp này, bên mua
không phi lp báo cáo tài chính riêng và Báo cáo tài chính hp nht ti ngày mua
mà phi lp Báo cáo tài chính hp nht ti ngày kt thúc niên đ k toán nm hp
nht.
1.2.4 Phng pháp k toán hp nht kinh doanh:
Theo VAS 11, mi trng hp hp nht kinh doanh đu phi đc k toán
theo phng pháp mua. Áp dng phng pháp mua gm 3 bc sau:
- Xác đnh bên mua;
- Xác đnh giá phí hp nht kinh doanh;
- Ti ngày mua, bên mua phi phân b giá phí hp nht kinh doanh cho tài
sn đc mua, n phi tr cng nh nhng khon n tim tàng phi gánh chu.
7
1.2.4.1 Xác đnh bên mua:
Mi giao dch hp nht kinh doanh thuc phm vi điu chnh ca Chun mc
phi đc k toán theo phng pháp mua, trong đó mi trng hp hp nht kinh
doanh đu phi xác đnh đc bên mua. Bên mua là mt doanh nghip tham gia hp
nht nm quyn kim soát các doanh nghip hoc các hot đng kinh doanh tham
gia hp nht khác.
Kim soát là quyn chi phi các chính sách tài chính và hot đng ca m
t
doanh nghip hoc hot đng kinh doanh nhm thu đc li ích kinh t t các hot
đng ca doanh nghip hoc hot đng kinh doanh đó. Mt doanh nghip tham gia

hp nht s đc coi là nm đc quyn kim soát ca doanh nghip tham gia hp
nht khác khi doanh nghip đó nm gi trên 50% quyn biu quyt ca doanh
nghip khác đó tr khi quyn s hu đó không gn lin quyn kim soát. Nu mt
trong s các doanh nghip tham gia hp nht không nm gi trên 50% quyn biu
quyt ca doanh nghip tham gia hp nht khác thì doanh nghip đó vn có th có
đc quyn kim soát các doanh nghip tham gia hp nht do kt qu ca hp nht
kinh doanh mà có; nu:
- Quyn ln hn 50% quyn biu quyt ca doanh nghip kia nh có mt
tho thun vi các nhà đu t khác;
- Quyn chi phi các chính sách tài chính và hot đng ca doanh nghip
khác theo mt qui ch hay mt tho thun;
- Quyn b nhim, bãi min đa s thành viên Hi đng qun tr (hoc mt
b phn qun lý tng đng) ca doanh nghip khác; hoc
- Quyn b phiu quyt đnh trong các cuc hp Hi đng qun tr (hoc
b phn qun lý tng đng) ca doanh nghip khác.
1.2.4.2 Xác đnh giá phí hp nht kinh doanh:
Bên mua s xác đnh giá phí hp nht kinh doanh sau khi giao dch hp nht
hoàn thành:




Giá phí hp
nht kinh doanh
Giá tr hp lý ti ngày
din ra trao đi ca các
tài sn đem trao đi, các
khon n phi tr đã
phát sinh hoc đã tha
nhn và các công c vn

do bên mua phát hành
đ đi ly quyn kim
soát bên b mua
Chi phí liên
quan trc tip
đn vic hp
nht kinh doanh
=
+
8
Giá phí hp nht kinh doanh có th đc điu chnh do các s kin trong
tng lai. Khi tho thun hp nht kinh doanh cho phép điu chnh giá phí hp nht
kinh doanh tu thuc vào các s kin trong tng lai, bên mua phi điu chnh vào
giá phí hp nht kinh doanh ti ngày mua nu khon điu chnh đó có kh nng chc
chn xy ra và giá tr điu chnh có th xác đnh đc mt cách đáng tin cy.
Tuy nhiên, có mt s khon chi không đc tính vào giá phí hp nht
kinh doanh gm:
- Các khon l hoc chi phí khác s phát sinh trong tng lai do hp nht
kinh doanh không đc coi là khon n đã phát sinh hoc đã đc bên mua tha
nhn đ đi ly quyn kim soát đi vi bên b mua;
- Chi phí qun lý chung và các chi phí khác không liên quan trc tip đn
vic hp nht kinh doanh;
- Chi phí tho
thun và phát hành các khon n tài chính;
- Chi phí phát hành công c vn.
1.2.4.3 Ti ngày mua, bên mua phi phân b giá phí hp nht kinh
doanh cho tài sn đc mua, n phi tr cng nh nhng khon n tim tàng
phi gánh chu:
Theo VAS 11, tài sn đã mua, n phi tr có th xác đnh đc và nhng
khon n tim tàng phi gánh chu trong hp nht kinh doanh đu ghi nhn theo giá

tr hp lý, tr các tài sn dài hn (hoc nhóm các tài sn thanh lý) đc phân loi là
nm gi đ bán s đc ghi nhn theo giá tr hp lý tr đi chi phí bán chúng.
Bên mua s ghi nhn riêng r các tài sn, n phi tr có th xác đnh đc và
n tim tàng ca bên b mua vào ngày mua ch khi chúng tho mãn các tiêu chun
ti ngày mua.
V li ích ca c đông thiu s:
Theo VAS 11, “Li ích ca c đông thiu s (Minority interest) là mt
phn ca kt qu hot đng thun và giá tr tài sn thun ca mt Công ty con đc
xác đnh tng ng cho các phn li ích không phi do Công ty m s hu mt cách
trc tip hoc gián tip thông qua các Công ty con”.
9
Và VAS 11 cha quy đnh c th cách xác đnh li ích ca c đông thiu s
ti ngày hp nht kinh doanh ban đu. Tuy nhiên theo Thông t s 21/2006/TT-
BTC ngày 20/03/2006 hng dn thc hin VAS 11 có ví d s 5 (trang 16) đ cp
đn vic xác đnh li ích ca c đông thiu s:


Trong khi đó, theo IFRS 3 ban hành nm 2008, “Li ích ca c đông thiu
s (Non-controlling interest) là phn vn s hu trong Công ty con không thuc
Công ty m s hu trc tip hoc gián tip”.
Cho mi giao dch hp nht kinh doanh, bên mua phi xác đnh li ích ca c
đông thiu s  bên b mua theo:
- Giá tr hp lý hoc theo
- T l phn tài sn thun có th xác đnh ca bên b mua ca li ích ca c
đông thiu s.
Khi xác đnh li ích ca c đông thi
u s theo giá tr hp lý ti ngày mua là
đang thc hin theo quan đim xác đnh li th thng mi phân b cho c đông
thiu s. Giá tr hp lý này s cn c vào giá th trng hoc đc mt t chc, đn
v có thm quyn đng ra xác đnh theo yêu cu.

Trong trng hp không xác đnh đc giá tr hp lý ca li ích ca c đông
thiu s, bên mua có th xác đnh li ích ca c đông thiu s theo quan đim c là
không xác đnh li th thng mi phân b cho c đông thiu s:




Nh vy, t thut ng c “Minority interest” (trong IFRS 3 ban hành nm
2004) đc thay th bi thut ng mi “Non-controlling interest” cùng vi đnh
ngha mi. Quan đim mi cho rng c đông thiu s và Công ty m đu là nhng
c đông ca Công ty con. Vì vy, cách thc xác đnh li ích kinh t ca c đông
thiu s phi ging vi cách thc xác đnh li ích kinh t ca Công ty m.
Li ích ca c
đông thiu s
T l li ích kinh t ca
c đông thiu s trong
vn s hu Công ty con
Giá tr hp lý tài sn
thun ca Côn
g
t
y
con
=
x
Li ích ca c
đông thiu s
T l li ích kinh t ca
c đông thiu s trong
vn s hu Công ty con

Giá tr hp lý tài sn
thun ca Công ty con
=
x
10
V li th thng mi:
Theo VAS 11, ti ngày mua bên mua s ghi nhn li th thng mi phát
sinh là nhng li ích kinh t trong tng lai phát sinh t các tài sn không xác đnh
đc và không ghi nhn đc mt cách riêng bit.



- Trng hp giá phí hp nht kinh doanh ln hn phn s hu ca bên
mua trong giá tr hp lý thun ca tài sn, n phi tr có th xác đnh đc và các
khon n tim tàng thì phn ln hn này đc gi là li th thng mi. Khi đó, bên
mua s ghi nhn li th thng mi phát sinh này khi hp nht kinh doanh là tài sn;
và xác đnh giá tr ban đu ca li th thng mi theo giá gc. Li th thng mi
s đc ghi ngay vào chi phí sn xut, kinh doanh (nu giá tr nh) hoc đc phân
b dn mt cách có h thng trong sut thi gian s dng hu ích c tính (nu giá
tr ln). Thi gian s dng hu ích phi phn ánh đc c tính đúng đn v thi
gian thu hi li ích kinh t có th mang li cho doanh nghip. Thi gian s dng
hu ích ca li th thng mi ti đa không quá 10 nm k t ngày đc ghi nhn.
V phng pháp phân b, s dng phng pháp đng thng tr khi có mt bng
chng thuyt phc rng s dng phng pháp khác hp lý hn. Thi gian phân b
và phng pháp phân b li th thng mi có th xem xét li cui mi nm tài
chính, c s đ thay đi là có s thay đi ln v thi gian s dng hu ích và cách
thc thu hi li ích.
- Trng hp giá phí hp nht kinh doanh nh hn phn s hu ca bên
mua trong giá tr hp lý thun ca tài sn, n phi tr có th xác đnh đc và các
khon n tim tàng thì phn nh hn này đc coi là bt li thng mi. Khi đó,

bên mua phi xem xét li vic xác đnh giá tr hp lý ca tài sn, n phi tr có th
xác đnh, n tim tàng (nu có) và vic xác đnh giá phí hp nht kinh doanh. Nu
sau khi xem xét, điu chnh mà vn còn chênh lch thì ghi nhn ngay vào lãi hoc l
tt c các khon chênh lch vn còn sau khi đánh giá li.
Trong khi đó, theo IFRS 3 bên mua s xác đnh li th thng mi k t ngày
mua theo phng pháp sau:
Li th
thng mi
Giá phí hp
nht kinh doanh
T l phn s hu
ca bên mua
=
-
Giá tr hp lý
tài sn thun
x
11
Din gii Giá tr
Giá tr hp lý ti ngày mua ca các tài sn đc chuyn giao bi bên mua
(ví d nh: tin, tài sn c đnh, hàng tn kho, … mà bên mua chuyn tr
cho bên b mua)
(1)
Giá tr hp lý ti ngày mua ca các khon n phi gánh chu bi bên mua
cho các ch s hu c ca bên b mua
(2)
Giá tr hp lý ti ngày mua ca c phiu đc phát hành bi bên mua (3)
Giá tr hp lý ti ngày mua ca khon đc chuyn giao [(1) + (2) + (3)] (4)
Giá tr li ích ca c đông thiu s (5)
Giá tr hp lý ti ngày mua ca c phiu (bên b mua) nm gi trc đây

ca bên mua (trong hp nht kinh doanh hoàn thành tng giai đon)
(6)
Tng giá tr [(4) + (5) + (6)] (7)
Giá tr hp lý tài sn thun (8)
- Trng hp (7) > (8): khi đó
Li th thng mi = (7) – (8)
Cng có th hiu mt cách đn gin hn là:


Ti ngày mua bên mua s ghi nhn li th thng mi phát sinh nh mt tài
sn th hin li ích kinh t trong tng lai phát sinh t các tài sn khác đc mua
trong hp nht kinh doanh không đ tiêu chun ghi nhn và không xác đnh đc
mt cách riêng bit.
Bên mua ghi nhn li th thng mi:
+ Ban đu : theo giá gc
+ Sau đó : theo giá gc tr khon gim giá dn tích li
Hàng nm, li th thng mi phi đc đánh giá li vic gim giá hoc bt
c khi nào có du hiu gim giá theo Chun mc k toán quc t s 36 “Tn tht tài
sn”.
- Trng hp (7) < (8):
Trong trng hp này, bên mua s xem xét li vic xác
đnh tt c tài sn
mua, tt c các khon n phi tr đc tha nhn và ghi nhn thêm tài sn, n phi
tr đc xác đnh li đó. Bên mua sau đó s rà soát li các th tc đc s dng đ
Li th
thng mi
Giá phí hp nht
kinh doanh
Giá tr li ích
ca CTS

=
+
Giá tr hp lý
tài sn thun
-
12
xác đnh giá tr ca các khon sau theo yêu cu ca Chun mc này đ ghi nhn ti
ngày mua:
+ Tài sn mua có th xác đnh đc và n phi tr đc tha nhn;
+ Li ích ca c đông thiu s (nu có);
+ C phiu (bên b mua) nm gi trc đây ca bên mua (trong hp nht
kinh doanh hoàn thành tng giai đon); và
+ Các khon đc chuyn giao.
Mc đích ca vic xem xét li là đ đm bo vic xác đnh các khon trên đã
phn ánh mt cách hp lý tt c các thông tin có sn k t ngày mua.
Nu sau khi xem xét, điu chnh mà giá tr (7) vn nh hn (8) thì bên mua
ghi nhn khon chênh lch này ngay vào lãi trong ngày mua.
Nh vy, cách xác đnh li ích ca c đông thiu s theo Thông t s
21/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006 hng dn thc hin VAS 11 gi
ng vi cách
thc xác đnh li ích ca c đông thiu s theo IFRS 3 ban hành nm 2004. Trong
bi cnh nn kinh t nc ta hin nay, có nhiu hn ch trong vic đnh giá thì vic
xác đnh li ích ca c đông thiu s theo cách này là phù hp. Nhng trong thi
gian ti, khi nn kinh t Vit Nam phát trin, quan đim này cng cn thay đi theo
hng xác đnh li ích ca c đông thiu s theo giá tr hp lý. C đông thiu s và
Công ty m đu là nhng c đông ca Công ty con, nên cách thc xác đnh li ích
kinh t ca c đông thiu s phi ging vi cách thc xác đnh li ích kinh t ca
Công ty m.
Bên cnh đó, li th thng mi là tài sn, là nhng li ích kinh t trong
tng lai phát sinh t các tài sn không xác đnh đc và không ghi nhn đc mt

cách riêng bit. Li th thng mi có th phát sinh t thng hiu, trình đ và tay
ngh đi ng nhân viên, … và nhng li ích kinh t này có th không “hao mòn”
trong quá trình sn xut kinh doanh ca Công ty con, nên khi thc hin phân b đn
cui k thì lúc đó giá tr còn li ca li th thng mi sau phân b bng 0 và điu
này là không hp lý. Do đó, nên hch toán li th thng mi theo k toán quc t.
Và vic hch toán này cng phù hp trong thi gian ti, khi nhng hn ch trong
13
vic đnh giá đc khc phc và chun mc k toán v Tn tht tài sn cn đc
xây dng đ có đ c s quy đnh cho công tác k toán.
1.3 Lp Báo cáo tài chính hp nht sau hp nht kinh doanh:
1.3.1 Khái nim Báo cáo tài chính hp nht:
Theo VAS 25, “Báo cáo tài chính hp nht là báo cáo tài chính ca mt Tp
đoàn đc trình bày nh báo cáo tài chính ca mt doanh nghip. Báo cáo này đc
lp trên c s hp nht báo cáo ca Công ty m và các Công ty con”.
Nh vy Báo cáo tài chính hp nht ca Tp đoàn đc trình bày nh báo
cáo tài chính ca mt doanh nghip đc lp vi mc đích tng hp và trình bày mt
cách tng quát, toàn din tình hình tài sn, n phi tr, ngun vn ch s hu ti
thi đim kt thúc nm tài chính, kt qu hot đng kinh doanh và các dòng lu
chuyn tin t trong nm tài chính ca Tp đoàn, Tng công ty nh mt doanh
nghip đc lp không tính đn ranh gii pháp lý ca các pháp nhân riêng bit là
Công ty m hay các Công ty con trong Tp đoàn. ng thi Báo cáo tài chính hp
nht cng cung cp thông tin kinh t, tài chính ch yu cho vic đánh giá thc trng
tình hình tài chính và kt qu kinh doanh và các dòng lu chuyn tin t ca Tp
đoàn, Tng công ty trong nm tài chính đã qua và d đoán trong tng lai. Thông
tin ca Báo cáo tài chính hp nht là cn c quan trng cho vic đ ra các quyt
đnh v qun lý, điu hành hot đng kinh doanh, hoc đu t vào Tp đoàn hoc
Tng công ty ca các ch s hu, ca các nhà đu t, ca các ch n hin ti và
tng lai,
Báo cáo tài chính hp nht đc lp cho k k toán gia niên đ hàng quý
(không bao gm quý IV) và k k toán nm.

- H thng Báo cáo tài chính hp nht nm gm:
+ Bng cân đi k toán hp nht.
+ Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh hp nht.
+ Báo cáo lu chuyn tin t hp nht.
+ Bng thuyt minh Báo cáo tài chính hp nht.
- H thng Báo cáo tài chính hp nht gia niên đ có hai dng là dng
đy đ và dng tóm lc gm:
+ Bng cân đi k toán hp nht gia niên đ.
14
+ Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh hp nht gia niên đ.
+ Báo cáo lu chuyn tin t hp nht gia niên đ.
+ Bng thuyt minh Báo cáo tài chính hp nht chn lc.
1.3.2 Phm vi hp nht báo cáo tài chính:
Kt thúc k k toán, Công ty m có trách nhim lp Báo cáo tài chính hp
nht đ phn ánh tình hình tài chính, kt qu hot đng kinh doanh và các dòng lu
chuyn tin t ca c Tp đoàn. Trng hp Công ty m đng thi là Công ty con b
mt công ty khác s hu toàn b hoc gn nh toàn b và đc các c đông thiu s
trong công ty chp thun thì Công ty m này không phi lp và trình bày Báo cáo tài
chính hp nht.
Công vic đu tiên trong quá trình lp Báo cáo tài chính hp nht là xác đnh
nhng công ty nào cn phi đc hp nht, nói cách khác là xác đnh phm vi hp
nht.  gii quyt đc vn đ nói trên cn tin hành 2 th tc sau:
- Xác đnh nhng công ty nào là Công ty con;
- Trong s nhng Công ty con đã đc xác đnh, Công ty con nào cn thit
phi hp nht.
1.3.2.1 Cn c xác đnh Công ty con:
Theo VAS 25, công ty đc đu t tr thành Công ty con khi mt trong các
điu kin sau đây tha mãn:
- Công ty m nm gi trên 50% quyn biu quyt
Quyn biu quyt ca Công ty m đc xác đnh tùy theo tng trng hp:

+ Công ty m đu t trc tip vào Công ty con:


Trong đó;
Qt : T l % quyn biu quyt trc tip ca Công ty m trong Công ty con
I : Tng vn đu t trc tip ca Công ty m vào Công ty con
V : Tng vn điu l ca Công ty con
Nu Công ty m là công ty c phn thì:
I = P x Mg (1.2)
Qt
=
I
V
x 100% (1.1)
15
V = T x Mg (1.3)
Trong đó;
P : S c phiu có quyn biu quyt mà Công ty m nm gi
T : Tng s c phiu có quyn biu quyt ca Công ty con đang lu hành
Mg: Mnh giá c phiu ca Công ty con
iu cn chú ý là nhng c phiu trên đây đu có quyn biu quyt.
+ Công ty m đu t gián tip thông qua mt hoc nhiu Công ty con
khác:
Qg =


n
i
qi
1

x 100% (1.4)
Trong đó;
Qg : T l % quyn biu ca Công ty m trong Công ty con đu t gián tip
qi : T l quyn biu quyt ca Công ty con đu t trc tip th i trong
Công ty con đu t gián tip
n : S Công ty con đu t gián tip
+ Công ty m đng thi va đu t trc tip và gián tip vào mt Công ty
con thông qua mt hoc nhiu Công ty con khác:
Q = Qt + Qg (1.5)
Trong đó;
Q : T l % quyn biu ca Công ty m trong Công ty con đu t trc tip
và gián tip
Qt : T l % quyn biu quyt trc tip ca Công ty m trong Công ty con
Qg : T l % quyn biu ca Công ty m trong Công ty con đu t gián tip
- Trong các trng hp sau đây, quyn kim soát vn đc thc hin ngay
c khi Công ty m nm gi ít hn 50% quyn biu quyt ti Công ty con:
+ Các nhà đ
u t khác tho thun dành cho Công ty m hn 50% quyn
biu quyt:
Các nhà đu t khác  đây thng là nhng đi tác có mi quan h mt thit
vi Công ty m; chng hn, các cán b, công nhân viên ca Công ty m, các công ty